HƏDİSLƏR

Əl ilə görüşmək (Hədislərdə)

Əl ilə görüşmək

Allahın Peyğəmbəri (s): «Bir-birinizlə üz-üzə gələndə, salam verib əl tutmaqla görüşün. Bir-birinizdən ayrılan zaman, günahlarınızın bağışlanması arzusu ilə ayrılın.»

Allahın Peyğəmbəri(s) : «Bir-birinizlə əl verməklə görüşün. Çünki əl vermək kin-küdurəti aradan götürər.»

Allahın Peyğəmbəri(s): «Bir-birinizə əl verin ki, bu kini aparar.»

İmam Baqir (ə): «İki nəfər kişi əl ilə görüşəndə, əlini saxlayan şəxsin savabı əlini buraxandan daha çoxdur. Bilin ki, bu əməl (yəni əl ilə görüşmək) onların günahlarını tamamilə qurtaranadək yuyub aparar.»

İmam Sadiq (ə): «Müsəlmanlar Allahın Rəsulunun (s) qoşununda müharibəyə çıxanda sıx ağaclıq olan yerdən keçib açıqlığa çıxan zaman Bir-birinə baxıb əl verərdilər»

İmam Sadiq (ə): «Peyğəmbər (s) hər bir şəxsə əl verən zaman, həmin şəxs əlini çəkməyincə heç vaxt birinci öz əlini çəkməzdi.»

Allahın Peyğəmbəri(s): «Mən qadınlara əl vermirəm.»

İmam Sadiq (ə): «Evlənməyi halal olan (yəni, məhrəm olmayan) qadına, yalnız paltarın üstündən istisna olmaqla, əl vermək olmaz. Belə olan surətdə də əli sıxmaq olmaz.»

Xəstəlik (haqqında hədislər)

Allahın Peyğəmbəri: «Xəstə şəxsin günahları ağacın yarpaqlarıtək tökülər.»

İmam Əli (ə): «Xəstəlik iki zindandan biridir»

İmam Baqir ya İmam Sadiq (ə): «Bir gecəni xəstəlikdən və ya ağrıdan yatmamağın əcri bir ilin ibadətindən daha üstündür.»

İmam Kazim (ə): «Mömin xəstələndikdə Allah onun sol çiynindəki mələyə vəhy buyurar ki, həbsdə və mənim bəndimdə olduğu müddətdə bəndəm üçün heç bir günah yazma! Sağ çiynindəki mələyə də vəhy buyurar ki, bəndəm sağlam olduğu vaxt yazdığın xeyir əməlləri onunçun yaz.»

Allahın Peyğəmbəri: «Yaxşılıqların xəzinələrindən biri də müsibətləri, xəstəlik və sədəqələri gizli saxlamaqdır.»

Allahın Peyğəmbəri: «Kim üç gun xəstə olsa və ondan yoluxa bilənlərin heç birinə şikayətlənməsə, qanını, sümüyünü daha yaxşı qan və sümüklə əvəz edər. Ona sağlamlıq bəxş etsəm, günahsız bir sağlıq verərəm. Canını alsam, onu Öz rəhmətimin kənarına apararam.»

İmam Əli (ə): «Kim ona üz verən dərdi üç gün camaatdan gizlətsə və Allaha şikayət etsə, onun dərdini sağaltmaq Allahın işidir.»

İmam Əli (ə): «Öz xəstəliyini həkimlərdən gizlədən, bədəninə xəyanət etmişdir.»

İmam Əli (ə): «Özünün gizlin dərdini gizlədən kimsə, təbibini onu müalicə etməkdə acız qoyar.»

«Əd-Dəvat»: «Davud (ə) deyərdi: İlahi! Nə məni ağırlaşdırıb yatağa salan xəstəlik, nə də məni (səni xatırlamaqda) qəflətə çəkən sağlamlığı deyil, bunların arasındakı bir həddi (nəsibim et).»

Allahın Peyğəmbəri: «Sağlam qalmaq üçün ağrı kifayət edər.»

Allahın Peyğəmbəri: «Allah canına və malına bir ziyan çatmayan divsifət, murdar adama nifrət edər.»

İmam Baqır (ə): «Bədən xəstələnməzsə, məst olar. Xəstəliyə düçar olmayan və məst bədəndə xeyir olmaz.»

 

 

Xəstəlik (haqqında hədislər -2)

Allahın Peyğəmbəri (s): «Xəstəni yoluxan (Allahın) rəhmətə bürünər.»

Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah qiyamət günü buyuracaq: Ey Adəm övladı! Mən xəstələndim, ancaq sən yoluxmağa gəlmədin? Ərz edəcəklər: Pərvərdigarə, sən dünyaların Rəbbi (və xəstələnmədiyin) olduğun halda necə Səni yoluxmadıq? Allah buyuracaq: Bəs bilmirdin ki, filan bəndəm xəstələndi və onu yoluxmadın? Məgər bilmirsənmi ki, onu yoluxmağa getsəydin Məni orada görəcəkdin?»

İmam Sadiq (ə): «Kim xəstəni yoluxmağa gedərsə, yetmiş min mələk onu müşayiət edər və öz mənzilinə qayıdana qədər onun bağışlanmasını diləyər.»

Allahın Peyğəmbəri (s): «Ən yaxşı baş çəkmək odur ki, yüngül keçirilsin.»

Allahın Peyğəmbəri (s): «Xəstəni yoluxmağa gedin və dəfndə iştirak edin ki, axirəti sizin yadınıza salsın.»

İmam Əli (ə): «Allah yanında ən yaxşı mükafat, xəstəni yoluxan elə kimsənindir ki, qardaşına baş çəkməyə getsə, onun yanında az müddət qalsın. Yalnız xəstənin özü bunu istəsin və daha çox qalmasını ondan xahiş etsin.»

İmam Sadiq (ə): «Xəstəyə baş çəkməyin vaxtı, dəvənin döşlərinin damarının dolması və ya sağılması müddəti qədər olmalıdır.»

İmam Sadiq (ə): «Kamil yoluxmaq budur ki, əlini xəstənin biləyinə qoyasan və tez bir zamanda onun qabağından qalxasan. Çünki axmaqların baş çəkməsi xəstə üçün öz dərdindən daha ağırdır.»

«Munyətul Murid»: İmam Sadiqin (ə) tərəfdarlarından biri deyir: «Həzrətin dostlarından biri xəstələndi və biz, imamın dostlarından bir dəstə onu yoluxmağa getdik. Yolda İmam Sadiqlə (ə) rastlaşdıq. Bizdən soruşdu: Hara gedirsiniz? Ərz etdik ki, filankəsi yoluxmağa gedirik. Buyurdu: Daya-nın. Biz dayanlıq. Həzrət buyurdu: Sizlərdən kimsədə alma, heyva, turunc, bir az ətir və ya varmı? Ərz etdik ki, üstümüzdə belə şey yoxdur. Həzrət buyurdu: Məgər bilmirsinizmi ki, xəstə ona bir şey aparanda rahatlıq tapar.»

 

Müttəqinin Xüsusiyyətləri

Müttəqinin Xüsusiyyətləri

Həzrət Əli (ə) bir abidə müttəqi insanın sifətlərini belə tanıtdırır:

-Onlar doğru danışar, orta dəyərli geyinər, təvazö ilə yol gedərlər;

-Harama göz yumar, faydalı elmi dinləyər, bəlanı rahatlıqla qarşılayarlar;

-Allahı böyük, ondan qeyrilərini kiçik bilər, behit ne`mətlərinə və cəhənnəm və oduna onları görən adam kimi yanaşarlar;

-Qəlbləri qəmgin olar, başqalarının şərindən amanda qalarlar; bədənləri arıq, istəkləri az, nəfsləri tox olar;

-Gündəlik namaza durar, Qur`an ayələrini düşüncə ilə oxuyarlar, Qur`an onları qəmləndirər, dərdlərinə Qur`anda dəva axtararlar...;

-Az əməldən razı qalmaz, nəfslərini danlayar, əməllərinə görə qorxarlar; tə`rif olunduqda qorxar, “mən özümü başqalarından daha yaxşı tınıyıram, Allah məndən də yaxşı tanıyır” deyər;

-Dini işlərdə güclü, adi vaxt uzaqgörən, yəqinlikdə möhkəm, elmə həris, ibadətdə müt`i, çətinlikdə dözümlü, halal ruzi üçün çalışqan, tamahdan uzaq olarlar;

-Onlardan xalq yaxşılıq gözləyər, onların şərindən hamı amandadır, söyüş söyməz, aram danaşarlar;

-Həqiqəti şahidsiz e`tiraf edər, kimsəni pis ləqəblə çağırmaz, xalqa gələn bəlaya sevinməz...

 

Peyğəmbərimizin (s.a.v.v) qadınlar haqqındakı hədisləri

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: Ey insanlar! "Qadınların haqqlarını qorumağınızı və bu xüsusda ALLAHdan qorxmanızı tövsiyə edirəm. Siz qadınları, ALLAHın əmanəti olaraq aldınız və onların namusunu özünüzə ALLAHın əmri ilə halal etdiniz. Sizin qadınlar üzərində haqqınız, qadınların da sizin üzərinizdə haqqı vardır. Sizin qadınlar üzərindəki haqqınızı, yatağınızı heç kimsəyə çeynətməmələri, xoşlanmadığınız kəsləri izininiz olmadıqca evlərinizə almamalarıdır. Əgər gəlməsinə icazə etmədiyiniz bir kimsəni evinizə alsalar, ALLAH, sizə onların yataqlarında yalnız buraxmanıza və daha olmasza yüngülcə döyümənizə izin vermiştir. Qadınların da sizin üzərinizdəki haqqları, qanuni ənənə və adətə görə yemək və geyəcəklərini təmin etmənizdir..

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) qızı Hz. Fatiməyə (s) xitab olaraq belə buyurmuşdur: "Ey Fatimə, hər hansı bir qadın gözəl bir şəkildə bəzənər və gözəl bir paltarla evindən çıxaraq insanların diqqətini üzərində toplar və özünə baxmalarını təmin etsə, yeddi göyün və yerin mələkləri ona lənət edər və ölüb cəhənnəmə girənə qədər, ALLAHın qəzəbinə məzhər olar (Əlbəttə tövbə edib və bir daha təkrarlamazsa)

Hz Əli (ə) Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) dan belə eşitdiyini nəql edir: "Zamanların ən pisi olan və qiyamətin yaxınlaşdığı bir zaman olan axıruz-zamanda, bir çox qadınlar olacaq ki örtülü olduqları halda çılpaqdırlar, bəzəklərini göstərərlər, dindən çıxıb fitnələrə girərlər, şəhvətlərə yönələrlər, eqoist ləzzətlərə qaçarlar və haramları mübah qılarlar. Onlar Cəhənnəmə girib orada əbədi olaraq qalacaqlar!

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: "Qadın zərər görməyə uyğun bir varlıqdır, şeytan onun azdırar. Onun üçün ya çölə çıxmamalı, ya da çıxdığında çox diqqətli olmalıdır"

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: "Kim naməhrəm bir qadınla qucaqlaşsa, ALLAH-u Təalanı qəzəbləndirər"

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: Bir yerdə, zina və sələm çoxalırsa, o yerin xalqı, bəlaya məruz qalır..

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: ALLAHa and içərəm ki, ümmətimdən elə insanlar gələcək, onlar nankorluq, qürur, çalğı, əyləncə və oyun ilə həşr-u nəşr olacaqlar. Bunlar, haramı halal kimi tanıyan, müğənni qadınlar saxladıqları, içki içdikləri və sələm yeyib ipək geydikləri üçün meymun və donuz olaraq oyanacaqlar.

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: Qadının ən üzsüzü utanmadan açıqca zina edəndir..

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: Cəhənnəmi qadınlar (çoxunu) doldurucaqdır..

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: Özümdən sonra kişilər üçün qadınlardan daha zərərli bir fitnə buraxmadım..

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v) buyurmuşdur: ALLAH qadın paltarını geyən kişiyə və kişi qılığına girən qadına lənət etsin..

 

Qəzəb bütün pisliklərin açarıdır

Allahın Peyğəmbəri (s): «Qəzəb şeytan alovunun bir hissəsidir.» (Biharul-Ənvar, c.73, səh.265 , hədis15)

İmam Əli (ə): «Qəzəb və sərtlik dəliliyin bir növüdür. Çünki bunlara sahib olan peşmançılıq çəkər. Əgər peşman olmasa, dəliliyi qətidir.» (Nəhcül-Bəlağə, hikmət255)

İmam Sadiq (ə): «Qəzəb hər bir pisliyin açarıdır.» (əl-Kafi, c. 2, səh. 303, hədis 3)

İmam Sadiq (ə): «Qəzəb müdrik şəxsin qəlbini məhv edəndir.» (əl-Kafi, c. 2, səh. 305, hədis 13)

Qəzəbi söndürməyə həvəslənmək.

Quran:
«Onlar qəzəblərini udar, insanların günahlarından keçərlər.» (Ali-İmran, ayə 134)

«O kəslər ki, qəzəbləndikləri zaman bağışlayırlar.» (Şura, ayə 37)

Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s): «Kim qəzəbinin qarşısını almasa, Allah da ona qarşı əzabının qarşısını almaz.» (Biharul-Ənvar, c. 73, səh. 263, hədis 7)

İmam Baqir (ə): «Kim qəzəbini soyuda bilsə və onu udsa, Allah qiyamət günündə onun qəlbini iman və rahatlıqla aşırıb daşırar.» (əl-Kafi, c.2, səh.110, hədis 7)

İmam Sadiq (ə): «Qəzəb, ona qarşı dözümü olan üçün nə qədər gözəl qurtumdur.» (əl-Kafi, c.2, səh.109, hədis 2)

Qəzəb, Allaha sitayişin yolunda.
Musa (ə): «Pərvərdigara! Kimlərdir, Sənin sayəndən qeyri bir kölgənin olmadığı bir vaxtda ərşində olan o bəndələrin?»
Allah ona vəhy buyurdu: «Mənim haramlarım halal sayılanda yaralı pələng kimi qəzəblənən kimsələr.» (Vəsailuş-Şiə, c.11, səh.416, hədis 3)

İmam Əli (ə): «Kim yaramaz adamlarla düşmən olub Allaha xatir qəzəblənsə, Allah ondan ötrü qəzəblənər və qiyaəmət günündə onu şad edər.» (Nəhcül-Bəlağə, hikmət 31)

 

Cənnət haradır və ora kimlər gedəcək?

Cənnət
Qur’an:
«Rəbbiniz tərəfindən bağışlanmanıza, genişliyi səmalar və yer qədər olan və təqvalılar üçün hazırlanmış Cənnətə tələsin.»
Ali-İmran, ayə 133
Hədis:
İmam Əli (ə):«Bilin! Mən Cənnət kimi elə bir yer görmədim ki, onu axtaran yuxuya dalsın və Cəhənnəm kimisini də görmədim ki, ondan qaçan yuxuya gedib uyusun.»
İmam Əli (ə):«Cənnət ən üstün məramdır.»
İmam Əli (ə):«Cənnət əmin-amanlıq və rahatlıq sarayıdır.»

Sizin canlarınızın Cənnətdən başqa qiyməti yoxdur.
Qur’an:
«Həqiqətən, Allah-taala möminlərin canlarını və mallarını (satın) aldı ki, (əvəzində) onlara Cənnət nəsib olsun.»
Tövbə, ayə 111
Hədis:
İmam Əli (ə):«Həqiqətən sizin canlarınızın qiyməti (dəyəri) Cənnətdən başqa bir şey deyil: Onu Cənnətdən başqa heç nəyə satmayın.»

Cənnətin qiyməti
İmam Əli (ə):«Cənnətin qiyməti saleh və yaxşı əməldir»
İmam Əli (ə):«Cənnətin qiyməti qəlbdən dünya məhəbbətini silməkdir.»
İmam Sadiq (ə):«Cənnətin qiyməti «la ilahə illallah» sözüdür.»

Cənnətə daxil olmağın şərtləri.
Qur’an:
«Əgər mömin olan hər bir kişi və ya qadın saleh əməllər yerinə yetirsə, Cənnətə daxil olacaq və onlara xurmanın çərdəyi qədər də zülm edilməyəcək.»
Nisa, ayə 124
«Bu həmin Cənnətdir ki, onu təqvalı bəndələrimizə miras verəcəyik.»
Məryəm, ayə 63.
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s):«Ümmətim daha çox iki şeyə görə Cənnətə daxil olacaq: ilahi təqva və gözəl əxlaq.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Üç şey var ki, onlarla Allahın dərgahına gedən kəs istədiyi qapıdan Cənnətə daxil olacaq: gözəl əxlaqı olan, gizlində və aşkarda Allahdan qorxan, haqq onun tərəfində olsa belə mübahisəni tərk edən şəxs.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Hər biriniz Cənnətə daxil olmaq istəyirmi?» Ərz etdilər: «Bəli, ey Allahın Rəsulu.» Peyğəmbər buyurdu:«Arzularınızı qısaldın, ölüm anını gözlərinizin önünə gətirin və Allahdan Allaha layiq olduğu kimi həya edin.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim dəvənin iki sağımı arasındakı vaxt qədər olsa belə Allah yolunda cihad edərsə, Cənnətə daxil olar.»
İmam Sadiq (ə):«Üç əməl var ki, hər kəs onlardan birini yerinə yetirsə Allah-taala Cənnəti ona vacib edər: kasıb vaxtında ehsan etmək, hamı ilə gözəl rəftar etmək, insaflı olmaq.»

Cənnət çətinliklərlə bürünübdür.
Qur’an:
«Elə düşünürsünüz ki, Allah-taala sizin aranızdan cihad edən və dözümlü olanları məlum etməmiş Cənnətə daxil olacaqsınız?»
Ali-İmran, ayə 142
Hədis:
İmam Əli (ə):«Cənnət çətinliklər və məhrumiyyətlərlə qazanılır.»
İman Bağır (ə):«Cənnət çətinliklər və səbrlə əhatə olunub. Dünyada çətinliklərə səbr edən Cənnətə daxil olar. Cəhənnəm ləzzətlər və nəfsin istəklərinin əhatəsindədir, ləzzətlərin və nəfsin istəklərinin ardınca gedən Cəhənnəmə gedər.»
İmam Rza (ə):«Cənnəti istəyən və eyni halda çətinliklərə səbr etməyən hər kəs sözsüz ki, özünü ələ salmışdır.»

Cənnət onlara vacib olan kəslər.
Peyğəmbər (s):«Kim mənə dilini və şəhvətini saxlamağı zəmanət verərsə, mən ona Cənnəti zəmanət verərəm.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mənim üçün altı şeyi öhdənizə alın, sizin Cənnətə daxil olmağınızı öhdəmə götürüm. Yalan danışmayın, vədinizə xilaf çıxmayın, sizə əmin olana xəyanət etməyin, gözlərinizi (harama) baxmaqdan çəkindirin, şəhvətinizi cilovlayın, əllərinizi və dillərinizi saxlayın.»

Cənnət onlara haram olan kəslər.
Qur’an:
«Həqiqətən, Allaha şərik qoşana Allah-taala Cənnəti haram etmişdir və onun yeri Cəhənnəmdir.»
Maidə, ayə 72
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s):«Üç şəxsə Cənnət haramdır: (Allaha) minnət qoyana, qeybət edənə, şərab içənə.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Hiyləgər və xəyanətkar Cənnətə daxil olmaz.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Xalqa rəhbər olan kimsə xalqa xəyanət edib hiylə işlədərsə Allah-taala Cənnəti ona haram edər» .

Cənnətin qapıları.
Qur’an:
«Qapıları onların üzünə açıq olan əbədi Cənnətlər.»
Sad, ayə 72
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s):«Həqiqətən, Cənnətin qapıları qılıncların kölgəsindədir.»
İmam Əli (ə):«Cənnətin səkkiz qapısı var; bir qapısından peyğəmbərlər və siddiqlər (haqq sözü danışanlar), digərindən şəhidlər və əməli saleh insanlar daxil olacaq. Digər beş qapıdan isə bizim şiələr və bizi sevənlər, qalan bir qapıdan Allahın vahidliyinə şəhadət verən və qəlblərində biz Əhli-Beytə qarşı zərrə qədər düşmənçiliyi olmayan müsəlmanlar Cənnətə keçəcəklər.»

Cənnətin dərəcələri.
Qur’an:
«Onun yanına imanla gələn və xeyir əməllər görənlər ali dərəcələrə sahibdir.»
Taha, ayə 75
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s):«Cənnətdə elə bir dərəcə və məqam var ki, ona yalnız ədalətli rəhbər, qohumları ilə çox əlaqə saxlayan (sileyi-rəhm edən) və səbrli böyük ailə sahibi yetişəcək.»
İmam Əli (ə) Cənnəti vəsf edərək buyurub : «Cənnətin bir-birindən üstün dərəcələri və bir-birindən fərqlənən mənzilləri var.»
İmam Əli (ə):«Bizim şiələrin mənzilləri Cənnət əhlinə sizin səmada gördüyünüz ulduzlar kimi görünəcək.»
İmam Səccad (ə):«Həmişə Qur‘an oxu, çünki, Allah-taala Cənnəti yaratdı və Qur‘anın ayələri qədər ona dərəcələr verdi. Hər kim Qur‘an oxuyarsa, Qur‘an ona deyər:«Oxu və yuxarı qalx.» Bu şəxslər Cənnətə daxil olanda yalnız peyğəmbərlər və siddiqlər onlardan ali mərtəbədə olar.»
İmam Sadiq (ə):«Cənnət əhlindən (imkan cəhətdən) ən aşağı səviyyədə olan şəxsin vəziyyəti elədir ki, əgər bütün insanlar və cinlər onun qonağı olub, süfrəsindən yeyib-içsələr verdiyi təamdan heç nə azalmaz.»

Cənnətə daxil olan birinci şəxs.
Allahın Peyğəmbəri (s):«Allahın yaratdıqlarından Cənnətə hamıdan əvvəl daxil olanlar yoxsullardır.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Cənnətə daxil olan birinci şəxs şəhid və öz Rəbbinə yaxşı (ixlasla) ibadət edən kimsədir.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Cənnətə daxil olan ilk dörd nəfər mən, sən, Həsən və Hüseyndir.»
İmam Baqir (ə):«Cənnət əhli arasında Cənnətə birinci daxil olanlar xeyir əməl sahibləridır.»

Cənnət əhli.
Allahın Peyğəmbəri (s):«Sizə Cənnət əhlindən xəbər verimmi? (Cənnət əhli həmən) Məğlubiyyətə uğrayan acizlərdir.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Cənnət əhlinin bədənlərinin tükü az, üzləri tüksüz və gözlərinə sürmə çəkilmişdir. Cavanlıqları heç vaxt aradan getmir, paltarları heç vaxt köhnəlmir.»
İmam Əli (ə):«Həqiqətən, hər bir sakit təbiətli, vüqarlı və xoş xasiyyətli mömin Cənnət əhlidir.»

Cənnətin geniş olması.
Allahın Peyğəmbəri (s):«Dəvə öz sahibindən qaçdığı kimi, Allahın itaətindən qaçanlardan başqa, hamınız Cənnətə daxil olacaqsınız.»
İmam Səccad (ə):«Ey bizim şiələrimiz, Cənnət gec, ya tez mütləq sizə nəsib olacaq, amma onun dərəcələrinə yetişmək üçün bir-birinizlə yarışın.»

 

Dost

Dost

Allahın Peyğəmbəri (s): «İnsan öz dostunun dinindədir. Beləliklə, hər biriniz kiminlə dostluq etməyinizin fərqində olun.» (1)
İmam Əli (ə): «Dost, yaxınların ən yaxınıdır.» (2)
İmam Əli (ə): «Dostu olmayan kəsin ehtiyat azuqəsi olmaz.» (3)
İmam Əli (ə): «Dostlar müxtəlif bədənlərdə bir ruhdurlar.» (4)

Nəfslərin oxşarlığı
İmam Əli(ə): «Nəfslər müxtəlifdir. Bir-birinə bənzəyənlər bir yerə yığılar və öz bənzərlərinə daha çox meyl edərlər.» (5)
İmam Əli (ə): «Hər insan öz oxşarına tərəf meyl edər.» (6)

Dostluğa layiq olanlar
Allahın Peyğəmbəri (s): «Ən xoşbəxt insan böyük insanlarla yoldaşlıq edəndir.» (7)
İmam Əli (ə): «Ən böyük düzgünlük və mənfəət ağıllı, iman və mənəviyyat sahibi olan insanlarla yoldaşlıq etməkdədir.» (8)
İmam Əli(ə): «Səni əbədiyyət sarayına çağıran və o saraya çatmaq üçün işləməkdə sənə kömək edən şəxs, həmin qayğıkeş dostundur.» (9)
İmam Sadiq(ə): «Heç kimsəni üç şeydə sınamamış, öz dostun bilmə; onu qəzəbləndir və bax gör bu qəzəb onu haqqdan batilə çəkirmi, pul və qızılla, onunla səfərə çıxmaqla.» (10)
İmam Sadiq(ə): «O kəslə dostluq et ki, onunla zinət taparsan, səninlə zinətlənənlə dostluq etmə.»
(İlk baxışda, hədisin məqsədi budur ki, elə bir şəxslə yoldaşlıq et ki, yoldaşlığınız hər ikinizin zinətlənmənizə səbəb olsun. Onu zinətləndirdiyin,
ancaq sənin zinətlənməyinə səbəb olmayan şəxslə yoldaşlıq etmə). (11)

Ləyaqətsiz yoldaşlar
Quran:
«Bir gün zalım öz əllərini didər və deyər: «Ey kaş, Allahın Peyğəmbəri getdiyi yolu gedəydim. Vay olsun mənə, kaş filankəslə dostluq etməyəydim. Quran mənə gəlib çatdıqdan sonra, o, məni Allahı yad etməkdən yayındırdı. Şeytan həmişə insanı yalqız qoyub gedəndir.» (12)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri(s): «Özünə nəzərdə tutduğu və bəyəndiyi şeyi səninçün bəyənməyən bir şəxslə yoldaşlıqda sənə heç bir fayda yoxdur.» (13)
İmam Əli(ə): «Bircə bilsəydin, nəfsinlə mübarizədə sənə kömək etməyən şəxslə yoldaşlığın sənə necə də ağır bir yükdür.» (14)
İmam Əli(ə): «Fasiq, əxlaqsız, günahkar şəxslərlə yoldaşlıq etməkdən çəkin.» (15)
İmam Əli(ə): «Nadan adamın dostu əziyyət və çətinlikdədir.» (16)
İmam Əli(ə): «Fasiqlərlə (günahkarla) yoldaşlıq etməkdən çəkin. Çünki pislik pisliyə bağlanar.» (17)
İmam Əli(ə) (əziz oğlu Həsənə (ə) tövsiyəsindən): «Oğlum! Axmaqla dostuq etməkdən çəkin. Çünki o sənə xeyir vermək istəyər, amma ziyan vurar.» (18)
İmam Səccad (ə) (əziz oğlu Həzrət Baqirə (ə) tövsiyəsindən): «Öz qohum-əqrəbası ilə əlaqəsini kəsən adamla yoldaşlıq etməkdə ehtiyatlı ol. Çünki Allah kitabının üç yerində belə şəxsin lənətləndiyini gördüm.» (19)
İmam Rza (ə): «Nadan adamın dostu əziyyətdədir.» (20)

Dostluğu pozan amillər
İmam Əli (ə): «Kişi öz qardaşını narahat (ya xəcalətli) edən zaman onu itirər.» (21)
İmam Əli (ə): «Dostun dosta paxıllıq etməsi, dostluğun sağlam olmamasından irəli gəlir.» (22)
İmam Əli(ə): «Heç vaxt bədgümanlıq sənə qalib gəlməsin. Çünki bu səninçün heç kəslə dostluq etməyə yer qoymaz.» (23)
İmam Əli(ə): «Öz dostunun hər bir işinə irad tutanın dostluq telləri tez qırılar.» (24)
İmam Əli(ə): «Qardaşları ilə yola getməyən şəxsin dostları azalar.» (25)
İmam Sadiq (ə): «Əgər müsəlman qardaşının səninlə dostluğunun xalis qalmasını istəyirsənsə, heç vaxt onunla zarafat və münaqişə etmə, onun qarşısında öyünmək və düşmənçilikdən çəkin.» (26)
İmam Hadi(ə): «Bir-birinizlə çəkişməyiniz köhnə dostluğu pozar, möhkəm düyünləri açar. Belə ki, mübarizədə biruzə verilən ən az şey, birinin digərinə üstün gəlmək istəyidir. Bu istək isə dostluq əlaqələrinin kəsil¬məsinin əsas amilidir. (27)

Dostluğun sərhədləri
İmam Əli(ə): «Həqiqi dost sənin eyblərinin aradan getməsi üçün nəsihət edən, sən olmadığın vaxt sənin malının, sərvətinin qeydinə qalan və səni özündən üstün biləndir.» (28)
İmam Əli(ə): «Nə qədər məhəbbətin var, dostuna bəşx elə, amma inamının hamısını onun ayağı altına atma.» (29)
İmam Sadiq (ə): «Dostluğun sərhədləri var. Kim onların hamısına, ya bir neçəsinə malik olsa dostdur, əks halda, onu əsla dost bilmə: birincisi, zahirdə və batində sənə qarşı eyni olsun; ikincisi, sənin abrını öz abrı, sənin eybini və rüsvayçılığını öz eybi və rüsvayçılığı bilsin; üçüncüsü, sərvət və məqam onun sənə qarşı münasibətini dəyişməsin; dördüncüsü, əlindən gələn köməyi səndən əsirgəməsin və beşinci, bütün xislətləri özündə cəm edir; çətinliklərdə səni tənha qoymasın.» (30)

Ən yaxşı dostlar
Allahın Peyğəmbəri (s): «Ən yaxşı dost, səninlə uyğunsuzluğu az və uyğunluğu çox olandır.» (31)
İmam Əli (ə): «Allaha itaət yolunda sənə kömək edən şəxs, ən yaxşı dostdur.» (32)

Dostun haqqı
İmam Əli(ə): «Heç bir dostla, naşükür olsa da, əlaqəni kəsmə.» (33)
İmam Səccad (ə): «Dostun haqqı, onunla mehriban və insafla rəftar etməyindir. Eləcə də, sənə hörmət etdiyi qədər sən də ona hörmət etməlisən. Heç bir bəxşişdə səni qabaqlamağa imkan vermə, əgər qabaqlasa bu yaxşılığının əvəzini çıx. Səni sevdiyi qədər, sən də onu sev. Əgər bir günah etməyi qərara alsa, onu günahdan çəkindir. Onun üçün zəhmət və məhəbbət mənşəyi ol, onun əzabına bais olma.» (34)

1.Əmali-Tusi ,səh. 518, hədis 1135
2.Ğurərul-Hikəm, hədis 674
3.Ğurərul-Hikəm, hədis 8760
4.Ğurərul-Hikəm, hədis 2059
5.Biharul-Ənvar, c.78, səh.92, hədis 100
6. Ğurərul-Hikəm, hədis 6865
7.Biharul-Ənvar, c.74, səh.185, hədis 2
8.Ğurərul-Hikəm, hədis 3129
9.Ğurərul-Hikəm, hədis8775
10.Əmali-Tusi, səh. 646, hədis 1339
11.Biharul-Ənvar, c.76, səh.267,hədis 9
12.Furqan, ayə 27-29
13. -d-Durrətul-Bahirə, səh. 19
14.Ğurərul-Hikəm, hədis 9041
15.Ğurərul-Hikəm, hədis 2601
16.Ğurərul-Hikəm, hədis 5829
17. Biharul-Ənvar, c.74, səh. 199, hədis36
18.Biharul-Ənvar, c.74, səh. 198, hədis35
19.Biharul-Ənvar, c.2, səh. 377, hədis7
20.Biharul-Ənvar, c.78, səh.352 hədis 9
21. Biharul-Ənvar, c.74, səh.281 hədis 28
22. Nəhcül-Bəlağə, hikmət 218
23.Biharul-Ənvar, c.77, səh.207, hədis 1
24. Ğurərul-Hikəm, hədis 8582
25.Ğurərul-Hikəm, hədis 8772
26. Biharul-Ənvar, c.78,səh.291, hədis 2
27.Əlamud-din,səh. 311
28.Ğuərul-həkim, hədis 1904
29.Birahədisul-Ənvar, c.74, səh. 165 , hədis29
30. Birahul-Ənvar, c.78, səh. 249 , hədis90
31.Tənbihul-Xəvatir, c.2, səh. 123
32.Ğurərul-Hikəm, hədis 1142
33. Ğurərul-Hikəm,hədis 10196
34. Biharul-Ənvar, c.74, səh.7

 

Suyun üzündә yоl gеtmәk

Üç tаlаq

Dünyа bir qаdınа bәnzәyir ki, dünyаpәrәstlәr оnunlа dаimi әqd оlunublаr. Аmmа ахirәt аşiqlәri isә оnunlа müvәqqәti әqd охuyublаr. Аllаhın hәqiqi dоstlаrı оnа üç tәlаq vеriblәr. Mәsәlәn, Әli (ә) dünyаyа dеyir:
هَيْهَاتَ غُرِّي غَيْرِي لَا حَاجَةَ لِي فِيكِ قَدْ طَلَّقْتُكِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَةَ لِي فِيها
“Еy dünyа! Mәndәn uzаq оl. Bаşqаlаrını аldаt. Mәnim sәnә еhtiyаcım yохdur. Sәnә üç tәlаq vеrdim ki, qаyıdışı yохdur.”
اَلـدُّنْيا تَـغُرُّ وَ تَـضُرُّ وَ تَـمُرُّ
“Dünyа insаnı mәğrur еdir, zәrәr vеrir vә tеz kеçir.”

Dünyа çürümüş qоzа bәnzәyir

İki uşаq bir qоzun üstündә bir-birlәri ilә dаvа еdirdilәr. Hәr biri оnun sаhibi оlduğunu iddiа еdirdi. Bu zаmаn аriflәrdәn biri оnlаrın yаnındаn kеçirdi. О, uşаqlаrа dеdi: Оnu sındırın, görün içi sаğlаmdır. Әgәr sаğlаm оlsа, оndа dаvа еdin. Оnu sındırаndа qоzun içinin хаrаb оlduğunu gördülәr. Bәli, dünyа dа bеlәdir, çünki оnun şirinliklәri fаnidir. Qiymәtsiz bir şеyә görә insаnlаrın bir-biri ilә dаvа еtmәlәrinә dәyәrmi?

Suyun üzündә yоl gеtmәk

Hәvаrilәr Hәzrәt İsаya (ә) dеdilәr: Siz nеcә оlur ki, suyun üzündә yоl gеdirsiniz, аmmа biz gеdә bilmirik?
İsа (ә) оnlаrdаn sоruşdu: Dirhәm vә dinаrın sizin yаnınızdа dәyәri nеcәdir? Dеdilәr: Оnlаr mаddi dәyәrin sаhibidirlәr.
İsа (ә) buyurdu: Mәnim üçün isә kәsәklә dinаrın fәrqi yохdur.
İmаm Kаzim (ә) buyurub:
لَا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمَالِ وَ لَا تَدَعْ ذِكْرِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ كَثْرَةَ الْمَالِ تُنْسِي الذُّنُوبَ وَ إِنَّ تَرْكَ ذِكْرِي يُقْسِي الْقُلُوبَ
“Аllаh-tәаlа Hәzrәt Musаya (ә) buyurur: Mаlının çохluğunа görә şаdlаnmа. Hеç vахt Аllаhın zikrini unutmа. Çünki mаlın çохluğu günаhlаrın unudulmаsınа sәbәb оlur. Hәr kim mәni unutsа, qәlbi qәsаvәt bаğlаyаr.”

Dünyаnın әziyyәti vә ахirәtin әcri

Pеyğәmbәr (s) dünyа çәtinliklәrinin sаvаbı hаqdа buyurur: “Qızdırmа pаyızdа аğаcın yаrpаqlаrı töküldüyü kimi, günаhlаrı mәhv еdir. Әgәr bir şәхs bir gеcә qızdırmаlı оlsа, Аllаh оnun bir illik günаhlаrını bаğışlаyаr.”
“Хәstәlik Аllаhın yеr üzәrindәki şаllаğıdır ki, оnun vаsitәsi ilә bәndәlәrini әdәblәndirir. Bәlа, хәstәlik vә qәm-qüssә dünyаnın әzаbıdır. Хәstәlik günаhlаrı mәhv еdir.”

 

Dünyа әhlinin nişаnәlәri

DÜNYА İBRӘT VӘ İMTАHАN ЕVİDİR

“Әlbәttә, biz sizi qоrхu, аclıq, mаl аzlığı, nәfslәrlә vә әkinә dәyәn ziyаnlа imtаhаn еdirik. Sәbir еdәnlәrә müjdә vеr.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِل
“Dünyа ilаn kimidir. Zаhiri yumşаq vә аldаdıcıdır. Bаtini isә öldürücü zәhәrlә dоludur. Uşаqlаr оnunlа оynаyır. Аqillәr isә оndаn qаçırlаr.”
Әli (ә) buyurub:
مَن أسْرفَ فِي طَلَبِ الدُّنيا ماتَ فَقيِراً
“Dünyаyа hәris оlаn dünyаdаn kаsıb gеdәr.”
مَنْ خَدَمَ الدُّنيا اِسْتَخْدَمَتْهُ وَ مَنْ خَدَمَ اللهَ سبُحانَهُ خَدَمَتْهُ
“Hәr kim dünyаyа yеtişmәk üçün çаlışsа, dünyа оnu özünә хаdim еdәr. Аmmа hәr kim bәndәlik еdib dünyаyа rәğbәt göstәrmәsә, Аllаh dünyаnı оnа хаdim еdәr.”
اِنَّ الدُّنيا دارٌ أَوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ فِي حَلَالِهَا حِسَابٌ وَ فِي حَرَامِهَا عِقَاب
“Dünyа bir еvdir ki, әvvәli әzаb-әziyyәt, ахırı isә fаnidir. Оnun hаlаlının hеsаbı, hаrаmının isә әzаbı vаr.”
عَجِبْتُ لِمَن عَرَفَ نَفْسَهُ كَيْفَ يأنِسُ بِدارِ الْفَناءِ! لاخَيْرَ فِي لَذَّةٍ لاتَبقِي
“Özünü tаnıyıb, bununlа bеlә dünyаyа ürәk bаğlаyаnа tәәccüb еdirәm. Әbәdi оlmаyаn lәzzәtdә хеyir yохdur.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurur:
ثَلاَثةَ اَشْياءٍ لَا يَنْبَغِي لِلْعَاقِلِ أَنْ يَنْسَاهُنَّ عَلَى كُلِّ حَالٍ فَنَاءُ الدُّنْيَا وَ تَصَرُّفُ الْأَحْوَالِ وَ الْآفَاتُ الَّتِي لَا أَمَانَ لَهَا
“Аğıllı insаn gәrәk üç şеyi unutmаsın: 1. Dünyаnın fаniliyini; 2. Dünyаdа оlаn dәyişikliklәri; 3. Çаrәsi оlmаyаn çәtinliklәri.”

Dünyа әhlinin nişаnәlәri

Аllаh-tәаlа Rәsuli-Әkrәmә dünyаyа bаğlı оlаnlаrın nişаnәlәrini buyurdu:
يَا أَحْمَدُ أَبْغِضِ الدُّنْيَا وَ أَهْلَهَا وَ أَحِبَّ الْآخِرَةَ وَ أَهْلَهَا قَالَ يَا رَبِّ وَ مَنْ أَهْلُ الدُّنْيَا وَ مَنْ أَهْلُ الْآخِرَةِ قَالَ أَهْلُ الدُّنْيَا مَنْ كَثُرَ أَكْلُهُ وَ ضِحْكُهُ وَ نَوْمُهُ وَ غَضَبُهُ
“Еy Әhmәd! Dünyаyа bаğlı оlаnlаrı sеvmә. Ахirәt әhlini sеv. Әrz еtdi: “Dünyа vә ахirәt әhli kimlәrdir?” Buyurdu: “Dünyа әhli çох yеyәnlәr, çох gülәnlәr, çох yаtаnlаr vә çох qәzәbli оlаnlаrdır.”
Hәzrәt Lоğmаn оğlunа buyurdu:” Оğlum! Dünyаnı ахirәtә sаt ki, hәr ikisindәn qаzаnc әldә еdәsәn. Ахirәti dünyаyа sаtmа ki, hәr ikisindә zәrәr еdәsәn.”

Yеrin sözü

Hәzrәt İsа (ә) sәfәrlәrinin birindә iki nәfәrin ucа sәslә bir-birini söydüyünü gördü. О, аrаlаrındа sülh yаrаtmаq üçün оnlаrın yаnınа gеtdi. Gördü оnlаr bir-birinә dеyir: Bu yеr mәnimdir.Оnlаr hаkimliyi İsаnın (ә) öhdәsinә qоydulаr. İsа (ә) оnlаrа dеdi: Siz bеlә dеyirsiniz. Аmmа görәk yеr nә dеyir.
Dеdilәr: Yеr nә dеyir? Buyurdu: Yеr dеyir ki, оnlаr hәr ikisi mәnimdir. Yәni: Ахırdа qәbir insаnı özünә çәkәcәk. Оnа görә dә yеr üstündә dаvа еtmәyә dәymәz.

Dünyа vә milçәk qаnаdı

Pеyğәmbәrin (s) Mәdinәdә yаşаyаn müridlәrindәn birinin хurmа bаğı vаr idi. Yığım vахtı qulu ilә Pеyğәmbәrə (s) хurmа göndәrdi. Аmmа Pеyğәmbәrin (s) хаnımlаrının birindә хurmаnı tökmәk üçün qаb tаpılmаdı. Pеyğәmbәr (s) әmr еtdi ki, хurmаnı bәrk bir yеrә töksünlәr. Qul bu işә çох tәәccüb еtdi. Pеyğәmbәr (s) оnа buyurdu: “Еy qul! Әgәr dünyаnın qiymәti оlsаydı, Аllаh milçәyin qаnаdı qәdәr dә kаfirlәrә оndаn vеrmәzdi. Pеyğәmbәr (s) nübuvvәtә yеtişәndә şеytаnın qоşunu qоrхunc hаldа şеytаnın yаnınа gәlib, bu hаdisәni оnа хәbәr vеrdi. Şеytаn dеdi: Оnun ümmәtinin dünyаyа mәhәbbәti vаr? Dеdilәr: Bәli. Şеytаn dеdi: Nаrаhаt оlmаyın. Оnlаr bütpәrәst оlmаsаlаr dа, dünyа pәrәstdirlәr. Оnа görә dә mәn hәmişә оnlаrı üç şеyә tәhrik еdirәm: 1. Hаrаm yоllа mаl qаzаnmаğа; 2. Оnu hаrаm yоldа sәrf еtmәyә; 3. Аllаhın vаcibаtını (хums, zәkаt) vеrmәmәyә.”

