Ərərb Dİli - 18 ci Dərs

"Vəqf" lüğətdə "dayanmaq" mənasındadır.Quran oxuyarkən nəfəsi dərib qiraəti davam etdirmək məqsədi ilə qiraəti saxlamaq "vəqf" adlanır.Vəqfdən sonra qiraəti yenidən davam etdirilməsi isə "ibtida" adlanır.
Quranı Kərimin qiraətində "vəqf" və "ibtida" qaydalarına riayət etmək çox böyük əhəmiyyət kəsb edir.Çünki buna riayət edilmədikdə ayələrin mənası ya başa düşülmür,ya da düzgün anlaşılmır.Bəzən elə olur ki Quran oxuyan şəxs iradəsində asılı olmayaraq (məs.nəfəsin çatmaması,öskürmək və.s) münasib olmayan yerdə qiraəti saxlamaq məcburiyyətində qalır.Belə vəqf "İztirarı vəqf"(məcburi vəqf) adlanır.Bu halda məna qırıldığı üçün Quran oxuyan şəxsə ya ayəni əvvəldən oxumaq,ya da məna baxımından münasib bir yerdən başlamaq tövsiyyə olunur.

Deməli,vəqf edərkən iki məsələyə diqqət yetirilməlidir.
1)Vəqf etmək üçün münasib bir yerin seçilməsi.
2)Vəqf edərkən sözlərin sonunda icra olunan vəqf qaydaları.

iraət elmində isə qısa saitin (hərəkənin) uzadılması deməkdir.

 

"Vəqf" etmək üçün münasib bir yerin seçmək üçün ərəb dilini və ya Quran ayəsinin mənasını bilmək lazımdır.Adətən ümumi oxucu kütləsi bu məlumatlara malik olmadığı  üçün "Qiraət" limləri "vəqf" və "ibtida" nın münasib yerlərini göstərən əlamətlər müəyyənləşdiriblər.Bu əlamətlər aşağıdakılardır.


 "Lazım" vəqfin əlamətidir.Bu əlamət olan yerdə mütləq vəqf etmək,yəni dayanmaq lazımdır,əks təqdirdə məna dəyişir.Məsələn: Bu surələrdə baxa bilərsiz.Bəqərə-118,yasin-76,Ənam-36

"Cayiz" vəqfin əlamətidir.Bu əlamət olan yerdə vəqf etməyə icazə verilir,yəni həm vəqf etmək,həm də oxumaq olar.

"Qadağan" vəqfin əlamətidir.Bu əlamət olan yerdə  vəqf etmək olmazçünki məna tamamlanmır.Nəfəsin çatmaması və ya başqa səbəblərə görə vəqf etmək məcburiyyətində qaldıqda,nəfəsi dərib fasilə vermədən vəqf olunan yerdən əvvələ qayıtmaq və münasıb bir yerdən oxumağa başlamaq lazımdır.Məsələn: Bu surələrdə baxa bilərsiz.Bəqərə-120 və 145

"Vəqfin üstünlüyü" əlamətidir.Bu əlamət olan yerdə  vəqf etmək məsləhət görülür,əlbəttə qiraəti davam etmək də olar.Məsələn: Bu surələrdə baxa bilərsiz.Ali İmran-74

"Vəslin üstünlüyü" yəni qiraəti davam etdirməyin əlamətidir.Bu əlamət olan yerdə qiraəti davam etdirmək  məsləhət görülür,əlbəttə vəqf etmək də olar.Məsələn: Bu surələrdə baxa bilərsiz.Bəqərə-186

"muanəqə" vəqfinin əlamətidir.Bu qoşa 3 nöqtə əlamətinin hər hansı birində vəqf etdikdə,digərində vəqf etmək olmaz və mütləq qiraəti davam etdirmək lazımdır.Yəni,bu əlamətin hər ikisində vəqf etmək olmaz.Məsələn: Bu surədə baxa bilərsiz.Bəqərə-2

 

-"kiçik sin hərfi"əlaməti

1)-"kiçik sin hərfi" əlamətisözün tərkibindəki ""(sad) hərfinin üstündə qoyulduqda,"sad" hərfinin "sin" hərfi kimi oxunacağını bildirir.Məsələn.Əl Əraf surəsinin 69 cu ayəsi,Əl Bəqərə surəsinin 245-ci ayəsinə baxın
2)-"kiçik sin hərfi" əlaməti iki sözün arasında üst tərəfdə qoyulduqda,"səktə"ni bildirir və səhifənin kənarında həmin sətrin bərabərində ərəbcə "səktə" yazılır."Səktə" Quranda dörd yerdə,bəzi çaplarda dir.Aşağıda göstərilən ayələri oxuyarkən bi işarədə () dayanmaq və nəfəsi çəkmədən qiraəti davam etdirmək lazımdır.