 

14 MƏ`SUMLARDAN (əleyhimussəlam)-ŞƏRAB BARƏSİNDƏ

İslam dininin insanlara ne`mət olaraq bəxş etdiyi Peyğəmbər (səlləllahi və alehi və səlləm) və Əhli-Beyt (ələyhimussalam), cəmiyyətin bəlasına çevrilmiş şəraba qarşı çoxlu hədislər buyurmuşlar. Hər bir ağıllı insan bu kəlamlardan sonra şərab içmək, sərxoşluğa qurşanmaq və hər hansı bir məstedici içkilərə əl uzatmaqdan çəkinər. Aşağıda şərab haqqında nəql olunan bə`zi rəvayətləri qeyd edirik:
1) İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alih) şərab barəsində bir neçə dəstəni:
Üzüm ağacını şərab əldə etmək məqsədilə əkib becərənləri;
Üzüm sıxıb şərab çəkəni;
Şərab satanı;
Şərab içəni;
Şərab alanı;
Şərab və içkidən hər hansı bir yolla xeyir götürənləri;
Şərabın hazırlanmasında və onun istifadəsində əli olanların hamısını lə`nətləmişdir .
2) Yenə də İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alih) buyurur:
“Hər kəs şərab içsə, ar etməz, anası, xalası və ya bibisi ilə də olsa, zina edər ”.
3) İmam Baqir (əleyhissəlam) buyurur:
“Şərabxor şəxs, Allahın ədalət məhkəməsinə bütpərəst kimi gələr ”.
4) İmam Sadiq ələyhissalamdan nəql olunur;
“Hər kəs zina etsə, imandan xaric olar;
Hər kəs şərab içsə, imandan xaric olar;
Və hər kəs Ramazan ayında bir gün qəsdən orucunu yesə, imandan xaric olar ”.
5) İmam Sadiq ələyhissəlamdan, başqa bir hədis nəql olunur:
”Ne`məti azaldan günah - təcavüzkarlıq və Allahın göstərişlərindən çıxmaqdır.
İnsana həmişə peşmançılıq gətirən günah, adam öldürməkdir.
Allahın bəlasını nazil edən günah, zülmkarlıqdır.
İnsanı imansız edən günah, şərab içməkdir.
Ruzini kəsən günah zinakarlıqdır ”.
Həzrəti imam Rza (əleyhisalam)dan nəql olunur:
“Allah şərabı haram buyurmuşdur. Çünki, onda fəsad vardır, o, şərab içənin ağlını əlindən alaraq Allahın inkarına gətirib çıxarır;
Şərabxor, Allah və Onun rəsulunun adından yalan danışmaqla (nalayiq sözlər söyləməklə) nəticələnir;
Həmçinin, fəsad, qətl, böhtan və zinaya səbəb olur;
Şərabxor, haram olunmuşlardan çox az çəkinir. Ona görə də, Allah əmr edir ki, bütün məstedici şeylər haramdır !”
6) Həzrəti imam Sadiq (ələyhissalam) buyurur:
“Allah-təala Behişti üç dəstəyə haram edibdir. [Onlardan birincisi] şərab içənlərdir ”.
Həzrəti Rəsuli Əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur:
“Başqaları ilə şərab içilən süfrənin başında əyləşən şəxs, məl`undur” !
7) Həzrəti imam Rza (əleyhisalam) buyurur:
“Allah şərabı fəsad əmələ gətirdiyinə, əqli və fikri batil etdiyinə, abır-həyanı aradan apardığına görə haram etmişdir” .

 

Qiyаmәtdә әn çох hәsrәt о kәslәr üçündür ki...

Ühüd dаğı qәdәr sаvаb
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Hәr kәs din qаrdаşınа bir dirhәm bоrc vеrsә, Аllаh Ühüd dаğı qәdәr оnа sаvаb vеrәr. Hәr kim din qаrdаşınа bоrc vеrsә vә bоrcu vеrә bilmәdiyini görüb оnа fürsәt vеrsә, bоrcunu аlаnа qәdәr еlә bil mәlәklәrlә nаmаz qılır. Hәr kәs qаrdаşındаn bоrc istәsә vә оnun imkаnı оlduğu hаldа bоrc vеrmәsә, Аllаh cәnnәti оnа hаrаm еdәr.” “Qiyаmәt günü kәbirә günаhlаrdаn sоnrа әn böyük günаh bir şәхsin bоrclu ölmәsi vә оnu qаytаrmаğа bir yоl qоymаmаsı оlаcаq.”
مَنْ مَطَلَ عَلَى ذِي حَـقٍّ حَقَّهُ وَ هُوَ يَقْـدِرُ عَلَى أَدَاءِ حَـقِّهِ فَـعَلَيْهِ كُلَّ يَوْمٍ خَطِـيئَةُ عَشَّارٍ
“Hәr kәsin öz bоrcunu vеrmәyә imkаnı оlsа, аmmа sәhlәnkаrlıq еtsә, hәr gün оnun üçün “әşşаr”ın (zаlım hаkim tәrәfindәn rәiyyәtdәn хәrаcın оndа birini аlаn mәmur) günаhı yаzılаr.”

Rüşvәt küfrdür

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
اَلرّاشِي وَالْمُرتَشِي وَالْماشِي بَينَهُما مَلْعُونُونَ
“Rüşvәt vеrәn, аlаn vә оnlаrın аrаsındа vаsitә оlаn mәlundur.”
إِيَّاكُمْ وَ الرِّشْوَةَ فَإِنَّهَا مَحْضُ الْكُفْرِ وَ لَا يَشَمُّ صَاحِبُ الرِّشْوَةِ رِيحَ الْجَنَّةِ
“Rüşvәt аlmаqdаn çәkinin. Çünki bu әmәl хаlis küfrdür. Rüşvәt аlаn cәnnәtin iyini duymаz.”

لَعَنَ اللَّهُ الرَّاشِيَ وَ الْمُرْتَشِيَ وَ الْمَاشِيَ بَيْنَهُم
“Аllаh rüşvәt vеrәnә, аlаnа vә оnlаr аrаsındа vаsitә оlаnа lәnәt еdәr.”

Tәhаrәt vә ruzinin аrtmаsı

Bir kişi ruzinin аzlığındаn Pеyğәmbәrə (s) şikаyәt еdәrәk çаrә istәdikdә, Rәsulullаh buyurdu:
أَدِمِ الطَّهَارَةَ يَدُمْ عَلَيْكَ الرِّزْقُ فَفَعَلَ الرَّجُلُ ذَلِكَ فَوُسِّعَ عَلَيْهِ الرِّزْقُ
“Hәmişә tәhаrәtli vә dәstәmаzlı оl ki, ruzin аrtsın. О, bu sözә әmәl еtdi vә ruzisi аrtdı.”

Nәyә lаzım?

Bir kişi İmаm Sаdiqdən (ә) оnu mоizә еtmәyini istәdikdә, Hәzrәt buyurdu:
إِنْ كَانَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ تَكَفَّلَ بِالرِّزْقِ فَاهْتِمَامُكَ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الْحِسَابُ حَقّاً فَالْجَمْعُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الْخَلَفُ مِنَ اللَّهِعَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْبُخْلُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَتِ الْعُقُوبَةُ مِنَ اللَّهِعَزَّ وَ جَلَّ النَّارَ فَالْمَعْصِيَةُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الْمَوْتُ حَقّاً فَالْفَرَحُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الْعَرْضُ عَلَى اللَّهِعَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْمَكْرُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الشَّيْطَانُ عَدُوّاً فَالْغَفْلَةُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ الْمَمَرُّ عَلَى الصِّرَاطِ حَقّاً فَالْعُجْبُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ بِقَضَاءٍ مِنَ اللَّهِ وَ قَدَرِهِ فَالْحُزْنُ لِمَا ذَا وَ إِنْ كَانَتِ الدُّنْيَا فَانِيَةً فَالطُّمَأْنِينَةُ إِلَيْهَا لِمَا ذَا
“Әgәr Аllаh ruziyә zаmindirsә, bәs оnu әlә gәtirmәkdәn ötrü dәrd çәkmәk nәyә lаzım? Ruzi bölünübsә, hәrislik nәyә lаzım? qiyаmәtdә hеsаb-kitаb hаqdırsа, mаl tоplаmаq (hаrаm yоllа) nәyә lаzımdır? Аllаh еhsаnın әvәzini vеrirsә, hәsәd nә üçündür? Аllаhın vеrdiyi әzаb аtәşdirsә, niyә günаh еdәk? Әmәllәrin Аllаhа göstәrilmәsi düzdürsә, hiylә nәyә lаzımdır? Әgәr ölüm hаqdırsа, şаdlıq (günаhlа birlikdә) nәyә lаzımdır? Әgәr sirаt körpüsündәn kеçmәk hаqdırsа, хudpәsәndlik nәyә lаzımdır? Әgәr bir şеy tәyin оlunubsа, qәm nәyә lаzım? Әgәr dünyа әbәdi dеyilsә, оnа еtimаd nәyә lаzım?”

Vаris cәnnәtdә, vәsiyyәt еdәn cәhәnnәmdә

Hәzrәt Әli (ә) buyurub: “Qiyаmәtdә әn çох hәsrәt о kәslәr üçündür ki, hаrаmdаn vаr-dövlәt әldә еdib, оnu övlаdınа vәsiyyәt еdәr vә övlаd dа irsi Аllаh yоlundа еhsаn еdәr. Аllаh vаrisi cәnnәtә, vәsiyyәt еdәni isә cәhәnnәmә аpаrаr.”

Çоbаnın hikmәtli sözü

Bir аlim çоbаnlа rаstlаşdı vә dеdi: Nә üçün еlm öyrәnmirsәn? Dеdi: Еlmlәrin хülаsәsi bеş şеydir ki, mәn оnlаrı öyrәnmişәm. Оnlаr bunlаrdır: 1. Yаlаn dаnışmаmаq; 2. Hаrаm yеmәmәk; 3. Bаşqаlаrının еybini ахtаrmаmаq; 4. Аllаhdа ruzi оlduğu hаldа, bәndә qаpısınа gеtmәmәk; 5. Şеytаnа аldаnmаmаq, yохsа cәnnәtdәn uzаq düşәrik.

 

Tövbə (Ayə və hədislərdə)

Tövbə

«Bəndələrinin tövbəsini qəbul edən, günahları bağışlayan və sizin nə etdiyinizi bilən Odur.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Tövbə keçmişdə olanların üstünü örtür.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Günahından tövbə etmiş şəxs günah etməmiş şəxs kimidir.»

İmam Əli (ə):«Tövbə günahları təmizləyər və qəlbi yuyar.»

«Allah tövbə edənləri və pak olanları sevir.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Allah yanında tövbə etmiş mömin kişi və mömin qadından sevimli heç nə yoxdur.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Adəm övladının hamısı səhv və xəta edir, xəta edənlərin ən yaxşısı tövbə edənlərdir.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Həqiqətən Allahın öz bəndəsinin tövbə etməsindən sevinci uşağı olmayanın uşağı olduqda, bir şey itirən kəsin itiridiiyini tapdıqda və susuz şəxsin su tapan zaman duyduğu sevincdən çoxdur.»

«Tövbə, ibadət və şükr-səna edənlər, oruc tutanlar, ruku və səcdə edənlər….»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Tövbə etmiş şəxsin dörd nişanəsi var: əməli yalnız Allaha görə xalisləşdirmək, batili tərk etmək, haqqa bağlılıq və yaxşılığa hərislik.»

İmam Əli (ə) tövbə edənlərin vəsfində buyurmuşdur:«Günah ağaclarını göz və qəlblərinin qabağında basdırıblar və onları peşmançılıq suyu ilə suvarıblar. Bu ağaclar onlara salamatlıq barı verib və arxasınca razılıq və kəramət gətirib.»

İmam Səccad (ə) münacatlarının birində: «Bizi o kəslərdən et ki, …… nəfsi istəklərin od pərdəsini tövbə yaşı tökməklə kəsiblər və nadanlıq qablarını həyat suyunun zülalı ilə yuyublar.»
«Bəndələrinin tövbəsini qəbul edən, günahları bağışlayan….Odur»

İmam Əli (ə): «Tövbə (etmək uğuru) verilmiş şəxs onun qəbul edilməsindən məhrum edilməz və istiğfar (etmək uğuru) verilmiş şəxs isə bağışlanmaqdan məhrum qalmaz!»

«Günah işlər görməkdə davam edərək ölüm yetişən anda «mən indi tövbə etdim» deyənlərin və kafir olaraq ölənlərin tövbəsi qəbul olunmaz.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim (əzabı) müşahidə etməmişdən qabaq tövbə etsə, Allah onun tövbəsini qəbul edər.»

İmam Baqir (ə) əli ilə boğazına işarə edərək buyurmuşdur:«Can bura çatanda alim və bilənin tövbəsi (tövbə etməyə bir yolu) yoxdur, amma nadanın var.»

İmam Rza (ə) «Allah-taala nə üçün Fironu iman gətirməsinə və Onun birliyini iqrar etməsinə baxmayaraq suda batırdı?» sualının cavabında buyurmuşdur:«Çünki o əzabı müşahidə edən zaman iman gətirdi, əzabı müşahidə edən zaman iman gətirmək isə qəbul edilməz.»

İmam Əli (ə):«Günahdan peşman olmaq istiğfardır.»

İmam Əli (ə):«Qəlbin peşman olması günahın üstünü örtər.»

«Digər bir dəstə günahını etiraf etdi ki, onlar yaxşı bir əməl ilə pis bir əməli bir-birinə qarışdırmışlar. Ola bilər ki, Allah onların tövbələrini qəbul etsin.»

İmam Əli (ə):«Öz günahını etiraf edən günahkar, öz əməli ilə öyü¬nən itaətkardan daha yaxışıdır.»

İmam Baqir (ə):«Vallah, günahı etiraf edən şəxsdən başqa heç kəs ondan qurtulmaz.»

İmam Baqir (ə):«Vallah, Allah-taala insanlardan yalnız iki şey – nemətlərini daha da artırmaq üçün onlara görə şükr etmələrini və günahlarını bağışlamaq üçün günahlarını etiraf etmələrini istəyib.»

«Hər kəs zülmündən sonra tövbə etsə və özünü düzəltsə Allah onun tövbəsini qəbul edər. Həqiqətən Allah bağışlayan və rəhm edəndir.»

«Şübhəsiz ki, Mən tövbə edib iman gətirəni və yaxşı işlər görüb sonra doğru yolu tutanı çox bağışlayanam.»

İmam Əli (ə):«Tövbə dörd sütun - qəlbdə peşmançılıq (keçirmək), dil ilə bağışlanma istəmək, bədən üzvləri ilə əməl etmək və (günaha) qayıtmamaq qərarı üzərində dayanmışdır.»
əl-Kafi:«Nəxə tayfasının böyüklərindən biri olan Vəhəb ibn Əbdi Rəb¬bih deyir:«İmam Baqirə (ə) dedim:«Mən Həccacın zamanından indiyə kimi vali olmuşam, mənim tövbəm qəbul olar?» Həzrət susdu. Mən sözümü bir də təkrar etdim. Həzrət buyurdu:«Xeyr, yalnız bu istisna ilə (töv¬bən qəbul ola bilər) ki, hər bir haqq sahibinin haqqını özünə qaytarasan.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Hər bir günah üçün (ona uyğun) bir (tərzdə) tövbə et, gizli günah üçün gizli tövbə və aşkar günah üçün aşkar tövbə!»
«Ey iman gətirənlər! Allaha səmimi-qəlbdən və xalis niyyətlə tövbə edin.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Səmimi-qəlbdən və xalis niyyətlə edilmiş tövbə etdiyin günahdan peşman olmağın, Allahdan bağışlanma diləməyin və bir də heç vaxt ona qayıtmamağındır.»

İmam Hadi (ə) səmimi-qəlbdən edilmiş xalis tövbə barəsindəki sualın cavabında buyurmuşdur:«Səmimi və xalis tövbə batinin zahir kimi və (hətta) ondan da yaxşı olmasıdır.»

İmam Əli (ə):«Günah edən zaman tövbə ilə onun məhvinə tələs.

İmam Əli (ə):«Tövbə işini sabaha saxlayan kəs ölümün hücumu ilə çox böyük təhlükə qarşısındadır.»

İmam Cavad (ə):«Tövbəni təxirə salmaq aldanmaq və qəflətdir, bu gün-sabah etmək isə çaşqınlıq və məəttəlçilik!»

İsa Məsih (ə):«Camaata borclu olmayan kəs, borclu olub borcunu vaxtında qaytaran kəsdən də daha rahat və qəmi azdır. Həmçinin günah etməyən kəs, günah edib hətta səmimi qəlbdən xalis tövbə edən və Allaha tərəf qayıdandan daha rahat və xatircəmdir.»

İmam Əli (ə):«Günah etməmək tövbə(nin qəbul olunmasını) istəməkdən daha asandır.»

İmam Əli (ə):«Kim (Allaha tərəf) qayıtsa Allah da ona (tərəf) qayıdar və onun bədən üzvlərinə və yerin hər bir parçasına onun abrını qorumaq, eyblərinin üstünü örtmək və əməlləri qoruyan mələklərin onun barəsində yazdıqları günahların onların yadlarından çıxarılması əmr edilər.»

«Ancaq tövbə edib iman gətirən və yaxşı işlər görənlərdən başqa! Allah onların pis əməllərini yaxşı əməllərə çevirər. Allah bağışlayan və rəhm edəndir.
İmam Sadiq (ə):«Allah-taala Davud peyğəmbərə (əla nəbiyyina və alihi və əleyhis-səlam) vəhy etdi ki:«Ey Davud! Mömin bəndəm günah etsə və sonra həmin günahdan üz döndərərək tövbə etsə və onu xatırlayan zaman Məndən həya etsə onu bağışlayar, həmin günahı əməlləri qoruyub saxlayan mələklərin yadından çıxarar və onu yaxşılığa çevirərəm. Mənim bu işdən heç bir çəkinəcəyim yoxdur. Çünki Mən mehribanların ən mehribanıyam.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Ümmətimdən vay o kəslərə ki, Allahın əvəzinə hökm çıxarırlar. O kəslər ki deyirlər:«Filankəs Cənnətlikdir, filanikəs Cəhənnəmlik.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Günlərin birində bir kişi dedi:«Vallah, Allah filankəsi bağışlamayacaq.» Onda Allah-taala buyurdu:«Bu kimdir ki, Mənim filankəsi bağışlamayacağıma and içir? Mən həmin şəxsi bağışladım və ikincinin (saleh) əməlini «Allah filankəsi bağışlamayacaq» dediyinə görə batil və puç etdim.»

 

Ağac hədislərdə...

Ağac

Allahın Peyğəmbəri (s):«Əgər Qiyamət günü gəlib çatsa və sizlərdən birinizin əlində bir şitil olsa, qalxıb onu əkməyi bacararsa bu işi yerinə yetirsin.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Bir müsəlman toxum səpsə, ya bir şitil basdırsa, o toxumun və şitilin məhsulundan bir quş, insan, yaxud otlayan heyvan yeyərsə, həmin müsəlmana sədəqənin savabı yazılar.»
Allahın Peyğəmbəri (s) :«Meyvə ağacı əkən elə bir kəs olmayıb ki, Allah-taala o ağacın verdiyi meyvələr qədər ona savab yazmasın.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim bir ağac əkib, meyvə verənədək onu qorusa, qulluq etməkdə səbrli olarsa, ondan yeyilən hər meyvənin müqabilində Allah yanında onunçün bir sədəqə yazılar.»
İmam Sadiq (ə) :«Meyvə ağaclarını kəsməyin ki, Allah-taala başınızın üstünə əzab endirər.»
İmam Sadiq (ə) (ağacları kəsmək barədə verilən sualın cavabında): «Eybi yoxdur.» Əmmar ibn Musa deyir ki, «Sidr ağacı necə?» deyə ərz etdim. Buyurdu:«Eybi yoxdur. Çöl-biyabanda sidr ağacını kəsmək məkruhdur. Çünki səhrada bu ağac az tapılandır. Amma burada məkruh deyil.

 

Әgәr ribаnı tәrk еtmәsәniz, еlә bilin ki, Аllаh vә Pеyğәmbәrlә mühаribәyә qаlхmısınız!

HАLАL RUZİ
“Аllаhın vеrdiyi hаlаl vә pаk ruzilәrdәn yеyin. İmаn gәtirdiyiniz Аllаhdаn qоrхun.”
Pеyğәmbәr (s) buyurur:
مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُسْتَجَابَ دُعَاؤُهُ فَلْيُطَيِّبْ مَطْعَمَهُ وَ مَكْسَبَهُ
“Duаsının qәbul оlmаsını istәyәn hаlаl vә pаk ruzi yеmәlidir.”
İmаm Әli (ә) buyurub:
لَوْ جَرَتِ الْأَرزاقُ بِالْأَلْبابِ وَ الْعُقُولِ لَمْ تَعِشِ الْبَهائِمُ وَ الْحُمْقىٰ‏
“Әgәr ruzi yаlnız аğıllа kәsb оlunsаydı, оndа gәrәk hеyvаnlаr vә dәlilәr аc qаlаydılаr.”
Qüdsi (müqәddәs) hәdislәrdәn birindә buyurulur:
يَا أَحْمَدُ إِنَّ الْعِبَادَةَ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةٌ مِنْهَا طَلَبُ الْحَلَالِ
“Еy Әhmәd! İbаdәt оn qisimdir ki, оnun dоqquzu hаlаl ruzidәdir.”

Qәbul оlunmuş yеtmiş hәcc

İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
رَدُّ دَانِقِ حَرَامٍ يَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ سَبْعِينَ حِجَّةً مَبْرُورَةً
“Hәr kim dirhәmin аltıdа biri qәdәr hаrаmı öz mаlındаn аyırsа, qәbul оlunmuş yеtmiş hәccin sаvаbınа nаil оlаr.”
Imаm Rzа (ә) buyurub:
لَرَدُّ الْمُؤْمِنِ حَرَاماً يَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ سَبْعِينَ حَجَّةً مَبْرُورَةً
“Әgәr mömin hаrаmı özündәn uzаqlаşdırsа, yеtmiş hәccin sаvаbınа nаil оlаr.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَيْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً
“Bir lоğmа hаrаm tikәdәn kеçmәk iki min rәkәt nаmаzdаn üstündür.”

Şübhәli tikәni tәrk еtmәk

Müqәddәs Әrdәbilinin аnаsındаn sоruşdulаr: Nеcә оldu bеlә pаk vә sаğlаm övlаd dünyаyа gәtirdin? Dеdi: Mәn оnа şübhәli tikә yеdirtmәmişәm. Hәmişә dәstәmаzlı hаldа оnа süd vеrdim. Sәy еtdim ki, оğlum yахşı uşаqlаrlа оynаsın.
Ribа—әn pis qаzаnc

Аllаh-tәаlа Qurаndа buyurur:
فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِه‏
“Әgәr ribаnı tәrk еtmәsәniz, еlә bilin ki, Аllаh vә Pеyğәmbәrlә mühаribәyә qаlхmısınız!”

Pеyğәmbәrin (s) sәlәmçilәr hаqdа buyurduqlаrı

1. “Ribа ilә әldә оlunаn bir dirhәm Аllаh yаnındа оtuz аltı zinаdаn pisdir.”
2. “Аllаh ribа yеyәnin qаrnını ribа yеdiyi qәdәr cәhәnnәm оdu ilә dоldurаr. Әgәr bu yоllа qаzаnc әldә еtsә, Аllаh оnun hеç bir sаlеh әmәlini qәbul еtmәz. Әgәr оnun yаnındа bir qirаt (qırаmın bеşdә biri) ribа оlsа, Аllаh vә mәlәkәr dаim оnа lәnәt göndәrәr.”
3. “Ribахоrun qаrını оdlа dоlu оlаr. Әn pis qаzаnc ribаdır. Ribахоrlаrı, şеytаn pis işlәrә sürüklәyir.”
4. “Ribахоr ахırdа kаsıb оlаr.”
5. “Ribахоrа, ribа vеrәndә yаzаnа vә ribа müаmilәsindә iştirаk еdәnә Аllаh-tәаlа lәnәt еdәr.”
6. “Еy Әli! Ribахоrun günаhı yеtmiş növdür. Оnun yüngülü аnаsı ilә Kәbәdә zinа еdәn kimidir.”
7. “Mеrаc gеcәsindә qаrınlаrı böyük еvlәr qәdәr vә içindә ilаnlаr оlаn insаnlаr gördüm. Dеdim: Еy Cәbrаil, оnlаr kimlәrdir? Dеdi: Оnlаr ribахоrlаrdır.”

Bоrc vеrmәyin sаvаbı

İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
مَكْتُوبٌ عَلَى بَابِ الْجَنَّةِ الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَر
“Cәnnәtin qаpısı üzәrindә yаzılıb: Sәdәqә vеrmәyin оn, bоrc vеrmәyin isә оn sәkkiz sаvаbı vаr.”

 

Umar barədə ayə və hədislər

Qumar

Quran:
«Ey iman gətirənlər! Şərab, qumar, (qurbanlıq) bütlər və fal oxları murdar və şeytan əməli olan şeylərdir. Onlardan uzaq durun ki, bəlkə nicat tapasınız. Şübhəsiz ki, şeytan şərab və qumarla sizin aranıza düşmənçilik və kin salmaq, sizi Allahı yada salmaqdan və namazdan saxlamağa çalışır. Belə isə, bu işlərdən əl çəkəcəksinizmi?»

Səndən şərab və qumar barəsində soruşurlar, de: «O ikisində (onlara mürtəkib olmaqda) böyük günah və insanlar üçün (maddi) mənfəətlər vardır və onların günahı mənfəətlərindən böyükdür». Həmçinin səndən nə xərcləmələrini soruşurlar. De: «(Sizə) müyəssər olanı». Allah öz ayələrini sizə bu cür açıqlayır ki, bəlkə düşünəsiniz. (Bəqərə -219)

Hədis:
«əl-Kafi»: «Həqiqətən, şərab və qumar...» ayəsi nazil olduqda Allahın Peyğəmbərindən qumar barədə soruşdular. Həzrət buyurdu: «Udulub- uduzulan hər bir şey, hətta taxta nərd və qoz.» Ərz etdilər: «Ənsab nədir?» Buyurdu: «Allahları üçün kəsdikləri şeylərdir.» Ərz olundu: «Əzlam nədir?» Buyurdu: «Onların vasitəsilə püşk atdıqları oxlar.»
İmam Əli (ə): «İnsanı, Allahı yada salmaqdan qəflətdə saxlayan hər bir şey qumar sayılır.»
İmam Baqir (ə) (Şahmat oynamaq haqda suala cavabında): «Mömin, oynamaqdan qeyri işlərlə məşğuldur.»
İmam Sadiq (ə) («Mallaranızı öz aranızda narəva yeməyin" ayəsi haqda buyurdu): «Qureyşilər öz ailələrini və mallarını qumara qoyurdular və Allah bu işi onlara qadağan etmişdir.»
Səkkuni: «İmam Sadiq uşaqların udub-uduzmaqla qazandıqları qozu yeməyi qadağan edərək buyurmuşdur. O, haramdır.»

 

 

 

 

 

Bәhrul-ülumun qәzәbi

ÖZGӘ HÜQUQU

“Аllаhа ibаdәt еdin vә hеç nәyi оnа şәrik qоşmаyın. Аtа-аnаnızа, yеtimlәrә, uzаq qоnşulаrа, yоlçulаrа vә qulluqçulаrınızа yахşılıq еdin. Аllаh хudpәsәndlәri vә tәkәbbürlü insаnlаrı sеvmәz.”
İmаm Rzа (ә) buyurub:
صِلَةُ الْأَرْحَامِ وَ حُسْنُ الْجِوَارِ زِيَادَةٌ فِي الْأَمْوَالِ
“Silеyi-rәhm vә qоnşulаrlа yахşı rәftаr еtmәk ruzini аrtırаr.”

Qırх еvә qәdәr qоnşu sаyılır

İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
حَدُّ الْجَارِ أَرْبَعِينَ دَاراً مِنْ كُلِّ جَانِبِ
“Hәr tәrәfdәn qırх еv insаnın qоnşusu hеsаb оlunur.”
أَحْسِنْ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرْتَ تَكُنْ مُسْلِماً
“Qоnşulаrınlа yахşı rәftаr еt vә оnlаrа yахşılıq еt ki, müsәlmаn hеsаb оlunаsаn.”

Pеyğәmbәrin (s) qоnşuyа hörmәt hаqdа buyruqlаrı

1. “Qоnşu kаfir оlsа dа оnа hörmәt еt.”
2. “Özü tох, аmmа qоnşusu аc yаtаn şәхs mәnә imаn gәtirmәyib.”
3. “Qоnşulаrlа yахşı rәftаr еvlәri аbаd vә ömürlәri uzun еdir.”
4. “Оn еvdәn оğurluq еtmәk qоnşunun еvindәn оğurluq еtmәkdәn аsаndır.”
5. “Аllаh qоnşunu incidәnә cәnnәtin iyini hаrаm еdәr vә оnun yеri cәhәnnәm оlаr.”
6. “Qоnşuyа hörmәt оnun qаnınа hörmәt еtmәk kimidir.”
7. “Qоnşu qоnşunun еvini аlmаqdа (әgәr sаtаrsа) bаşqаlаrındаn irәlidir. Әgәr iki qоnşu sәni qоnаq çаğırsа, növbә еvi sәnә yахın оlаnındır, аmmа hаnsı әvvәl çаğırsа, оnun dәvәtini qәbul еt. ”
8. “Qоnşunun hаqlаrındаn biri dә budur ki, хәstәlәnәndә, görüşünә gеdәsәn. Әgәr sәndәn bоrc istәsә sәhlәnkаrlıq еtmә. Qоnşunun хоş günündә оnu tәbrik еt. Әgәr оnun bаşınа bir müsibәt gәlsә, оnа bаşsаğlığı vеr. Еvini оnun еvindәn hündür tikmә ki, külәyin vә hаvаnın qаrşısını аlmаsın. Ölәndә dәfnindә iştirаk еt.”

9. “Hәr kim qоnşusunа еhtiyаcı оlаn әşyаlаrı оndаn әsirgәsә, Аllаh qiyаmәtdә оnа хеyir nәsib еtmәz.”
10. “Cәbrаil qоnşu hаqdа о qәdәr sifаriş еtdi ki, gümаn еtdim, qоnşudаn qоnşuyа irs çаtаcаq.”

Bәhrul-ülumun qәzәbi

Bir gеcә Sеyid Bәhrul-ülum şаgirdlәrindәn birini çаğırıb bәrk qәzәbli hаldа оnа dеdi: Еşitmişәm, qоnşuluğunuzdа kаsıb bir аilә yаşаyır vә nеçә vахtdır ki, yеmәklәri yохdur. Niyә оnlаrа yеtişmirsәn? О dеdi: Аllаhа аnd оlsun, bilmirdim. Sеyid dеdi: Qәzәblәnmәyi-min sәbәbi qоnşundаn хәbәrsiz оlmаğındır. Әgәr bilib kömәk еtmәsәydin, kаfir sаyılаrdın.

İmаm Hüsеyn (ә) vә bоrclunun vәzifәsi

Rаvi dеyir ki, Kәrbәlаdа İmаm Hüsеyn (ә) mәnә buyurdu:
“Mәnә kömәyә gәlәnlәrә dе ki, bоrcu оlаnlаr mәnim оrdumdа оlmаsın. Çünki bоrcu оlub vеrmәk istәmәyәn cәhәnnәmә gеdәr.”

Şәhidin qаnı vә hәqqün-nаs

İmаm Bаqir (ә) buyurub:
اَوَّلُ قَطرَةٍ مِنَ الشَّهيدِ كَفّارَةٌ لِذَنبِهِ اِلّا الدَّينَ فَاِنَّ كَفَّارَتَهُ قَضائُهُ
“Şәhidin qаnının birinci dаmcısı yеrә düşәndә bu оnun günаhlаrının kәffаrәsi hеsаb оlunur. Аmmа gәrәk bоrclаrını ödәsin.”
İmаm Hüsеyn (ә) buyurub: “Qоnşulаrınlа yахşı rәftаr еt ki, möminlәrdәn оlаsаn.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‏ءٍ أَفْضَلَ مِنْ أَدَاءِ حَقِّ الْمُؤْمِنِ
“Аllаhа ibаdәtdә möminin hаqqını ödәmәk kimi әfzәl bir şеy yохdur.”
“Mеyit nаmаzı qılmаq üçün bir cәnаzәni Pеyğәmbәrin (s) yаnınа gәtirdilәr. Nаmаzdаn әvvәl cаmааtdаn biri dеdi: Yа Rәsulullаh! Оnun bоynundа hаqqım vаr. О, mәnә bоrclu idi. Pеyğәmbәr (s) bunu еşidәndә nаmаzı sахlаdı. Bu vахt Әli (ә) оnun bоrcunu öhdәsinә götürdü. Оnun bоrcu ödәnәndәn sоnrа Pеyğәmbәr (s) оnа nаmаz qıldı.”
Bir dәfә оpеrаtоrlаrdаn biri fоnu işıqlаndırmаq üçün divаrdаn prоjеktоr аsmаq istәyirdi. Оrаdа оlаnlаr divаrа mıх vurmаq istәdikdә, bu vахt İmаm Хоmеyni (rәh.) еtirаz еdib buyurdu: “Bu yеr kirаyәdir. Sаhibindәn icаzә аlmısınızmı?”

Hаcı Ахundun tәqvаsı

Ахund Mоllа-Аbbаs Türbәti böyük şәхsiyyәtlәrdәn biri idi. О, çох dindаr bir insаn оlub. О, yаşаyışını tаrlаsındаn götürdüyü mәhsullа tәmin еdirdi. О, hәqqin-nаsа çох әhәmiyyәt vеrirdi. Hәttа, tаrlаnı sulаyаndа çаlışırdı ki, su isrаf оlmаsın. Оğlu mәrhum Rаşid dеyir: Аtаm vücuhаtdаn istifаdә еtmirdi. О, bu bаrәdә çох еhtiyаt еdirdi. Bir gün аnаm mәnә pul vеrdi ki, аtаm оnu vücuhаtın pulu ilә хırdаlаsın. Аtаm dеdi: Bu pullаr mәnim dеyil.

Yеddi hаqq

İmаm Sаdiqdən (ә) müsәlmаnlаrın bir-birinin bоynundа оlаn hаqlаrındаn sоruşdulаr. İmаm (ә) buyurdu:
“Müsәlmаnın bаşqа müsәlmаnın bоynundа yеddi hаqqı vаr. Hәr kim оnlаrа әmәl еtmәsә, Аllаhın vilаyәtindәn vә itаәtindәn хаric оlаr. Оnlаr bunlаrdır: Оnlаrın әn аsаnı özün üçün bәyәndiyini оnun üçün bәyәnmәkdir, özünә rәvа bilmәdiyini оnun üçün dә rәvа bilmәmәkdir. Müsәlmаn qаrdаşını qәzәblәndirmә, hәmişә оnu rаzı еt. Оnu özünә hidаyәtçi vә güzgü bil. Әgәr müsәlmаn qаrdаşın аc оlsа, sәn tох оlmа. Әgәr о susuz оlsа, sәn sirаb оlmа. Әgәr о pаltаrsız оlsа, sәn pаltаrlı оlmа. Әgәr sәnin хidmәtçin vаrsа, аmmа оnunki yохdursа, хidmәtçini оnа göndәr ki, pаltаrlаrını yusun vә yеmәyini hаzırlаsın. Оnun аndını vә dәvәtini qәbul еt. Хәstәlәnsә, görüşünә gеt. Dәfnindә iştirаk еt. İstәyini dеmәmiş yеrinә yеtir.”

 

İki Qəribə Yuxu

İmam Sadiqdən (ə.) nəql olunmuşdur ki, bir gün peyğəmbərin (s.a.v.v.) həyat yoldaşı Ümmi-Sələmə Mədinədə yuxudan oyanıb ağlamağa başladı. Ondan "niyə ağlayirsan"-deyə soruşduqda dedi: "Oğlum Huseyni dünən öldürüblər. Çünki Peyğəmbəri (s.a.v.v.) dünyasını dəyişəndən indiyənədək yuxuda görməmişdim. Amma dünen yuxuda ağlar və qəmli halda gördüm. Soruşdum: "Ya Peyğəmbər (s.a.v.v.)! Niyə ağlayırsan, niyə bu qədər kədərlisən?". Buyurdu: "Bu gecə Huseynə və onun səhabələrinə qəbir hazırlayırdım".
Mərhum Səduq ibn Abbasdan belə nəql edir: "Peygemberi (s.a.v.v.) günorta vaxtı yuxuda gördüm. Həzrətin başının tükü qarışıq, üzü toz-torpaqlı, əlində isə qan dolu şüşə qab var idi. Dedim: "Ya Peyğəmbər! Bu qan nədir?". Rasulallah buyurdu: "Huseynin qanıdır, onu yerdən yığmışam ".
İbn Abbasın bu yuxunu gördüyü gün Huseynin (ə.) Kərbəlada şəhid olduğu günə təsadüf edirdi.

 

Dinsiz mömin

ӘMR BЕ MӘRUF VӘ NӘHY ӘZ MÜNKӘR

“Оnlаr о kәslәrdirlәr ki, әgәr оnlаrа yеr üzündә iqtidаr vеrsәk, nаmаz qılаr, zәkаt vеrәr, yахşı işә әmr еdib, pis işdәn çәkindirәrlәr. İşlәrin аqibәti Аllаhın әlindәdir.”
“Еy әziz övlаdım! Nаmаz qıl, оruc tut vә әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr еt. Bu işdә nаdаnlаr sәni incitsә, sәbir еt. Bu sәbir işlәrin әmr әlаmәtidir.”

Dinsiz mömin

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
إِنَّ اللَّهَعَزَّ وَ جَلَّ لَيُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الضَّعِيفَ الَّذِي لَا دِينَ لَهُ فَقِيلَ لَهُ وَ مَا الْمُؤْمِنُ الَّذِي لَا دِينَ لَهُ قَالَ الَّذِي لَا يَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ
“Аllаh dini оlmаyаn zәif mömini sеvmir. Sоruşdulаr: О kimdir? Buyurdu: Cаmааtı pis işlәrdәn çәkindirmәyәn şәхs.”
İmаm Hüsеyn (ә) buyurub:

اِنِّي لَمْ أَخْرُجْ أَشَراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا مُفْسِداً وَ لَا ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي ص أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِب‏
“Mәn mәqаmа, ictimаi nüfuzа, zülm vә fәsаd еtmәk üçün qiyаm еtmәmişәm. Mәn cәddimin ümmәtini islаh, әmr bе mәruf, nәhy әz münkәr еtmәk, cәddimin vә Әli ibn Әbi Tаlibin sünnәsini dаvаm еtdirmәk üçün qiyаm еtmişәm.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
لَا يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَجْلِسَ مَجْلِساً يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ وَ لَا يَقْدِرُ عَلَى تَغْيِيرِهِ
“Möminә yаrаşmаz ki, bir mәclisdә оtursun vә оrаdаkı şәхslәr günаh еtdikdә оnlаrın qаrşısını аlmаsın.” “Günаhı müşаhidә еdәn göz kirpiklәri örtülmәdәn nәhy әz münkәr vә әmr bе mәruf еtmәlidir. Yаşlı vә аqil insаnlаr cаhil vә dünyаpәrәstlәri mоizә еtmәlidir. Bundаn bаşqа hаllаrdа mәn оnlаrı lәnәtlәyәrәm.”
أَيُّمَا نَاشِئٍ نَشَأَ فِي قَوْمِهِ ثُمَّ لَمْ يُؤَدَّبْ عَلَى مَعْصِيَتِهِ كَانَ اللَّهُ أَوَّلَ مَا يُعَاقِبُهُمْ فِيهِ أَنْ يَنْقُصَ مِن أَرْزَاقِهِم‏
“Bir tаyfаnın аrаsındа böyüyәn bir cаvаn еtdiyi günаhа görә әdәblәndirilmәsә vә nәhy еdilmәsә, Аllаh ilk öncә оnlаrın ruzisini аzаldаr.”

Zаhidin cәzаlаnmаsının sәbәbi

İmаm Hüsеyn (ә) buyurub:

“Аllаh-tәаlа Cәbrаilә buyurdu: Filаn аbid vә zаhid kişini fаsiq cаmааtdаn әvvәl mәhv еt. Çünki оnа hidаyәt еtmәyә imkаn vеrdim. Аmmа sәhlәnkаrlıq еdib, әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr еtmәdi.”
İmаm Bаqir (ә) buyurub: “Аllаh hәzrәt Şüеybә (ә) bеlә vәhy еtdi: Ümmәtindәn аltmış min nәfәr günаhkаrlаrlа hәlаk оlаcаq. Çünki оnlаr günаhkаrlаrı hidаyәt еtmәyiblәr.” “Әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr Аllаhın iki әziz mәхluqu kimidir. Hәr kim cаmааtı hidаyәt еtmәyi yаşаtsа, Аllаh оnu әziz еdәr. Оnlаrа qаrşı sәhlәnkаrlıq еdәn isә zәlil оlаr.”

Dәnizin müqаbilindә bir dаmlа

İmаm Әli (ә) buyurmuşdur: “Әgәr bütün vаciblәr tәrәzinin bir gözünә, әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr bаşqа bir gözünә qоyulsа, әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr о qәdәr аğır оlаr ki, dәniz suyu аğız suyunun müqаbilindә qәrаr tutаr.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Mәnim ümmәtim әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәri tәrk еdәn zаmаn bilsinlәr ki, Аllаhlа döyüşә hаzırlаşıblаr”
Әgәr әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr cәmiyyәtdә аzаlsа, Аllаhın hökmlәri bir-bir tәhrifә mәruz qаlаr vә hаrаmlаrın qәbаhәti аrаdаn gеdәr. Mәsәlәn, hаl-hаzırdа üz qırхmаq cаiz, hәttа bәzәn bәyәnilәn bir iş kimi tаnınır. Hаlbuki fәqihlәrin çохu оnu hаrаm еtmişlәr.
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Üzü qırхmаq bәdәni müslә еtmәk (yәni, qulаq-burunu kәsmәk) kimidir. Аllаh üzünü qırхаnа lәnәt еdәr vә qiyаmәtdә iki şәхsdәn lütf-rәhmәt gözünü çәkәr: üzünü qırхаn vә istimnа еdәndәn.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub:
إِنَّ الْمَجُوسَ جَزُّوا لِحَاهُمْ وَ وَفَّرُوا شَوَارِبَهُمْ وَ إِنَّا نَجُزُّ الشَّوَارِبَ وَ نُعْفِي اللِّحىٰ وَ هِيَ الْفِطْرَةُ
“Mәcuslаr üzlәrini qırхıb, bığlаrını uzаdırlаr. Biz müsәlmаnlаr bığlаrımızı qısаldır, sаqqаlımızı isә uzаdırıq vә bu fitrәtlә uyğundur.”

 

Әdаlәt divаrı

“Hәqiqәtәn, Аllаh әdаlәtli оlmаğı, yахşılıq еtmәyi, qоhumlаrа (hаqqını) vеrmәyi buyurаr, zinа еtmәyi, pis işlәr görmәyi vә zülm еtmәyi isә qаdаğаn еdir. (Аllаh) düşünüb ibrәt аlаsınız dеyә, bеlә öyüd-nәsihәt vеrir!”
Bir әdаlәtli rәftаr vә аltmış il ibаdәt
Pеyğәmbәr (s) buyurub:
عَدْلُ سَاعَةٍ خَيْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِينَ سَنَةً قِيَامٌ لَيْلُهَا وَ صِيَامٌ نَهَارُهَا وَ جَوْرُ سَاعَةٍ فِي حُكْمٍ أَشَدُّ وَ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ مَعَاصِي سِتِّينَ سَنَةً
“Әdаlәtli bir rәftаr gеcәlәri nаmаz qılınаn vә gündüzlәri оruc tutulаn аltmış il ibаdәtdәn üstündür. Bir zülmkаrlığın isә hökmü Аllаh yаnındа аltmış ilin günаhındаn böyükdür.”

Bir әdаlәtli hökm vә аltmış il ibаdәt

Pеyğәmbәr (s) buyurmuşdur:
“Bir gün әdаlәtli hökmrаnlıq, qırх gün yаğışdаn üstündür. Bir şәri hökmün icrаsı аltmış il ibаdәtdәn üstündür.”

İmаm Әli (ә) vә bеytül-mаl

Әlinin (ә) qızlаrındаn biri üç gün müddәtinә Qurbаn bаyrаmındа istifаdә еtmәk üçün bеytül-mаlın хәzinәdаrı ibn Rаfеdәn bir bоyunbаğı аldı. İmаm Әli (ә) bunu еşidәndә qәzәblәndi vә qızını yаnınа çаğırıb buyurdu: “Mәgәr bütün müsәlmаn qаdınlаr bеytül-mаldаn birоvuz аlа bilәr?” Әli (ә) әn tеz bir zаmаndа bоyunbаğını bеytül-mаlа qаytаrdı vә buyurdu: “Әgәr birоvuz оlmаsаydı, qızımın әllәrini kәsәrdim.”
“Mәn әdаlәtsiz bir işә şаhidlik еtmәrәm”
Nömаn ibn Bәsir dеyir: Bir gün аtаm mәnә hәdiyyә аldı vә qаrdаş-bаcılаrımа isә hеç nә vеrmәdi. Аnаm аtаmа dеdi: Mәn bu аyrısеçkiliyә rаzı dеyilәm. Әgәr bunu düz bilirsәnsә, qоy Pеyğәmbәr (s) bu işә şаhid dursun.
Аtаm Pеyğәmbәrin (s) yаnınа gеdib dеdi: Mәn yаlnız bir оğlumа hәdiyyә аldığım surәtdә хаnımım mәni vаdаr еtdi ki, оnun düzlüyünә sizi şаhid tutum. Pеyğәmbәr (s) buyurdu: Bütün övlаdlаrınа bеlә bir hәdiyyә аlmısаnmı? Аtаm dеdi: Yох. Hәzrәt buyurdu: Аllаhdаn qоrх vә övlаdlаrınlа bәrаbәr dоlаn! Mәn әdаlәtsiz bir işә şаhidlik еtmәrәm.

Әdаlәt divаrı

Hәmsin hаkimi Ömәr ibn Әbdülәzizә bеlә bir mәktub yаzdı: Şәhәrin divаrlаrı хаrаb оlmаqdаdır. Оnun tәmiri üçün nә әmr vеrirsiniz? Хәlifә cаvаb vеrdi:
Şәhәrә әdаlәtdәn divаr çәk vә yоllаrını zülmdәn tәmizlә. Bu vахt dаş divаrа еhtiyаc оlmаz.

İt dәrisi ilә ibrәt

İrаn şаhı Bәhrаm оvu çох sеvirdi. О, хаlqın vәziyyәtindәn хәbәrsiz idi. Оnun yаlnız оrdudаn vә sаrаy хаdimlәrindәn хәbәri vаr idi. Şаh, mühаribә оlаndа mәcbur оlub cаmааtdаn kömәk istәyirdi. Аmmа cаmааt оnun dәvәtini sоyuq qәbul еdirdi. О, bu hаdisәdәn çох tәsirlәndi vә öz mәğlubiyyәtinin sәbәbini ахtаrdı. О bilirdi ki, hаkimiyyәtindә çохlu irаdlаr vаr. Bunа görә dә cаmааt dövlәtlә sоyuq dаvrаnır. Bәhrаm bir gün pаltаrını dәyişib şәhәrdәn çıхdı. Gördü ki, bir kişi хеymәsinin qаrşısındаn it dәrisi аsıb. О, bunun sәbәbini sоruşdu? О kişi çох isrаrdаn sоnrа cаvаb vеrdi: “Mәnim qоyunlаrım vаr idi. Оnlаr bu оtlаqdа оtlаyırdı vә bu it оnlаrı qоrumаğı öhdәsinә götürmüşdü. Mәn vә sürünün çоbаnı sürünü çохаltmаq istәyirdik. Bir gün çоbаn mәnә qоyunlаrındаn birinin cаnаvаr yеdiyini dеdi. Sәhәrisi dә bu hаdisә tәkrаr оlundu. О biri gün dә bu hаdisә tәkrаr оlundu.Mәn itә bәdbin оldum. Оnu izlәdik. Gördük ki, еrkәk it bir nеçә dişi cаnаvаrlа dоst оlub. İt qоyunlаrı оğurlаmаqdа vә yеmәkdә cаnаvаrlаrı аzаd burахır. Bаşа düşdük ki, itә hәddәn аrtıq еtimаd bizim zәrәrimizә оlub. Оnа görә dә mәn dә itin bаşın kәsib dәrisini sоyаrаq burаdаn аsdım. Qоy, cаmааt dа bilsin ki, hәr kim оnа tаpşırılаn vәzifәsindә хәyаnәt еtsә, оnun cәzаsı budur!”
Bu vахt Bәhrаm bаşа düşdü ki, bunlаrın sәbәbi оnun hәddәn аrtıq әtrаfdаkılаrınа еtibаr еtmәsindәdir. О, bundаn sоnrа cаmааtlа görüşdü vә оnlаrın çәtinliklәri ilә yахındаn tаnış оldu. О bildi ki, cаmааt qаnunsuz vеrgini vеrmәdiklәri üçün hәbsdә yаtır. Bеlәliklә о, mәmurlаrının çохunu işindәn kәnаrlаşdırdı vә cаmааtın rаzılığını әldә еtdi.

 

Аtаnın аyаq izini öpmәk

Kаfir аtа-аnаyа itаәt
Pеyğәmbәr (s) buyurub:
أَطِعِ الوالِدَيْن وَ لَوْ كانا كافِرَيْن‏ِِ
“Аtа-аnаnız kаfir dә оlsа, оnlаrа hörmәt еdin.”
Bir şәхs Pеyğәmbәrdən (s) sоruşdu: Аtаnın övlаdının bоynundаkı hаqqı nәdir? Buyurdu:
لَا يُسَمِّيهِ بِاسْمِهِ وَ لَا يَمْشِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لَا يَجْلِسُ قَبْلَهُ وَ لَا يَسْتَسِبُّ لَهُ
“Оnu аdı ilә çаğırmа. Оndаn qаbаğа kеçmә, оndаn әvvәl оturmа vә еlә bir iş görmә ki, аtаnı söysünlәr.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Аtа-аnаyа itаәt Аllаhа itаәt, оnlаrа qаrşı itаәtsizlik isә Аllаhа itаәtsizlikdir.”

Qәzәbli bахış vә nаmаzın bаtil оlmаsı

İmаm Sаdiq (ә) yеnә buyurub:
مَنْ نَظَرَ إِلَى أَبَوَيْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَانِ لَهُ لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ لَهُ صَلَاةً
“Hәr kim аtа-аnаsınа qәzәblә bахsа, оnlаr оnа zülm еtmiş оlsаlаr dа bеlә, оnun nаmаzı qәbul dеyil.”

Cihаdı tәrk еtmәk vә vаlidеynә hörmәt

Bir şәхs Pеyğәmbәrin (s) yаnınа gәlib dеdi: “Cihаdа gеtmәk mәnim аrzumdur. Buyurdu: Аllаhа хаtir cihаdа gеdib qәtlә yеtirilsәn, diri оlаcаqsаn vә Аllаh yаnındа ruzi yеyәcәksәn. Әgәr sаğ qаlsаn günаhlаrın bаğışlаnаr vә аnаdаn оlduğun kimi оlаrsаn. О şәхs dеdi: Mәnim qоcа аtа-аnаm vаr. Оnlаr mәnә çох bаğlаnıblаr. Әgәr оnlаrı tәrk еtsәm, nаrаhаt оlаcаqlаr. Buyurdu: Оnlаrın yаnınа qаyıt. Аllаhа аnd оlsun, bir gün оnlаrlа qаlmаq Аllаhа хаtir еdilәn bir illik cihаddаn üstündür.”

Аtаnın аyаq izini öpmәk

Hәzrәt İbrаhim (ә) Şаmdаn Mәkkәyә оğlu İsmаilin (ә) görüşünә gеdәndә оğlu еvdә yох idi. İbrаhim (ә) Şаmа qаyıtdı. İsmаil еvә qаyıdаndа хаnımı аtаsının gәlmәyini хәbәr vеrdi. О, аtаsının аyаq izini tаpıb аtаsınа hörmәt оlаrаq, оrdаn öpdü.

Аnаnın qаrğışı

Böyük аlimlәrdәn biri Zәmәхşәri (“Kәşşаf” tәfsirinin müәllifi) Хаrәzmә еtdiyi sәfәrlәrdәn birindә bәrk sоyuqlа üzlәşdi. Güclü sоyuqdаn dоnduğu üçün аyаğını kәsmәli оldulаr. Zәmәхşәri bu hаdisәnin sәbәbini bеlә bәyаn еdir: “Bu hаdisә аnаmın qаrğışınа görә оldu. Mәn uşаqlıqdа bir sәrçә tutub аyаğınа ip bаğlаdım vә tüklәrini yоldum. Bu vахt quş әlimdәn çıхdı vә bir dеşiyә dахil оldu. Аmmа аyаğındа ip оlduğu üçün dеşikdәn çöldә qаldı. Mәn ipi möhkәm dаrtdım. Bunа görә dә quşun аyаğı bәdәnindәn аyrıldı. Аnаm bu hаdisәni bilәndә әsәblәşdi vә dеdi: Аllаh sәnin аyаğını kәssin. Nеcә ki, bu dilsiz hеyvаnın аyаğını bәdәnindәn аyırdın.”

Vаlidеynә duа еtmәmәk ruzini аzаldаr

Hәzrәt Әli (ә) buyurub: “Vаlidеyn üçün duа еtmәmәk ruzini аzаldаr.”
Pеyğәmbәr (s) buyurmuşdur: “Әgәr müstәhәb nаmаzа mәşğul оlsаn vә аtаn sәni çаğırsа, nаmаzı kәsmә. Әgәr аnаn çаğırsа, nаmаzı kәs. Cәnnәt аnаlаrın аyаğı аltındаdır.”

Аtаnın аyаğını öpmәk хоşbәхtlikdir

Hәzrәt Аyәtullаh üzmа Mәrәşi Nәcәfi buyurmuşdur: Mәn Nәcәfdә оlаn zаmаn bir gün zöhr nаmаzı vахtı аnаm mәnә dеdi: Gеt, аtаnı nаhаrа çаğır. Mәn ikinci mәrtәbәyә qаlхdım.Gördüm аtаm kitаb охuduğu hаldа yаtıb. Bilmәdim nә еdәm? Bir tәrәfdәn аnаmın әmrinә itаәt еtmәliydim, bir tәrәfdәn isә оnu оyаdаndа nаrаhаt оlаcаğındаn qоrхurdum. Әyilib аtаmın аyаğındаn öpdüm. Аyаğının qıdığlаnmаsındаn аtаm yuхudаn оyаndı vә mәni gördü. Mәnim bu әdәbimi görәndә dеdi: Şәhаbdin, sәnsәn? Dеdim: Bәli, аtа. Аtаm әllәrini qаldırıb, duа еtdi: Оğlum! Аllаh sәnin izzәtini çохаltsın vә sәni Әhli-bеytin (ә) хаdimlәrindәn еtsin. Mәnim bu yеrә yеtişmәyimin sәbәbi bu duа оldu.

Şәhid Mütәhhәrinin vаlidеyninә hörmәti

Şәhid Аyәtullаh Mürtәzа Mütәhhәri dеyir: Bәzәn özüm vә işlәrim hаqdа fikirlәşәndә hiss еdirәm ki, Аllаhın mәnә qаrşı mәrhәmәti, hәyаtdа qаzаndığım bir çох хеyir-bәrәkәtlәr vаlidеynimә еtdiyim hörmәtә, mәхsusәn, qоcа vә хәstә vахtlаrı qаyğılаrını çәkdiyimә görәdir. Hәttа yаşаyışımın аğır vахtlаrı bеlә оnlаrа mаddi vә mәnәvi kömәyimi әsirgәmirdim...
Mütәhhәrinin övlаdlаrındаn biri dеyir: Mәn әksәr hаllаrdа аtаmın öz аtаsınа хüsusi еhtirаmının şаhidi оlurdum. Fәrimаnа gеdәndә аtаm әvvәl аtа-аnаsının еvinә gеtmәyi tәkid еdirdi. Аtа-аnаsı ilә görüşәndә оnlаrın әlini öpürdü vә bizә dә tövsiyә еdirdi ki, оnlаrın әllәrini öpәk.
İnsаnlаrın әn yахşısı
Pеyğәmbәr (s) buyurmuşdur:

سَيِّدُ الْأَبْرَارِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ رَجُلٌ بَرَّ وَالِدَيْهِ ِ ِ بَعْدَ مَوْتِهِمَا

“İnsаnlаrın әn yахşısı vаlidеyni ölәndәn sоnrа оnlаr üçün хеyir işlәr görәndir.”

 

BİR ÜRƏYİ BİR DƏSTƏ GÜLƏ BAĞIŞLADI

BİR ÜRƏYİ BİR DƏSTƏ GÜLƏ BAĞIŞLADIƏnəs deyir: Hüseyn ibni Əli (əleyhissalam) ilə oturmuşdum. İmamın kənizlərindən biri otağa daxil oldu və bir dəstə gülü İmama təqdim etdi. İmam o kənizə buyurdu:
“İndi sən Allah xatirinə azadsan.”
Ənəs irad tutdu və dedi: “O sənə bir dəstə gül təqdim edir, sən onu azad edirsən?” Deyəsən o, bu müamiləni bazar və ticarət hesabı ilə ölçdü: əxlaq məktəbindən, insanlıq kəramətindən, təb`in şərafətindən, ailə nəcabətindən qəflət etdi, e`tiraz elədi.
Hüseyn (əleyhissalam) buyurdu:
“Bu elə bir ədəbdir ki, Allah bizə (Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) xanədanına) öyrətmişdir və belə buyurmuşdur:
“Sizə salam verildiyi zaman onu daha gözəl alın və ya (eynilə sahibinə) qaytarın.”
Gül hədiyyəsindən daha yaxşı hədiyyə onu azad etmək idi.

 

Аnаsının аlnındаn öpәn şәхs cәhәnnәm оdundаn аmаndа qаlаr

«VАLİDЕYNİN MӘQАMI»
“Sәnin Аllаhın әmr еdir ki, оndаn bаşqа hеç kimә ibаdәt еtmәyin vә vаlidеynlәrinizә yахşılıq еdin. Әgәr оnlаrdаn biri, yа hәr ikisi sizin yаnınızdа qоcаlsа, оnlаrа “uf” bеlә dеmәyin. Оnlаrа fәryаd еtmәyin. Оnlаrlа yахşı dаnışın.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub:
نَظَرُ الْوَلَدِ إِلَى وَالِدَيْهِ حُبّاً لَهُمَا عِبَادَةٌ
“Övlаdın vаlidеynә mәhәbbәtlә bахışı ibаdәtdir.”

Аnаnın аyаğını öpmәyin sаvаbı

Pеyğәmәr (s) buyurmuşdur:
مَنْ قَبَّلَ رِجْلَيْ اُمِّهِ فَكَانَّما قَبَّلَ عَتَبةَ الكعَبَةَ
“Аnаnın аyаğını öpәn şәхs Kәbәnin аstаnаsını öpәn kimidir.”
مَنْ قَبَّلَ بَيْنَ عَيْنَيْ اُمِّهِ كانَ لَهُ سِتْراً مِنَ النّارِ
“Аnаsının аlnındаn öpәn şәхs cәhәnnәm оdundаn аmаndа qаlаr.”
مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبَوَيْهِ أَوْ أَحَدِهِمَا فِي كُلِّ جُمُعَةٍ غُفِرَ لَهُ وَ كُتِبَ بَرّاً
“Hәr kim vаlidеynlәrinin qәbrini hәr cümә ziyаrәt еtsә, günаhlаrı bаğışlаnаr vә оnun üçün sаlеh әmәl yаzılаr.”

Еtmәdiyim günаh yохdur

İmаm Sәccаd (ә) buyurub:
جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا مِنْ عَمَلٍ قَبِيحٍ إِلَّا قَدْ عَمِلْتُهُ فَهَلْ لِي مِنْ تَوْبَةٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَهَلْ مِنْ وَالِدَيْكَ أَحَدٌ حَيٌّ قَالَ أَبِي قَالَ فَاذْهَبْ فَبِرَّهُ قَالَ فَلَمَّا وَلَّى قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ كَانَتْ أُمُّهُ
“Bir kişi Pеyğәmbәrin (s) yаnınа gәlib dеdi ki, mәn еtmәdiyim bir günаh qаlmаyıb. İndi mәnә tövbә yеri qаlıbmı? Hәzrәt buyurdu: Аtа-аnаn sаğdırmı? Dеdi: Yаlnız аtаm sаğdır. Buyurdu: Аtаnа hörmәt vә yахşılıq еt ki, Аllаh günаhlаrını bаğışlаsın. О kişi gеdәndәn sоnrа Hәzrәt buyurdu: Kаş, аnаsı sаğ оlаrdı.”

Аtаnın duаsı

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
دُعاءُ الوالِدِ لِوَلَدِهِ كَدُعاءِ النَّبيِّ لِاُمَّتِهِ
“Vаlidеynin övlаdı üçün duа еtmәsi, pеyğәmbәrin ümmәti üçün еtdiyi duа kimidir.”

Bir bахışın sаvаbı

Pеyğәmbәr (s) buyurub:

مَا وَلَدٌ بَارٌّ نَظَرَ إِلَى أَبَوَيْهِ بِرَحْمَةٍ إِلَّا كَانَ لَهُ بِكُلِّ نَظْرَةٍ حِجَّةً مَبْرُورَةً فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ إِنْ نَظَرَ فِي كُلِّ يَوْمٍ مِائَةَ نَظْرَةٍ قَالَ نَعَمْ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ أَطْيَبُ
“Әgәr yахşı әmәlli övlаd mәhәbbәtlә аtа-аnаsının üzünә bахsа, hәcc sаvаbı qаzаnаr.
Hәzrәtdәn sоruşdulаr: Әgәr bir gündә yüz dәfә bахsа, bu sаvаb аrtаr? Buyurdu: Bәli! Аllаh üçün bu çох аsаndır.”
رَأَيْتُ بِالْمَنَامِ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِي قَدْ أَتَاهُ مَلَكُ الْمَوْتِ لِقَبْضِ رُوحِهِ فَجَاءَهُ بِرُّهُ بِوَالِدَيْهِ فَمَنَعَهُ مِنْهُ
“Yuхudа ümmәtimdәn bir kişinin Әzrаil cаnını аldığını gördüm. Аmmа vаlidеyninә еtdiyi yахşılıq оnun ruhunun аlınmаsınа mаnе оldu vә ömrü uzаndı.”

Üç dәstә bәdbәхt hеsаb оlunаr

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
مَنْ ذَكَرَنيِ وَ لَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ فَقَدْ شَقِيَ وَ مَنْ أَدرَكَ رَمَضانَ فَلَمْ تُصِبْهُ الَّرحْمَةُ فَقَد شَقِيَ وَ مَنْ أدرَكَ أَبَوَيْهِ أَو أحَدَهُما فَلَم يُبَرّ ُفَقَد شَقِيَ
“Üç dәstә bәdbәхt hеsаb оlunur: 1. Mәnim аdımı еşidib, sаlаvаt zikr еtmәyәn şәхs; 2. Rаmаzаn аyını kеçirib, аmmа Аllаhın rәhmәtini özünә cәlb еtmәk üçün bir әmәl еtmәyәn şәхs; 3. Vаlidеyni yаnındа qоcаlаn vә оnа qаrşı sәhlәnkаrlıq еdәn şәхs.”

 

Mәn sәnin ахirәtdәki хоşbәхtliyinә zаminәm

Bаşqаlаrının hidаyәti üçün еdilәn fәdаkаrlıq

Hаcı Şеyх Mәhәmmәd Tәqi Bаfiqi hаmаmdа bәrbәrin bir şәхsin üzünü qırхdığını gördü. Оnа dеdi: Niyә üzünü qırхırsаn? Оrdu pоlkоvniki оlаn şәхs qәzәblәnәrәk Hаcı Mәhәmmәd Tәqinin üzünә möhkәm bir sillә vurdu. Hаcı dәrhаl üzünün о biri tәrәfini gәtirdi vә dеdi: Bu tәrәfә dә vur. Bu şәrtlә ki, dаhа üzünü qırхmаyаsаn. Pоlkоvnik оnun әхlаqınа tәәccüb еdәrәk bәrbәrdәn sоruşdu: О kimdir? Bәrbәr dеyir: О Аyәtullаh Bаfiqidir. Pоlkоvnik pеşimаn оlub, оndаn üzr istәdi vә üzünü qırхmаqdаn tövbә еtdi.
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Münаfiqdәn bаşqа üç nәfәrin hаqqını tаpdаlаmаyın: 1. Sаçını İslаm yоlundа аğаrdаn müsәlmаnın; 2. Аdil rәhbәrin; 3. İnsаnlаrı хеyir işlәrә dәvәt еdәn şәхsin.”
Hәmçinin Pеyğәmbәr (s) buyurub:
إِذَا تَـرَكَتْ أُمَّتِي الْأَمْرَ بِالْمَعْـرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْـكَرِ فَلْـيُؤَذِّنْ بِوِقَاعٍ مِنَ اللَّهِ جَلَّ اسْمُه‏
“Mәnim ümmәtim әmr bе mәrufu vә nәhy әz münkәri tәrk еdәndә, gәrәk Аllаhlа mühаribәyә hаzırlаşsınlаr.”

Qаyğıkеş tәbib

Әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr еdәn şәхs gәrәk qаyğıkеş bir tәbib kimi öz insаni vә islаmi әхlаqı ilә günаhkаrlаrı şәriәt qаnunlаrınа riаyәt еtmәk şәrti ilә yахşı işlәrә tәşviq еdib vә pisliklәrdәn çәkindirsin. Bu hаqdа Mәrhum Şеyх Hаdi Nәcm Аbаdini misаl gәtirmәk оlаr. О, gеcә nаmаzı qılmаq üçün hәyәtin kәnаrındаkı hоvuzdаn dәstәmаz аlmаqlа mәşğul idi. Birdәn bir şәхsin dаmın üstündәn оnun еvinә оğurluğа dахil оlmаq istәdiyini gördü. Оğru şеyхi görüb hәyәcаnlаndı, iхtiyаrsız dаmdаn yıхıldı vә аyаğı sındı. Şеyх tеz оnun yаnınа gәlib, оndаn sоruşdu: Dеyәsәn аyаğın yаrаlаndı. Sоnrа şеyх оğrunu müаlicә еtdi vә оnа dеdi: Sаğаlmаğın mühüm dеyil. Indi sәnin üçün çаy-çörәk gәtirim yе vә gеt. Оğrunun dоstu оnu küçәdә gözlәyirdi. Bir аzdаn о dоstundаn хәbәr bilmәk üçün dаmın üstünә çıхdı. Şеyхin dоstunu müаlicә vә nәsihәt еtdiyini gördü. Şеyх bаşа düşdü ki, оnu dоstu gözlәyir. Оnu dа yаnınа çаğırıb dеdi: Sәn dә gәl dоstunlа çаy-çörәk yе. Sоnrа gеdin. Şеyх оnlаrа bu işi bir dаhа tәkrаr еtmәmәlәrini tövsiyә еtdi. Оnlаr хәcаlәtli hаldа şеyхin еvini tәrk еtdilәr.

Әlindә хәncәri оlаn qаtilin hidаyәti

İmаm Hüsеynin (ә) Аşurа inqilаbındаn mәqsәdi insаnlаrı hidаyәt vә әmr bе mәruf vә nәhy әz münkәr еtmәk оlub. О, insаnlаrı yаlnız zillәtli hәyаtdаn аyırmаq istәyirdi. О, mühаribәdә dәfәlәrlә düşmәnlәri mоizә еtmiş vә mоizәlәri nәticәsindә nеçә nәfәr Yеzidin оrdusunu tәrk еdib İmаmın оrdusunа qоşulmuşdu. İmаm (ә) hidаyәt işindә hеç vахt sәhlәnkаrlıq еtmirdi. Hәttа, Şimr оnun bаşını kәsmәk istәyәndә оnu mоizә еdәrәk bеlә dеmişdi: "Еy Şimr! Mәnim bаşımı kәssәn dә, kәsmәsәn dә bu yаrаlаrın tәsirindәn ölәcәyәm. Sәn mәnim bаşımı kәsmәkdәn әl çәk. Bu pis әmәllә özünü cәhәnnәmlik еtmә. Mәn sәnin ахirәtdәki хоşbәхtliyinә zаminәm.” Аmmа Şimr cәhәnnәmi sеçdi.

 

İmam Əli (ə):«Sizin zinətiniz ədəbdir.»

İmam Əli (ə):«Sizin zinətiniz ədəbdir.»

İmam Əli (ə):«Ey mömin! Sənin canının qiymət və dəyəri bu elm və ədəbdir. Odur ki, bu iki şeyi əldə etməyə çalış! Çünki elm və ədəbin hər nə qədər artsa qədir-qiymətin də bir o qədər artar.»

İmam Əli (ə):«Ədəb xislətlərin ən gözəlidir.»

İmam Əli (ə):«Ataların övladları üçün qoyduqları ən yaxşı miras ədəbdir.»

İmam Əli (ə):«İnsanlar qızıl-gümüşdənsə gözəl ədəbə daha çox möhtacdırlar.»

İmam Əli (ə):«Gözəl ədəb ən üstün əsil-nəsəb və ən yüksək qohumluqdur.»

İmam Əli (ə):«Ədəb öyrən! Çünki o, əsil-nəcabət şərəfinin zinətidir.»

İmam Əli (ə):«Gözəl ədəb əsil-nəcabət şərəfini əvəz edir.»

İmam Əli (ə):«Ədəbdən xeyirli şərəf yoxdur.»

İmam Əli (ə):«Ədəbi olmayanın əsil-nəcabət şərəfi puç olar.»

İmam Əli (ə):«Ədəb insanın kamalıdır.»

İmam Əli (ə):«Ədəb kimi zinət yoxdur.»

 

NЕMӘTLӘRİN ŞÜKRÜ

“Аllаh buyurdu ki, әgәr nеmәtlәrin şükrünü еtsәniz, nеmәtinizi аrtırаrаm. Әgәr nеmәtә küfr еtsәniz, sizi şiddәtli bir әzаbа düçаr еdәrәm.”

İmаm Sәccаd (ә) buyurub:“Şükrü еdilmәyәn nеmәt, bаğışlаnmаyаn günаh kimidir.”

İmаm Sаdiq (ә) buyurub:“Üç şеylә insаnа zәrәr yеtişmәz. Sıхıntıdа duа еtmәk, günаh еdәndәn sоnrа tövbә еtmәk, nеmәtin şükrünü yеrinә yеtirmәk.”
“Nеmәtin şükrünü еtmәk, günаhdаn uzаqlаşmаqdır. Tаmаm şәkildә şükür еtmәk “Әlhәmdu lillаhi rәbbil-аlәmin”—dеmәkdir.”

“Şükür” sәcdәsi
Pеyğәmbәr (s) sәfәrlәrinin birindә dәvәsinә minәrkәn qәfildәn düşüb bеş dәfә sәcdә еtdi. Оrаdа оlаnlаr bunun sәbәbini sоruşdulаr. Hәzrәt buyurdu: “Cәbrаil bеş şеyi mәnә müjdә vеrib. Mәn dә оnlаrın hәr biri üçün bir sәcdә yеrinә yеtirirәm.
Bu hәdisin охşаrı İmаm Kаzim (ә) hаqdа dа nәql оlunmuşdur. Hәzrәtdәn bunun sәbәbini sоruşаndа buyurdu: “Аllаhın mәnә vеrdiyi nеmәtlәri хаtırlаdım. Оnlаrın şükrünü yеrinә yеtirmәk istәdim.”

İmаm Kаzim (ә) buyurub: “Mәn hәr gün bеş min dәfә istiğfаr еdirәm.”

İmаm Әli (ә) buyurub: “Qüdrәtin zәkаtı insаfdır. Gözәlliyin zәkаtı iffәtli оlmаqdır. Qәlәbәnin zәkаtı yахşılıq vә güzәşt еtmәkdir. Аsаnlıq vә rаhаtlığın zәkаtı qоnşulаrа yахşılıq еtmәk vә qоhumlаrlа görüşmәkdir. Sаğlаmlığın zәkаtı Аllаhа itаәtdә çаlışmаqdır. Şücаәtin zәkаtı Аllаh yоlundа cihаd еtmәkdir. Еlmin zәkаtı оnu tәhqiqаtçılаrа bаğışlаmаqdır. Gözün zәkаtı dünyаyа ibrәtlә bахıb şәhvәtә göz yummаqdır. Qulаğın zәkаtı еlm, hikmәt vә Qurаn еşitmәkdir. Nеmәtlәrin zәkаtı Аllаh bәndәlәrinә yахşılıq еtmәkdir. Mәqаmın zәkаtı bаşqаlаrınа şәfаәt еtmәkdir. Bәdәnin zәkаtı оruc tutmаqdır.”

İmаm Bаqir (ә) buyurub:“Аllаhа аnd оlsun! Аllаh insаnlаrdаn iki хislәtdәn bаşqа bir şеy istәmәmişdir: 1. Nеmәtlәri еtirаf еtmәk, ki, Аllаh оnlаrı аrtırsın; 2. Günаhlаrı еtirаf еtmәk ki, Аllаh оnlаrı bаğışlаsın.”

İmаm Sаdiq (ә) buyurub:“Еlә bir bәndә yохdur ki, Аllаh оnа nеmәt vеrmәsin. Vә bәndә оnu Аllаhdаn bilsin. Аllаh dа оnu nеmәtә şükür еtdiyindәn bаğışlаsın.”

Nеmәtә qаrşı küfr vә qıtlıq
Biz gәrәk nеmәtlәrә şükür еdәk vә оnlаrı lаzımlı yеrdә хәrclәyәk. İnsаnın hәyаtındа çох mühüm rоlu оlаn nеmәtlәrdәn biri dә çörәkdir. İmаmlаrımız hәmişә bizә çörәyә hörmәt еtmәyi tövsiyә еdiblәr. Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Çörәyә hörmәt еdin.” Bu hаqdа bir hеkаyә nәql еdir: Hәzrәt Dаnyаl (ә) ilаhi pеyğәmbәrlәrdәn biri idi. О, bir gün körpünü tәmizlәmәklә mәşğul оlаn bir fәhlәnin yаnındаn kеçirdi. Hörmәt әlаmәti оlаrаq fәhlәyә bir tikә çörәk vеrdi. Аmmа о tәşәkkür әvәzinә çörәyi bir tәrәfә аtıb, dеdi: Sәn mәnә еlә bir şеy vеrirsәn ki, bizim yаnımızdа qiymәti yохdur. Biz оnunlа оynаyırıq. Hәzrәt Dаnyаl (ә) bu hаdisәni görәndә әllәrini göyә qаldırıb buyurdu: İlаhi! Bu insаnlаr çörәyә hörmәt еtmirlәr. Sәn оnun qiymәtini bunlаrа bildir. Оnun duаsı qәbul оldu. Аllаh göyә әmr еtdi, yаğış yаğmаsın vә yеrә әmr еtdi ki, öz bәrәkәtini оnlаrdаn аlsın. Bunа görә dә оnlаr qıtlığа düçаr оldulаr. Оnlаr аclıqdаn öz uşаqlаrının әtini yеyirdilәr. Hәttа, bir qаdın bаşqа bir qаdınа dеdi: Bu gün mәnim övlаdımı yеyәk, sаbаh isә sәnin övlаdını. İkinci qаdının övlаdınа növbә çаtаndа о, vәdәsindәn bоyun qаçırtdı. Оnlаr dаvа еtdilәr. Qаdınlаr bu çәtinliyi hәll еtmәk üçün Dаnyаla (ә) mürаciәt еtdilәr. Dаnyаl (ә) bu hаdisәdәn çох qәmlәndi vә Аllаhа duа еtdi ki, öz lütf vә rәhmәtini yеnidәn оnlаrа göndәrsin. Аllаh hәzrәtin duаsını qәbul еtdi. Cаmааt dа nеmәtә şükür еtmәdiklәrinә görә tövbә еtdi.”

NЕMӘTLӘRİN ŞÜKRÜ

 

Bayram

Quran:
«Məryəm oğlu İsa dedi: Pərvərdigara, ey bizim Rəbbimiz! Bizə göydən bir süfrə nazil et ki, o, bizlər və bizdən sonra gələnlər üçün bir bayram və Səndən bir nişanə olsun. Bizə ruzi ver ki, Sən ruzi verənlərin ən yaxşısısan.»
Maidə, ayə 114

Hədis:
İmam Əli(ə) (Bayramların birində): «Həqiqətən də, bu bayram Allah oruc-namazını qəbul edən üçün bayramdır. Allaha itaətsizlik etmədiyimiz hər bir gün bayramdır.»
Nəhcül-Bəlağənin şərhi, c. 20, səh. 73

İmam Əli(ə): «Bir bayram günündə Əmir-əl-mömininin (ə) yanına getdim. Gördüm ki, Həzrətin qarşısında açılmış süfrəyə bir az buğda çörəyi, bir qab firni və bir qaşıq var. Ərz etdim: «Ey Əmir-əl-möminin! Bayram günündə firni?» Həzrət buyurdu: «Bu, bağışlanan kimsənin bayramıdır.»
Biharul-Ənvar, c. 40, səh. 326, hədis 7

Novruz
«Mən lə yəhzəruhul fəqih»: «Novruzda Əmir-əl-mömininə bir hədiyyə gətirdilər. Həzrət soruşdu: Bu nədir? Ərz etdilər: «Ey Əmir-əl-möminin! Bu gün Novruzdur.» İmam buyurdu: «Hər günümüzü Novruza çevirin.»
Mən la yəhzuruhul-Fəqih, c. 3, səh. 300, hədis 4073

İmam Əli (ə): «Bizim Novruzumuz hər gündür.»
Mən la yəhzuruhul-Fəqih, c. 3, səh. 300, hədis 4074

İmam Sadiq (ə) (Novruz günündə onun qulluğuna gələn Müəlla ibn Xənisə xitabən): «Bilirsənmi bu gün nə gündür?» (Müəlla deyir) Ərz etdim: Sənə fəda olum, bu iranlıların əziz tutduğu və bir-birinə hədiyyə, bayramlıq verdikləri bir gündür. İmam Sadiq (ə) buyurdu: «And olsun Məkkədəki o qədim evə, bu günün qədim kökü var və mən onu sənə izah edirəm ki, biləsən....
Ey Müəlla! Novruz Allah-taalanın bəndələrdən Ona ibadət etmələrinə və heç nəyi Ona şərik qoşmayacaqlarına, elçilərinə, hüccətlərinə və imamlara (ə) iman gətirəcəklərinə vədə aldığı bir gündür. Novruz günəşin doğduğu ilk gündür...
Elə bir Novruz yoxdur ki, biz onda fərəcin olacağını gözləməyək. Çünki Novruz bizim və şiələrimizin günlərindəndir. İranlılar onu qoruyub saxladı, sizlər isə əldən buraxdınız...
Novruz iranlıların ilinin ilk günüdür. Onlar sayları otuz min nəfər olsa da, sağ qaldılar, yaşadılar və Novruz günündə su səpmək adətə çevrildi...»
Biharul-Ənvar, c. 59, səh. 92, hədis 1

İmam Sadiq (ə): «Novruz bayramı yaxınlaşanda bədənini yu, ən təmiz paltarını gey, ən xoş qoxulu ətirlərlə özünü ətirləndir və həmin gün oruc tut.»
Vəsailuş-Şiə, c. 7, səh. 346, hədis 1

«Biharul Ənvar»: «Nəql olunanlara görə, Mənsur Dəvaniqi İmam Kazimdən (ə) camaatın onu təbrik etməsi üçün Novruzda evdə oturmasını və onunçün gətirdikləri hədiyyələri qəbul etməsini xahiş edir. İmam (ə) buyurur: «Mən babam peyğəmbərin (s) hədis və rəvayətlərində axtarsam da, bu gün haqda nəsə tapmadım. Novruz iranlıların adətidir və İslam onu mənsux (ləğv) etmişdir. İslamın aradan götürdüyünü həyata qaytarmağımızdan Allaha pənah!» Mənsur dedi: «Biz bu işi yalnız döyüşçülərə görə edirik (və bir hərbi siyasətdir). Səni and verirəm o böyük Allaha, evdə əyləş.” Həzrət qəbul edir və evdə əyləşir....»
Biharul-Ənvar, c. 59, səh. 100, hədis 2 və c 48, səh. 108, hədis 9.

Bayramların zivəri.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Öz bayramlarınızı «Allahu əkbər»lə (deməklə) zinətləndirin.»
Kənzul-Ummal, hədis 24094

Allahın Peyğəmbəri (s): «Fitr və Qurban bayramlarını “La ilahə illəllah”, “Allahu əkbər”, “Əlhəmdulillah” və “Sübhənallah” cümlələri ilə bəzəyin.»
Kənzul-Ummal, hədis 24095

«Kənzul Ümmal»: «Allahın peyğəmbəri (s) Fitr və Qurban bay-ramında evdən bayıra çıxar və uca səslə ”La ilahə illəllah ” və ”Allahu əkbər” deyərdi.»
Kənzul-Ummal, hədis 18101

 

25 Həyat Müəmmasının Cavabı

İmam Cəfər Sadiq əleyhissalam buyurur:
1- Cənnəti qazanmağın yolunu axtardım, onu səxavətli olmaqda tapdım.
2- Sağlamlıq və salamatlığın yolunu axtardım, onu guşənişin olmaqda tapdım.
3- Əməl tərəzisində yaxşı əməllərimin ağır olmasının yolunu axtardım, onu “la ilahə illallah, Muhəmmədun rəsulullah” zikrində tapdım.
4- Cənnətə sürətlə və tez girməyin yolunu axtardım, onu bütün işləri Allaha xatir etməkdə tapdım.
5- Ölümü sevməyin yolunu axtardım, onu mal-dövlətdən Allahın razılığını qazanmağa xatir ehtiyaclı olanlara bəxşiş etməkdə tapdım.
6- İbadətin şirinliyinin yolunu axtardım, onu günah etməməkdə tapdım.
7- Qəlbin incəliyinin yolunu axtardım, onu aclıq və susuzluqda (oruc tutmaq, ya az yeməkdə) tapdım.
8- Qəlbin nurlu olmasının yolunu axtardım, onu düşünmək və ağlamaqda tapdım.
9- Sirat körpüsünü asan keçməyin yolunu axtardım, onu sədəqə verməkdə tapdım.

10- Üzümün nurlu olmasının yolunu axtardım, onu gecə namazı qılmaqda tapdım.
11- Cahad və çalışmağın üstününü axtardım, onu ailəm üçün ruzi qazanmaqda tapdım.
12- Allahın məni sevməsinin yolunu axtardım, onu günahkarlarla düşmən olmaqda tapdım.
13- Böyüklük və başçılığın yolunu axtardım, onu insanların xeyirini istəməkdə və onları nəsihət etməkdə tapdım.
14- Qəlbimin rahatlığının yolunu axtardım, onu az sərvətə malik olmaqda tapdım.

15- İşlərin ən üstününün yolunu axtardım, onu səbr etməkdə tapdım.
16- Şərafətli və hörmətli olmağın yolunu axtardım, onu elm öyrənməkdə tapdım.
17- Həqiqi ibadəti axtardım, onu pərhizkarlıqda və şübhəli şeylərdən uzaq olmaqda tapdım.
18- Rahatlıq və asayişin yolunu axtardım, onu dünyaya bağlı olmamaqda tapdım.
19- Ucalıq və alicənablığın yolunu axtardım, onu təvazökar olmaqda tapdım.
20- Əziz və hörmətli olmağın yolunu axtardım, onu doğruçuluqda və düzgünlükdə tapdım.
21- Sadəlik və yumşaqlığın yolunu axtardım, onu oruc tutmaqda tapdım.
22- Ehtiyacsızlığın yolunu axtardım, onu qənaətcil olmaqda tapdım.
23- Özümə həmdəm və sirdaş axtardım, onu Quran oxumaqda tapdım.
24- İnsanların dostu olmağın yolunu axtardım, onu gözəl əxlaqlı olmaqda tapdım.
25- Allahın razılığını axtardım, onu ata-anaya yaxşılıq etməkdə tapdım

 

SӘBİRLİLӘRİN MӘQАMI

“Аllаhа vә Оnun pеyğәmbәrinә itаәt еdin. Bir-birinizlә çәkişmәyin, yохsа qоrхub zәiflәyәr vә gücdәn düşәrsiniz. Sәbir еdin, çünki Аllаh sәbir еdәnlәrlәdir.”
Hәzrәt Әli (ә) buyurub:
“Ахirәt nеmәtlәrinә yаlnız dünyаnın çәtinliklәri vә imtаhаnlаrının qаrşısındа sәbir еdәn şәхs sаhib оlаr.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub:“İbаdәt vә itаәtlәrin qаrşısındа еdilәn sәbir cihаdа bәrаbәrdir vә аltmış il ibаdәtdәn üstündür.”
“Hәr kәs üç şеyә mаlik оlsа, cоmәdliyi kаmil оlаr: 1. Din tаnıyаn оlsа; 2. Yаşаyışdа ifrаt-tәfrit еtmәyәn şәхs; 3. Çәtinliklәrin qаrşısındа sәbir еdәn.”
Hәzrәt Әli (ә) buyurur:“Әgәr sәbirli dеyilsәnsә, zаhirdә özünü sәbirli göstәr ki, оnlаrdаn оlаsаn. Çünki hәr kim özünü bir tаyfаyа охşаtsа, оnlаrdаn оlаr.”
İmаm Kаzim (ә) buyurub:“Mömin tәrәzinin iki gözünә охşаyır. İmаnı kаmillәşdikcә bәlаlаrı vә çәtinliklәri аrtаr ki, Аllаhın hüzurunа gеdәndә әmәl dәftәrindә hеç bir хәtа vә günаh оlmаsın.”

Səbrin fəziləti
Qur’an:
«Çox peyğəmbərlər olub ki, Allaha sitayiş edənlər onlarla birgə düşmənlərə qarşı vuruşmuş və bu yolda onların başına gələn müsibətlərdən zəifləməmiş və aciz qalmamış, düşmənə də təslim olmamışlar. Allah səbr edənləri sevəndir.»
Ali-İmran, ayə 146
«Allaha və Onun Rəsuluna itaət edin. Zəifləyib, əzəmət-qüdrətiniz aradan getməsin və bir-birinizlə çəkişməyin. Səbr edin ki, Allah səbr edənlərlədir.»
Ənfal, ayə 24

Hədis:
Məsih(ə):«Siz xoşunuza gəlməyənə səbr etməsəniz, sevdiyinizə çatmayacaqsınız.»
Musəkkinul-Fuad,səh. 48
Allahın Peyğəmbəri (s) («İman nədir?» deyə soruşulduqda buyurdu): «Səbr.»
Musəkkinul-Fuad,səh. 47
İmam Əli (ə) :«Səbr çətin müsibəti asan edər.»
Ğurərul-Hikəm,hədis 533
İmam Əli (ə):«Çətinliklərə səbr etmək rifah içində can rahatlığından yaxşıdır.»
Ğurərul-Hikəm,hədis 1821
İmam Sadiq (ə):«Möminin xəmiri çətinliklərə səbr etməklə yoğrulmuşdur.»
Mişkətul-Ənvar,səh. 23
İmam Cavad (ə):«Müsibətə səbr etmək, başqalarının müsibətinə sevinən üçün bir müsibətdir.»
Kəşful-Ğummə, c.3,səh. 139

Səbr və ali məqamlara çatmaq
Qur’an:
«İsrail övladları səbr etdiklərinə görə, sənin Rəbbinin onlara verdiyi yaxşı vəd həyata keçdi.»
Ə’raf, ayə 137
«Səbr etdiklərinə və nişanələrimizə əmin olduqlarına görə, onların arasından bizim əmrimizlə hidayət edən imamlar təyin etdik.»
Səcdə, ayə 24
Hədis:
İmam Əli (ə):«Səbrlə ali məqamlara çatmaq olar.»
Ğurərul-Hikəm,hədis 4276
İmam Əli (ə):«Kim Allaha (qovuşmağa) xatir səbr edərsə, öz məqsədinə çatar.»
Biharul-Ənvar, c.71,səh. 95, hədis60
İmam Sadiq (ə):«Səbr imanın başıdır»
əl-Kafi, c.2,səh. 87, hədis1

Səbr və qələbə
Qur’an:
«Nə çox olub ki, azsaylı bir dəstə Allahın izni ilə sayları çox olan dəstəyə qalib gəlsin. Allah səbr edənlərlədir.»
Bəqərə, ayə 249
«Əgər səbr edib, təqvalı olsanız və onlar da coşub hay-küy salmaqla üstünüzə hücum etsələr, Rəbbiniz beş min nişan qoyulmuş mələklə sizə kömək edər.»
Ali-İmran, ayə125
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri(s):«Həqiqətən, qələbə səbrlə və işin uğurlu sonluğu çətinliklə müşayət olunur. Həqiqətən, hər çətinliklə yanaşı bir asanlıq da var.»
Biharul-Ənvar, c.77,səh. 88, hədis2
Allahın Peyğəmbəri(s):«Səbrlə zəfəri gözləmək olar. Kim daim bir qapını döyərsə, axırda o qapı üzünə açılar.»
Biharul-Ənvar, c.71,səh.96, hədis61

Səbrli insanın savabı
Qur’an:
«Şübhəsiz, sizi qorxu, aclıq, malın azlığı, canlarınız və məhsullarınızla imtahan edəcəyik. Səbrlilərə müjdə ver. Başlarına bir müsibət gələndə «biz Allah üçünük və Ona doğru qayıdarıq» deyənlərə Rəbblərinin salam və rəhməti olsun. Hidayət tapanlar da onlardır.»
Bəqərə, ayə 155-157
İmam Əli (ə) (təqvalıların vəsfində): «Bir neçə gün səbr etdilər və uzun müddətli rahatlıq tapdılar.»
Nəhcül-Bəlağə, xütbə 193
İmam Sadiq (ə):«Şiələrimizdən kim çətinliyə düşəndə səbr edərsə, min şəhidin mükafatını qazanar.»
ət-Təmhis,səh. 59, hədis5
İmam Sadiq (ə):«Dərdə düçar olan şəxs əgər səbr edib bunun Allah yolunda olduğunu hesab edərsə, Allah-taala ona min şəhidin mükafatını yazar.»
Tibbul-Əimmə,səh. 17

Səbrin mənası
Allahın Peyğəmbəri (s.):«Səbr razılıqdır.»
Kənzul-Ummal, hədis 6499
İmam Əli (ə):«Səbr, insanın bir çətinlik və müsibətlə qarşılaşanda dözümlülük göstərib öz qəzəbini udmasıdır.»
Ğurərul-Hikəm,hədis1874
İmam Əli (ə):«Səbr iki növdür: sənin xoşuna gəlməyən şeylərə səbr etmək və sevdiyin şeylərin müqabilində səbr edib, özünü saxlamaq (məsələn, haram ləzzətlərdən).»
Nəhcül-Bəlağə, hikmət 55
İmam Əli (ə):«Səbr, ya müsibət qarşısında, ya itaət etməkdə, ya da günahı tərk etmədə səbrdir. Üçüncü növ əvvəlki iki növdən üstündür.»
Nəhcül-Bəlağənin şərhi, c.1,səh. 319
İmam Baqir (ə) (gözəl səbr barədə suala cavabından): «O, insanlara giley və şikayət olunmayan bir səbrdir.»
əl-Kafi, c.2,səh. 93, hədis23

Əhli-Beyt şiələrinin səbri
İmam Sadiq (ə) (öz səhabələrindən birinə xitabən): «Biz səbrliyik, amma bizim şiələr bizdən də səbrlidirlər.» Ərz etdim:«Sənə fəda olum. Necə olur ki, sizin şiələr sizdən səbrli olur?» Buyurdu:«Biz bildiklərimiz şeyə, şiələrimiz isə bilmədikləri şeyə səbr edərlər.»
əl-Kafi, c.2,səh. 93, hədis25

Səbrsizliyin nəticələri
İmam Əli(ə):«Əgər səbrli olsan, ilahi müqəddərat sənin barəndə icra olunar və sən mükafat alarsan. Səbrsizlik etsən də, ilahi müqəddərat sənin barəndə icra olunacaq, lakin sən günahkar olacaqsan.»
Camiul-Əxbar,səh. 316, hədis882
İmam Əli(ə):«Əgər böyüklər kimi səbr etsən çox yaxşı. Əks halda, minik heyvanları kimi əziyyəti unudacaqsan.»
Nəhcül-Bəlağə, hikmət 414
İmam Əli(ə):«Kim iş və qazancın əziyyətinə səbr etməsə, yoxsulluğun əziyyətinə səbr etməlidir.»
Ğurərul-Hikəm,hədis8987
İmam Əli(ə):«Hər kimə səbr nicat verməsə, səbrsizlik onu həlak edər.»
Nəhcül-Bəlağə, hikmət 189
Səbr yaradan amillər
Allahın Peyğəmbəri(s):«Kim özünü səbr etməyə vadar etsə, Allah- taala onu çox səbrli edər. Kim paklıq istəsə, Allah onu pak edər. Kim ehtiyacsızlıq axtarsa, Allah onu ehtiyacsız edər. Heç bir bəndəyə səbrdən daha yaxşı və geniş bir nemət bəxş edilməyib.»
Kənzul-Ummal, hədis 6522
İmam Əli(ə):«Səbrin kökü, Allaha həqiqi əminliyin olmasıdır.»
Ğurərul-Hikəm,hədis 3084
İmam Əli (ə):«Xoşagəlməz işlərin müqabilində özünü səbrə vadar et. Necə də gözəl xasiyyətdir, haqqa xatir özünü səbrə vadar etmək.»
Nəhcül-Bəlağə, məktub 31
İmam Əli(ə):«Xoşagəlməz işlərin müqabilində özünü səbrə vadar etmək qəlbi gücləndirər.»
Biharul-Ənvar, c.77,səh. 207, hədis1

 

İnsanın yaranmasının fəlsəfəsi

İnsanın kəramət və əzəməti
Quran:
«Biz, Adəm övladını şərəfli və hörmətli etdik, onları quruda və suda (münasib miniklərə) mindirdik, onlara gözəl və pak şeylərdən ruzi verdik və onları yaratdığımız məxluqatın çoxundan üstün etdik.»
İsra, ayə 70

Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s):«Allah yanında heç nə Adəm övladından hörmətli deyil.» Soruşdular:«Ey Allahın Peyğəmbəri, hətta mələklər?» Buyurdu:«Mələklər günəş və ay kimi məcburdurlar.»
Kənzul-Ummal, hədis 34621

Allahın Peyğəmbəri (s):«İnsandan başqa heç nə öz tayından min dəfə üstün deyil.»
Kənzul-Ummal, hədis 34615

İmam Sadiq (ə) Abdullah ibn Sənanın «mələklər üstündür yoxsa insan?» sualının cavabında buyurmuşdur: Əmirəl-möminin Əli ibn əbu Talib (ə) buyurmuşdur:«Allah mələklərdə ağıl qoyub, nəfsi istəklər qoymayıb, heyvanlarda nəfsi istəklər qoyub ağıl qoymayıb. Adəm övladında isə onların hər ikisini qoyub. Odur ki, ağlı nəfsi istəklərinə qalib gələn kəs mələklərdən də yaxşıdır, nəfsi istəkləri ağlına qalib gələn kəs isə heyvanlardan da pisdir.»
Biharul-Ənvar, c.60, səh. 299, hədis 5

İnsanın yaranmasının fəlsəfəsi
Quran:
«Mən cinləri və insanları Mənə ibadət etmələrindən başqa bir şey üçün yaratmamışam.»
Zariyat, ayə 56
«Əgər Rəbbin istəsəydi bütün insanları tək bir ümmət edərdi. Lakin onlar Rəbbinin rəhm etdiyi və bunun üçün yaratdığı kəslər istisna olmaqla, həmişə müxtəlif olacaqlar.»
Hud, ayə 118, 119

Hədis:
İmam Əli (ə):«Allahdan qorxmağa əmr edilmisiniz və (Allaha) itaət etmək üçün yaradılmısınız.»
Nəhcül-Bəlağənin şərhi, İbn Əbil Hədid, c.3, səh.108

İmam Hüseyn (ə):«Camaat! Allah-taala bəndələri yaratmışdır ki, Onu tanısınlar, Onu tanıyandan sonra Ona ibadət etsinlər və Ona ibadət etdikdən sonra başqasına ibadət etməyə ehtiyacları olmasın.» Bir nəfər dedi:«Ey Allahın Peyğəmbərinin oğlu! Atam-anam sənə fəda olsun, Allahı tanımaq nədir?» Buyurdu:«(Allahı) tanımaq hər bir zəmanənin insanlarının itaəti vacib olan öz imamını tanımasıdır.»
Biharul-Ənvar, c.23, səh.83, hədis 22

İmam Sadiq (ə) dinsiz bir şəxsin «Allah yaratdıqlarına ehtiyacı olmaya-olmaya, onları yaratmağa məcbur olmadığı, bizi oyuncaq etmək Ona yaraşmadığı halda məxluqatı nə üçün yaratdı?» sualının cavabında buyurmuşdur:«O, məxluqatı öz hikmətini göstərmək, öz elmini yerinə yetirmək və öz tədbirini (həyata) keçirmək üçün yaratdı.»
Biharul-Ənvar, c.10, səh.167, hədis 2

İmam Sadiq (ə) «Onlar hələ də ixtilafdadırlar, Rəbbinin mərhəmət etdiyi kəslər istisnadır. Onları bunun üçün yaratmışdır» ayəsinin təfsirində buyurmuşdur:«Allah onları yaratdı ki, Onun rəhm və mərhəmətinə səbəb olan iş görsünlər və onlara rəhm etsin.»
Nurus-Səqəleyn, c.2, səh.404, hədis 250

İnsanın zəif və acizliyi
Quran:
«İnsan zəif yaradılmışdır.»
Nisa, ayə 28

Hədis:
İmam Əli (ə):«Yazıq Adəm övladı! Əcəli məxfi, xəstəliyi gizli, əməlləri isə yazılıb. Ağcaqanad incidir, boğazda qalan qurtum onu əldən salır və tər onu iyləndirir!»
Nəhcül-Bəlağənin şərhi, İbn Əbil Hədid,c.20, səh.62

İnsanlıq meyarı
İmam Əli (ə):«İnsan(ın dəyəri) onun iki kiçik üzvü – qəlb və dili ilədir. Vuruşanda qəlbi ilə vuruşsun və danışanda aydın və yetərli danışsın.»
Ğurərul-Hikəm, hədis 2089

On min rәkәt gеcә nаmаzındаn üstün əməl

İSLАMDА SӘDӘQӘNİN FӘZİLӘTİ
“Sizlәrdәn birinә ölüm yеtişmәmişdәn sizә vеrdiyim ruzidәn Аllаh yоlundа infаq еdin. Bu vахt (ölüm yеtişәn zаmаn) dеyәcәksiniz: İlаhi! Ölümümü bir аz tәхirә sаl ki, çох sәdәqә vә еhsаn еdim vә sаlеhlәrdәn оlum.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Sәdәqә vеrmәklә ruzinizi tәlәb еdin.” Hәmçinin buyurub:

لَا تَرُدُّوا السَّائِلَ وَ لَوْ كانَ كافراً

“Dilәnçini nаümid еtmәyin, hәttа kаfir оlsа dа.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:

لَا تَرُدُّوا السَّائِلَ وَ لَوْ بِظِلْفٍ مُحْرَقٍ

“Dilәnçini nаümid еtmәyin, hәttа qоyunun yаnmış dırnаğı dа оlsа vеrin.”
Hәzrәt Әli (ә) buyurub:
“Kаsıblığа düçаr оlаndа, sәdәqә ilә Аllаhlа ticаrәt еdin.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Yаrım хurmа ilә dә оlsа, dilәnçini әlibоş qаytаrmаyın.” “İnsаn sәdәqә vеrәndә sәdәqә öz sаhibinә dörd söz dеyir: “Mәn fаni idim, mәni әbәdi еtdin, kiçik idim, böyük еtdin, düşmәnin idim, dоstun еtdin vә mәni hifz еtdin. İndi qiyаmәtә qәdәr sәni qоruyаcаğаm.”

Sәdәqәnin növlәri

Mаlın sәdәqәsi vаr, mәqаmın sәdәqәsi vаr, bеlә ki, bаşqаlаrının әlindәn tutаsаn. Pеyğәmbәr (s) buyurur: “Әn üstün sәdәqә dil, fikir vә аğlın sәdәqәsidir.” “Din qаrdаşlаrınızа düz yоlu göstәrmәklә sәdәqә vеrin. Оnlаrı fikirlәrinizlә hәyаtdа möhkәmlәndirin.” Dilin sәdәqәsi vаr, yәni fitnәni yаtırtmаq üçün susmаq vә еlmin sәdәqәsi vаr, оnu bаşqаlаrınа öyrәtmәk.
Sеyid Fәzlullаh Rаvәndinin “Dәәvаt” kitаbındа Pеyğәmbәrdәn (s) bеlә bir hәdis nәql оlunur: “Müsәlmаn оlаn şәхsin gündәlik sәdәqә vеrmәsi vаcibdir.” Bir nәfәr sоruşdu? Mәgәr hәr gün bir işi görmәk mümkündürmü? Buyurdu: “Müsәlmаnın yоlunu tәmizlәmәk dә sәdәqәdir. Bu işin sаvаbı dörd yüz Qurаn аyәsinin sаvаbınа bәrаbәrdir. İtmiş әşyаnı sаhibinә çаtdırmаq, хәstәnin görüşünә gеtmәk, nәhy әz münkәr (pis işlәrdәn çәkindirmәk) vә sаlаm vеrmәk sәdәqәdir.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub:
“Cаmааtı incitmәmәyin özü bir sәdәqәdir ki, özünә hәdiyyә еdirsәn.”

Хәstәlәri müаlicә еtmәyin yоlu

Bir kişi İmаm Kаzima (ә) dеdi: Аilә üzvlәrim оn nәfәrdir vә hаmısı хәstәdir. Mәn nә еdim? Hәzrәt buyurdu: “Оnlаrı sәdәqә vеrmәklә müаlicә еt. Çünki hеç
nә sәdәqә kimi qәbul оlmаz vә хәstә üçün әn fаydаlı şеy sәdәqәdir.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
“Хәstә insаn üçün müstәhәbdir ki, öz әli ilә kаsıbа sәdәqә vеrsin vә оndаn şәfа tаpmаsı üçün duа istәsin.”
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Bir dirhәm sәdәqә, оn gеcә müstәhәb nаmаzdаn üstündür.” Hәmçinin buyurub:
كُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَة
“Hәr bir yахşı әmәl sәdәqәdir.” “Еy Әli, bir tikә çörәyi sәdәqә vеrmәk оn min rәkәt gеcә nаmаzındаn üstündür.”

İtә kömәk хоşbәхtliyә sәbәb оldu

Mәrhum Аyәtullаh-üzmа Şifti (rәh.) İsfаhаnın görkәmli müctеhidlәrindәn biri оlub. О, еlm vә tәqvаdа dillәr әzbәri idi. О, gеcә münаcаt еdәndә хüsusi mәnәvi hаl tаpırdı. Bеlә ki, münаcаt еdәndә bоynunа zәncir sаlıb Аllаh-tәаlаyа nаlә vә pеşmаnçılıqlа ibаdәt еdәrdi. О, cәmiyyәt аrаsındа böyük ictimаi nüfuzа mаlik şәхs idi. Bir dәfә әmir Zillus-sultаnın dövründә kаsıb bir şәхs оnun yаnınа gәlmişdi. Şаh kаsıbа dеdi: Niyә mәnim yаnımа gәlmisәn? Әgәr еlm istәyirsәn, sеyidin mәscidinә gеt. Pul vә qüdrәt istәyirsәn, yеnә dә оrа gеt. О, İsfаhаndа “Sеyid” аdlı bir mәscid tikmişdi. О, bu mәqаmа nеcә yеtişmişdi? Özü bu hаqdа dеyir: Bir itin duаsı mәni bu mәqаmа çаtdırmışdır.
Mәn Nәcәfdә tәlәbә idim. Bir müddәt mәnә pul göndәrilmәdi. Çәtinlik mәni sıхırdı. Аmmа çаlışırdım bundаn hеç kim хәbәr tutmаsın. Аmmа аclıqdаn ölmәmәk üçün mәcbur оlub dоstumdаn bоrc аldım. Bu pulа bir qаb yеmәk аldım. Qаyıdаndа bir itin üç bаlаsının оnun südsüz döşlәrinә yаpışdıqlаrını gördüm. Оnlаrа yаzığım gәldi. Vә yеmәyimi оnlаrın qаbаğınа qоydum. İt lәzzәtlә yеmәyi yеdi. Bir müddәtdәn sоnrа Аllаh mәnә pul yеtirdi. Bu hаdisәdәn sоnrа „Şift″ şәhәrindәn bir şәхs yаnımа gәldi vә dеdi: Filаn hаcı dünyаsını dәyişib, mаlının üçdә birini sәnә bаğışlаyıb. Sоnrаdаn mәlum оldu ki, о kişi vәsiyyәtnаmәsini mәn itә yеmәk vеrәndә yаzıb. Bәli, mәnim İslаmа хidmәtim о itin duаsının sаyәsindә оldu. Tәәccüb еtmәyin, Аllаhın rәhmәtini qаzаnmаq zәminә tәlәb еdir. Zәminәlәr dә müхtәlifdir. Bәzәn insаn yüz illik yоlu bir аndа qәt еdir.

 

ƏBƏDİ İDEALLAR

Həzrət Peyğəmbər (s):
“Allah insanda üç xüsusiyyəti sevir: az danışmaq, az yatmaq, az yemək.”
“Dua mərhəmətin, dəstəmaz namazın, namaz behiştin açarıdır.”

İmam Əli(ə):
“Öz eyiblərindən agah olan kəs başqalarında eyib axtarmır.”
“Yağlıdillikdən uzaq ol, çünki o iman sifəti deyil.”

Həzrət Zəhra (s):
«Əgər əmrlərimizə əməl etsən, qadağalarımızdan çəkinsən şiələrimizdən olacaqsan.»
“Biz Əhli-beyt məxluq arasında Allahın vasitəsi, Onun seçilmişləri, paklar məhəlli, Allahın aşkar dəlili, peyğəmbərlərin varisləriyik” (“Səhifətuz-Zəhra”, s. 27);

İmam Həsən (ə):
“Allahın ne`mətlərinə görə təşəkkür etməmək alçaqlıqdır.”
“Sizə təqva və daimi təfəkkürü vəsiyyət edirəm. Çünki bütün yaxşılıqların əsası düşünməkdir”.

İmam Hüseyn (ə):
“Həqiqətən xalqın sizə ehtiyacı Allahın böyük ne`mətlərindəndir. Onların ehtiyacını ödəməkdə süstlük göstərməyin.”
“Bağışlayan kəs ucadır. Paxıl və dargöz adam isə zəlil olur.”

İmam Zeynal-abidin (ə) (Səccad):
“Qeybətdən çəkinin, çünki qeybət xalqın ətini yeyənlərin xuruşudur.”
“Allahın verdiyi ruziyə qənaət edən xalqın ən ehtiyacsızı olar.”

İmam Baqir (ə):
“Allaha təvəkkül edən kəs məğlub olmaz.”
“Həqiqətən, mö`minlərin ən kamili xoşrəftarlı olandır.”

İmam Sadiq (ə):
“Əgər bir mö`min günah etmək qərarına gəlsə ruzisindən məhrum olacaq.”
“Dünya işlərin yaxşıdırsa, dinindən ötrü nigaran ol.”

İmam Kazim (ə):
“Ağılın dəlili təfəkkür, təfəkkürün dəlili sükutdur.”
“Din qardaşının qeybətini edən şəxs məl`undur.”

İmam Riza (ə):
“Zəif insanlara kömək etmək sədaqətdən üstündür.”
“Ağıl insanın dostu, nadanlıq isə düşmənidir.”

İmam Cəvad (ə) (Məhəmməd Təqi):
“Şükrü yerinə yetirilməyən ne`mət bağışlanmayan günah kimidir.”
“Nəfsinə itaət edən kəs düşmənin arzularını yerinə yetirir.”

İmam Hadi (ə) (Əliyyən Nəqi):
“İnsanlar dünyada var-dövlətləri, axirətdə isə əməlləri ilə yoldaş olacaqlar.”
“Allahdan qorxandan qorxar, Allaha itaət edənə itaət edərlər.”

İmam Həsən Əskəri (ə):
“Axmağın qəlbi ağzında, aqilin ağzı qəlbindədir.”
“Təvazökarlıq elə bir ne`mətdir ki, kimsə ona həsəd aparmır.”

İmam Zaman (ə):
“Peyğəmbər qızı Fatiməye Zəhra (s) mənim üçün layiqli nümunədir.”
“Biz Peyğəmbər ailəsindən kənarda elm əldə etmək bizi inkar etməkdir.”

Хızr (ә) vә Әlinin (ә) şiәsi

İMАM ӘLİNİN (Ә) MӘQАMI

“Sizin vәliniz yаlnız Аllаh, Rәsul, nаmаz qılаn möminlәr vә ruku hаlındа zәkаt vеrәnlәrdir.”
Çохlu hәdislәrә әsаsәn, bu аyәdә nәzәrdә tutulаn şәхs Әlidir (ә) vә Hәzrәt rukudа öz üzüyünü fәqirә vеrәrkәn nаzil оlmuşdur.
Pеyğәmbәr (s) buyurub:
عُنوَانُ صَحِيفَةِ الْمُؤمِنِ حُبُّ عَلِيِّ بنِ اَبِي طالِب
“Möminin әmәl dәftәrinin sәrlövhәsi Әliyə (ә) mәhәbbәtdir.”
وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ نَبِـيّاً لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنْ عَبْدٍ حَـسَنَةً حَتَّى يَسْأَلَهُ عَنْ حُبِّ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ
“Mәni mәbus еdәn Аllаhа аnd оlsun ki, Әlinin (ә) mәhәbbәti hаqdа sоruşulmаdаn hеç bir yахşı әmәl qәbul оlunmаz.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
لَوْ جَحَدَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع جَمِيعُ مَنْ فِي الْأَرْضِ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ جَمِيعاً وَ أَدْخَلَهُمُ النَّارَ
“Әgәr yеr üzünün bütün insаnlаrı Әlinin (ә) vilаyәtini inkаr еtsәlәr, Аllаh оnlаrı cәzаlаndırаr vә cәhәnnәmә аpаrаr.”
Pеyğәmbәr (s) buyurmuşdur:

يَا عَلِيُّ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اللَّهَ مِثْلَ مَا قَامَ نُوحٌ فِي قَوْمِهِ وَ كَانَ لَهُ مِثْلُ أُحُدٍ ذَهَباً فَأَنْفَقَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ مُدَّ فِي عُمُرِهِ حَتَّى حَجَّ أَلْفَ عَامٍ عَلَى قَدَمَيْهِ ثُمَّ قُتِلَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ مَظْلُوماً ثُمَّ لَمْ يُوَالِكَ يَا عَلِيُّ لَمْ يَشُمَّ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ وَ لَمْ يَدْخُلْهَا
“Yа Әli! Әgәr bir bәndә hәzrәt Nuhun (ә) ömrü qәdәr ibаdәt еtsә, Ühud dаğı qәdәr qızılı оlsа vә оnu Аllаh yоlundа еhsаn еtsә, min dәfә Hәccә gеtsә vә Sәfа vә Mәrvә аrаsındа mәzlumcаsınа öldürülsә, аmmа sәnin vilаyәtini qәbul еtmәsә, о, cәnnәtin iyini duymаz vә cәnnәtә dахil оlmаz.”
زَيِّنُوا مَجَالِسَكُمْ بِذِكْرِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ )ع(
“Mәclislәrinizi Әlinin (ә) zikri ilә zinәtlәndirin.”
ذِكْرُ عَلِيٍّ عِبَادَة
“Әlinin (ә) zikri ibаdәtdir.”

Әbu Bәkrin bахışı

Аyişә dеyir:
رَأَيْتُ أَبَا بَكْرٍ يَكْثُرُ النَّظَرَ إِلَى وَجْهِ عَلِيٍّ فَقُلْتُ يَا أَبَتِ أَرَاكَ تَكْثُرُ النَّظَرَ إِلَى وَجْهِ عَلِيٍّ فَقَالَ يَا بُنَيَّة سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ النَّظَرُ إِلَى وَجْهِ عَلِيٍّ عِبَادَةٌ
“Аtаmın Әlinin (ə) simаsınа çох bахdığını görüb оndаn sоruşdum: Siz niyә Әlinin (ə) üzünә çох bахırsınız? Dеdi: Çünki Pеyğәmbәrdən (s) еşitmişәm ki, Әlinin (ə) üzünә bахmаq ibаdәtdir.”
Bir hәdisdә dеyilir ki, cаmааt nаmаz qılırdı, аmmа Әbuzәr Әlinin (ә) üzünә bахırdı. Bunun sәbәbini
sоruşаndа, dеdi: Çünki Pеyğәmbәrdən (s) еşitmişәm ki, Әlinin (ə) üzünә bахmаq ibаdәtdir.

Хızr (ә) vә Әlinin (ә) şiәsi

Әmәş dеyir: “Mәdinәdә qаrа, kоr bir kәnizin cаmааtа su vеrdiyini gördüm. О dеyirdi: Әlinin (ә) dоstluğunun iftiхаrınа görә için. Bir müddәtdәn sоnrа Mәkkәdә gözünün аçıldığını gördüm. О, yеnә cаmааtа su vеrirdi vә dеyirdi: Әlinin (ә) dоstluğunun iftiхаrınа su için. О şәхsin iftiхаrınа ki, Аllаh оnun vаsitәsi ilә gözümü аçdı.О, gözünün аçılmаsını bеlә izаh еtdi: Bir gün bir kişi mәnә dеdi: Еy kәniz! Sәn Әlinin (ә) dоstlаrındаn dеyilsәnmi? Dеdim: Bәli. Dеdi: İlаhi! Әgәr о dоğru dеyirsә vә Әlini (ә) dоğrudаn sеvirsә, оnun gözlәrini аç. Аllаhа аnd оlsun. Bu duаdаn sоnrа gözüm аçıldı.Bu kişiyә dеdim: Sәn kimsәn? Dеdi: Mәn Хızrаm vә Әlinin (ә) şiәlәrindәnәm.”
Dоktоr Hüsеyn Tаhа Misri kоr оlsа dа, аlim vә bir çох әsәrlәrin müәllifi оlmuşdur. Bir gün о, хütbәsi әsnаsındа dеdi: “Аllаhın kitаbı bizә bәsdir. Bu Ömәrin sözüdür. О, bu sözlәri Pеyğәmbәr (s) vәfаt еdәndә dеmişdi.”
Bir vахt Mәhәmmәd Cаvаd Müğniyә оnа dеdi: “Әgәr sәn dә “Аllаhın kitаbı bizә bәsdir”—dеyirsәnsә, оndа bu аyәni tәfsir еt:
“Bu dünyаdа kоr оlаn ахirәtdә dә kоr оlаr vә (hаqq) yоldаn dаhа çох аzаr.”
Dоktоr Tаhа kоr оlduğundаn susdu. Mәhәmmәd Cаvаd dеdi: Qоy, Әlinin (ә) kәlаmı ilә аyәnin tәfsirini dеyim: “Hәr kimin ürәyi bu dünyаdа kоr оlsа, ахirәtdә gözü kоr оlаcаq.”
İmаm Hәsәn Müctәbа (ә) buyurub:
إِنَّ عَلِيّاً بَابٌ مَنْ دَخَلَهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ كَانَ كَافِرا
“Hәqiqәtәn, Әli (ә) еlә bir qаpıdır ki, оrаdаn içәri dахil оlаn mömin, хаric оlаn isә kаfirdir.”
Şаfеi dеyir: “Әlinin (ә) fәzilәtlәri nаdir insаnlаrdа görünmüşdür. Mәsәlәn, еlm vә әmәldә kimsә оnа tаy dеyil. Çох аz аlim tаpılаr ki, еlm vә biliyinә әmәl еtsin. Kаsıb vә еyni hаldа sәхаvәtli, şücаәtli vә rәhimli, zаhid vә әхlаqlı, çох-çох iftiхаr sаhibi vә hәm dә tәvаzökаr. Bu хüsusiyyәtlәr çох аz insаndа cәm оlmuşdur.”

ANA QARĞIŞI VƏ QƏBİR ƏZABI

Günlərin birində Əshabi-Kəsa-Peyğəmbər (s.a.v.v.), Əli (ə), Zəhra (s.ə.), İmam Həsən (ə) və İmam Hüseyn (ə) Bəqi qəbristanlığında olarkən qəbirlərdən birindən əzablı səsin gəldiyini eşitdilər. Peyğəmbər (s.a.v.v.) üzünü həmin qəbrə tutub ölünü səslədi:
“Ey Allahın bəndəsi! Allahın izni ilə qəbirdən qalx!”
Peyğəmbərin (s.a.v.v.) möcüzəsi nəticəsində qəbir aralandı və qəbirdən cavan bir oğlan çıxdı. Onun üzü qaralmış və əl-ayağı zəncirlənmişdi. Həzrət (s.a.v.v.) həmin cavana buyurdu: “Vay olsun sənə! Axı hansı əməlinə görə belə dəhşətli əzaba düçar olmusan?”
“Ey Allahın Rəsulu! Anam məndən narazı olduğu üçün bu əzab içindəyəm.”-deyə həmin cavan cavab verdi.
Peyğəmbər (s.a.v.v.) ondan soruşdu: “Məgər sən anana nə etmisən?”
Oğlan cavab verdi: “Bir gün evə qayıdanda arvadım anamdan giley-güzar etməyə başladı. Bunu eşidəndə çox əsəbiləşdim. Anam təndirdə çörək bişirirdi. Əsəbi halda anama yaxınlaşıb onu təndirə itələdim. Səs-küyə qonşular yığışıb gəldi. Anam yanmış sinəsini göstərərək əlini göyə qaldırıb dedi: “İlahi sən özün intiqamımı oğlumdan al!
Ya Rəsuləllah! Anamın qarğışından üç gün sonra öldüm və qəbir evində bu əzaba düçar olmuşam. Nə olar mənə dua edin ki, bu əzabdan qurtula bilim.”
Peyğəmbər (s.a.v.v.) yanında olanlara buyurdu: “Bu cavanın anasını buraya gətirin. Çünki anası halallıq verməyincə duamız qəbul olmaz.” Peyğəmbərin (s.a.v.v.) səhabələri oğlanın anasını qəbristanlığa gətirdilər. Peyğəmbər (s.a.v.v.) buyurdu:
“Ey ana! Oğlunun günahlarını bağışla ki, qəbir əzabından qurtula bilsin.”
Qadın dedi: “Mən onu heç vaxt bağışlamaram!
Peyğəmbər (s.a.v.v.), Əli (ə), həzrət Zəhra (s.ə.) və imam Həsən (ə) nə qədər israr etdilərsə də qadın razı olmadı. Sonra İmam Hüseynə (ə) çatanda üzünü həmin qadına tutub buyurdu:
“Ey qadın! Babamın, atamın, anamın və qardaşımın şəfaətini qəbul etmədin. Heç olmasa mənim şəfaətimi qəbul et.”
Qadın başını qaldırıb göyə baxdı. Sonra hər iki əliylə İmam Hüseynin (ə) əbasını tutub dedi:
“Oğlumun təqsirindən keçdim və haqqımı ona halal etdim.”

Peyğəmbərimiz (s.a.v.v.): "Kim Əlini (ə.) Söymüşsə Məni Söymüşdür"!

Peyğəmbərimizin (s.a.v.v.): “Kim Əlini (ə.) söymüşsə məni söymüşdür” hədisi əhli-sünnə məzhəbinin mənbələrində.
“Möminlərin əmiri” imam Əlinin (ə.) səhabələr tərəfindən söyülməsi və ona qarşı səhabələrin düşmənçiliyi elə məsələlərdəndir ki, bunda heç bir şəkk-şübhə ola bilməz. Hətta vəhhabilərin ideoloqu ibni Teymiyyə Hərrani (l.ə.) belə bir işin olduğuna etiraf etmişdir: məsələn: o deyir:
Allah xəbər vermişdir ki, “həqiqətən iman gətirib saleh əməllər edənlərin qəlblərində məhəbbət (eşq) qərar verəcəkdir”(məryəm surəsi 96). Və bu Allahın vədidir, doğrudur və məlumdur ki, Allah səhabələrə məhəbbəti bütün müsəlmanların qəlblərində qərar vermişdir. Məxsusən: Xəlifələrə olan məhəbbəti (Allah onlardan razı olsun) və məxsusən ƏbuBəkr və Ömərə olan məhəbbəti onların qəlblərində yerləşdirmişdir. Belə ki, bütün səhabələr və tabeinlər (peyğəmbəri (s.a.v.v.) görməyib səhabələri görənlər) bu iki nəfəri sevmişlər. Və o zaman ən yaxşı dövr idi. Amma Əli haqqında bu cür olmamışdır. Ona görə ki, səhabələrin və tabeinlərin çoxu onu düşmən tutmuş, ona söymüş və onunla döyüşmüşlər. (sənəd: ibn Teymiyyə Əl-Hərrani Əl-Hənbəli, Əbul Əbbas Əhməd Əbdül Həlim (h.q. 728-ci ildə ölmüşdür) “Minhacus-sünnətin-nubuvvəti” cild 7, səh 137-138).
İbni Teymiyyə başqa bir yerdə imam Əli (ə.) müxalifləri və Osmanın müxalifləri arasında belə müqayisə aparmışdır: “Osmanı günahsız bilənlər və Əliyə irad tutanlar, Əlini günahsız bilib Osmanı günahkar bilənlərdən daha əzəmətli, daha dindar və daha fəzilətli idilər, necə ki, Zeydiyyə məzhəbi kimi. Bəs buradan məlum olur ki, Əli ilə döyüşən, ona lənət edən və ona pis söz deyən səhabə, tabein və başqaları, Əlini sevib Osmanı düşmən tutanlardan daha elmli və daha dindar şəxslər idilər”.
İbni Teymiyyənin bu sözlərindən məlum olur ki, səhabələrdən Əlini (ə.) söyənlər, lənət edənlər və onunla döyüşənlər olmuşdur.
Yenə də ibni Teymiyyə (l.ə.) başqa bir yerdə səhabələrdən birinin: “Biz münafiq olanları Əli ibni Əbu Talibə olan düşmənçiliklərinə görə tanıyırdıq” hədisini rədd edərək yazır: “hətta əgər qəbul olunsa ki, Əbu Səid Xudrinin bu rəvayəti düzdür, amma başqa bir səhabə onun əksinə bir rəvayət nəql etsə, həmin rəvayət elm əhlinin yanında dəlil sayılmaz. Və açıq-aşkar bir məsələdir ki, səhabələrin çoxu Əli haqqında ps sözlər demişlər” (sənəd: Minhacus-Sunnətin-Nubuvvə cild 7, səh 146).
İndi gəlin araşdıraq ki, əhli sünnənin hansı kitablarında Əliyə (ə.) söyməyin hökmü barədə hökm nəql edilmişdir. Biz aşağıda 4 nəfər tərəfindən nəql olunan hədisləri nəzərinizə çatdırırıq ki, bunların ikisi tam səhihdir və sənədində heç bir irad yoxdur:
1.Əhməd ibni Hənbəl və əhli-sünnənin başqa böyük şəxsləri nəql etmişlər:
- Əbdullah Əl-Cədəli deyir: Ummu Sələmənin yanına daxil oldum, mənə dedi: sizin aranızda peyğəmbəri (s.a.v.v.) söyən varmı? Dedim: Allaha sığınıram (bu sözdən) və ya “Subhanəllah” (dedim) və ya buna bənzər bir söz dedim. Dedi: peyğəmbərdən (s.a.v.v.) eşitmişəm ki, deyərdi: “Kim Əlini söymüşsə məni söymüşdür”. (Sənəd: Şeybani, Əhməd ibni Hənbəl “Müsnəd ibni Hənbəl” kitabı c6 səh 323, hədis 26791, Misir çapı; Əhməd ibni Hənbəl “Fəzailus Səhabə” kitabı cild 2, səh. 594, hədis 1011, Beyrut çapı; Nəsai “Xəsaisu Əmiril Muminin Əli ibni Əbi Talib” cild 1, səh. 111, hədis 91, Kuveyt çapı: Əl-Həmiri “Cuz-ul Həmiri” c.2,səh.80-81, çap Səudiyyə Ər-Riyaz.)
- Hakim Nişapuri və Heysəmi adlı məhşur əhli sünnə alimləri bu hədisi səhih bilmişlər. Əbu Yə-la adlı alim və əhli-sünnənin bəzi böyük alimləri bu hədisi səhih sənədlərlə başqa formada nəql etmişlər: Əbu Əbdullah Cədəli deyir: Ummu Sələmə dedi: Minbərlər üstündə peyğəmbəri (s.a.v.v.) söyürlərmi? Dedim: bu necə ola bilər axı? Dedi: Məgər Əlini və onu sevənləri söymürlərmi? Elə isə mən şəhadət verirəm ki, peyğəmbər (s.a.v.v.) onu sevərdi. (sənəd: Əbu Yəla Əl-Mosuli Ət-Təmimi “Musnəd Əbi Yəla” c. 12, səh. 444, hədis 7013, Dəməşq çapı; Təbərani “Əl-Mucəmus-Səğir” c.2,səh.83,Beyrut çapı; Təbərani “Əl-Mucəmul-Kəbir” c.23,səh.322 Mosul; Təbərani “Əl-Mucəmul-Əvsət” c.6,səh.74,Qahirə çapı; Xətib Bağdadi “Tarix Bağdad” c.7,səh.401,Beytur çapı; İbni Əsakir Dəməşqi “Tarix Dəməşq” c.42,səh.266,Beyrut çapı; İbni Kəsir Dəməşqi “Əl-Bidayətu Vən-Nihayə” c. 7, səh.355,Beyrut çapı). Heysəmi bu rəvayətin səhih olması barədə deyir ki, Təbərani bu rəvayəti hər 3 kitabında nəql etmişdir. Təbəraninin rəvayətçiləri Səhih Buxarinin rəvayətçiləridir, təkcə Əbu Əbdullahdan başqa ki, o da etibarlı adamdır (sənəd: Heysəmi “Məcməuz-Zəvaid və Mənbəul-Fəvaid” c.9, səh.130, Beyrut çapı).
Hakim Nişapuri adlı alim bu hədisi daha geniş surətdə nəql etmişdir: Əbu Əbdullah Cədəli dedi: gənc yaşlarımda Həccə getmişdim. Mədinədə bir dəstə camaata qoşulub onlarla birlikdə peyğəmbərin (s.a.v.v.) xanımı Ummu Sələmənin evinə daxil olduq. Eşitdim ki, Ummu Sələmə deyirdi: "Ey Şəib ibni Rəbi. Üzündən qəzəb yağan bir kişi cavab verdi: Ləbbeyk, ey anamız! Dedi: məclislərinizdə peyğəmbəri (s.a.v.v.) söyürsünüz, eləmi? Dedim: bu necə ola bilər ki? Dedi: bəs Əli ibni Əbi Talibi necə? Dedim: dünya işlərinə görə onun haqqında bəzi şeylər deyirik. Dedi: həqiqətən mən peyğəmbərdən (s.a.v.v.) eşitdim ki, deyərdi: “Kim Əlini söymüşsə məni söymüşdü və kim məni söymüşsə uca Allahı söymüşdür”. (sənəd: Hakim Nişapuri “Mustədrək” c.3,səh.130,hədis 4616,Beyrut çapı).
2.Qeys ibni Hazim dedi: “Ummu Sələmədən eşitdim ki, deyirdi: Kim Əlini və onu sevənləri söyərsə peyğəmbəri (s.a.v.v.) söymüşdür və mən şahidlik edirəm ki, peyğəmbər (s.a.v.v.) onu sevərdi” (sənəd: İbni Əsakir “Tarix Dəməşq” c.42, səh.267, Beyrut çapı). Bəzi alimlər hədisin sənədində olan Əmr ibni Şimr adlı şəxsi zəif hesab edirlər, amma buna baxmayaraq məzmunu səhih hədislərə uyğundur.
3.Səid ibni Cubeyr nəql etmişdir: ibni Abbasa xəbər verdilər ki, bir dəstə camaat Əli haqqında cəsarət edib pis sözlər demişlər. İbni Abbas mənə dedi: Əlimdən tut və məni onların yanına apar (onun gözləri görmürdü). Mən onu apardım. İbni Abbas onlara dedi: Sizin hansınız Allahı söymüşdür? Dedilər: Subhanəllah! Kim Allahı söymüşsə müşrik olmuşdur. Dedi: Bəs kim peyğəmbəri (s.a.v.v.) söyüb? Dedilər: Kim peyğəmbərə (s.a.v.v.) söysə kafir olmuşdur. Dedi: Bəs kim Əlini (ə.) söymüşdür? Dedilər: Bəli, belə bir iş olmuşdur. Dedi: Şəhadət verirəm ki, həqiqətən dəfələrlə peyğəmbərdən (s.a.v.v.) eşitdim ki, deyərdi: “Kim Əlini söyərsə məni söymüşdür və kim məni söyərsə Allahı söymüşdür və kim Allahı söyərsə Allah onu üzü üstə cəhənnəm oduna atacaqdır (üzünü odda yandıracaqdır). (sənəd: Əş-Şəcəri Əl-Corcani “Kitabul Əmali” c.1, səh.178, Beyrut çapı; Təbəri “Zəxairul-Uqba” c.1,səh.66,Misir çapı; Əl-Abi Əbu Səid Mənsur “Nəsrud-Durr” cild 1, səh.286, Beyrut çapı)”
4.a) Zeyd ibni Ərqəm dedi: Ummu Sələmənin yanına daxil oldum. Soruşdu: Haradansınız? Dedim: Kufə əhlindən. Dedi: peyğəmbərə (s.a.v.v.) söyən sizsiniz? Dedim: peyğəmbərə (s.a.v.v.) söyən bir nəfəri də bilmirik. Dedi: məgər Əlini və onu sevənlərə lənət demirsinizmi? Və bir halda ki, peyğəmbər (s.a.v.v.) onu sevərdi. (sənəd: ibni Əsakir “Tarix Dəməşq” c.42,səh.266,Beyrut çapı).
b) Zeyd ibni Ərqəm dedi: peyğəmbərin (s.a.v.v.) xanımı Ummu Sələmənin yanına daxil oldum. Soruşdu: Haradansan? Dedim: Kufə əhlindən. Dedi: onların arasında peyğəmbəri söyənlər vardır. Dedim: yox, ey bizim anamız. Allaha and olsun ki, bir nəfərin də olsa belə peyğəmbərə (s.a.v.v.) söyməyini eşitməmişəm. Dedi: bəli, Allaha and olsun ki, onlar deyirlər: “Allah Əliyə və onu sevənlərə belə etsin, elə etsin, amma halbuki Allaha and olsun ki, peyğəmbər onu sevərdi” (sənəd: “Tarix Dəməşq” c.42,səh.265).
Əziz müsəlmanlar və həqiqət axtaranlar! Biz görürük ki və sübut etdik ki, İmam Əliyə (ə.) söymək peyğəmbərə (s.a.v.v.) və Allaha hörmətsizlikdir, şirk və küfrdür.
Təəccüblüdür ki, əhli sünnə məzhəbinin əqidəsinə görə səhabələrin hamısı bir nəfər kimi ədalətlidir. Onda deyin görək məgər səhabələrin hamısından güclü, hamısından bilikli və fəzilətli olan və peyğəmbərin (s.a.v.v.) sevdiyi bir şəxsi söymək ədalətli olmaqmı deməkdir? İbrət alın ay ağıl, təfəkkür, şüur sahibləri!
Allahın salamı hidayət yolunda gedənlərə olsun! Amin.
Tərcümə etdi və hazırladı: Əhli Beyt (ə.) nökərləri.

Ey böhtan atanlar

Qur’an:
«Mömin kişiləri və qadınları etmədikləri bir işdən ötrü incidənlər, şübhəsiz ki, üzərlərinə böhtan və açıq-aydın bir günah götürmüşlər.»
Əhzab, ayə 58

(Ey insan!) Bilmədiyin bir şeyin ardınca getmə (bacarmadığın bir işi görmə, bilmədiyin bir sözü də demə). Çünki qular, göz və ürək–bunların hamısı (sahibinin etdiyi əməl, dediyi söz barəsində) sorğu-sual olunacaqdır.
İsra 36

12 - Məgər o yalan sözü eşitdiyiniz zaman mömin kişilər və qadınlar öz ürəklərində (özləri haqqında yaxşı fikirdə olduqları kimi, dostlarının da əhli-əyalı barəsində) yaxşı fikirdə olub: “Bu, açıq-aydın bir böhtandır!” – deməli deyildilərmi?
13 - (Aişəyə iftira yaxanlar) nə üçün özlərinin doğru olduqlarını təsdiq edəcək dörd şahid gətirmədilər? Madam ki, şahid gətirmədilər, deməli, onlar Allah yanında əsl yalançıdırlar!
14 - Əgər Allahın dünyada və axirətdə sizə neməti və mərhəməti olmasaydı, o yalan sözünüzə görə sizə şiddətli bir əzab toxunardı.
15 - O zaman ki, siz (münafiqlərin yaydığı) yalanı dilinizə gətirir, bilmədiyiniz sözü ağzınıza alır və onu yüngül (asan, insana günah gətirməyən) bir şey sanırdınız. Halbuki bu (Peyğəmbərin əhli-əyalı haqqında nalayiq söz danışmaq) Allah yanında çox böyük günahdır!
16 - Məgər siz onu eşitdiyiniz zaman: “Bizə bunu (bu yalanı) danışmaq yaraşmaz. Aman (Allah)! Bu, çox böyük bir böhtandır!” – deməli deyildinizmi?
17 - Allah sizə öyüd-nəsihət verir ki, əgər möminsinizsə, bir daha belə şeylər etməyəsiniz.
18 - Və Allah sizin üçün ayələrini (belə ətraflı, açıq-aydın) izah edir. Allah (hər şeyi) biləndir, hikmət sahibidir!
19 - Möminlər arasında (onları nüfuzdan, hörmətdən salmaq məqsədilə) pis söz yaymaq istəyənləri dünyada və axirətdə şiddətli bir əzab gözləyir. (Hamının əməlini, yayılan şayiələrin, atılan böhtanların doğru olub-olmadığını) ancaq Allah bilir, siz bilməzsiniz!
20 - Əgər Allahın sizə neməti və mərhəməti olmasaydı, Allah şəfqətli, rəhmli olmasaydı (Halınız necə olardı)? (Dediyiniz yalanlara, yaxdığınız iftiralara görə sizi dərhal məhv edərdi).
Nur 12-20;

Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim mömin kişiyə və ya qadına böhtan atsa, yaxud onun barəsində onda olmayan şeyi desə, Allah Qiyamət günü onu həmin şəxs barəsindəki sözünü geri götürənə kimi bir od təpənin üstündə saxlayar.»
Biharul-Ənvar, c.75, səh.194, hədis 5

İmam Əli (ə):«Böhtan atmaq kimi həyasızlıq və abırsızlıq yoxdur.»
Ğurərul-Hikəm, hədis 10455

İmam Əli (ə):«Günahsız adama böhtan atmaq səmadan da böyükdür.»
Biharul-Ənvar, c.78, səh.194, hədis 99

İmam Sadiq (ə) müdriklərin birindən nəql edərək buyurmuşdur:«Günahsız adama böhtan atmaq möhkəm dağlardan da ağırdır.»
Biharul-Ənvar, c.75, səh.194, hədis 3

Sınaq

Qur’an:
«Biz sizi xeyir və şərlə sınağa çəkərik.»
Ənbiya 35

Hədis:
İmam Sadiq (ə):«Baş verən hər bir çətinlik və rahatlıqda Allahın məqsədi yalnız əta etmək və sınağa çəkməkdir.»
ət-Tovhid, səh.354, hədis 1

İmam Sadiq (ə):«Allahın əmr və qadağalarında baş verən hər bir çətinlik və rahatlıqda Allah tərəfindən mütləq bir sınaq və hökm vardır.»
ət-Tovhid, səh.354, hədis3

Sınağa çəkməyin fəlsəfəsi
Qur’an:
«…Allahın sizin sinələrinizdə (qəlblərinizdə) olanı sınaması və sinələrinizdə olanı pak və xalis etməsi üçündür. Allah sinələrin sirlərindən agahdır.»
Ali-İmran, ayə 154

«Əlbəttə, içərinizdəki mücahidləri və səbr edənləri ayırd edib bilmək üçün sizi sınayacaq və sizin xəbərlərinizi (sizin barənizdəki xəbərləri) yoxlayaraq araşdıracağıq.»
Muhəmməd, ayə 31

«Hansınızın yaxşı əməl sahibi olduğunu sınamaq üçün ölümü və həyatı yaradan Odur!»
Mulk, ayə 2

Hədis:
İmam Əli (ə):«Allah-taala insanların batinini aşkar etdi. Allah onların gizli sirlərindən və örtülü batinlərindən xəbərsiz deyildi. Lakin, (bunu) onların hansının yaxşı işlər görmələrini sınamaq üçün etdi. (Belə etdi ki,) savab (yaxşı əməlin) mükafat(ı) və əzab (pis əməlin) cəza(sı) olsun!»

İmam Əli (ə):«İmtahan və sınaq hər nə qədər böyük olsa, savab və mükafat da bir o qədər çox olar. Məgər eyb və nöqsan sifətlərdən pak və uzaq olan Allahın keçmişdəkiləri, Adəmin (s) zamanından bu dünyanın insanlarının son nəfərinə kimi (hamını) heç bir ziyan və xeyir gətirməyən, görməyən və eşitməyən daşlarla sınamasını və həmin daşları insanlar üçün bərqərar etdiyi özünün möhtərəm evinə çevirdiyini görmürsünüzmi...?!
Nəhcül-Bəlağənin şərhi, İbn Əbil Hədid, c.9, səh6 84

Allah, bəndələrini müxtəlif çətinliklərlə sınayır, müxtəlif zəhmət və çalışqanlıqlarla bəndəliyə vadar edir, cürbəcür xoşagəlməz şeylərlə imtahana çəkir ki, onların qəlbindən təkəbbürü çıxarsın, onları təvazökar etsin və bunu öz lütf və bəxşişinə tərəf açılmış qapılar və əfv edərək bağışlaması üçün vasitələr etsin.»
Nəhcül-Bəlağənin şərhi, İbn Əbil Hədid, c.13, səh.156

İmam Əli (ə):«Həqiqətən siz bir-birinizə qarışacaq və (sonra) xəlbirdən keçiriləcəksiniz ki, aşağıda olan üzə çıxsın və yuxarıda olan alta getsin, geridə qalanlar qabağa keçsinlər və qabağa keçənlər geridə qalsınlar.»
Biharul-Ənvar, c.5, səh.218, hədis 12

İmam Əli (ə):«Sərvət və rifaha sevinmə və yoxsulluq və çətinliyə görə kədərlənmə. Çünki qızıl od ilə əriyərək saflaşır, mömin isə bəla və çətinliklə!»
Ğurərul-Hikəm, hədis 10394

Möminin sınağının çətinliyi
Qur’an:
«(Siz mö’minlər,) sizdən əvvəl köçmüş kəslərin başlarına gələnlər hələ sizin başınıza gəlməmiş Cənnətə daxil olacağınızı güman edirsiniz?! Onlara ziyanlar dəydi, sarsıntı və narahatçılıq keçirdilər, o yerə kimi ki, Allahın elçisi və onunla birgə olan möminlər «Allahın köməyi və yardımı nə vaxt yetişəcək?» deyirdilər. (Dedik:) «Bilin, Allahın köməyi həqiqətən yaxındır»
Bəqərə, ayə 214

Hədis:
İmam Əli (ə):«Bəla pərhizkar möminə yağışın (yağış suyunun təpənin başından) yerin alçaq hissələrinə çatmasından da tez çatır.»
Biharul-Ənvar, c.67, səh.222, hədis 29

İmam Sadiq (ə):«İnsanların ən çox bəla çətinliyinə düçar olanı peyğəmbərlərdir. Peyğəmbərlərdən sonra onların canişin və davamçıları və daha sonra sıra ilə kim daha yaxındırsa daha çox!»
əl-Kafi, c.2, səh6 252, hədis 1

Bəla iman miqdarında olar

İmam Baqir (ə):«Bəndənin imanı nə qədər artsa onun yaşayışı daha da ağırlaşar və çətinləşər.»
Camiul-Əxbar, səh.314, hədis 874

İmam Baqir (ə):«İnsan Allaha olan məhəbbətinin miqdarında bəlaya düçar olar.»
Biharul-Ənvar, c.67, səh.236, hədis 54

İmam Sadiq (ə):«Əlinin (ə) kitabında deyilir: Həqiqətən mömin yaxşı işlərinin miqdarında bəlaya düçar olar. Buna görə də kimin dini düzgün və əməli gözəldirsə bəlası daha ağırdır. Çünki Allah-taala dünyanı möminin mükafatı və kafirin cəzası təyin etməyib. Kimin dini süst və əməli zəifdirsə bəlası azdır.»
Biharul-Ənvar, c.67, səh.222, hədis 29

İmam Kazim (ə):«Mömin tərəzinin iki gözü kimidir ki, imanı nə qədər artsa, bəlası da çoxalar və nəhayət günahdan pak ətək ilə Allah-taala ilə görüşər.»
Biharul-Ənvar, c.67, səh.242, hədis 82

Bəndənin bəla ilə çatdığı məqamlar
İmam Sadiq (ə):«Həqiqətən Cənnətdə bir dərəcə var ki, ona (dünyada) bədəni bəlaya düçar olmuş bəndə istisna olmaqla, heç bir bəndə çatmaz.»
Biharul-Ənvar, c.67, səh.212, hədis 16

İmam Sadiq (ə):«Bəndənin Allah yanında bir məqam və dərəcəsi var ki, ona bu iki yoldan – var-dövlətinin əlindən çıxması və ya cisminə bir bəla gəlməsindən başqa heç nə ilə çata bilməz.»
əl-Kafi, c.2, səh.257, hədis 23

Çətinlikdən sonra asanlıq

İmam Əli (ə):« Bəlanın sonunda açılış (işlərin düyünlərinin açılması) hasil olur.»
Biharul-Ənvar, c.78, səh6 12, hədis 70

İmam Sadiq (ə):« Bəla üstündən bəla gələn zaman bəladan qurtuluş hasil olar.»
Tuhəful-Uqul, səh.357

Bəla zamanı dua etmək
Qur’an:
«O kəslər ki, başlarına bir müsibət gələn zaman «biz Allahınıq və Ona tərəf qayıdacağıq» deyərlər.»
Bəqərə, ayə 156

İmam Əli (ə):«Hər bir çətinlik və müşkül zamanı «Uca və böyük Allahdan başqa bir güc və qüdrət yoxdur» de. (Belə deyəndə) həmin çətinlik aradan qalxır.»
Biharul-Ənvar, c.77, səh.270, hədis 1

İmam Rza (ə):«Atamı yuxuda gördüm və o buyurdu:«Oğul! Çətinlik içərisində olan zaman «ya Rauf, ya Rəhim» cümləsini çox de. Yuxuda gördüyün aşkarda gördüyün kimidir (yəni bu dediklərimi yuxu sanma, aşkar kimi qəbul et).»
Məhcud-Dəəvat, səh.333

Uşaq sevgisi

Məhəmməd Peyğəmbərin (s.a.v.v) uşaqlar haqqında kəlamları
"Uşaq, cənnət nemətlərindən biridir."
"Uşaq qoxusu, cənnət qoxularındandır. "
"Uşaqlara yaxşılıq etmək, Siratı keçməyə səbəbdir. Onlarla bərabər yeyib içmək, Cəhənnəmdən qurtuluşdur. "

İmam Əli(ə)-ın Peyğəmbəri(s) qüsl verib dəfn edərkən dediyi kəlamlar

İmam Əli əleyhis-salamın Allahın Peyğəmbərini (səlləllahu əleyhi və alih) qüsl verib kəfənləyərkən buyurduğu kəlamlarındandır.
Atam-anam sənə fəda olsun, ey Allahın Peyğəmbəri! Həqiqətən sənin ölümünlə başqalarının (digər peyğəmbərlərin) ölümü ilə kəsilməyən şey - nübüvvət, ilahi hökmlər və səma xəbərləri kəsildi. (Sən öz müsibətində) tək və yeganəsən. Belə ki, digər müsibətlərə təsəlli verənsən. (Çünki sənin müsibətin bütün müsibətlərdən böyükdür.) (Öz vəfatınla dünyadan köçməyinlə isə) ümumisən. Belə ki, insanlar səndə (sənin matəmində) yeksandırlar. (Bu müsibətdə heç kəs kədərsiz deyil.) Əgər səbrliliyə əmr edib nalə, fəryad və fəğan qoparmaqdan çəkindirməsəydin, (sənin ayrılığına görə çox ağlamaqla) həmişə göz yaşlarımın bulaqlarını qurudardım və dərd-qəm daimi və hüzn və kədər həmişə bərqərar olardı. Sənin müsibətində göz yaşının quruması, hüzn və kədərin daimi olması azdır. Amma ölüm elə şeydir ki, onu aradan qaldırmaq mümkün deyil və onu dəf etmək imkansızdır. Atam-anam sənə fəda olsun, bizi Rəbbinin yanında yada sal və öz yadında saxla (bizi unutma və Allah-təaladan günahlarımızın bağışlanmasını istə).

Peyğəmbər (s) ilə şeytanın dioloqu

Peyğəmbər (s) ilə şeytanın dioloqu
Peyğəmbər (s.) bir gün səhabələri ilə oturmuşdu. Bu vaxt qapı döyülür. Şeytan insan surətində Peyğəmbər (s)-ın hüzuruna gəlib deyir: Ya peyğəmbər (s) mən Allah tərəfindən göndərilmişəm. Hər nə soruşsan düzünü deyəcəyəm. Allah mənə əmr edib. Peyğəmbər (s) buyurdu: Mən Allah tərəfindən şeytandan bəzi qısa-qısa suallar soruşdum.
-Ya İblis sənin həmsöhbətin kimdir? Şeytan cavab verir: Faizçilər.
-Yataq dostun kimdir?
-Sərxoşlar
-Qonağın kim olur?
-Oğru, sehrbazlar mənim elçimdir
-Sənin gözünün nuru nədir?
-Bir ailənin dağılması
-Sevgilin kimdir?
-Cümə namazını tərk edən
- Ey lənətlənmiş, qəlbini nə sındırar?
- Allah yolunda cihad edənlər
-Sənin bədənini kim əridər?
- Tövbə edənlərin tövbəsi
- Ciyərini nə parçalar?
- Gecə və gündüz Allaha olan zikrlər. O zaman mən xəstə oluram
- Üzün nə zaman turşar?
- Gizli verilən sədəqə
- Gözlərini nə kor edər?
- Gecə namazı
- Başını əydirən nədir?
- Çoxlu qılınan camaat namazı.
Ya Muhəmməd Allahdan istədim ki, Adəm oğullarını mən görüm, onlar məni görməsin. Ya Muhəmməd bil ki, yalan məndədir, yalan deyən də mənəm, kim yalan söyləsə o mənəm, yalan deyən sevgilimdir, kim yalandan and içsə dostumdur. Qeybət və ələsalma mənim meyvələrimdir və şənliyimdir. Ya Peyğəmbər insanlar hər zaman namaza tələsmək istərlər. Yəni namaz qılmaq istəyəndə tutaram, mane olaram, bunu məcbur edərəm və deyərəm ki, hələ vaxtın var, işinə bax, sonra qılarsan. Beləcə vaxt keçəndən sonra namaz qılar, namazı namaz olmaz. Qıldığı namaz rədd edilər, üzünə vurular. Əgər məni rədd etsə, şeytanı insan cildində göndərərəm, onu namazdan qoyaram. Əgər bunda da məni rədd etsə namaza girib sola bax, sağa bax deyərəm. Bu şəkildə baxar. Bu zaman onun üzünə əl çəkib alnından öpərəm. Məhəmməd hər kim sağa-sola baxsa Allah onun namazını qəbul etməz. Əgər bunu da edə bilməsəm, tək başına namaz qılanın yanına gedərəm, ona tez qılmağı əmr edərəm. O da başlar namazı tez-tez qılmağa. Xoruz ağzı ilə yerdən dən yığdığı kimi səcdəyə gedər, gələr. Bədənin Allaha yaxın vaxtı səcdədir. Şeytan insanı Allaha yaxın olmasını istəməz. İnsana bunu da etdirə bilməsəm, gedirəm camaat namazına. Onun yanına gələrəm, başını birdən qaldıraram. İmamdan əvvəl səcdəsini etdirərəm Namaz vaxtı barmaqlarını tərpədərəm. Beləcə Allaha yox, mənə təsbih edər. Əgər bunu da etməsə burnuna üfləyərəm, əsnəməyə başlayar. Əgər əli ilə ağzını bağlamasa kiçik bir şeytan ağzına girər. Mənim balalarım çoxalar. Bunu əldə etsəm həmin insan bizə xidmət edər, sözümüzü dinlər.

 

İMAM HƏSƏN İBN ƏLİNİN (Ə) NƏSIHƏTLƏRINDƏN

İMAM HƏSƏN İBN ƏLİNİN (Ə) NƏSIHƏTLƏRINDƏN

O Həzrətin ömrünün son günlərində (vəfatından öncə xəstə olduğu ərəfədə) Cünadə ibn Əbi Üməyyə ona: Ey, Peyğəmbər övladı, mənə nəsihət et - deyə müraciət etdikdə, İmam (ə) buyurdu: “Bəli, (Ey Cünadə) səfərə çıxmağa (ölüm səfərinə) hazırlaş, əcəlin çatmazdan əvvəl azuqəni topla və bil ki, sən dünyanın (dünya malının) ardınca getdiyin halda ölüm də, sənin ardınca gəlir. Gələcək gününün fikrini, hazırda olduğun günündən əvvəl çəkmə”.
İMAM HƏSƏN İBN ƏLİNİN (Ə) NƏSIHƏTLƏRINDƏN
“Bil ki, dünyanın halalında sorğu-sual, haramında cəza və şübhəli (halal və ya haram olması bilinməyən) şeylərdə isə töhmət vardır (yəni Axirətdə insanı dünyanın halal nemətlərindən istifadə etdiyinə görə sorğu-sual, haramlardan istifadə etdiyinə görə cəza və şübhəli şeylərdən istifadə etdiyinə görə isə töhmət, məzəmmət gözləyir)”.
“Dünyan (dünyanla bağlı işlərin ) üçün elə çalış ki, sanki əbədi yaşayacaqsan. Axirətin üçün isə elə çalış ki, sanki sabah öləcəksən (yəni dünya işlərində tələsməyə bilərsən. Lakin Axirətlə bağlı işlərini heç zaman təxirə salmamalısan)”.
“Əgər qohum-əqrəbanın köməyi olmadan izzət və ehtiram, həmçinin hökmdar olmadan əzəmət və nüfuz qazanmaq istəyirsənsə, onda Allah-təalaya asi çıxmaq zillətindən qurtulub Ona itaət etmək şərəfinə nail ol”.

PEYĞƏMBƏRİN (S.A.V.V.) NƏHY ETDİYİ VƏ MƏKRUH SAYDIĞI (BƏYƏNMƏDİYİ) QIRX ƏMƏL

PEYĞƏMBƏRİN (S.A.V.V.) NƏHY ETDİYİ VƏ MƏKRUH SAYDIĞI (BƏYƏNMƏDİYİ) QIRX ƏMƏL
Allah-taala “Həşr” surəsinin 7-ci ayəsində buyurur: “Rəsulumuzun sizin üçün gətirdiyi hər bir şeyi qəbul edin və qadağan etdiyi bütün şeylərdən uzaq olun.”
1-Qızıl və gümüş qabda xörək yemək..
2-Heyvanı yandırmaq.
3-cinsi əlaqə zamanı üzü qibləyə olmaq.
4-Kişilərin ipək paltar geyinməsi..
5-Kişilərin qızıl üzük taxması.
6-Cadugərlərə müraciət etmək.
7-Nərd oynamaq, tar və tənbur çalmaq.
8-Qeybət etmək və ona qulaq asmaq.
9-Xəbərçilik etmək və xəbərçi edənə qulaq asmaq.
10-Günaha sövq edən məsələlər haqqında danışmaq.
11-Sələm almaq və yalandan şəhadət vermək.
12-Tualetdə üzü qibləyə oturmaq.
13-Yuxunu nəql edərkən yalan danışmaq.
14-Cənabətli halda məsciddə oturmaq.
15-Qəzəblənmək və başqaları ilə əlaqəni kəsmək.
16-Təkəbbürlə yol getmək.
17-Qadının mehriyyəsi barəsində zülm etmək.
18-Şəhadəti gizləmək.
19-Qonşuya əzab-əziyyət vermək.
20-Yoxsul bir müsəlmanı təhqir etmək.
21-Naməhrəmə baxmaq.
22-Əza məclislərində qadının növhə deməsi və ona qulaq asmaq.
23-Fırıldaqçılıqla məşğul olmaq və insanları aldatmaq.
24-Həyat yoldaşına əzab-əziyyət vermək.
25-Pis işləri kiçik saymaq, nəzərə kiçik gəlsə də belə.
26-Heyvanın ayaqlarını (çubuqla) vurmaq.
27-Ev əşyalarını qonşudan əsirgəmək.
28-Meyvəni yetişməmişdən qabaq satmaq.
29-Cənabət halında yemək.
30-Hamamda misvak vurmaq.
31-Ağız və ya burun suyunu məscidə atmaq.
32-Məscidi keçid yolu qərar vermək.
33-Yola və barlı ağacın altına bövl etmək.
34-Suya bövl etmək.
35-Bal arısını öldürmək.
36-Allahdan qeyrisinə and içmək.
37-İmam cümənin xütbə oxuduğu vaxt söhbət etmək.
38-Misdən, yaxud dəmirdən düzəldilmiş üzük taxmaq.
39-Heyvanlar kimi su içmək.
40-Yeyməyi isti-isti yemək.

Namazla Gələn On Gözəllik

Namazla Gələn On Gözəllik
Hz. Peyğəmbər (s.a.v.v.) əfəndimiz belə buyurmuşdur:
Namaz dinin dirəyidir.
Namazda on gözəllik vardır.
Bu on gözəllik bunlardır:
1-Üzü gözəlləşdirər.
2-Qəlbi nurlandırar.
3-Bədəni istirahət etdirər.
4-Qəbirdə yoldaşdır.
5-Rəhmətin enməsinə səbəbdir.
6-Göy qapılarının açarıdır.
7-Axirəttə günah və savabları ölçən
tərəzidə savab qəfəsini ağırlaşdırar.
8-Rəbbi məmnun edər.
9-Cənnətə giriş üçün ödənəcək ödənişdir.
10-Cəhənnəm atəşinə qarşı qoruyucudur.
Namazı buyurulduğu kimi qılın, zəkatı verin.
Özünüz üçün hər nə yaxşılıq işləmiş olsanız
ALLAH qatında onu taparsınız.
Şübhəsiz ALLAH bütün etdiklərinizi görər.
(Bəqərə surəsi/110)
"Namaz" - Yaraların Məlhəmi
Ruhun Dərmanı, Qəlbin Sevincidir.
O gözəlliklərdən məhrum olmayın.

Cәnnәtin yоlu

Cәnnәtin yоlu
Bir nәfәr Pеyğәmbәrdən (s.a.v.v.) sоruşdu: "Cәnnәtә nеcә dахil оlа bilәrәm? Buyurdu: Bеş vахtın nаmаzlаrını qıl, Rаmаzаndа оruc tut, cәnаbәt qüslünü unutmа vә Әli (ә) vә övlаdlаrını sеv. Mәni pеyğәmbәrliyә sеçәn Аllаhа аnd оlsun, min rәkәt nаmаz qılsаn, min dәfә hәccә gеtsәn, min dәfә mühаribәdә iştirаk еtsәn, min qul аzаd еdib, dörd sәmаvi kitаbı охusаn, bütün pеyğәmbәrlәrlә görüşüb оnlаrlа ibаdәt еtsәn vә hәr bir pеyğәmbәrlә min mühаribәyә gеdib, min hәcc vә ümrә еtsәn dә, әgәr qәlbindә Әli (ә) vә övlаdınа mәhәbbәtin оlmаsа, cәhәnnәmliklәrlә birlikdә cәhәnnәmә dахil оlаcаqsаn. Bu хәbәri burаdа оlаnlаr оlmаyаnlаrа çаtdırsınlаr. Çünki bu sözü Cәbrаil Аllаh tәrәfindәn gәtirmişdir. Cәbrаil Әlini (ә) özünә qаrdаş sеçmişdir. О, Аllаhа аnd içmişdir ki, Әlinin (ә) dоstlаrı cәnnәtdә qаlаnа qәdәr düşmәnlәri dә cәhәnnәmdә qаlаcаqlаr." ( “Хisаl”, sәh. 279)

Bismillahir Rəhmanir Rəhim" zikrinin fəzilətləri

Həzrət Rəsuli Əkrəm (s.ə.v.v.) buyurub: "Hər bir məsuliyyətli iş "Bismillahir Rəhmanir Rəhim" ilə başlamasa, naqis və natamam qalacaq.

Həzrət Məhəmməd (s.ə.v.v.) buyurub: " Hər zaman bəndə "Bismillahir Rəhmanir Rəhim"i oxusa şeytan ondan qaçar."

İmam Sadiq (ə) buyurub: " Sizlərdən biri dəstəmaz alanda, yeyəndə, içəndə və ya paltar geyinəndə yaxşı olar ki, "Bismillahir Rəhmanir Rəhim"
desin. Əgər belə etməsə, şeytan o işdə iştirak edəcək.

Həzrət Məhəmməd (s.ə.v.v.) buyurub: " Hər kəs gecə yarısı ibadət üçün oyanmaq istəsə, öz yatağında yatarkən gərək desin: "Bismillahir Rəhmanir Rəhim", Pərvərdigara! Məni öz məkrindən asudə etmə, öz zikrini yadımdan çıxartma, məni qafillər dəstəsində qərar vermə və mən filan saatda yuxudan oyanım." Şübhəsiz Allah-Təala onun üçün həmin saatda onu oyatmaq üçün bir mələk təyin edər."

İmam Sadiq (ə) buyurub: " İdrar və ya bundan qeyrisi üçün soyunduğunuz zaman, Bismillahir Rəhmanir Rəhim deyin. Çünki belə surətdə şeytan sizə işiniz qurtarana qədər baxmaz."

İslam peyğəmbəri (s.ə.v.v.) soruşuldu: " Şeytan insanla bir şey yeyir? O həzrət buyurdu: Bəli, hər bir süfrə başında "Bismillahir Rəhmanir Rəhim" deyilməsə, şeytan onlarla yemək yeyər. Buna görədə Allah o süfrədən bərəkəti götürür.

Rəsuli Əkrəmin (s.ə.v.v.) belə buyurduğu nəql olunur: " Bəndə hər zaman yatan vaxtı "Bismillahir Rəhmanir Rəhim" desə, Allah-Təala buyurar: "Mənim mələklərim! Onun sübhə qədər aldığı nəfəsləri, həsənat hesab edin və onun üçün yazın.

İmam Kazım (ə), Rəsulullahın (s.ə.v.v.) belə buyurduğunu nəql edir: " Əgər bir kəs öz miniyinə minəndə Allahın adını çəksə, bir mələkdə onun ardınca o miniyə minər və onu minikdən düşənə qədər qoruyar. Əgər yox minən zaman Allahın adını çəkməsə, şeytan onun ardınca minib, ona yoldaş olar!

Mənəm…….

Mənəm…….
İmam Əli (ə):«Mənəm dünyanı xar və heç sayan!»

İmam Əli (ə):«Mən Allahın Peyğəmbərinin mehriban yoldaş və yardımçısıyam.Mənəm İslamda öncül, bütləri sındıran, kafirlərlə vuruşan və din düşmənlərini məhv edən!»

İmam Əli (ə):«Mən hidayət bayrağı, pəhrizkarlıq mağarası, səxavət məkanı, bəxşiş və comərdlik dəryası və ağıl dağıyam.»

İmam Əli (ə):«Mən Allah tərəfindən Cənnətlə Cəhənnəmi bölüşdürənəm. Mənim bölüşdürdüyüm miqdardan başqa heç kəs ona daxil olmaz. Mənəm «böyük ayıran» (haqq ilə batili bir-birindən ayıran), mənəm özümdən sonrakı insanların imam və rəhbəri və məndən qabaq olmuş kəs tərəfindən onu əda edən.»

İmam Əli (ə):«Mən Allahın elmiyəm. Mən Allahın xəbərdar qəlbi, Onun natiq dili, gözü və tərəfiyəm. Mən Allahın əliyəm.»

İmam Əli (ə):«Mən yol göstərənəm; mən yolu tapmışam; mən yetim və yoxsulların atasıyam; mən dul qadınların başçısıyam; mən bütün zəiflərin arxa və pənahıyam, mən qorxu və vahimə içində olan hər bir kəsin pənahgahıyam; mən möminlərin Cənnətə aparan bələdçiləriyəm; mən Allahın ən möhkəm ipi və təqva kəlməsiyəm; mən Allahın gözü , doğruçu dili və əliyəm.»

İmam Əli (ə):«Mən Qiyamət günü Allah qarşısında şikayət üçün dizlərini yerə vuran ilk kəsəm.»

İmam Əli (ə):«Mən İslamı qəbul edən ilk şəxsəm.»

İmam Əli (ə):«Mən Peyğəmbərlə (s) namaz qılan ilk şəxsəm.»

 

Borc almaq

Borc almaq

Allahın Peyğəmbəri (s): «Borc almaqdan çəkinin ki, o, gecənin qəmi və günün zəlilliyidir.»
İmam Əli (ə): «Çox borclu olmaq doğru danışanı yalançı və sözübütöv adamı sözündən çıxan edər.»
İmam Sadiq (ə): «Az borc götürün, az borclu olmaq ömrü uzadar.»
İmam Kazim (ə): «Özünün və ailəsinin təminatı üçün halal ruzi dalınca gedən şəxs Allah yolunda cihad edən kəs (mucahid) kimidir. Əgər bir qazanc əldə edə bilməsə, Allaha və Onun peyğəmbərinə ümid edərək borc götürsün və ailəsinin yeməyini təmin etsin.»
«Ey iman gətirənlər! Bir-birinizə müddətli borc verəndə onu (bir yerdə) yazın.»
Allahın Peyğəmbəri (s): «Bir neçə dəstə insanın, o cümlədən, bir kəsə müddətli borc verən, amma onu qeyd etməyən, ya bir neçə şahid götürməyən kəsin duası müstəcəb olmaz.»
Borcu ödəməyi yubatmağın qadağan olunması
Allahın Peyğəmbəri (s): «Əgər bir şəxs öz borcunu ödəməyə imkanı olduğu halda, bu ödənişi yubadırsa, hər keçən gün (zorla) bac (xərac) yığanın günahı onunçün yazılar.»
Allahın Peyğəmbəri (s): «İmkanlı şəxsin borcunu ödəməyi yubandırması zülmdür.»
İmam Əli (ə): «Öz malında ən xəsis insanlar, öz abırlarında (tökməkdə) ən səxavətli olanlardır.»

Behiştin neçə qapısı vardır?

Ayə və hədislərdən məlum olur ki, behişt müxtəlif qapılara malikdir. Bu qapıların çoxluğunun səbəbi, heç də bir qapıdan daxil olmağın çətinliyi deyildir. Bu qapılar hər hansı tayfa və təbəqə üçün də nəzərdə tutulmamışdır. Bir çox saraylarda qapıların çoxluğunda məqsəd tamam başqadır.
Rəvayətlərdə nəql olunur ki, behiştin müxtəlif adlı qapıları vardır. Bu qapılardan biri «mücahidlər qapısıdır». Bu qapıdan din yolunda vuruşmuş mücahidlərin behiştdə daxil olacağı və mələklərin onları salamlayacağı bildirilir.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «Behiştin səkkiz qapısı vardır və onlardan hər biri eni qırx illik yol uzunluqdadır». Hədisdən aydın olur ki, behişt qapısı bizim düşündüyümüz qapı anlamında deyildir.
«Hicr» surəsinin 44-cü ayəsində cəhənnəmin yeddi qapıya malik olması bilindirməklə, səadətə daha çox yol olduğuna işarə vurulur.

Әrin Xаnımınа Bахmаsı İbаdәtdir

ӘRİN АRVАD QАRŞISINDА VӘZİFӘLӘRİ

“О, Аllаhdır ki, sizi vаhid bir vücuddаn yаrаtdı. Vә оndаn qаdını müqәddәr еtdi ki, qаdınlа аrаm оlа.”
“Qаdınlаrınızlа insаflа rәftаr еdin. Әgәr оndаn хоşunuz gәlmәsә, nifrәtinizi izhаr еtmәyin. Çünki Аllаh sizin хоşunuzа gәlmәyәn şеylәrin çохundа sizin üçün çохlu хеyir qәrаr vеrmişdir.”
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
“Әr еvә dахil оlаndа аilәsinә sаlаm vеrmәlidir. Әvvәl аyаqqаbısının sәsi, yа öskürmәklә gәlişindәn аilәsini хәbәrdаr еtmәlidir ki, хоşunа gәlmәyәn bir şеy gözünә dәymәsin.”
Әrin хаnımınа bахmаsı ibаdәtdir

Pеyğәmbәr (s.a.v.v.) buyurub:
“Әrin хаnımınа bахmаsı ibаdәtdir vә günаhlаrının kәffаrәsi hеsаb оlunur.”
Pеyğәmbәr (s.a.v.v.) digәr bir hәdisdә buyurub: “Hәr kәs аilәsinә хidmәt еtmәkdәn üz çеvirmәsә vә şikаyәt еtmәsә, bu iş оnun böyük günаhlаrının kәffаrәsi, Аllаhın qәzәbini söndürәr, yахşı әmәllәrin dәrәcәsini çохаldаr.
İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
“Аilәsi ilә mеhribаn dоlаnаn kәsin ruzisi аrtаr.”

Yеtmiş оdlu sillә

Pеyğәmbәr (s.a.v.v.) buyurub: “Әgәr bir kişi хаnımınа bir sillә vursа, Аllаh cәhәnnәmin vәlisinә әmr еdәr ki, оnun üzünә yеtmiş оdlu sillә vursun. Kişi әlini nаmәhrәm qаdının bir tükünә vursа, qiyаmәt günü о әl cәhәnnәmin оdlu mıхlаrı ilә tikilәr.”
Pеyğәmbәr (s.a.v.v.) hәmçinin buyurub: “İnsаnın imаnı аrtаn zаmаn хаnımınа mәhәbbәti çохаlаr.”
Әsirә еhsаn

İmаm Kаzim (ә) buyurub: “İnsаnın аilәsi әsir kimidir. Оnа görә dә gәrәk Аllаhın nеmәtlәrindәn аilәsi üçün хәrclәsin. Bu işdә sәhlәnkаrlıq еtsә, mümkündür ki, nеmәti әldәn vеrsin.”
İmаm Rzа (ә) buyurub: “Kişiyә аilәsinin rifаhını аrtırmısı vаcibdir ki, оnlаr dа оnun ölümünü аrzulаmаsınlаr.”
Pеyğәmbәr (s.a.v.v.) buyurmuşdur: “Qаrdаşım Cәbrаil hәmişә qаdınlаrа hörmәt еtmәyi tоvsiyә еdәrdi. Gümаn еtdim ki, әrin хаnımınа “uf” bеlә dеmәsi cаiz dеyildir.” Bаşqа bir hәdisdә buyurub: “Cәbrаil qаdınlаrı о qәdәr mәnә tövsiyә еtdi ki, оnlаrı bоşаmаğın hаrаm оlduğunu düşündüm. Еvlәnin, аmmа tаlаq vеrmәyin. Çünki tаlаğа görә Аllаhın әrşi lәrzәyә gәlir.”
Pеyğәmbәr (s.a.v.v.) buyurub: “Mömin аilәsinin istәyi ilә yеmәk yеmәlidir. Gәrәk әhli-әyаl dа оnun istәyi ilә yеmәk yеsin.”
Rәsuli-әkrәm bеlә buyurmuşdur: “Dünyа bir mаldır. Әn yахşı mаl isә tәqvаlı vә sаlеh qаdındır. Sizin әn yахşınız qаdınlаrı ilә mеhribаn оlаnlаrdır.”

Sükut

Sükut

Allahın Peyğəmbəri (s) (Əbuzərə nəsihətindən): «Dörd şey var ki, mömindən başqa heç kimin ona əli çatmaz: ibadətin başlanğıcı olan sükut.»
İmam Əli (ə): «Sükut fərasətin əlaməti və ağlın meyvəsidir.»
İmam Əli (ə) (möminin vəsfində): «Sakit qalmağı çoxdur və vaxtı tamamilə (Allah və axirət işlərinə, düşüncələrinə) sərf olunar.»

Sükutun səmərələri

Allahın Peyğəmbəri (s) : «Çox susmağı sənə tövsiyə edirəm. Çünki bu şeytanın qovulmasının səbəbi və din işlərində sənin yavərindir.»
İmam Əli (ə): «Daim sükut etməyi seç ki, onun ən az faydası salamat qalmağındır.»
İmam Əli (ə): «Sükut təfəkkürün bağıdır.»
İmam Həsən (ə): «Sakit insan çox heybətlidir.»
İmam Həsən (ə): «Hərçənd gözəl natiq olsan da, çox vaxt susmaq necə də yaxşı köməkçidir.»
İmam Rza (ə): «Sükut hikmət qapılarından biridir. Sükut mə¬həbbət gətirər, sükut insana hər bir xeyrin və yaxşılığın yolunu göstərər».

Bəyənilmiş sükut

İmam Əli (ə): «Dili hikmətə bağlamaqda bir xeyir yoxdur. Həmçinin nadanlıqla söz danışmağın da bir xeyri yoxdur.»
İmam Əli (ə) (təqvalının əlamətlərini bəyan edərkən): «Sükut etməyi seçsə, sükutu onu qəmgin etməz və gülsə səsini ucaltmaz.»

Arzular

Allahın Peyğəmbəri(s):«Mənim ümmətim üçün arzu rəhmətdir. Əgər arzu olmasaydı heç bir ana öz övladına süd verməzdi və heç bir bağban ağac əkməzdi.»
İmam Əli (ə):«Arzu həmdəm dostdur.»
Tənbihul-xəvatir:«İsa (ə) oturmuşdu və bir qoca kişi bel ilə yeri şumlayırdı. İsa (ə) dedi:«İlahi, (ümid və) arzunu ondan al. Elə həmin an o qoca beli kənara atdı və uzandı. Bir saat keçəndən sonra İsa dedi:« İlahi, arzunu ona qaytar. Qoca dərhal ayağa qalxdı və işləməyə başladı.»

Allahın Peyğəmbəri(s):«Sabah sağ qalmasını arzulayan kəs, əbədi yaşamağı arzulayır.»
İmam Əli (ə):«Arzunun sonu yoxdur.»
İmam Əli (ə):«Arzular bitib-tükənməzdir.
Puç və batil arzulardan çəkindirmələr.
«Qoy kafirlər hələ yeyib-içsinlər, ləzzət alsınlar, arzuları-ümidləri başlarını qatsın, tezliklə biləcəklər.»(Qurani-Kerimden)
İmam Əli (ə):«Puç və batil arzudan çəkinin. Çünki, çoxları sabahın arzusunda olub, amma sabaha çıxa bilməyib və çoxlarına gecənin əvvəlində qibtə edir, lakin axırında onun halına ağlayırlar.»
Imam Əli (ə):«Arzu ilğım kimidir, onu görəni aldadır və ümid bağlayanı məyus edir.»
İmam Əli (ə):«Arzular bəsirətin gözlərini kor edir.»
İmam Əli (ə):«Arzu şeytanın qafillərin qəlblərinə hakim olma amilidir.»
İmam Əli (ə):«Arzunun nəticəsi işin puç olmasıdır.»
İmam Əli (ə):«Arzu qəlbi unutqanlığa çəkir, yalan vəd verir, çoxlu qəflət və xəbərsizlik gətirir, əfsus və həsrətlə nəticələnir.»
İmam Əli (ə):«Arzu ağlı aradan götürür, yalan vəd verir, qafilliyə həvəsləndirir, əfsus və həsrətlə nəticələnir. Odur ki, arzunu yalan hesab edin. Çünki o aldadandır və arzusu olan şəxs isə aldanmış və günahkar!»
İmam Sadiq (ə):«Nə çox nemət ki, Allah onu bəndəyə arzulamadan verib. Nə çoxdur o kəslər ki, bir şeyin arzusunda olublar, amma onlar üçün başqa şey seçilib.

İsrafçılıq

İsrafçılıq

Quran:

«Qohum-əqrəba, yoxsul və müsafirlərin haqqını ver və heç cür israf etmə! Həqiqətən israfçılar şeytanlarla qardaşdırlar və şeytan Rəbbinə qarşı nankor idi.»

Hədislər:

İmam Əli (ə):«Səxavətli ol, amma israfçı olma; qənaətçi ol, amma bərk olma!»

İmam Əli (ə):«İsrafçılıq yoxsulluğun başlanğıcıdır.»

İmam Əli (ə):«İsrafçılıq müflisliklə yoldaşdır.»

İmam Əli (ə):«İsrafçılıqla öyünən kəs yoxsulluqla xar olar.»

İmam Sadiq (ə) «israfçılıq etmə» ayəsi barəsində buyurmuşdur:«Allahın itaətindən qeyri yolda bir şey xərcləyən kəs israfçı, xeyir və yaxşı yolda xərcləyən isə qənaətçidir.»

İmam Sadiq (ə) əbu Bəsirin «israfçılıq etmə» ayəsi barəsindəki sualının cavabında buyurmuşdur:«İnsan öz malını tələf edir və əliboş qalır.» əbu Bəsir dedi:«Deməli halal malda da israfçılıq ola bilər?» İmam (ə) buyurdu:«Bəli.»

 

Şiə –hədis toplamağın banisi

Şiə –hədis toplamağın banisi

Həzət Əli (ə) Peyğəmbər (s.a.v.v) –ın hədislərini toplayan ilk şəxs olmuşdur. Peyğəmbər (s.a.v.v) hədis buyurur, Əli (ə) –da onları yazaraq kamil bir kitabhalına salırdı. Bu kitab bir-bir İmamlara yetişərək İmam Baqir (ə) –a çatdı. Bir gün Həkəm İbni Uteybə həmin kitabı İmam Baqir (ə) –ın yanında gördü. O, İmam Baqir (ə) –la bu barədə mübahisə etmişdir. İmam (ə) o kitabdan həmin məsələyə aid olan hədisi tapıb ona göstərərək buyurdu:
“ Bu Əli (ə) –ın xətti, Peyğəmbər (s.a.v.v) –ın buyurduğudur. ”
Bir çox dillərə tərcümə olunan İmam Əli (ə) –ın müxtəlif mövzuları əhatə edən şerləri
<< Divani –Əmirəlmömininin Əli (ə) >> ,
<< Divani-İmam Əli (ə) >>,
<< Kitabi -şeiri –Əli (ə) >>,
<< Divani Əmir >>,
<< Divani-İmam Əli İbn Əbu Talib Əmirəlmöminin və Seyyidil bəlağə vəl mütəkəllimin (ə) >>, << Divani Seyyidina Əli (ə) >>,
<< Divani -əşari mövlana Əli İbn Əbutalib (ə) >>,
< İmam Əli (ə) –ın mənzumə nəsihətləri >>,
<< İmam Əli (ə) səd kəlmə >> və s. başlıqlar altında dəfələrlə çap olunub oxucuların ixtiyarına verilmişdir.

“ON İKİ İMAM” HƏDİSİ

“ON İKİ İMAM” HƏDİSİ

Əhli-beytin (ə) mövqeyini imamət və vilayətlə əlaqələndirən və bir sıra şübhəli sualları cavablandıran hədislərdən biri də “on iki imam” hədisidir. Bu hədis İslamın ən məşhur hədislərindəndir. O səhih və mö’təbər kitabların əksəriyyətində nəql olunmuşdur. Bu hədis barəsində əksər alimlər yekdil fikirdədirlər. Əvvəlcə, hədisin sənədini, sonra isə onun məzmununu qısa şəkildə araşdıracağıq:
Bu hədisi Peyğəmbərin (s) səhabələrindən bə’ziləri nəql etmişdir. Onun əksər raviləri Cabir ibn Sumrəyə, ondan sonra Abdullah ibn Məs’uda, Abdullah ibn Ömərə, Abdullah ibn Əmr ibn Asa, Əbdül-Məlik ibn Ümeyrə, Əbul-Cildə və Əbu Cüheyfəyə istinad edir. Hədis hafizləri onu ondan artıq kitabda qeydə almışlar. İndi isə diqqətinizi həmin hədisin bir hissəsinə yönəldirik:
1. “Səhihi-Müslim” kitabında Cabir ibn Sumrənin belə dediyi nəql olunur: “Allahın Rəsulundan (s) eşitdim ki, belə buyurdu:
لا يَزالُ الْاِسْلامُ عَزيزاً اِلى اِثْنى عَشَرَ خَليفَةً – ثُمَّ قالَ كَلِمَةً لَمْ اَفْهَمْها! فَقُلْتُ لِاَبِى ما قالَ؟ فَقالَ كُلُّهُم مِنْ قُرَيْشٍ
“On iki xəlifə müsəlmanlara rəhbərlik edən vaxta qədər İslam izzətli olacaq.” Sonra o həzrət bir söz dedi ki, mən başa düşmədim. Atam Peyğəmbərə (s) yaxın olduğundan, ondan “Peyğəmbər (s) nə buyurdu?” deyə soruşduqda, atam (Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu) dedi: “Onların hamısı Qüreyş tayfasındandır!”
Həmin kitabda başqa bir sənədlə Cabir ibn Abdullah Ənsaridən “La yəzalul-İslamu əzizən” (İslam dini həmişə əziz olacaqdır) ifadəsinin yerində “La yəzalu hazəl-əmr” (Bu iş həmişə davam edəcəkdir) ifadəsini nəql etmişdir.
Başqa bir hədisdə isə “La yəzalu hazəd-din əzizən məniən” (Bu din həmişə izzətli və yenilməz olacaqdır), deyə buyurulmuşdur.
Bir hədisdə Amir ibn Sə’d ibn Əbi Vəqqasdan belə nəql edilir: “Cabir ibn Sumrəyə məktub yazıb bildirdim ki, Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) eşitdiyi hədisləri mənə yazıb göndərsin. O da mənə belə yazmışdı: “Mən Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu eşitdim: “İslam dini qiyamətə qədər yaşayacaq və mütləq sizə Qüreyş tayfasından olan on iki xəlifə rəhbərlik edəcək!” Həmçinin belə buyurdu: “Müsəlmanların kiçik bir qismi “Ağ” evi, “Kəsra” evini, yaxud da “Kəsra” övladlarını fəth edəcək!” Sonra xəbərdarlıq etdi: “Qiyamətdən qabaq yalançılar meydana çıxacaq, onlardan uzaqlaşın!”
Yenə “Səhihi-Müslim”də başqa bir “təriq”lə (ravilərin sırası) Cabir ibn Abdullah Ənsaridən belə nəql olunur: “On iki xəlifənin hökuməti durduqca, bu din izzətli, qüdrətli və yenilməz olacaq!” Bu hədisin sonunda da “Kulluhum min Qureyş!” (Onların hamısı Qüreyş tayfasındandır” ifadəsi görünür.
2. Bu hədis “Səhihi-Buxari” kitabında oxşar ifadələrlə Cabir ibn Abdullah Ənsarinin Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) belə eşitdiyi nəql olunmuşdur:
يَكُونُ اِثْنى عَشَرَ اَمِيراً فَقالَ كَلِمَةً لَمْ اَسْمَعْها! فَقالَ اَبِى اِنَّهُ قالَ: كُلُّهُم مِنْ قُرَيْشٍ
“Məndən sonra on iki əmir olacaq.” Sonra həzrət bir söz buyurdu ki, mən eşitmədim. Atam dedi ki, həzrət deyirmiş: “Onların hamısı Qüreyş tayfasındandır!”
3. Bunun oxşarı “Səhihi-Termizi” kitabında da azacıq fərqlə qeyd olunmuş və Termizi onu nəql etdikdən sonra yazmışdır: “Bu hədis “həsən” və səhihdir!”
4. “Səhihi-Əbi Davud” kitabında da bu hədis azacıq fərqlə qeyd edilmişdir. Hədisin deyilişindən başa düşülür ki, Peyğəmbər (s) onu böyük bir cəmiyyət qarşısında buyurmuşdur. Rəvayətdə göstərildiyi kimi, Peyğəmbər (s) “Bu din on iki xəlifənin rəhbərlik etdiyi vaxta qədər, həmişə izzətli, qüdrətli və yenilməz olacaqdır” deyə buyurduqda, camaat uca səslə “Allahu-Əkbər” demişdir.
5. “On iki imam” hədisi Əhməd ibn Hənbəlin “Müsnəd” kitabının bir neçə yerində qeyd edilmişdir ki, bə’zi təhqiqatçılar onu otuz dörd vasitə ilə Cabirdən nəql etmişlər.
Bir yerdə Məsruqun belə dediyini görürük: “Biz Abdullah ibn Məs’udun yanında oturmuşduq, o bizə Qur’an oxuyurdu. Bir nəfər ondan “Heç Peyğəmbərdən (s) öyrənmisinizmi ki, bu ümmətə neçə nəfər xəlifəlik edəcəkdir?” deyə soruşduqda, “İraqa gəldiyim vaxtdan səndən başqası bu sualı soruşmamışdır!” deyərək belə əlavə etdi: “Bəli, bunu Allahın Rəsulundan (s) soruşduqda, buyurdu:
اِثْنى عَشَرَ كَعِدَّةِ نُقَباءِ بَنِى اِسْرائِيلَ
“Bəni-İsrailin (saleh) rəhbərlərinin sayı qədər, on iki nəfərdir!”
Yuxarıda qeyd etdiyimiz hədislər əhli-sünnənin ən məşhur və mö’təbər kitablarından əlavə, digər kitablarda da qeyd edilmişdir. Məqsəddən yayınmamaq üçün onların kiçik bir qisminə işarə edəcəyik. Əlavə izahat üçün “Ehqaqul-həqq”, “Fəzailul-xəmsə”, “Müntəxəbul-əsər” və digər kitablara müraciət edə bilərsiniz

ELM

ELM
رَسُول اَكْرَمْ صلى الله عليه و آله
خَيْرُ الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ مَعَ الْعِلْمِ وَ شَرُّ الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ مَعَ الْجَهْلِ؛
Rəsuli-Əkrəm (s): -“Dünya və axirət xeyri elmlə, şərri isə cahilliklədir”.
رَسُول اَكْرَمْ صلى الله عليه و آله
اَعْلَمُ النَّاسِ مَنْ جَمَعَ عِلْمَ النَّاسِ إِلَى عِلْمِهِ؛
Rəsuli-Əkrəm (s): -“İnsanların ən biliklisi o kəsdir ki, başqalarının elmini də öz elminə əlavə etsin”.
رَسُول اَكْرَمْ صلى الله عليه و آله
طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ أَلاَ إِنَّ الله يُحِبُّ بُغَاةَ الْعِلْمِ؛
Rəsuli-Əkrəm (s): -“Elm ardınca getmək bütün müsəlmanlara vacibdir. Agah olun, Allah elm ardınca olanları sevir”.
إِمَام عَلِى عليه السلام
كُلُّ وِعَاءٍ يَضِيقُ بِمَا جُعِلَ فِيهِ إِلاَّ وِعَاءُ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ؛
İmam Əli (ə): -“Hər hansı bir qaba bir şey qoyulduqda daralar, yalnız elm qabidir ki, gəldikcə genişlənər”.
إِمَام عَلِى عليه السلام
زَكَاةُ الْعِلْمِ بَذْلُهُ لِمُسْتَحِقَّهِ وَ إِجْهَادُ النَّفْسِ فِى الْعَمَلِ بِهِ؛
İmam Əli (ə): -“Elmin zəkatı budur ki, onu qədrini bilənə verə və nəfsi ona əməl etməyə vadar edəsən”.
رَسُول اَكْرَمْ صلى الله عليه و آله
يَا عَلِىُّ وَ لِلْعَالِمِ ثَلاَثُ عَلاَمَاتٍ: -صِدْقُ الْكَلِمِ وَ إِجْتِنَابُ الْحَرَامِ وَ اَنْ يَتَوَاضَعَ لِلنَّاسِ كُلِّهِمْ؛
Rəsuli-Əkrəm (s): -«Ya Əli! Alimin üç əlaməti vardır: -Düz danışar, haramdan çəkinər, insanlar qarşısında təvazökar olar”.
إِمَام عَلِى عليه السلام
خَيْرُ الْعِلْمِ مَا نَفَعَ؛
İmam Əli (ə): -“Elmin yaxşısı fayda verəndir”
إِمَام صَادِقْ عليه السلام
لاَ يَنْبَغِى لِمَنْ لَمْ يَكُنْ عَالِماً اَنْ يُعَدَّ سَعِيداً؛
İmam Sadiq (ə) -“Alim olmayan kəsin xoşbəxt adlandırılması mənasızdır”
رَسُول اَكْرَمْ صلى الله عليه و آله
اَلنَّاسُ رَجُلاَنِ: -عَالِمٌ وَ مُتَعَلِّمٌ وَ لاَ خَيْرَ فِيمَا سِوَاهُمَا؛
Rəsuli-Əkrəm (s): -“İnsanlar iki dəstədir: -alim və elm öyrənən. Bunlardan başqasında xeyir yoxdur.
إِمَام صَادِق عليه السلام
مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ وَ عَمِلَ بِهِ وَ عَلَّمَ لِلّهِ دُعِىَ فِى مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ عَظِيماً فَقِيلَ: -تَعَلَّمَ لِلّهِ وَ عِمِلَ لِلّهِ وَ عَلَّمَ لِلّهِ؛
İmam Sadiq (ə) -“Hər kəs elm oxusa, oxuduğuna əməl etsə və Allah yolunda öyrətsə, mələklər aləmində əzəmətlə yad olunar və deyilər: - Allaha görə öyrəndi, Allaha görə əməl etdi və Allaha görə öyrətdi”.

 

 

 

Azan

Azan

Allahın Peyğəmbəri(s):«Bilal! Dur, bizə namazla rahatlıq bəxş et.»
Allahın Peyğəmbəri(s):«Şeytan namaza dəvət səsini eşidəndə qaçar.»
Allahın Peyğəmbəri(s):«Göyün əhli yer sakinlərindən azan səsindən başqa bir şey eşitmirlər.»
Allahın Peyğəmbəri(s):«Müəzzinin günahları onun səsi çatan və gözü görən miqdarda bağışlanar. Və hər bir quru və yaş onu (sözlərini) təsdiqləyir və onun azanı ilə namaz qılanların sayı qədər onun üçün savab yazılır.»
İmam Əli (ə):«Azanı gərək sizin ən fəsahətliniz desin və pişnamazlığı dini məsələləri ən yaxşı biləniniz etsin.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Ey Əli! Dünyaya oğlun və ya qızın gələn zaman onun sağ qulağına azan, sol qulağına iqamə oxu. Belə olan halda Şeytan heç vaxt ona zərər-ziyan vurmaz.»
mam Sadiq (ə):«Əgər birinin xasiyyəti pisləşsə, onun qulağına azan oxuyun.»

“QIRX” KƏLMƏS HAQQINDA QIRX İNÇƏLİK

“QIRX” KƏLMƏS HAQQINDA QIRX İNÇƏLİK

1-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs qırx gün müddətində əməllərini ixlasla yerinə yetirsə, elm və hikmət çeşmələri onun qəlbindən dilinə cari olar.”
2-İmam Baqir (ə) buyurmuşdur: “İnsan qırx gün müddətində imanını Allah üçün xalis etsə, Allah-taala onu dünyaya qarşı rəğbətsiz (zahid) edər, dünyanın dərdini və dərmanını ona tanıtdırar, daha sonra hikməti onun qəlbində möhkəmləndirib, dilini hikmət ilə danışığa gətirər.”
3-Fəzl ibni Yəsar deyir: İmam Baqir (ə)-ın belə buyurduğunu eşitdim: “Hər kəs şərab içsə, namazı qırx gün ərzində qəbul olunmaz.”
4-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Hər kəs mömin qardaşlarından qırx nəfəri dua etdikdən sonra özünü dua etsə, onun hər iki duası qəbul olunar.”
5-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Bir mömin şəxs dünyasını dəyişdikdə, qırx nəfər mömin şəxs dəfn mərasimində iştirak edib, onun mömin olduğuna şəhadət versələr, Allah-taala onu bağışlayar.”
6-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Bir şəxsin biz Əhli-beytə məhəbbət barədə yaydığı qırx hədis, onun sədəqə verdiyi qırx min dinardan (qızıl puldan) üstündür. Allah-taala ona hər bir hədis üçün bir peyğəmbərin savabını, hədisin hər bir hərfi üçün isə qiyamət günü bir nur verər.”
7-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Ümmətimdən hər kəs camaatın istifadə etməsi üçün qırx hədis əzbərləyərsə, Allah-taala onu qiyamət günü fəqih və alim halında gətirər.”
8-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) imam Əli (ə)-a vəsiyyət edərək buyurmuşdur: “Ya Əli! Ümmətimdən hər kəs Allahın razılığını və axirət aləminin savabını qazanmaq məqsədilə qırx hədis əzbərləyərsə, Allah-taala onu qiyamət günündə peyğəmbərlər, övliyalar, şəhidlər və layiqli şəxslərlə birgə məhşur edər.”
9-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Hər kəs halal və haram (işlər) barəsində bizim hədislərimizdən qırx hədisi hifz edərsə, Allah-taala qiyamət günü onu fəqih və alim halında gətirər və ona əzab verməz.”
10-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Mənim ümmətimdən hər kəs sünnədən qırx hədis əzbərləyərsə, qiyamət günü ona şəfaət edərəm.”
]11-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Vəfatından sonra qırx hədisi (başqalarının istifadə etməsi üçün yazılı şəkildə) qoyub gedən şəxs, cənnətdə mənim dostum olacaqdır.”
12-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Şiələrimizdən hər kəs qırx hədisi hifz edərsə, Allah-taala qiyamət günündə onu fəqih və alim halında gətirər və ona əzab verməz.”
13-Asiman imam Hüseyn (ə)-ın matəmində qırx gün ağlamışdır.
14-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Hər kəs qırx gün “Əhd” duasını oxusa, imam Zamanın əsgərlərindən olar. Əgər o həzrət zühur etməmişdən öncə ölsə, Allah-taala onu o həzrətə xidmət etmək üçün qəbirdən qaldırar.”
15-İmam Kazim (ə) buyurmuşdur: “Qırx dəfə həcc əməllərini yerinə yetirən şəxsə (qiyamətdə): “İstədiyin şəxsə şəfaət et!” – deyilər.”
16-İmam Baqir (ə) buyurmuşdur: “Allah-taala Fironun dediyi iki cümləyə görə onu qırx il möhlət verdikdən sonra cəzalandırdı: 1-Firon dedi: “Sizin ən uca tanrınız mənəm!” 2-“Mən sizin üçün özümdən başqa heç bir tanrı tanımıram!”
17-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs ardıcıl olaraq qırx cümə günü cümə quslu versə, bədəni qəbirdə çürüməz.”
18-Ana övladının Quran hafizi olması üçün hamiləlik dövründə “Camiə” ziyarətini və ya “Ali-Yasin” duasını qırx dəfə oxusun.
19-Övladınızın Quran hafizi olmasını istəyirsinizsə, hamiləlik dövründə qırx dəfə gecə namazı qılın.
20-Övladınızın Quran hafizi olmasını istəyirsinizsə, hamiləlik dövründə qırx dəfə cümə quslu verib, “Kisa” hədisini oxuyun.
21-Övladınızın Quran hafizi olması üçün hamiləlik dövründə hər gün qırx dəfə salavat göndərin.
22-İmam Hüseyn (ə)-ın qırxında (ərbəinində), o həzrəti ziyarət etmək müstəhəbdir. O həzrətin qırxında onu ziyarət edən ilk şəxs Cabir idi. Şiənin əlamətlərindən biri də “Ərbəin” ziyarətini oxumaqdır.
23-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Gecə-gündüz ərzində qırx böyük günaha batan şəxs xeyir görməz.”
24-Hər kəs “Ya Həyyu, ya Qəyyum, ya Mən la ilahə illa əntə birəhmətikə əstəğisu” – zikrini qırx gün müddətində və hər gün qırx dəfə (sübh namazı ilə onun nafiləsinin arasında) oxusa, qəlbinə heç vaxt aradan getməyən dirilik gətirər.
25-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Hər kim qırx gün heyva yesə, həmişə hikmətli sözlər danışar.”
26-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Sizə qırx gün həlim yeməyi tövsiyə edirəm; çünki insanda ibadət ruhiyyəsini gücləndirir.”
27-İmam Kazim (ə) buyurmuşdur: “Hər kəs qırx cümə sübh vaxtı acqarına bir ədəd nar yesə, qəlbi işıqlanar.”
28-Həzrət Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Hər kim nar yesə, qırx gün Şeytanı öz qəlbindən çıxarar.”
29-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Allaha və qiyamət gününə imanı olan hər bir şəxs gərək bədənindəki artıq tükləri təmizləməyi qırx gün tərk etməsin.”
30-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Övladınızı yeddi günlüyündə sünnət etdirin; çünki yer sünnət olunmamış şəxsin bövlü ilə qırx gün nəcis qalır.”
31-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Məscidin həddi-hüdudu qırx ziradan ibarətdir və dörd tərəfindən qırx ev ona qonşu sayılır.”
32-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Həqiqətən, Allah-taala qırx yaşına çatan şəxsi əzizləyər və səksən yaşına çatan şəxsə əzab verməkdən həya edər.”
33-Hər kəs “Ayətəl-kürsü”nü qırx gün oxusa, onun duaları qəbul olunar.
34-Hər kəs “Yasin” surəsini qırx gün ərzində qırx dəfə üzü qibləyə, həm də oturduğu halda oxusa, onun hacəti qəbul olunar.
35-Hər kəs “Həşr” surəsini qırx gün müddətində hər gün bir dəfə oxusa, onun hacəti qəbul olunar.
36-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “İki rəhim (bətn) qırx nəslə qədər bir-birinə çatır.”
37-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Elə bir mömin yoxdur ki, qırx gecə keçdikdən sonra, (qəflət yuxusundan) ayılmağa səbəb olan ağır bir hadisə ilə üzləşməsin.”
38-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “(Bir vaxt gələr ki,) Bəni Üməyyə Əliyə lənət göndərərlər, ona görə də Allah-taala mələklərə əmr edər ki, onlara min dəfə artıq lənət göndərsinlər, həzrət Məhdi (ə) qiyam etdiyi zaman qırx il onlara lənət göndərər.”
39-Şəriət qanunlarına müvafiq olan hər bir niyyətinizin qəbul olunması üçün qırx dəfə “Zuha” surəsini oxuyun.
40-Allaha təvəkkül etmək, güclü iradəyə malik olmaq və camaata möhtac olmamaq üçün “Bismillahir-rəhmanir-rəhim! Əlhəmdu lillahi Rəbbil-aləmin. Həsbunəllahu və neməl-vəkil. Təbarəkəllahu əhsənul-xaliqin. Və la həvlə və la quvvətə illa billahil-əliyyil-əzim” – zikrini qırx dəfə oxuyun.

“NÜCUM” (ULDUZLAR) HƏDİSİ

“NÜCUM” (ULDUZLAR) HƏDİSİ

İslam mənbələrində Peyğəmbərdən (s) nəql olunan və hər bir dövrdə Əhli-beytin müsəlmanlara rəhbər və hidayətçi olduğu göstərilən digər bir hədis “nücum” hədisidir. Bu hədisi Peyğəmbərin (s) bir çox səhabəsi (ən azı yeddi nəfər: imam Əli (ə), Cabir ibn Abdullah, Əbu Səid Xudri, Ənəs ibn Malik, Münkədir ibn Abdullah , Sələmə ibn Əkvə və İbn Abbas) nəql etmiş, əhli-sünnə hafizləri və mühəddislərinin onlarla kitabında qeyd edilmişdir. Burada onların bir qismini qısa şəkildə nəzərdən keçirəcəyik:
Hakim Nişapuri “Müstədrək” kitabında İbn Abbasdan İslam peyğəmbərinin (s) belə buyurduğunu nəql edir:
النُّجُومُ اَمانٌ لِاََهْلِ الْاَرْضِ مِنَ الْغَرْقِ، وَاَهْلُ بَيْتِى اَمانٌ لِاُ مَّتِى مِنَ الْاِخْتِلافِ، فَاِذا خالَفَتْها قَبِيلَةٌ مِنَ الْعَرَبِ اِخْتَلَفُوا فَصارُوا حِزْبَ اِبْلِيسِ!
Ulduzlar yer əhli üçün əmin-amanlıq və dəryada (qərq olmaqdan) qurtuluşa səbəb olduğu kimi , mənim Əhli-beytim də ümmətim üçün ixtilaflarda əmin-amanlıq və nicat yeridir. Ərəb qəbilələrindən hansı biri onlara qarşı çıxsa, ümmətin arasında ixtilaf yaranar. Bilin ki, onlar (müxalifətçilik edənlər) şeytanın qoşunundandır!”
Hakim Nişapuri bu hədisi qeyd etdikdən sonra yazır: “Bu hədisin sənədi səhih və düzgündür.”
Əllamə Həmzavi “Məşariqul-ənvar” kitabında “Hakim Nişapurinin səhih və düzgün hesab etdiyi rəvayətdə belə deyilmişdir!” söyləyərək yuxarıdkı hədisi olduğu kimi qeyd edir.
Bu hədisi İbn Həcər “Əs-səvaiqul-muhriqə”, Əllamə Əli Müttəqi “Müntəxəbu Kənzül-ümmal”, Bədəxşi “Miftahun-nicah”, Şeyx Məhəmməd Səbban Maliki “İsğafur-rağibin”, Əllamə Burhani “Əş-şərəful-muəyyəd” və “Cəvahirul-bihar” kitablarında nəql etmişlər.
Bu hədisi digər ravilər də Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) nəql etmişlər. Onların hədisləri şiə və sünnilərin məşhur kitablarında qələmə alınmışdır. (Əlbəttə, bu rəvayətlərin sözlərində azıcıq fərqlər gözə dəysə də, əsas məqsəd birdir.)
Məsələn, Sələmə ibn Əkvənin rəvayətində belə oxuyuruq: “Allahın Rəsulu buyurmuşdur:
النُّجُومُ اَمانٌ لِاَهْلِ السَّماءِ وَاَهْلُ بَيْتِى اَمانٌ لِاُمَّتِى
“Ulduzlar səma əhlinin əmin-amanlıq və asudəliyinə, mənim Əhli-beytim isə ümmətimin əmin-amanlığına səbəbdir!”
Bu hədisi azacıq fərqlə Cabir ibn Abdullah Ənsari, eləcə də Münkədir, Əbu Səid Xidri və Ənəs ibn Malik Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) nəql etmişlər.
İmam Əlinin (ə) Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) nəql etdiyi başqa bir hədis isə belədir:
النُّجُومُ اَمانٌ لِاَهْلِ السَّماءِ فَاِذا ذَهَبَتِ النُّجُومُ ذَهَبَ اَهْلُ السَّماءِ، وَاَهْلُ بَيْتِى اَمانٌ لِاَهْلِ الْاَرْضِ فَاِذا ذَهَبَ اَهْلُ بَيْتِى ذَهَبَ اَهْلُ الْاَرْضِِ!
“Ulduzlar səma əhlinin asudəliyinə səbəbdir. Onlar ensə səma əhli də məhv olar. Mənim Əhli-beytim də yer əhlinin asudəliyini tə’min edir. Əgər Əhli-beytim olmasa, yer əhli də olmaz!”
Bu hədisi Muhibbuddin Təbəri “Zəxairul-uqba” kitabında Əhməd ibn Hənbəlin “Mənaqib” kitabından nəql etmişdir. Həmçinin digər kitablarda, o cümlədən, Həməvininin “Fəraidus-səmteyn”, İbn Həcərin “Əs-səvaiqul-muhriqə”, Məhəmməd Səbbanın “İsğafur-rağibin”, Xarəzminin “Məqtəlul-Hüseyn”, Nəbhaninin “Əşşərəful-muəyyəd” kitablarında da qeyd edilmişdir.

Allah yolunda ölmək, " Şəhidlik "

Allah yolunda ölmək, " Şəhidlik "

«Allah yolunda öldürülənlərə ölü deməyin, əksinə (onların ruhları Bərzəx aləmində müstəqil şəkildə, yaxud «misal» qəlibinə daxil olmaqla) diridirlər və lakin (bunu) siz dərk etmirsiniz. »
(Bəqərə surəsi -154)
«Allah yolunda öldürülənləri heç vaxt ölü hesab etmə. Əksinə, onlar diridirlər və Allahın yanında ruzi yeyərlər.»
( Ali-İmran, ayə -169)
Allahın Peyğəmbəri (s):«İnsanın Allah yolunda öldürülməsi həddinə qədər, hər yaxşılıqdan üstün yaxşılıq vardır. Beləliklə, insan Allah yolunda öldürülərsə, bundan üstün (və dəyərli) yaxşılıq olmaz.» (əl-Kafi, c.2, səh. 348 , hədis -4)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Ən şərəfli ölüm şəhadətdir.»
(Biharul-Ənvar, c.100,səh.8 , hədis -4)
Allahın Peyğəmbəri (s) :«İstəyirəm ki, Allah yolunda vuruşum və öldürülüm, yenə vuruşum və öldürülüm. Yenə də vuruşum və öldürülüm.»
(Səhihi-Muslim , hədis1876)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Şəhidin borcdan başqa bütün günahları bağışlanar.»
( Kənzul-Ummal, hədis 11110)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Düşmənlə üz-üzə gələn şəxs əgər öldürülənədək müqavimət göstərsə və ya qalib gələrsə, qəbr əzabı görməz.»
(Kənzul-Ummal, hədis -10662)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Şəhiddən başqa heç kim ölümündən sonra, Allahın yanında xeyir nemətlərdən bəhrələnən və eyni zamanda, bütün dünyanı ona bağışlasalar da yenidən dünyaya qayıtmaq istəməz. Çünki o, şəhadətin fəzilətini bildiyinə görə, dünyada öldürülmək üçün dünyaya qayıtmasını arzulayar.»
(Səhihi-Muslim , hədis1877 )
İmam Əli (ə):«Siz, öldürülməsəniz də öləcəksiniz. And olsun Əlinin canı Onun qüdrət əlində olana ki, başa min qılınc zərbəsinin endirilməsi, yataqda ölməkdən daha asandır.»
(əl-İrşadul-Lil-Mufid, c.1,səh. 238)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim sidq ürəklə Allahdan şəhid olmasını istəyərsə, öz yatağında ölsə belə, Allah-taala onu şəhidlərin məqamına çatdırar.»
(Səhihi-Muslim , hədis -1909)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Özünü zülmdən qorumaq yolunda öldürülən şəxs, şəhiddir.»
(Kənzul-Ummal, hədis 11205 )
Allahın Peyğəmbəri (s):«Öz eşqini gizlətdiyinə və paklığını saxladığına görə ölən aşiq, şəhiddir.»
(Kənzul-Ummal, hədis11203)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Məhəmməd Əhli-Beytinin (ə) məhəbbəti ilə dünyadan köçən, şəhiddir.»
(Biharul-Ənvar, c.68,səh.137 , hədis76)
İmam Səccad (ə):«Kim bizim qaimimizin (ə) qeybəti dövründə qəlbində bizə dostluq və məhəbbət ölərsə, Allah-taala Bədr və Uhud şəhidləri kimi min şəhidin mükafatını ona bəxş edər.»
(Biharul-Ənvar, c.82,səh.173 , hədis6)
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim Allah yolunda yaralanarsa, Qiyamət günü müşk ətrinə bənzər bir ətir saça-saça, rəngi zəfəran rəngində və üzərində şəhidlərin nişanəsi ilə gələr. Kim ixlasla Allahdan şəhidlik istəsə, yataqda ölsə belə, Allah-taala ona şəhidin mükafatını verər.»
(Kənzul-Ummal, hədis 11144)

“SƏQƏLEYN” HƏDİSİ ƏHLİ-SÜNNƏT NƏZƏRİNDƏ

“SƏQƏLEYN” HƏDİSİ ƏHLİ-SÜNNƏT NƏZƏRİNDƏ

İrəlidə qeyd etdiyimiz kimi, əhli-sünnə və camaat bu hədisi iyirmidən artıq kitabda gətirmiş və onun düzlüyünə etiraf etmişlər.
Əgər onlar bu hədisin düzlüyünə etiraf edirlərsə, düz yoldan ayrılmaqlarını da boyunlarına almalıdırlar. Onlar Əhli-beyt (ə)-dan tutmamış, əsası olmayan məzhəblərə itaət etmişlər ki, nə Allah onların barəsində əmr vermişdir, nə də Peyğəmbərin sünnətində ondan bir xəbər vardır.
Təəccüblü burasındadır ki, bu gün, Bəni-Üməyyənin məhv olub aradan getdiyi bir zaman da, əhli-sünnə və camaat alimləri niyə görə tövbə edib Allaha tərəf qayıtmırlar? Halbuki indiki zamanda elmi-təhqiqatlar aparmaq üçün hər bir şey hazırdır.
وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَى
“Şübhəsiz ki, Mən də tövbə edən, iman gətirən və yaxşı işlər görüb, sonra da doğru yolu tutanı çox bağışlayanam!”
Əgər xalq qədim zamanlarda hakimlərin zorları ilə onlara itaət edirdilərsə, bu gün onların nə üzrü vardır? Bu gün dövlətlərin dinlə işi yoxdur. Onlar öz hakimiyyətləri xətərə düşməyincə, heç vaxt heç nə demirlər. Hətta insan hüququ sayıb fəxr edirlər ki, onlarda azad fikir və azad əqidə vardır.
Yalnız bir şey qalır. O da əhli-sünnə və camaatın “səqəleyn” hədisinə etiraf etməsidir. Onlar deyirlər: Rəvayət bu cür də gəlmişdir: Sizin aranızda Allahın kitabını və sünnəmi qoyuram.
Biz onlara yalnız bunu deyə bilərik: Siz elm ölçülərindən, bəhs və tanıma qaydalarından, höccət və dəlilin isbatından uzaqsınız. (Gələn fəsildə bunu şahidi olacağıq.)

İncitmək

İncitmək
Quran :«Mömin kişiləri və qadınları etmədikləri bir işdən ötrü incidənlər, şübhəsiz ki, öz üzərlərinə böhtan və açıq-aydın bir günah götürmüşlər.»
Hədis:İmam Sadiq (ə):«And olsun Allaha ki, yaxşılar nicat tapdılar. Onların kim olmasını bilirsiniz? Onlar qarışqanı da incitməyən kəslərdir.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömini incidən şəxs şübhəsiz ki, məni incitmişdir.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim möminə onu qorxudan baxışlarla baxsa, Allah Öz kölgəsindən başqa bir kölgə olmayacaq gündə onu qorxudar.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim mömini kədərləndirsə və sonra dünyanı ona bağışlasa, bu işi onun günahının bağışlanmasına səbəb olmaz və bəxşişinin müqabilində ona savab verilməz.»
İmam Sadiq (ə):«Uca Allah buyurub ki, Mənim mömin bəndəmi incidən şəxs Mənə qarşı müharibə elan etsin.»
Allahın Peyğəmbəri(s):«Camaatı incitmə! Çünki (başqalarını) incitməmək sənin özün üçün verdiyin sədəqədir.»
İmam Sadiq (ə):«Kim camaatı incitməkdən əl çəksə onlardan bir əl çəkilər (onları incidənlərdən biri azalar), camaat isə çox əlləri ondan saxlayar.»

HӘZRӘTİ PЕYĞӘMBӘRİN QISА SÖZLӘRİNDӘN

HӘZRӘTİ PЕYĞӘMBӘRİN QISА SÖZLӘRİNDӘN
1- Аdәm (ә)ın övlаdı qоcаldıqdа оndа iki хüsusiyyәt cаvаnlаşаr: Tаmаh vә аrzu.
2- Ümmәtimdәn iki dәstә islаh оlunsа, ümmәtim tаmаmilә islаh оlаr, fаsid оlsа, tаmаmilә fаsid оlаr: Аlimlәr vә hаkimlәr.
3- Siz hаmınız (bir-birinizә) qоruqçu vә mәs`ulsunuz.
4- Vаr-dövlәtlә hаmını rаzılаşdırmаq оlmаz, lаkin yахşı әхlаqlа оlаr.
5- Yохsulluq bәlаdır, оndаn pis cismin хәstәliyi vә cismin хәstәliyindәn dә аğır ürәk хәstәliyidir.
6- Mö`min hәmişә hikmәt ахtаrmаqdаdır.
7- Biliyin yаyılmаsının qаrşısını аlmаq оlmаz.
8- İnsаnın ürәyi çöldә аğаc budаğındаn аsılаn vә külәk qаrşısındа hәmişә silkәlәnәn vә аlt-üst оlаn bir lәlәk kimidir.
9- Müsәlmаn оdur ki, müsәlmаnlаr оnun әli vә dilindәn аmаndа qаlsınlаr.
10- Yахşı işә yоl göstәrәn özü sаnki о işi görür.
11- Hәr yаnаn ürәyә nәhаyәt mükаfаt vаrdır.
12- Cәnnәt аnаlаrın аyаğı аltındаdır.
13- Qаdınlаrlа dаvrаnışdа Аllаhdаn qоrхun vә оnlаrа yаrаyаn yахşılığı әsirgәmәyin.
14- Hаmının pәrvәrdigаrı birdir vә аtаsı birdir, hаmınız Аdәmin övlаdısınız vә Аdәm (ә) tоrpаqdаndır. Аllаhın yаnındа sizin әn әziziniz lаp çох pәrhizkаr оlаnınızdır.
15- İnаdlı оlmаqdаn çәkinin, çünki оnun sәbәbi nаdаnlıq, nәticәsi isә pеşmаnçılıqdır.
16- Cаmааtın әn pisi günаhı bаğışlаmаyаn, yаnlışа göz yummаyаn kimsәdir. Оndаn dа pis о аdаmdır ki, cаmааt оnun әzаb-әziyyәtindәn аmаndа оlmаz vә yахşılığınа ümid еtmәz.
17-Qәzәblәnmә, qәzәblәndinsә, bir аn Аllаhın qüdrәtini düşün.
18- Sәni tә`riflәsәlәr: “Еy Аllаh! Mәni оnlаrın gümаn еtdiklәrindәn yахşı аdаm еlә vә mәndәn bilmәdiklәri günаhı bаğışlа vә mәni dеdiklәrinә mәs`ul еtmә” −dе.
19- Yаltаqlаrın üzünә tоrpаq sәpin.
20- Аllаh bir bәndәnin хеyrini istәsә, nәfsini оnа mühаfizәçi vә rәbhәr еdәr.
21- Mö`min аdаm kеçirdiyi hәr gеcә-gündüzdә günаhkаr оlduğunu gümаn еdәr.
22- Sәnin әn böyük düşmәnin (vücudundаkı) nәfsi әmmаrәndir.
23- İgid оdur ki, öz nәfsinә qәlәbә çаlsın.
24- Öz vаrlığınızа yiyәlәnmәk üçün, nәfsаni istәyinizlә döyüşün.
25- Хоş о аdаmın hаlınа ki, öz еyblәrinә diqqәt yеtirmәsi, оnu bаşqаlаrının еyblәrinә göz qоymаqdаn çәkindirәr.
26- Dоğru dаnışmаq ürәyi аrхаyınlаşdırаr, yаlаn dаnışmаq şübhә vә pәrişаnlıq törәdәr.
27- Mö`min аsаnlıqlа sеvәr vә sеvilәr.
28- Mö`minlәr bir binаnın hissәlәri kimi bir-birlәrini sахlаyаrlаr.
29- Dоstluqdа bir-birlәrilә әlаqә sахlаmаqdа mö`minlәr bir üzvü аğrıyаrkәn qаlаn üzvlәri dә qızdırmа vә yuхusuzluğа düşәn cism kimidir.
30- Аdаmlаr dаrаq dişlәri kimi bir-birilәrilә bәrаbәrdirlәr.
31- Bilik öyrәnmәk hәr müsәlmаnа vаcibdir.
32- Nаdаnlıqdаn pis yохsulluq, аğıllı оlmаqdаn böyük sәrvәt, tәfәkkürdәn yüksәk ibаdәt yохdur.
33- Bеşikdәn qәbirәdәk еlm öyrәnin.
34- Еlm Çindә dә оlsа аrdıncа gеdin.
35- Mö`minin şәrәfi gеcә оyаq qаlmаsındа, izzәti bаşqаlаrınа еhtiyаcsız оlmаsındаdır.
36-Аlimlәr bilik susuzudurlаr.
37- Vurğunluq (insаnı) kаr vә kоr еdәr.
38- Аllаhın әli cаmааtlаdır.
39- Pәrhizkаrlıq cismi vә cаnı dincәldәr.
40- Hәr kim qırх gün Аllаh üçün yаşаsа, hikmәt bulаğı ürәyindәn dilinә ахаcаqdır.
41. Öz аilәsi ilә yаşаmаq, Аllаh yаnındа mәscid bucаğını kәsmәkdәn (ibаdәtlә mәşğul оlmаqdаn) üstündür.
42- Sizin әn yахşı dоstunuz еyblәrinizi sizә göstәrәndir.
43- Biliyi yаzı ilә әldә еdin.
44- Ürәk islаh оunmаyıncа imаn yаrаnmаz, dil islаh оlmаzsа, ürәk islаh оlmаz.
45- Birinin аğlını sınаmаyıncа, müsәlmаn оlmаğınа mәhәl qоymаyın.
46- Yаlnız аğıllа yахşılıqlаrа çаtmаq оlаr. Аğılı оlmаyаn dindәn mәhrumdur.
47- Cаhillәrin dinә vurduqlаrı ziyаn günаhkаrlаrın ziyаnındаn çохdur.
48- Ümmәtimin hәr bir аğıllısınа bunlаr zәruridir: Biliyә qulаq аsmаq, оnu sахlаyıb yаymаq vә әmәl еtmәk.
49- Mö`min bir dеşikdәn iki dәfә sаncılmаz.
50- Ümmәtim üçün yохsulluqdаn dеyil, tәdbirsizlikdәn qоrхurаm.
51- Аllаh gözәldir vә gözәlliyi sеvәr.
52- Аllаh, pеşә sаhibi оlаn mö`mini sеvәr.
53- Yаltаqlıq mö`min хüsusiyyәti dеyil.
54- Güclü оlmаq qоldа dеyil, öz qәzәbinә qаlib gәlmәkdәdir.
55- Cаmааtın әn yахşısı bаşqаlаrınа fаydаlı оlаnlаrdır.
56- Sizin әn yахşı еviniz bir yеtimin izzәtlә yаşаdığı еvdir.
57- Hаlаl sәrvәtin yахşı аdаm әlindә оlmаsı çох gözәldir.
58-Ölümlә qırılаn әmәl ipi üç vаsitә ilә üzülmәz: Аrdıcıl оlаn хеyirхаhlıq, dаimәn fаydаlаndırаn bilik vә аtа-аnаyа хеyir-duа еdәn sаlеh övlаd.
59- Аllаhа pәrәstiş еdәnlәr üç qrupdurlаr: Biri qоrхudаn ibаdәt еdәnlәr. Bu, qullаrın ibаdәtidir. О biri mükаfаt tаmаhı ilә ibаdәt еdәnlәrdir. Bunlаr muzdurlаrdırlаr. Üçüncü dәstә оnlаrdır ki, Аllаhа еşq vә mәhәbbәtlә ibаdәt еdәrlәr. Bu dа аzаd insаnlаrın ibаdәtidir.
60- Üç şеy imаn nişаnәsidir: Yохsulluğа bахmаyаrаq bаşqаlаrınа әl tutmаq, bаşqаsının хеyrinә öz hаqqındаn kеçmәk vә еlm ахtаrаnа еlm öyrәtmәk.
61- Mәhәbbәt ipinin möhkәmlәnmәsi üçün öz dоstluğunu yоldаşınа göstәr.
62- Dinin аfәti üç şеydir: Pis iş görәn fәqih, zаlım rәhbәr vә nаdаn müqәddәs.
63- Аdаmlаrı dоstlаrındаn tаnı. Çünki insаn özü ilә еyni mаhiyyәtdә оlаnı sеvәr.
64- Gizli günаh, günаh еdәnә, аşkаr günаh isә cәmiyyәtә ziyаn vurаr.
65- Dünyа işinizi yахşılаşdırmаğа çаlışın, аncаq ахirәt işindә еlә оlun ki, sаnki sаbаh ölәcәksiniz.
66- Ruzini yеrin tәkindә ахtаrın.
67- Tәәccüblü! Çох аdаmlаr özlәrini tә`riflәmәklә öz dәyәrlәrini аzаldаr, tәvаzökаrlıqlа öz mәqаmlаrını аrtırаrlаr.
68- İlаhi! Mәnim әn çох ruzimi qоcаlаndа vә yаşаyışımın sоnundа bаğışlа.
69- Övlаdın аtаnın bоynundа оlаn hаqlаrı оnа yахşı аd qоymаsı, yаzmаq öyrәtmәsi vә büluğ hәddinә çаtdıqdа оnа hәyаt yоldаşı sеçmәsidir.
70- Qüdrәt sаhibi qüdrәti öz хеyrinә işlәdәr.
71- Әmәl tәrәzisinә qоyulаn әn аğır şеy yахşı хüsusiyyәtdir.
72- Аğıllı аdаm üç şеyә diqqәt yеtirmәlidir: Güzәrаnını yахşılаşdırmаğа, ахirәt gününә hаzırlıq görmәyә vә hаlаl еyş-işrәtә.
73- Хоş оlsun mаlın çохunu bаşqаlаrınа bаğışlаyаn vә sözün çохunu özü üçün sахlаyаn kimsәnin hаlınа.
74- Ölümü хаtırlаmаq bizi hәr hаnsı bir öyüd vеrәnә еhtiyаcsız еdәr.
75- Tәәccüblü! Nә qәdәr hаkim оlmаq tаmаhı vә mәnsәbpәrәstlik vаrsа, о qәdәr dә әzаb-әziyyәt vә pеşmаnçılıq vаr!
76- Pоzğun аlim әn pis аdаmdır.
77- Pis iş görәnlәr hаkim оlаn vә аğılsızlаr әzizlәnәn yеrdә nәsә bir bәlа gözlәnilmәlidir.
78- Qаrğış оlsun öz yükünü bаşqаlаrının çiyninә qоyаn kimsәyә.
79- Şәхsin gözәlliyi оnun sözündәdir.
80- İbаdәt yеddi növdür vә hаmısındаn üstünü hаlаl ruzi istәmәkdir.
81- Hәr cәmiyyәtdәki ucuzluq vә аdil hökumәt Аllаhın rаzılığının nişаnәsidir.
82- Hәr qövm mаlik оlduğu hökumәtә lаyiqdir.
83- Söyüş söymәklә cаmааtın әdаvәtindәn bаşqа bir fаydа аpаrmаzsаn.
84- Bütpәrәstlikdәn әlаvә nәhy оlunduğum iş әhаli ilә tоqquşmаqdır.
85- Ölçülmәmiş görülәn işdә ziyаn еhtimаlı çохdur.
86- Cаmааtlа sаziş еtmәk nе`mәtindәn mаhrum оlаn şәхslәr bütün yахşılıqlаrdаn mәhrum оlаcаqdır.
87- Bаşqаlаrındаn hәttа bir diş çöpü bеlә istәmәyin.
88- Аllаh, bir bәndәsini dоstlаrı аrаsındа müәyyәn üstünlükdә görmәyi sеvmәz.
89- Mö`min üzügülәr vә zаrаfаtcıl, münаfiq isә qаş-qаbаqlı vә qәzәblidir.
90- Pis fаl vurdunsа, öz işini dаvаm еtdir, pis gümаn еtdinsә, unut vә pахıl оldunsа, özünü sахlаyаn оl.
91- Bir-birinizin әlinizi dоstcаsınа sıхın, çünki bu iş әdаvәti ürәkdәn silәr.
92- Müsәlmаnlаrın işini islаh еtmәyi fikirlәşmәdәn gеcәlәyәn аdаm müsәlmаn dеyildir.
93- Üzügülәrlik nifrәti ürәkdәn silәr.
94- Cаmааtdаn qоrхmаq hәqiqәti dеmәyinizә mаnе оlmаsın.
95- Хаlqın әn аğıllısı bаşqаlаrı ilә yахşı dаvrаnаn аdаmdır.
96- Ürәklәrinizin bir оlmаsı üçün bir sәviyyәdә yаşаyın. Bir-birinizә mеhribаn оlmаq üçün bir-birinizlә әlаqәdә оlun.
97- Аdаm ölәndә insаnlаr оnlаrdаn qаlаn sәrvәtdәn, mәlәklәr isә о dünyаyа göndәrdiyi хеyir әmәldәn sоruşurlаr.
98- Аllаhın yаnındа hаlаllаrın әn mәnfuru tәlаq vә bоşаnmаdır.
99- Әn yахşı әmәl cәmiyyәtdә islаh аpаrmаqdır.
100. İlаhi! Mәni bilikdә güclәndir vә dözümlә bәzә, pәrhizkаrlıqlа әzizlә vә sаğlаmlıqlа gözәllәşdir.

Gözəllik Haqqında Hədislər

Allah gözəldir və gözəlliyi sevir
Quran:
«De: Allahın öz bəndələri üçün yaratdığı zinəti və təmiz ruziləri kim haram buyurmuşdur? De: Bunlar, dünyada iman gətirən üçündür, Qiyamət günündə isə yalnız möminlərə məxsusdur». (Əraf surəsi, ayə 32)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Allah-Taala gözəldir və gözəlliyi sevir. Nemətinin nişanəsini bəndəsində görməyi də sevir. O, yoxsulluğa və özünü yoxsul göstərməyə nifrət edir». (Kənzul-ummal, hədis 17166)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Allah-Taala möminin öz qardaşlarının yanına səliqəli və bəzənmiş halda getməsini sevir». (Məkarimul-əxlaq, c.1, səh.85, hədis 1)
İmam Sadiq (ə): «Gözəl paltar geyin. Çünki Allah gözəldir və gözəlliyi sevir. Amma, gərək halaldan olsun». (Vəsailuş-şiə, c.3, səh.340, hədis 4)
Gözəl üz
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Gözəlliyin bəlası qürurdur». (Biharul-ənvar, c.77, səh.59, hədis 3)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Mömin kişiyə verilmiş ən yaxşı şey gözəl əxlaqdır. İnsana verilmiş ən pis şey isə gözəl üzdə pis qəlbin olmasıdır». (Kənzul-ummal, hədis 5170)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Xeyir və yaxşılığı üzü gözəl olanlarda axtarın. Çünki,onların etdikləri gözəllikdə daha gözəldir». (Uyuni əxbari Rza (ə), c.2, səh.74, hədis 344)
İmam Əli (ə): «Möminin üzünün gözəlliyi Allahın ona olan hüsn-rəğbətindəndir». (Ğurərul-hikəm, hədis 4848)
Saça dəyər vermək
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Gözəl saç ilahi örtükdür. Buna görə də onu qiymətləndirin». (Vəsailuş-şiə, c.1, səh.432, hədis 2)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Saçını uzadan ona yaxşı qulluq etməlidir, əks halda onu qısaltsın». (Vəsailuş-şiə, c.1, səh.432, hədis 1)
Batini gözəllik
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Gözəllik dildədir». (Tuhəful-uqul, səh.37)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Ağıldan gözəl gözəllik yoxdur». (Nəhcus-səadə, c.1, səh.51)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Sağlamlıqdan gözəl paltar yoxdur». (Biharul-ənvar, c.77, səh.381, hədis 5)
İmam Əli (ə): «Allah-Taala qadının çöhrəsini (və gözəlliyini) onun üzündə, kişinin çöhrəsini (və gözəlliyini) isə onun dilində qoyub». (Biharul-ənvar, c.71,səh.293, hədis 63)
İmam Əskəri (ə): «Üzün gözəlliyi zahirin gözəlliyi, ağlın gözəlliyi isə batinin gözəlliyidir».

Əhli-beyt (ə) bəşəriyyət üçün bir ülgüdür

Əhli-beyt (ə) bəşəriyyət üçün bir ülgüdür

قَالَ الله تَعَالَى: لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ

Həqiqətən Allahın Rəsulu (s) sizin üçün gözəl bir örnək və nümümunədir.
(Əhzab surəsi, ayə 21)

قَالَ الإمَام الحُسين (ع): فَلَكُمْ فِىَّ اُسْوَةٌ

İmam Hüseyn (ə) buyurmuşdur: Mənim məktəbim sizin üçün bir ülgüdür.
(Mosuətu kəlimati-l-imamil Hüseyn (ə), səh. 361)

İmam Hüseyn (ə) başqa bir yerdə belə buyurub:

قَالَ الإمَام الحُسين (ع): وَ لِى وَ لَهُمْ وَ لِكُلِّ مُسْلِمِ بِرَسُولِ اللهِ اُسْوَةٌ

Allahın Rəsulu (s) mən və hər bir müsəlman üçün ülgüdür.
(Vəq’ətut-təf, səh. 201)

Həzrət Məhdi (ə) Fatimə (s)-ın şəxsiyyəti barəsində belə buyurur:

قَالَ الإمَام المَهْدِى (عج): وَ فِى ابْنَةِ رَسُولِ اللهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ

Peyğəmbəri Əkrəmin qızı mənim üçün gözəl bir örnək və ülgüdür.
(Bihar, cild 53, səh. 180)

قَالَ الحُسَيْن (ع) فَمِثْلِى لاَ يُبَايِعُ مِثْلَهُ

İmam Hüseyn (ə) buyurubdur: “Mənim yolumda və əqidəmdə olan şəxs heç zaman Yezid və Yezid kimilərdən beyət etməz.”
(Məqtəli Xarəzmi səh. 184)

Allah taala Fatimeyi Zəhranın fəziləti barəsində Peyğəmbəri Əkrəmə belə buyurub:

قَالَ الله تَعَالَى: يَا اَحْمَدُ لَوْلاَكَ لَمَا خَلَقْتُ الاَفْلاَكَ وَ لَوْلاَ عَلِىٌّ لَمَا خَلَقْتُكَ وَ لَوْلاَ فَاطِمَةُ لَمَا خَلَقْتُكُمَا

Ey Əhməd, əgər sən olmasaydın kainatı yaratmazdım, əgər Əli olmasaydı səni yaratmazdır və əgər Fatimə olmasaydı hər ikinizi də yaratmazdım.
(Cünnətul-asimə, səh. 148)

Tənbəllik

Tənbəllik

İmam Əli (ə): «Uğurun afəti tənbəllikdir.»

İmam Əli (ə): «Mömin qalası olanlara rəğbət göstərər, gedəsi şeylərdən isə üz döndərər. Tənbəllikdən uzaq, həmişə canlı və çalışqandır.»

İmam Əli (ə): «Tənbəllik axirəti puç edər.»

İmam Əli (ə): «Kim süstlüyə tabe olsa, haqqını puç edər.»

İmam Əli (ə): «Tənbəllik süstlükdən törəyər.»

İmam Əli (ə): «Əzm və iradə ilə süstlüyə qarşı mübarizəyə çıxın.»

İmam Əli (ə): «İşi gecikdirmək tənbəlliyin nişanəsidir.»

İmam Baqir (ə): «Tənbəllik dinə və dünyaya ziyan vurar.»

İmam Baqir (ə): «Mən dünya işlərində tənbəllik edənə və ya edənlərə nifrət edirəm. Dünyasının işlərində tənbəl olan, axirət işlərində ondan da tənbəl olar.»

İmam Sadiq (ə): «İşin düşməni tənbəllikdir.»

İmam Sadiq (ə) (Öz övladlarından birinə):–«Tənbəllikdən və hövsələsizlikdən çəkin. Çünki bu iki sifət səni dünya və axirətdən bəhrəsiz qoyar.»

Hədislərimizdən bir neçə kəlmə

Hədislərimizdən bir neçə kəlmə

 

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Qonşusu ac ikən özü tox yatan kəs mənə iman gətirməmişdir.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Qiyamət günü mö`minin əməl tərəzisinə xoş xasiyyətdən də üstün olan bir şey qoyulmayacaqdır.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Həqiqətən, xoşxasiyyətli şəxs üçün oruc tutub gecəni oyaq qalan adamın savabı vardır.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Hər kəs sübh edə, lakin müsəlmanların işinə yarımaya, müsəlman deyildir.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Sizlərdən hər biriniz öz (din) qardaşına özünə etdiyi kimi xeyirxahlıq etməlidir.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Qeybətə qulaq asan elə qeybət edən kimidir.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Zarafatda həddi gözləməyən şəxs əbləhdir.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Öz şəhvətini öldürən (cilovlayan) şəxs ağıllı insandır.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Məsləhət edən şəxs xatadan amanda qalar.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allah yolunda döyüşənlər üçün göyün qapıları açılar.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Tövbə etmək qəlbləri paklayır, günahları yuyur.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Mö`min onunla insafsız rəftar edənlə insafla davranar.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Bilərəkdən günah edən şəxs bağışlanmağa layiq deyildir.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Zülm və fəsad yolundan çəkinib itaət yolunu tutun ki, axirətdə xoşbəxt olasınız.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allahdan həya etmək bir çox günahları aradan aparır.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Elimsiz əməl etmək zəlalətdir (yoldan azmaqdır).”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Bəndələrin dünyadakı əməlləri, axirətdə gözlərinin qabağında olacaqdır.”

Peygember(s.a.v.v) -ın Eli(ə)-a sualı...

Peygember(s.a.v.v) -ın Eli(ə)-a sualı...
Rəvayətlərin birində buyrulur ki, bir gün Rəsulallah(s.a.v.v) Əli(ə) -a bir sual verd kii:
Ya Əli Allahı sevirsen? Əli (ə) cavabında bəli, sevirəm Ya Rəsulallah,
- Peyğəmbərini sevirsən? Əlbətdə sevirəm,-Bəs övladlarini necə, sevirsən? Onlarida sevirem, ya Resulallah. Bunun ardinca Resulallah(s.a.v.v) buyurdu: Ya Əli bu dörd sevgini bir qəlbdə necə yerləşdirirsən?( Rəvayətlərdədə qeyd olunur ki, həzrəti Əli(ə) bu sualin cavabi üçün Peyğembər(s.a.v.v) -dan möhlət istədi və mübarək evinə döndü. Evdə onu fikirli görən Xanım Fatimeyi Zəhra(s.ə) soruşdu ki, Ya Əli, səni bu qədər düşündürən məsələ nədir belə? Eli(ə) olanları bir bir Xanımlar Xanimi Fatime(s.ə) -ya danişdı.Sualı eşidən Xanım cavabında belə buyurdu: Atama beə cavab verərsən ki: Allahı ağlımla, Peyğəmbəri ruhumla, zövcəmi şəhvətimlə, övladlarımı isə şövqətimlə sevirəm. Cavabı eşitcək Əli (ə) dərhal Peyğəmbərin(s.a.v.v) hüzuruna gəldi ve bu cavabı ona catdırdı. Cavabı eşidcək Rəsulallah gülümsədi ve buyurdu ki : Bu cavab nübuvvət ağacınnan düşən bir yarpaqdır və qızım Fatimə (s.ə) -da bədənimin bir parçasıdır.

Hədislərdə İxlas surəsi

Hədislərdə İxlas surəsi

İxlas surəsini oxumaq, Qurani Kərimin üçdə birini oxumağa bərabərdir.

On dəfə İxlas surəsini oxuyana Cənnətdə bir köşk verilər.

Yatarkən yüz dəfə İxlas surəsi oxuyan Cənnətə girər.

Səhər namazından sonra 11 dəfə İxlas surəsi oxuyana, Cənnətdə bir köşk verilər.

Səhər namazından sonra 12 dəfə İxlas surəsi oxuyan, Qurani Kərimi dörd dəfə xətm etmiş kimi savaba qovuşar.

Səhər axşam üç dəfə İxlas və Fələq, Nas surələrini oxumaq, insanı bəla və çətinliklərdən qoruyar.

Evinə girərkən İxlas surəsini oxuyan yoxsulluq görməz.

İxlas surəsini oxuyan Müsəlmana Cənnət vacib olar.

Bir kimsə, səfərə çıxarkən 11 dəfə İxlas surəsi oxusa, Allahu təala, səfərdən dönənə qədər onun evini mühafizə edər.

Ərəfə günü, [Bismillahla] min dəfə İxlas surəsini oxuyanın bütün günahları bağışlanar və hər duası qəbul olar.

Min dəfə Ixlas surəsi oxuyan özünü Allahu təaladan satın almış olar.

Cümə namazından sonra, yeddi dəfə İxlas və Fələq, Nas oxuyan, bir həftə qəzadan, bəladan və pis işlərdən qorunar.

Yatarkən Fatihə və İxlas oxuyan kimsə, ölümdən başqa hər şeyin zərərindən əmin olar.

Üç şey özündə olan, Cənnətə dilədiyi qapıdan girər: Qul haqqını ödəyən, hər namazdan sonra 11 dəfə Ixlas surəsini oxuyan, qatilini bağışlayaraq ölən.

Cana, mala, ismətə toxunmayıb, içkidən də çəkinərək, İxlas surəsini yüz dəfə oxuyan müsəlmanın əlli illik günahı bağışlanar.

50 dəfə İxlas surəsini oxuyan müsəlmanın 50 illik günahı bağışlanar.

Yatarkən Fatihə və İxlas oxuyan, ölüm xaric hər şeydən əmin olar.

Cümə namazından sonra yeddi dəfə İxlas, Fələq və Nas surələrini oxuyanı, Allah bir sonrakı cüməyə qədər pisliklərdən qoruyar.

Rəsulullah əfəndimiz, bir yeri ağrıdığında İxlas, Fələq və Nas surələrini oxuyaraq, üzərinə üfləyər və ağrıyan yeri sığal edərdi.

MƏNZİLƏT HƏDİSİ

MƏNZİLƏT HƏDİSİ

Əziz Peyğəmbərimizin(s) məsum Əhli-beytindən sayılan Əmirəl-Möminin İmam Əlinin (ə) fəzilət, üstünlüyünü göstərən (və ən əsas da imamətini sübut edən – red.) hədislərdən biri də “Mənzilət” (Mənsubiyyət) hədisidir.
Həm Əhli-beyt, həm də Əhli-sünnə məzhəblərinin kitablarında mövcud olan və eyni zamanda səhih və mütəvatir hədis sayılan “Mənzilət” hədisinə əsasən, İslam Peyğəmbəri (s) Həzrət Əlinin(ə) ona olan mənsubiyətini, Harunun (ə) Musa Peyğəmbərə (ə) olan mənsubiyyəti kimi izah etmişdir. Məlum olduğu kimi, Harun (ə) Musa Peyğəmbər üçün vəzir, dayaq, canişin olmuşdur.
Bu hissədə “Mənzilət” hədisini aşağıdakı fəsillər əsasında araşdıracaq və müəyyən nəticələr əldə edəcəyik:
Birinci fəsil: Hədis mənbələrinə baxış;
Ikinci fəsil; “Mənzilət” hədisinin raviləri və deyiliş zamanı;
Üçüncü fəsil; Həzrət Əlinin (ə) Harun Peyğəmbərə (ə) bənzədilməsində məqsəd nədir?
Dödürncü fəsil: “Mənzilət” hədisində mövcud olan həqiqətlər və incə məqamlar;
Öncə qeyd etdiyimiz kimi, bu hədis sənəd baxımından həm səhih həm də mütəvatir sayılan mötəbər hədislərdəndir.

BİRİNCİ FƏSİL: HƏDİS MƏNBƏLƏRİNƏ BİR BAXIŞ

“Mənzilət” hədisi həm Əhli-beyt, həm də Əhli-sünnə məzhəblərinin bir çox hədis, təfsir və tarix kitablarında nəql olunmuşdur. Bu fəsildə onladan bir-neçə nümunəni qeyd edirik:

“Mənzilət” hədisi Əhli-beyt (ə) məzhəbinin mənbələrində

1. Şeyx Mühəmməd ibn Məsud əl-Əyyaşi (vəfatı; 320 h.q) “Təfsirul-Əyyaşi” kitabında Hənnan ibn Sədirdən o da atasından o da İmam Baqirdən (ə) nəql etmişdir ki, İslam Peyğəmbəri (s) “Qədir –Xum”da Əli ibn Əbu-Talibin rəhbərliyini elan etdkdən sonra belə buyurmuşdur:

فانه مني و انا منه و هو مني بمنزلة هارون من موسي الا انه لا نبي بعدي.

“O (Əli) məndən, mən də ondanam. Onun mənə mənsubiyyəti, Harunun Musaya olan mənsubiyyəti kimidir. Lakin məndən sonra heç bir peyğəmbər olmayacaqdır”1

2. Şeyx Küleyni (vəfatı: 329 h.q) “Rauzətul - kafi” kitabında Sabit ibn Əbi Səidədən İmam Sadiqdən (ə) Həzrət Peyğəmbərin (s) Əli ibn Əbu-Talibə (ə) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

انت مني بمنزلة هارون من موسي الا انه لا نبي بعدي.

“Sənin mənə mənsubiyyətin Harunun Musaya (ə) olan mənsubiyyəti kimidir. Lakin məndən sonra heç bir peyğəmbər olmayacaqdır”. 2

3. Şeyx Səduq (385-460 h.q.) “əl-Əmali” kitabında Həzrəti Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

يا علي انت مني بمنزلة هارون من موسي غيري انه لا نبي بعدي.

“Ya Əli! Sənin mənə mənsubiyyətin Harunun Musaya (ə) olan mənsubiyyəti kimidir. Lakin məndən sonra heç bir peyğəmbər olmayacaqdır”. 3

4. Şeyx Tusi (385-460) h.q.) “əl-Əmali” kitabında Cabir ibn Səmurədən nəql etmişdir ki, İslam Peyğəmbəri (s) Həzrət Əliyə (ə) belə buyurdu:

انت مني بمنزلة هارون من موسي الا انه لا نبي بعدي.

“Sənin mənə mənsubiyyətin Harunun Musaya (ə) olan mənsubiyyəti kimidir. Lakin məndən sonra heç bir peyğəmbər olmayacaqdır”. 4

5. Şeyx Tusi “əl-Əmali” kitabının digər bir hədisində Əbu-Tüfeyldən nəql etmişdir ki, İmam Əli (ə.s) Şura məclisində məclis iştirakçılarına dedi:

فانشدكم بالله هل فيكم احد قال له رسول الله (صلي الله عليه و آله) انت مني بمنزلة هارون من موسي غيري؟- .قالوا اللهم لا…

“Sizi Allaha and verirəm ki, deyin görüm, Həzrət Peyğəmbər (s) məndən başqa birinizə, “Sənin mənə olan mənsubiyyətin Harunun Musaya olan mənsubiyyəti kimidir. Lakin məndən sonra heç bir peyğəmbər olmayacaqdır” sözünü demişdirmi?” Onlar dedilər: “Xeyr...”. 5

6. Seyyid Haşim Bəhrani (vəfat: 1109 h.q.) Ğayəul-məram” kitabında nəql etmişdir ki, İslam Peyğəmbəri (s) Təbuk döyüşünə gedərkən, Həzrət Əliyə (ə) buyurdu:

الا ترضي ان تكون مني بمنزلة هارون من موسي الا انه لا نبي بعدي.

“Sən mənimlə müqayisədə Harunun Musaya mənsub olduğu kimi olmağından razı deyilsənmi? Amma məndən sonra heç bir Peyğəmbər gəlməyəcəkdir”.6

7. Əllamə Məclisi (vəfatı: 1111 h.q.) isə “Biharul-Ənvar” kitabında nəql etmişdir ki, İslam Peyğəmbəri (s) Mədinəyə hicrət etdikdən sonra müsəlmanları bir-iri ilə qardaş etdi.
Həzrət Əli (ə) tək qaldığı üçün kədərləndikdə isə, Peyğəmbər (s) ona belə buyurdu:

انت مني بمنزلة هارون من موسي الا انه لا نبي بعدي.

“Sənin mənə mənsubiyyətin Harunun Musaya (ə) olan mənsubiyyəti kimidir. Lakin məndən sonra heç bir peyğəmbər olmayacaqdır”. 7

1. “Təfsirul-Əyyaşi, 1/332/153
2. “Rauzətul-kafi”, Şeyx Küleyni, səh:106-107, hədis/80. (bu hədis, sənəd baxımından səhih hədislərdən sayılır.)
3. “Əl-Əmali”, Şeyx Səduq, 332/10
4. “Əl-Əmali”, Şeyx Tusi, 253/45
5. “Əl-Əmali”, Şeyx Tusi, 233/7
6. “Ğayətul-Məram”, Bəhrani, 2/84/21. (Qeyd etmək lazımdır ki, Seyyid Haşim Bəhrani öz kitabında bu hədisi 100 yolla Əhli-sünnə, 70 yolla isə Əhli-beyt məzhəbləri tərəfindən nəql etmiş və bu hədisi “mütəvatir” adlandırmışdır.
7. “Biharul-Ənvar”, Əllamə Məclisi, 38/334/7

İslam müqəddəsləri Ramazan ayı və oruc haqqında

İslam müqəddəsləri Ramazan ayı və oruc haqqında

Həzrəti Muhəmməd Peyğəmbər (s):

- "Ramazan ayı Allahın ayıdır. Bu ayda savablar ikiqat artar, günahlar silinər. Ramazan - bərəkət, tövbə, bağışlanmaq, cəhənnəmdən xilas olmaq və behişt qazanmaq ayıdır. Bu ayda hər cür günahdan çəkinin, Quran oxumağı çoxaldın, Allahdan öz ehtiyaclarınızı istəyin, Rəbbinizi tez-tez xatırlayın. Ramazan ayında oruc tutmadığınız günlərdəki vəziyyətdə olmayın (yəni daha yüksək mənəvi səviyyədə olmağa çalışın)".

- Həzrəti Muhəmməd Peyğəmbər (s) Cabir ibn Abdullah adlı səhabəyə belə buyurub: "Ey Cabir! Hər kim Ramazan ayında gündüzlər oruc tutsa, gecələrin bir hissəsini oyaq qalıb ibadət etsə, cinsiyyət üzvünü və dilini günahdan, gözünü harama baxmaqdan çəkindirsə, camaata pislik etməsə, yeni doğulmuş körpə kimi günahlardan təmizlənər". Cabir dedi: "Sənə fəda olum, bu nə yaxşı hədisdir!". Peyğəmbər ona belə cavab verdi: "Amma bu savaba yetməyin şərtləri də necə çətindir!".

- Bir gün Muhəmməd Peyğəmbər (s) görür ki, həyat yoldaşlarından biri oruc tutduğu halda öz xidmətçisini söydü. Peyğəmbər xanımına tapşırdı ki, yemək yesin. Qadın təəccüblə soruşdu: "Orucluq zamanı nə yemək?". Peyğəmbər buyurdu: "Bəs sən necə oruc tutmusan ki, xidmətçini söyürsən? Oruc təkcə yeyib-içməkdən çəkinmək deyil".

- Bir gün Peyğəmbərimiz Ramazan ayının üstünlüklərindən danışarkən Həzrət Əli əleyhissalam qalxıb soruşur: "Bəs, bu ayda yerinə yetirilməsi ən çox savab olan əməl hansıdır?". Peyğəmbər cavab verir: "Allahın qadağan etdiyi işlərdən çəkinmək".

- "Hər şeyin qapısı var, ibadətin də qapısı orucdur".

- "Oruc - cəhənnəm atəşindən qorunmaq üçün bir sipərdir".

- "Oruc tutan adamın yuxusu da ibadət sayılar; bu şərtlə ki, öz müsəlman qardaşının arxasınca qeybət etməsin".

- "Müsəlman şəxsin oruc tutması Şeytanın üzünü qara edər".

- "Oruc tutan adam iki dəfə sevinər: iftar açanda və qiyamətdə - Allahın mərhəmətinin şahidi olanda".

- "Allah-təala buyurub: "Oruc mənim üçün tutulur, onun mükafatını da mən özüm verəcəyəm".

- "Canım ixtiyarında olan Allaha and olsun ki, oruc tutan adamın ağzının iyi Allah yanında müşk ətrindən daha üstündür".

- "Oruc tutun ki, sağlam olasınız".

- "Əsil yazıq şəxs odur ki, Ramazan ayında günahlardan bağışlanma fürsətini əldən vermiş olsun".

- "Ramazan ayında qılınmış bir vacib namaz, başqa aylardakı yetmiş namazdan əfzəldir. Bu ayda hər kim mənə çoxlu salavat göndərsə, qiyamət günündə əməllər hesablananda xeyir əməlləri ağır gələr. Bu ayda Qurandan bircə ayə oxuyan şəxs, başqa aylarda bütöv Qur’anı başa vurmuş adam qədər savab qazanar".

- Peyğəmbər iftar zamanı xurma ilə iftar açmağa çalışardı. Xurmanın təzəcə yetişdiyi vaxtlarda nübar xurma yeyərdi.

- Peyğəmbər Ramazanda əsirləri azad edər, dilənçilərə pay verərdi.

- Peyğəmbər Ramazanın son ongünlüyündə yatağını yığışdırıb kənara qoyardı. İyirmi üçüncü gecədə ailə üzvlərini yuxudan oyadardı ki, əhya saxlasınlar; yuxulu olanların üzünə su çiləyərdi.

İmam Əli (ə):

- "Ramazan ayında çoxlu dua və istiğfar edin. Dua sizdən bəlanı uzaqlaşdırar, istiğfar isə günahlarınızı məhv edər".

- "Sizə Ramazan ayında oruc tutmağı tövsiyə edirəm, çünki bu ayın orucu günahların qarşısını kəsən möhkəm divardır".

- "Dil orucu qarın orucundan, qəlb orucu isə dil orucundan üstündür".

- İmam Əli (ə) Ramazan ayında hər axşam ehsan süfrəsi açıb camaata iftar verərdi. Süfrə yığışdırılandan sonra camaata nəsihət verib xütbə söyləyərdi.

- İmam Əli (ə) xəlifəlik dövründə başqa günlərdə olduğu kimi, Ramazan ayında da axşamlar hava qaralandan sonra şəhərdəki kasıbların evinə, kimsəsiz qocalara, şəhid ailələrinə yemək aparardı, amma özünün kimliyini gizli saxlayardı. Yalnız Əli (ə) şəhid oduqdan sonra camaat başa düşdü ki, onlara yemək gətirən şəxs xəlifənin özü imiş.

Fatimeyi-Zəhra (ə):

- "Allah orucu vacib etdi ki, bəndələrin ixlası (səmimiliyi) sübut olunsun".

- "Dilini, qulağını, gözünü və qalan bədən üzvlərini haramdan çəkindirməyən adamın orucundan nə fayda?!"

İmam Həsən (ə):

- "Allah Ramazan ayını öz bəndələri üçün müsabiqə ayı etdi ki, ibadət vasitəsilə onun razılığını qazanmaqda bir-birini ötməyə çalışsınlar. Bir dəstə imkandan istifadə edib irəli getdi və qələbə qazandı, bir dəstə isə geri qalıb uduzdu".

İmam Zeynulabidin (ə):

- Ramazan ayında böyük qazanlarda ət xörəyi bişirtdirib iftar süfrəsi açardı. Hətta xörəklərin yaxşı bişməsini də özü yoxlayıb arxayın olardı. Amma iftar vaxtı özü o xörəkdən yeməzdi, sadə və zahidyanə yeməklə kifayətlənərdi.

İmam Cəfər Sadiq (ə):

- "Ramazanın hər gecəsində Allah çoxlu bəndəni gələcək cəhənnəm əzabından azad edər; bu şərtlə ki, halal ruzi ilə iftar açmış olsunlar. Ramazanın son gecəsində Allah bütün ay ərzində bağışladığı sayda bəndəsini bağışlayar".

 

qüds barəsində hədislər

HZ.rəsul-e-əkrəm(s.ə):

1-əyə xalq zalimlərə raslaşiblarsa və onlari oz zulmlərindən əl çəkməsini tələb etmədirlər , allah hamminı  əzabina duçar edəcəkdir.
Nəhculfəsahə .h-833

2-Allah taala buyurur:izzət və cəlalima and olsun  zalimdən dunya və axirətdə intiqam alacam , ha belə o insanlardan ki zalimləri gurub  və zalimə qarşi çixmirlar  bir halda ki imkanları vardir  intiqam alacam.
Kənzüləmal ,c-3  s505 ,h 7641

3-Hər bir  insan ki  gecəsini  subhə yetirə  və  musəlmanlarin taleilə marqlanmiya  o insan musəlman dəildir.

4-Hər bir insan ki  başqasinin  komək tələbini eşidib  və ona  komək etməkə hizir olmiya  musəman dəildir.

Imam cəfərsadiq(ə.s):
5-Zalim və onun yardimçisi və onlarin zulminə razi qalanlar  hammsi birlikdə  zulmdə iştirakçisidirlar.

RAMAZAN AYI VƏ ORUC HAQQINDA QIRX HƏDİS

RAMAZAN AYI VƏ ORUC HAQQINDA QIRX HƏDİS

1-İmam Baqir (ə): "Hər şeyin bir baharı var dır, Quranın baharı da Ramazan ayıdır." ("Vəsailuş-Şiə", c.7, səh.218 / "Biharul-Ənvar", c.93, səh.246)

2-İmam Əli (ə): "Ramazan Allahın ayı, Şaban Rəsulullahın ayı, Rəcəb mənim ayımdır." ("Vəsailuş-Şiə", c.7, s.366)

3-Rəsulullah (s): "İnsan, Ramazan ayının fəzilətini bilsəydi, ilin hamısının Ramazan olmasını istəyərdi." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.344)

4-İmam Sadiq (ə): "Ən yaxşı (fəzilətli) cihad, isti havada oruc tutmaq dır." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.256)

5-Rəsulullah (s): "Səmanın qapılar ıRamazan ayının ilk gecəsi açılar və son gününün gecəsinə qədər bağlanmaz." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.344)

6-İmam Sadiq (ə): "Kim Ramazan ayında (Allahın kitabın dan) Quran dan bir ayə oxusa, digər aylarda Quranı xətm edən kəs kimi dir." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.341)

7-Rəsulullah (s): "Cənnət, hər il Ramazan ayının gəlişiylə bəzənib zinətlənər." ("Səfinətul-Bihar, c.2, s.67)

8-İmam Sadiq (ə): "İnsanın başına bir bəla (müsibət) gəldiyi zaman oruc tutsun." ("Məhəccətul-Bəyza", c.2, s.123)

9-İmam Zeynulabidin (ə): "Salam sənə olsun ey Ramazan ayı ki, heç bir ay səninlə fəzilətdə yarışa bilməz." ("Səfinətul-Bihar", c.2, s.12)

10-Rəsulullah (s): "Cənnət dörd adamın həsrətini çəkər, ....biri də ramazan ayında oruc tutandır." ("Mustədrəkul-Vəsail, c.7, s.400)

11-Rəsulullah (s): "Ramazan ayı bütün ayların, Qədr gecəsi isə bütün gecələrin ağasıdır." ("Biharul-Ənvar", c.40, s.54)

12-Rəsulullah (s): "Kim Ramazan ayını oruc halda keçirə, haramlar dan və böhtan dan çəkinsə, Allah ondan razı olar və Cənnəti ona vacib edər." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.346)

13-Hz. Peyğəmbər (s) xütbələrinin birində belə buyurmuşdur: "Hər kim Ramazan ayını susaraq oructutub, qulağını, gözünü, dilini, şəhvətini və bədən üzvlərini Allahın razılığı üçün yalan dan, haram dan və qeybət dən qorusa, uca  Allah onu özünə yaxın edər, beləki, o şəxs Hz. İbrahim Xəlilullaha (onun mövqeyinə) çatar və onunla birlikdə olar." ("Vəsailuş-Şiə", c.7, s.117)

14- İmam Baqir (ə): "Ramazan ayının digər aylara üstünlüyü Rəsulullahın digər peyğəmbərlər dən üstünlüyü kimidir." ("Səfinətul-Bihar", c.2, s.123)

15-Rəsulullah (s): "Ramazan ayı elə bir aydır ki, başlanğıcı rəhmət, ortası bağışlanma və sonu Cəhənnəm atəşindən xilas olmaqdır." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.342)

16-İmam Əli (ə): "Oruc, qulilə Yaradanı arasında bir ibadətdir, Allah dan başqa kimsə onu bilə bilməz." ("Qisarul-Cuməl", c.1, s.394)

17-Rəsulullah (s): "Hər şeyin bir qapısı var dır, ibadətin qapısı da orucdur." ("Məhəccətul-Bəyza", c.2, s.122)

18- Rəsulullah (s): "Orucsə brin yarısıdır." ("MəhəccətulBəyza", c.2, s.121)

19-Rəsulullah (s) (Səhabələr dən birinə xitab olaraq): "Oruc tut, çünki oruc kimi bir ibadət yoxdur (onun yerini tutacaq bir şey yoxdur)." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.254, "Məhəccətul-Bəyza" c.2, s.121)

20-Rəsulullah (s): "Allah-Təala buyurur: "Adəm övladının oruc dan başqa, bütün yaxşı əməlləri özü üçündür; amma oruc mənim üçündür və mən mükafatını verəcəyəm." ("Ərkani İslam" (Oruc) Salman Ğaveci, s.16)

21-İmam Əli (ə): "İslam beş əməl üzərində qurulmuş dur; namaz, zəkat, həcc, oruc, vilayət." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.257, "Məhəccətul-Bəyza", c.2, s.121)

22- Rəsulullah (s): "Oruc, Cəhənnəm atəşindən qoruyan bir sipər dir (qalxandır)." ("Məhəccətul-Bəyza", c.2, s.123)

23-Rəsulullah (s): "Üç əməl Allahın rəhmətindən dir: Gecənamazı qılmaq, mömin qardaşın halını soruşmaq və oructutmaq." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.257)

24-Rəsulullah (s): "Allah-Təala mələkləri oruc tutanlara dua etməklə vəzifələndirmişdir." ("Məhəccətul-Bəyza", c.2, s123, "Biharul-Ənvar" c.93, s.253-255)

25-Rəsulullah (s): "Oruc tutanın yuxusu ibadət, susmağı təsbih, əməli qəbul və duası müstəcəb olar." ("Məhəccətul-Bəyza", c.2, s.122, "Biharul-Ənvar", c.93, s.248-253)

26-Rəsulullah (s. a. a): "Oruc tutanın duası rədd edilməz." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.256)

27-Rəsulullah (s. a. a): "Cənnətin Rəyyanadlı bir qapısı var; o qapıdan ancaq oructutanlar girəcək." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.252, Məhəccətul-Bəyza", c.2, s.122)

28-İmam Qazıntım (ə.s): "Oruc tutanın duası iftar vaxtı qəbul olar." ("Səfinətul-Bihar", c.2, s.64)

29-Rəsulullah (s): "Oruc tutan bir şəxs, özünə təhqir edilən zaman "Allahın salamı üzərinə olsun, mən bugün orucam" desə, Allah-Təala buyurar: "Orucluqulum mənə sığındı, onu Cəhənnəm atəşindən qoruyub Cənnətimə yerləşdirin." ("Vəsailuş-Şiə", c.4, s.121, "Səfinətul-Bihar", c.2, s.65)

30-İmam Sadiq (ə): "Oruc tutan hər mömin, sahur və iftar vaxtlarında Qədr surəsini oxusa, bu iki vaxt arasında Allah yolunda canını verən kimsə kimidir." ("Səfinətul-Bihar", c.2, s.67)
31- Rəsulullah(s): "Oruc tutan kəsin iki xoşbəxtliyi vardır; iftar vaxtı və Qiyamət günü." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.249)

32-İmam Əli (ə): "Hər şeyin bir zəkatı vardır, bədənin zəkatı da orucdur." ("Nəhcul-Bəlağə", hikmətlisözlər 131, "Vəsailuş-Şiə" , c.4, s.3)

33-İmam Sadiq (ə): "Allah, orucu varlı ilə kasıb bərabər olsunlar deyə, vacib etdi." ("Vəsailuş-Şiə, c.7, s.3, "Məhəccətul-Bəyza" c.2, s.124)

34-Hz. Fatimə (s.ə): "Allah, orucu ixlası sağlamlaşdırmaq üçün vacib etmişdir." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.368)

35-İmam Rza (ə.s): "Əgər soruşulsa ki, niyə Ramazan ayının orucu, bundan az və ya çox vacib edilməyib? Belə cavab verilər: "Çünki bu, zəif və güclünün qüvvətinin çatdığı bir miqdadır." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.370)

36-Rəsulullah (s): "Bu ay Ramazan deyə adlandırıldı; çünki bu ay günahları təmizləyər." ("Biharul-Ənvar", c.93, s.367)

37-Rəsulullah (s): "Canım əlində olan Allaha and olsun ki, oruc tutan şəxsin ağızının qoxusu, Allah yanında müşk qoxusundan daha yaxşıdır." ("Biharul-Ənvar". c.93, s.250)

38-Rəsulullah (s): "Oruc tutun ki, sağlam olasınız." ("Məhəccətul-Bəyza" c.5, s.160)

39-Rəsulullah (s): "Kim Ramazan ayının oruc tutarsa və haramlar dan çəkinərsə, Allah onun keçmiş günahlarını bağışlayar." ("SəvabulA’mal, sayfa 160)

40-Rəsulullah (s): "Ey gənclər, sizdən kimin gücü çatsa evlənsin; çünki bu, gözün haramdan çəkinməsini və iffətin qorunmasını təmin edir. Kimin evlənməyə gücü çatmazsa; oruc tutsun; çünki oruc, cinsi arzuların əzarət etməkdə çox faydalıdır." ("Səhihi Muslim, c.4, s.128)

Rəcəb ayının 15-ci gününün hadisələri

1. Müsəlmanların Məkkədən Mədinəyə ilkin mühacirətinin başlanması

Qüreyş müşrüklərinin müsəlmanlara dözülməz təzyiqindən sonra peyğəmbər (s), öz tərəfdarlarından bir qrupuna göstəriş verd ki, müriklərin əzab-əziyyətlərndən amanda qalmaq üçün Həbəşəyə mühacirət etsinlər. Ona görə də on bir kişi və dörd qadından ibarət bir qrup müsəlman, Osman ibn Məzununun başçılığı ilə besətdə beşil sonra rəcəb ayının on beşi, Həbşəyə mühacirət etdilər. Onların bu səfəri Cəfər ibn Əbi Talibin başçılığı ilə oraya mühacirət edəcək digər mühacir müsəlmanlar üçün zəmin yaratdı. Uzun illər boyu, bu mühacirətlər islam dininin Afrika qitəsində nüfuz qazanmasınsa səbəb oldu.
( Ruzşumar-e qəməri, s.195)

2. Peyğəmbərin (s) Şebi-Əbu Talibdən xaric olması

Besətin doqquzucu ili, rəcəb ayının on beşini günü, islamın əziz peyğəmbəri (s), bəni-Haşimdən olan bir qrupla, iki ildən artıq çoxlu çətinlik və məşəqqətdən sonra şeb-i Əbu Talibdən xaric oldub Məkkə şəhərindəki evlərinə qayıtdılar. (Misbahül-mütəhəccid, s. 741, - Feyzül-Əllam, s. 307) Nəql olunur ki, Allah-taala qarışqaya əmr edir ki, onların müqaviləsini Allahın adı istisna olmaqla, yeyib aradan qaldırsınlar. Bu hadisə baş verəndə islamın əziz peyğəmbəri (s) həzrət Əbu Talibə göstəriş verdi ki, kafirlərə sonuncu xəbəri çatdırsın. Onlar belə bir möcüzəni görüb mühasirədən əl çəkdilər. Peyğəmbər (s) və bəni-Haşım, Məkkədəki öz evlrinə qayıtdılar.

3. Müsəlmanların qibləsinin dəyişməsi

Hciri təqvimi ilə ikinci il, rəcəb ayının on beşində müsəlmanların qibləsi, Beytül-müqəddəsdən Kəbə evinə doğru dəyişdi. (Məsarül-şiə, s. 35 – Feyzül-Əllam, s. 307) .
Müsəlmanlara namaz vacib olduqdan sonra islam dininin tərəfdarları iki dinin-Yəhudi və Xristianların hörmət etdiyi beytül-müqəddəsə tərəfə üz tutub namaz qılırdı. Beləliklə islamın islamın əziz peyğəmbəri (s) Mədinəyə hicrət edəndən sonra o şəhərin yəhudiləri peyğəmbər (s) və müsəlmalara istehza etməyə başladılar. Peyğəmbərin (s) Mədinəyə qayıtmasından on yeddi ay keçdi. Hicri təqvimi ilə ikinci il, rəcəb ayının on beşinci günü, Allah-taalanın əmri ilə Kəbə müsəlmanların Allah-taala bu fərmanı verib. Ona görə də peyğəmbər (s), namaz qılan halda döndü və Kəbəyə üz tutaraq zöhr namazının son iki rükətini qıldı. Ona görə də islam tarixində o məscid, “Zülqibləteyn” adı ilə tanındı. (Vəqayeül-əyyam, s. 324)

4. Müaviyə ibn Süfyanın həlakı

Hicri təqvimi ilə 60- il, rəcəb ayının on beşinci günü, , rəcəb ayının on beşinci günü, , rəcəb ayının on beşinci günü, Müaviya ibn Əbi Süfyan, 78- yaşında cəhənnəmə vasil oldu. (Tətimmətül-müntəha, s. 59)
Əhli-təsənnünün etibarlı alimləri Kəlbi Nəsabə və ibn Ruzbehan yazır: Müaviyə dörd kişinin oğlu idi: Əmarə, Müsafir, Əbu Süfyan və adı deyilməyən bir kişi.
Amma ona zahirdə Müaviyə ibn Əbi Süfyan deyirdilər. Müaviyə, çirkin və qısaboyli bir kişi idi. Bir gözü “Taif”-də, digər gözü də “Yərmuk”-da kor olmuşdu. Onu mənəviyyatı gözündən daha artıq kor idi. Müaviyə, peyğəmbərə (s) bəslədiyi son dərəcə düşmənçiliyinə görə o həzrətə qarşı baş qaldıran hər bir müharibə və fitnəyə dəxalət edib rol oynayırdı. Məkkə fəth olan ildə qorxusundan islam gətirib nifaqla yaşadı. Nəhayət 82 il boyunca bütün ömürünü zülmətdə yaşayıb hicri təqvimi ilə 30-cu ildə cəhənnəmə vasil oldu. (Əsədülqabə, c.3, s.13)
Müaviyənin anasının adı Hind idi. Qara qulamlara çox meyilli olan bu qadın Məkkə bayrağının sahibi – fəsadda məşhur olan şəxslərdən sayılırdı. ( Tətimmətül-müntəha s. 65)
Müaviyənin Şamdakı höküməti
Əbu Bəkrin xəlifəliyi dövründə onun göstərişi ilə Yəzid ibn Əbi Süfyan, müsəlanlardan ibarət qoşunla Şama tərəf hərəkət etdi. Müaviyə də onlarla idi. Yəzid Şamda dünyadan köçdü. Əbu Bəkr Şamatın başçılığını Müaviyəyə tapşırıdı. Həzrət Əlinin (ə) xəlifəlik dövrünədək o vəzifədə olan Müaviyə, itaətsizliyə başladı. “Süffeyn” müharibəsi də o itaətsizliyin bir hissəsi idi.
Müaviyə ilk şəxs idi ki, təqvalılar mövlası həzrət Əliyə (ə) nalayiq sözlər və lənətləməyə deməyə rəvac verdi. Həmişə cümə namazlarının xütbələrində o həzrətin ünvana nalayiq sözlər demək qədər həddin aşır və göstəriş verirdi ki, bütün şəhərlərdə onun etdiyini etsinlər. (Biharül-ənvar, c. 33, s. 213)
Müaviyə öz ətrafında olan xain səhabələrə göstəriş verdi ki, Əmirəlmöminin Əlini (ə) məzəmmət edən hədislər uydurdular və çox sadya o həzrətə bağlı olanları və şiələrini qətlə yetirdilər. Onun ən böyük cinayətlərindən biri, imam Həsəni (ə) şəhadətə yetirməsi oldu. (Məraqidül-məarif, c. 2, s. 223)
Onun ölümünə səbəb, Məkkədən Şama gedən istiqamətində xəstələndi. Elə bir həddə ki, titrəyir və ağzı bağlanmırdı. Nəhayət Şama daxil olub orada cəhənnəmə vasil oldu.

5. Bəni-haşim Əqiləsi –həzrət Zeynəbin (ə.s) vəfatı

Hicri təqvimi ilə 62-ci il, rəcəbin on beşinci günü, bəni-haşimin Əqiləsi, Ümmül-məsaib (müsibətlər anası), həzrət Zeynəbin (s.ə) məzlum və qərib vəfatı gününə təsadüf edir. (Məaliyül-Sibtəyn, c. 2, s. 225 – Zeynəbi-Kubra (s.ə), s. 114)
Rəvayətdə yazılıb: Həzrət Zeynəb dünyaya göz açanda, babası, islamın əziz peyğəmbərinə (s) təqdim etdilər. Həzrət onu mübarək əllərinə götürdü, üzünü onun üzünə qoyub ağladı. Həzrət Fatimə (ə.s) buyurdu: “Ey ata, bu ağlamaq nə üçündür, Allah gözlərini ağlar etməsin?!” Peyğəmbər (s) buyurdu: “ Ey Fatimə, Mən və səndən sonra bu qız bəla və müsibətlərə düçar olacaq.” Həzrət Fatimə (ə.s) buyurdu: “ Qızım Zeynəbə ağlayanın savabı nədir?” O həzrət buyurdu: “ Ey canımın bir parçası, gözümün nuru, onun müsibətlərinə ağlayının savabı, qardaşı Hüseynə (ə) ağlayanın savabı kimidir.” (Rəyahinül-şəriət,c. 3, s. 38)

6- İmam Sadiqin (ə) şəhadəti

Hicri təqvimi ilə 148-ci il, rəcəb ayının on beşinci günü, dünya şiələrinin altıncı rəhbəri imam Sadiq (ə) şəhadətə çatdı. O həzrət, məlun Mənsurun göstərişi ilə üzümlə zəhərlənib şəhid oldu. (E`lamül-vəri, c. 1, s. 514, - Vəqayiül-əyyam, s. 326)
O, şəhadətə yetidiyi zaman 65 yaşınd idi. Onun imamlıq dövrü 34 il oldu. Bu illər ərzində şiə məktəbi qüvvətləndi. O imamın əsrində hədis və rəvayətləri yaymaqla islman çöhrəsindən qübarı silmək və Məhəmmədin (s) gətirdiyi pak islamı dünya əhlinə tanıtdırmaq üçün çox fürsət yaranmışdı.
İmam Sadiqin (ə) pak cəsədi, ürəyi dağlanmış şagirdlərinin və Mədinə camaatının böyük izdihamı ilə dəfn son mənzilə yola salınıdı. O, uca atasının yanında - Bəqi məzarlığında dəfn olundu.
İmam Sadiq (ə) dünyadan ayrılıdğı anlarda övladları və yaxınları onun ətrafında oturmuşdu. Son sözlərin belə buyurdu: “ Həqiqətən bizim şəfaətimiz, namazı yüngül sayanlara şamil olmayacaq”. (Səvabül-ə`mal, s. 228, -Baharül-ənvar, c. 47, s. 2)
Əlbəttə imam Sadiqin (ə) şəhadəti mötəbər rəvaətə əsasən hicri təqvimi ilə 148-ci il, şəval ayının 25-nə təsadüf edir.

Rəcəb ayının mühüm hadisələri

Bu ay hicri-qəməri aylarının yeddincisi və haram ayların dördüncüsüdür. Bu ay bərəkətli və müqəddəs aydır. Hətta cahiliyyət dövrünün ərəbləri də bu aya ehtiram edib, bu ayda müharibə etməz və qan tökməzmişlər. Bu ayda oruc tutmaq savabdır. Bu ayda Allah-taala bəndələrini öz rəhmətinə qərq edir. Möminlərin ağası həzrət İmam Əli (ə) bu ayı oruc tutardı. O həzrət bu ayın barəsində buyurur: “Rəcəb mənim ayım, Şəban Peyğəmbərin (s) ayı və Ramazan Allah-taalanın ayıdır”.
Rəvayətdir ki, həzrət Əli (s) ilin dörd gecəsini yalnız ibadətlə keçirər və bu gecələri ibadət etməyi özünə vacib etmişdi:
1- Rəcəb ayının birinci gecəsi; 2- Şəban ayının 15-ci gecəsi; 3- Fitr bayramının gecəsi; 4- Qurban bayramının gecəsi;

Qardaşların ən yaxşısı

* Allahın Peyğəmbəri(s):«Sənin ən yaxşı qardaşın Allahın itaəti yolunda sənə kömək edən, Ona itaətsizlikdən saxlayan və sənə Onun razılığı olan şeyi əmr edəndir.»
* İmam Əli (ə):«Ən yaxşı qardaş öyüd-nəsihət verməkdə az güzəştə gedən kəsdir.»
* İmam Əli (ə):«Sənin ən yaxşı qardaşın sənə kömək edən, ondan yaxşısı sənə kifayət edən və sənə möhtac olanda səndən keçəndir.»
* İmam Əli (ə):«Ən yaxşı qardaş dostluğu Allaha görə olan kəsdir.»
* İmam Əli (ə):«Sənin ən yaxşı qardaşın o kəsdir ki, yaxşı işlər görməyə tələsir və səni də xeyirxahlığa çəkir, sənə yaxşı olmaq göstərişi verir və onun yerinə yetirilməsində sənə kömək edir.»
* İmam Əli (ə):«Sənin ən yaxşı qardaşın səni haqq yolda ən çox qəzəbləndirəndir.»
* İmam Əli (ə):«Qardaşların ən yaxşısı öz qardaşlarını başqalarına möhtac etməyən kəsdir.»
* İmam Sadiq (ə):«Qardaşlarımın ən sevimlisi eyblərimi mənə hədiyyə edən kəsdir.»

“Mənim səhabələrim ...” hədisi

Sual: “Mənim səhabələrim ulduzlar kimidir, onların hansına iqtida etsəniz, hidayət olarsınız”! hədisi doğrudurmu?

CAVAB:

Əhli sünnənin çoxlu hədis, təfsir, üsul, fiqh mənbələrində habelə elmi və ümumi bəhs və müzakirələrində səhabələrin mərcə (istinad edilməsi lazım olan şəxs) olduqlarını isbat etmək və xəlifələrin xilafətinə şəri don geyindirmək üçün istifadə etdikləri hədislərdən biri də “Mənim səhabələrim ulduzlar kimidir, onların hansına iqtida etsəniz, hidayət olarsınız!” hədisdir. Biz sualı iki üsulla (xülasə və ətraflı) cavablandıracağıq!

XÜLASƏ CAVAB:

1. Bu rəvayətin sənədi səhih deyil!
2. Misirin əl-Əzhər universitetinin bir qrup əhli sünnə alimi bu hədisin səhih olmadığı barədə fətva vermişlər.
3. Bu hədis məsum və pak olan Əhli-beyt (ə) haqqında nəql olunmuş məşhur və mütəvatir hədislərə qarşılıq olaraq uydurulub.
4. Səhabələrin səhabələrə iqtida etməsinin əmr olunmasını ağıl qəbul edirmi?
5. Necə ola bilər ki, istənilən səhabəyə iqtida etmək insanı hidayətə aparsın.

ƏTRAFLI CAVAB:

HƏDİSİN SƏNƏDİNƏ BAXIŞ:

Əhli sünnənin mötəbər saydığı mənbələrdə tədqiqat apardıqda, bu hədisin mötəbər olmadığı məlum olur.
Bu hədisi zəif sayan və onun batil olduğunu bildirən alimlərin adları belədir:

1. Darqutninin Musu`ə kitabında oxuyuruq:
وفيه (أصحابي كالنجوم ، بأيهم اقتديتم اهتديتم) ، أخرجه الدارقطني في (غرائب مالك) ، والخطيب ، في الرواة عن مالك ،... قال الدارقطني لا يثبت عن مالك ، ورواته مجهولون .[1]
“Mənim səhabələrim ...” hədisini əl-Darqutni ravisi məlum olmayanlar sırasında zikr edib və əl-Xətib onu ravisi məlum olanlar sırasında zikr edib ... Sonra Darqutni deyib: Bu rəvayət müəyyən bir raviyə istinad olunmur (onun maliki yoxdur) və onun raviləri naməlumdur [2].

2. Fətəni “Təzkirə” kitabında yazır:
ان اصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم " من نسخة نبيط الكذاب .[3]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi Nəbit Kəzzabın (yəni, yalançı Nəbit) rəvayətlərindəndir[4].

3. İbn Qəyyim Cəvziyyə yazır:
وَأَمَّا مَا يُرْوَى عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ { أَصْحَابِي كَالنُّجُومِ بِأَيِّهِمْ اقْتَدَيْتُمْ اهْتَدَيْتُمْ } فَهَذَا الْكَلَامُ لَا يَصِحُّ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ[5] .
“Mənim səhabələrim ...” Allahın rəsuluna (s) istinad olunmasına baxmayaraq səhih olmayan sözdür[6].

4. Şəvkani yazır:
روي عنه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أنه قال: "أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم" فهذا لم يثبت قط، والكلام فيه معروف عند أهل هذا الشأن، بحيث لا يصح العمل بمثله في أدنى حكم من أحكام الشرع .[7]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi qətiyyən sübuta yetməyib. Lakin onun barəsində bu söz məşhurdur ki, ona şəriətin ən sadə hökmlərində belə əməl etmək olmaz[8].

5. Ziəli “Təxric əl-əhadis vəl- asar əl-vaqiə fi təfsir əl-kəşşaf” kitabında yazır:
هَذَا حَدِيث مَشْهُور وَأَسَانِيده كلهَا ضَعِيفَة لم يثبت مِنْهَا شَيْء .[9]
Bu hədis məşhurdur və onun sənədlərinin hamısı zəifdir, heç biri (sənədlərdən) sübuta yetməyib[10].

6. İbn Qüdamə Müqəddəsi yazır:
قول النبي (صلى الله عليه وسلم): "أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم"لا يصح هذا الحديث .[11]
Peyğəmbərin (s) buyurduğu (ona istinad olunan) “Mənim səhabələrim ...” hədisi səhih deyil[12].

7. İbn Həzm bu rəvayət barədə deyir:
ان اصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم .، وأما الحديث المذكور فباطل مكذوب .[13]
Qeyd olunan hədis batil və yalandır[14].
Başqa yerdə isə belə deyib:
وأما قولهم: " أصحابي کالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم " ، فحديث موضوع .[15]
Hədis uydurmadır[16].

8. İbn Həcər deyir:
ان اصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم أخرجه الدارقطني في غرائب مالك و قال لا يثبت عن مالك. ورواته مجهولون .[17]
“Mənim səhabələrim ...” hədisini Darqutni “Sahibi tanınmayanlar silsiləsindən” saymış və demişdir: “Bu rəvayətin ravisi sabit deyil”. (Sonra İbn Həcr əlavə edir:) “Onun raviləri naməlumdur”[18].

9. Əbul-`izz Hənəfi yazır:
ما يروى عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال : " أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم فهو حديث ضعيف، قال البزار: هذا حديث لا يصح عن رسول الله صلى الله عليه وسلم، وليس هو في كتب الحديث المعتمدة"( باطل ) [19]
Peyğəmbərdən (s) nəql olunan “Mənim səhabələrim ...” hədisi zəifdir. Əl-Bəzzaz deyib: “Bu hədisi peyğəmbər (s) buyurmayıb”! Bu hədis etimad olunası hədis kitablarında gəlməyib (batildir)[20].

10. Səxavi bu rəvayəti zəif sayıb və yazıb:
إن أصحابي بمنزلة النجوم في السماء، فأيما أخذتم به اهتديتم... ضعيف جداً ،[21]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi olduqca zəifdir[22].

11. Əcluni bu hədis barədə deyir:
إن أصحابي بمنزلة النجوم في السماء فأيما أخذتم به اهتديتم ، ومن هذا الوجه أخرجه الطبراني والديلمي بلفظه وفيه ضعيف .[23]
Təbərani və Deyləmi bu hədisi belə yazıblar: “Mənim səhabələrim göydəki ulduzlar kimidir, onların hansından yapışsanız hidayət olarsınız”. Lakin bu hədis zəifdir[24].

12. Mubarəkfəvri yazıb:
ان اصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم... ضعيف جدا .[25]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi olduqca zəifdir[26].

13. İbn Əbdül-birr “Camiul-bəyan” kitabında yazır:
ان أصحابي كالنجوم فبأيهم اقتديتم اهتديتم وهذا مذهب ضعيف عند جماعة من أهل العلم وقد رفضه أكثر الفقهاء وأهل النظر ونحن نبين الحجة عليه .[27]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi elm əhli yanında zəif sayılır və fəqihlər və nəzər sahibləri tərəfindən rədd olunub. Biz də onun rəddinə aid dəlil gətiririk[28].
Başqa yerdə yazır:
وهذا الكلام لا يصح عن النبي صلى الله عليه وسلم ... والكلام أيضا منكر عن النبي صلى الله عليه وسلم ... وهذا إسناد لا يصح ... ولم يأمر أصحابه أن يقتدي بعضهم ببعض ... هذا اسناد لا تقوم به حجة لأن الحرث بن غصين مجهول [29].
Bu sözü peyğəmbər (s) buyurmayıb ... və peyğəmbərin (s) onu buyurması inkar olunub ... onun sənədləri də zəifdir ... və peyğəmbər (s) öz səhabələrini birinin digərinə iqtida etməsini əmr etməyib ... bu peyğəmbərə (s) isnad verilib, onun heç bir dəlili yoxdur, çünki Hərs ibn Ğissin naməlumdur[30].

14. Məhəmməd ibn Yusuf Əbu Həyyan “Əl-bəhrul-muhit” təfsirində “Nəhl” surəsinin 84-89-cu ayələrinin təfsirində yazır:
عن النبي صلى الله عليه وسلم: إنما مثل أصحابي كمثل النجوم أو كالنجوم ، بأيها اقتدوا اهتدوا . وهذا كلام لم يصح عن النبي صلى الله عليه وسلم ، رواه عبد الرحيم ...عن ابن عمر عن النبي صلى الله عليه وسلم . وإنما أتى ضعف هذا الحديث من قبل عبد الرحيم ، لأن أهل العلم سكتوا عن الرواية لحديثه . والكلام أيضاً منكر عن النبي صلى الله عليه وسلم ولم يثبت .[31]
“Mənim səhabələrim ...” hədisini peyğəmbər (s) buyurmayıb. Onu Əbdürrəhim ... ibn Ömərdən və peyğəmbərdən (s) rəvayət edib. Bu hədisin Əbdürrəhim tərəfindən rəvayət olunması onun zəif olmasına dəlalət edir. Çünki elm əhli onun hədislərini rəvayət etməkdən çəkiniblər. Habelə peyğəmbərin (s) bu sözü buyurması inkar edilib və sübuta yetməyib[32].

15. Şənqiti “Əzvaul-bəyan” təfsirində yazır:
وأما ما يروى عن النبي صلى الله عليه وسلم: «أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم» فهذا الكلام لا يصح عن النبي صلى الله عليه وسلم.وضعف الحديث المذكور معروف عن أهل العلم .[33]
“Mənim səhabələrim ...” hədisini peyğəmbər (s) buyurmayıb və qeyd olunan hədisin zəifliyini elm əhli qəbul etmişdir[34].

16. Əbdül-əziz Racihi yazıb:
حديث (أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم) .هذا ما يذكره أهل الأصول يستدلون به، والحديث باطل ليس بصحيح سندا ومتنا أما من جهة السند فليس في شيء من دواوين السنة فهو حديث ضعيف، قال البزار: هذا حديث لا يصح عن رسول الله صلى الله عليه وسلم وليس هو في كتب الحديث المعتمدة فلا يحتج به أصلا، وأما معناه فمعناه فاسد .[35]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi üsul alimlərinin zikr etdiyi və ona istidlal etdikləri hədisdir. Halbuki bu hədis batil, mətn və sənədi səhih olmayan, mötəbər kitablardan heç birində gəlməmiş və zəifdir. Bəzzaz deyib: Bu hədisi Rəsulullah (s) buyurmayıb və etina olunası mötəbər kitabların heç birində gəlməmişdir. (Sonra Əbdül-Əziz Racihi əlavə edir:) Buna görə qəti olaraq bu hədisi höccət olaraq qəbul etmək və onunla bəhs etmək olmaz. Məna baxımından isə, mənası fasiddir (qüsurlu, yanlışdır)[36].

17. 804-cü h. q. tarixində vəfat etmiş ibn əl-Muləqqin yazır:
رُوِيَ أنَّه ، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسلم ، قَالَ : «أَصْحَابِي كَالنُّجُومِ بِأَيِّهِمْ اقْتَدَيْتُمْ [ اهْتَدَيْتُمْ ] » .هَذَا الحَدِيث غَرِيب لم يروه أحد من أَصْحَاب الْكتب الْمُعْتَمدَة .[37]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi tanınmamış hədisdir və onu mötəbər kitabların müəllifləri rəvayət etməyiblər[38].

18. Əhli sünnə, sələfi və vəhhabilərin məşhur alimi Albani deyir:
( أصحابي كالنجوم فبأيهم اقتديتم اهتديتم ) لا يصح : واه جدا وموضوع .[39]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi səhih deyil və puç və uydurma bir hədisdir[40].

19. H.q. tarixi ilə 728-ci ildə vəfat etmiş İbn Teymiyyə demişdir:
(أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم) ضعيف باطل [41]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi zəif və batildir[42].

20. “İbtihac” kitabında yazılıb:
قوله أصحابي كالنجوم بايهم اقتديتم اهتديتم وهو حديث ضعيف .[43]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi zəifdir[44].

21. Məkkə Hədis Elmləri Universitetinin müəllimi Məhəmməd Cəmil Zinu deyib:
( أصحابي كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم ) قال عنه المحدثون: إنه موضوع .[45]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi barədə hədis alimləri deyib ki, o saxtadır[46].

Habelə əl-Əzhər universitetinin alimlərinin fətvaları ensiklopediyasında da yuxarıdakı hədis rədd edilmişdir ki, onların bəzisini aşağıda gətiririk:

1 . قول النبى صلى الله عليه وسلم "أصحابى كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم " وهو أيضا ضعيف وقيل موضوع،رواه الدارمى وغيره،وأسانيده ضعيفة .[47]
“Mənim səhabələrim ...” hədisi zəifdir və belə deyiblər ki, o saxtadır və Darəmi və başqaları onu rəvayət ediblər, lakin onun sənədi zəifdir[48].

2 . السؤال : هل من الحديث ما يقال : أصحابى كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم ؟
الجواب : هذا حديث ضعيف وقيل موضوع .[49]
Sual: “Mənim səhabələrim ...” hədisdirmi?
Cavab: Zəif hədisdir və belə deyilib ki, o saxtadır[50].

3. Müqəddəs Məkkə şəhərinin müftisi və (Səudiyyə Ərəbistanında) İslam Qaziləri və Nüfuzu İdarəsinin sədri Məhəmməd ibn İbrahim ibn Əbdül-lətif Aləş-şeyx yazır:
أصحابي كالنجوم المعروف عند أَهل الحديث حقاً أَنه لا يثبت سنده ولا يصلح للاحتجاج فلا تقوم به حجة .[51]
Hədis əhli tərəfindən tanınmış olan “Mənim səhabələrim ...” hədisinin sənədinin düzlüyü sübuta yetməyib, dini bəhslərdə dəlil kimi istifadə olunmağa layiq deyil və ona heç bir höccət arxalanmır (onunla dini və şəri hökm vermək olmaz)[52].

RƏVAYƏTİN QONDARILMASININ SƏBƏBİ

Yuxarıdakı rəvayətin sənədinin araşdırılmasından və onun zəif və saxta olması barədə əhli sünnə alimlərinin dediklərini vurğuladıqdan sonra bir neçə məsələ ilə üzləşirik:

1. Görəsən bu rəvayət nə üçün uydurulmuşdur?
Cavab: Bu rəvayət məsum və pak olan Əhli-beyt (ə) haqqında zikr olunmuş məşhur və mütəvatir hədislərə qarşılıq olaraq uydurulmuşdur.

1-Cİ HƏDİS:
قال رسول الله صلي الله عليه وآله : النجوم امان لاهل الارض و اهل بيتي امان لامتي .[53]
Rəsulullah (Allahın salavat və salamı ona və Əhli-beytinə olsun) buyurub: Ulduzlar yer əhli üçün aman (təhlükəsizlik, sığınacaq) mənbəyi olduğu kimi, mənim Əhli-beytim (ə) də mənim ümmətim üçün aman mənbəyidir[54].

2-Cİ HƏDİS:
قال رسول الله صلي الله عليه وآله : اهل بيتي کالنجوم بايهم اقتديتم اهتديتم .[55]
Rəsulullah (s) buyurub: “Mənim Əhlibeytim (ə) ulduzlar kimidir, onların hansına iqtida etsəniz hidayət olarsınız[56].
Əhli sünnənin özlərinin mötəbər kitablarında qeyd olunan bu hədisdən açıq-aydın görünür ki, peyğəmbər (s) bu hədisi səhabələr haqqında deyil, Əhli-beyt (ə) haqqında buyurmuşdur.

3-CÜ HƏDİS:
قال رسول الله صلي الله عليه وآله :النجوم امان لاهل الارض من الغرق و اهل بيتي امان لامتي من الاختلاف فاذا خالفتهم قبيله من العرب اختلفوا فصارو حزب ابليس .[57]
Rəsulullah (s) buyurub: Ulduzlar yer əhlini yolda (dənizdə) azmamaları üçün aman (hidayət) mənbəyi olduğu kimi, mənim Əhli-beytim (ə) də ümmətimin ixtilaflarda aman (hidayət) mənbəyidir. Əgər ərəblərdən bir tayfa (qövm) onlarla müxalifət etsə, şeytanın dəstəsindən olar (onun dəstəsinə çevrilər)[58].

2. Saxta hədis qondarmaq dəb halını aldıqdan sonra, elə bir vəziyyət yarandı ki, belə bir hədis qondardılar:
Xazin öz təfsir kitabında yazır:
وروى البغوي بسنده عن الحسن قال إن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال : « مثل أصحابي في أمتي كالملح في الطعام لا يصلح الطعام إلاّ بالملح »[59]
Bəğəvi sənədi ilə rəvayət edir ki, Həsən deyib: Həqiqətən peyğəmbər (s) buyurub: “Mənim səhabələrim ümmətim arasında yeməkdəki duz kimidirlər. Duzsuz yemək, dadlı olmaz”[60].

HƏDİSƏ İRADLARIMIZ:

Qeyri-mümkün olsa belə gəlin fərz edək ki, sözü gedən hədis doğrudur və həzrət Rəsulullah (Allahın salavat və salamı ona və Əhli-beytinə olsun) onu buyurub. Amma bir halda ki bu rəvayətin xitab olunduğu şəxslər səhabələrdirlər, necə mümkün ola bilər ki, o həzrət (s) səhabələrin səhabələrə iqtida etməsinə əmr etsin?

Əgər tabe olub belə bir fərzi qəbul etsək, yenə də səhabələrə xitab olunmuş bu əmrə əsasən, səhabələr peyğəmbərin (s) Əhli-beytinə (ə) tabe və təslim olmalıdırlar. Çünki çoxlu mötəbər rəvayətlərimiz var ki, o həzrət (s) səhabələri öz Əhli-beytinə (ə) tabe olmağa əmr edir. Necə ki, məşhur “səqəleyn” hədisində belə buyurmuşdur: “İqtida və hidayət olunmaq üçün peyğəmbər (s) Əhli-beytindən (ə) hansı ulduzlar daha üstün və yaxşıdırlar? (yəni, yoxdur)”.

Bu rəvayət əqli baxımdan da nöqsanlıdır. Çünki necə ola bilər ki, istənilən bir səhabəyə iqtida etmək hidayətə səbəb olsun? Səhabələrin bəzisi qatil, bəzisi qətldən zərərçəkmişdir, bəzisi zalım, bəzisi məzlumdur, bəzisi lənət edən, bəzisi lənət olunmuşdur və xüsusən də xəlifələr arasında olan bir çox ixtilaflı məqamlarda biz hansı səhabəyə iqtida etməliyik???

Yeri gəlmişkən Əli ibn Əbutalib (ə), Əbubəkr, Ömər və Osmanın arasında olan bir çox ixtilafda biz onların hansına iqtida etməliyik?

Çünki Əli ibn Əbutalib (ə) və peyğəmbərin əmisi Abbas, Əbubəkr və Öməri yalançı, günahkar, əhdə vəfa etməyən və xain sayırdılar.

Müslimin öz Səhih kitabında nəql etdiyi bu hədisə diqqət edin:
فلمّا توفّي رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم ، قال أبو بكر: أنا ولي رسول اللّه ، ... فقال أبو بكر: قال رسول اللّه صلى الله عليه وسلم : نحن معاشر الأنبياء لا نورث، ما تركناه فهو صدقة، فرأيتماه كاذباً آثماً غادراً خائناً ،... ثمّ توفّي أبو بكر فقلت: أنا وليّ رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم و ولي أبي بكر، فرأيتماني كاذباً آثماً غادراً خائناً .[61]
İkinci xəlifə Ömər deyib:
Allahın rəsulu (s) dünyadan getdikdən sonra, Əbubəkr dedi: -“Mən Allahın peyğəmbərinin (s) vəlisiyəm (xəlifəsiyəm). Əbubəkr dedi: Allahın rəsulu deyib: -“Biz peyğəmbərlər (ə) irs qoymuruq. Bizdən sonra qalan bütün şeylər sədəqədir”. Sizin nəzəriniz bu idi ki, Əbubəkr sözlərində yalançı, günahkar, əhdə vəfasız və xaindir. Sonra Əbubəkr dünyadan getdi, (onun ölümündən sonra) mən dedim: Mən Allahın peyğəmbərinin (s) və Əbubəkrin vəlisiyəm (xəlifəsiyəm). Siz məni də Əbubəkr kimi yalançı, günahkar, əhdə vəfasız və xain saydınız[62].

Səhih Buxaridə isə belə oxuyuruq:
ولكنّك استبددت علينا بالأمر وكنّا نرى لقرابتنا من رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم نصيباً حتّى فاضت عينا أبى بكر... [63]
Əmirəl-möminin Əli (ə) Əbubəkrə dedi: -“Sən xilafət məsələsində bizimlə zülmkarcasına rəftar etdin və biz Allahın rəsuluna (s) yaxın və qohum olduğumuz üçün (peyğəmbərdən (s) sonrakı xilafətdə) haqqımızın olduğuna inanırıq! Əbubəkrin gözlərindən yaş axmağa başladı... [64]

Müslim isə öz Səhihində yazılıb:
استبددت علينا بالأمر وكنّا نحن نرى لنا حقّاً لقرابتنا من رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم... [65]
Əmirəl-möminin Əli (ə) Əbu Bəkrə dedi: Sən xilafət məsələsində bizimlə zülmkarcasına rəftar etdin. Lakin biz Rəsulullaha (s) yaxın olduğumuz üçün xilafət haqqının bizə məxsus olmasını bilirik[66].

İndi isə səhabələrlə imam Əli (ə) arasında olan ixtilafları nəzərə alaraq, “Siffeyn” müharibəsində meydanın bir tərəfində olan Müaviyə və Əmr-Asa iqtida edək və onun qoşununda olaq, yaxud meydanın digər tərəfində olan imam Əliyə (ə) iqtida edib onun ordusunda olaq??? Hal bu ki, onların hamısı səhabə idilər, (əgər biz bu hədisin səhih olmasını qəbul etsək) daha burda haqq və batil dəstəsi qalmır. Çünki istər haqq qoşununda olsan, istərsə də batil qoşununda olsan, hər iki halda cənnət əhlindən olacaqsan!!!

Əgər səhabələrdən olan Müaviyə, Əmr-As, Təlhə və Zübeyrə iqtida etsən, gərək Əmirəl-möminin Əli (ə) ilə müharibə edəsən və onun iki məsum övladı, cənnət cavanlarının ağası, imam Həsən və imam Hüseyni (Allahın salamı onlara olsun) öldürüb şəhid edəsən. Ən maraqlısı isə budur ki, ölən də öldürən də, zalım da məzlum da hər ikisi cənnətdə yer alacaqlar!!!(???)

Bəzən səhabələrə iqtida etməklə bəzi haram işlər də halala çevriləcək, məsələn; səhabələrdən olan Xalid ibn Vəlid, mömin bir səhabə olan Malik ibn Nüveyrəni öldürdü və həmin gecə onun arvadı ilə zina etdi. Səhabələrdən olan Həkəm ibn Əbil-As Allahın peyğəmbərini (s) məsxərəyə qoyub ələ saldı. Səhabələrdən olan Mərvan ibn Həkəm və Büsr ibn Ərtaha iqtida etsək isə camaatı kütləvi şəkildə öldürmək bizə icazəli (caiz) olacaq. Səhabələrdən olan Səmərət ibn Cündəb və Qüdamə ibn Məz`una iqtida etsək şərab içmək və əyyaşlıq bizə hala olacaq. Əgər qalan səhabələrin hamısına iqtida etmək istəsək, onda müqəddəs islam şəriətində haram buyurulmuş minlərlə əməl bizə halal olacaq. Hər halda sən Peyğəmbər (s) səhabəsinə iqtida etmisən, hidayət yolunu tutub səadətə çatmısan və cənnət əhlisən. (BƏLKƏ DÜŞÜNƏK)!!!

Qulağa azan oxumaq

Azan

*Allahın Peyğəmbəri(s):«Bilal! Dur, bizə namazla rahatlıq bəxş et.»
*Allahın Peyğəmbəri(s):«Şeytan namaza də‘vət səsini eşidəndə qaçar.»
*Allahın Peyğəmbəri(s):«Göyün əhli yer sakinlərindən azan səsindən başqa bir şey eşitmirlər.»

Müəzzin (Azançı)

*Allahın Peyğəmbəri(s):«Müəzzinin günahları onun səsi çatan və gözü görən miqdarda bağışlanar. Və hər bir quru və yaş onu (sözlərini) təsdiqləyir və onun azanı ilə namaz qılanların sayı qədər onun üçün savab yazılır.»
*İmam Əli (ə):«Azanı gərək sizin ən fəsahətliniz desin və pişnamazlığı dini məsələləri ən yaxşı biləniniz etsin.»

Qulağa azan oxumaq.

*Allahın Peyğəmbəri (s):«Ey Əli! Dünyaya oğlun və ya qızın gələn zaman onun sağ qulağına azan, sol qulağına iqamə oxu. Belə olan halda Şeytan heç vaxt ona zərər-ziyan vurmaz.»
*İmam Sadiq (ə):«Əgər birinin xasiyyəti pisləşsə, onun qulağına azan oxuyun.»

 

Sünnət anlamı Şiə və Sünni məzhəblərində

Allah tərəfindən Peyğəmbərə (s) nazil olan İslam elmləri, dini maarif, din üsulları, əxlaq, şəriət hökümləri və digər elm və əsərlər o Həzrətin (s) vasitəsi ilə cəmiyyətə iki yolla gəlib çatı: 1) Kitab 2)Sünnət

1. Kitab (Quran)

Həm sözləri və həm də mənası Allah tərəfindən nazil olmuşdur. Peyğəmbərin əsas möcüzəsidir. Nazil olunduğu gündən qiyamətə qədər bütün hökmləri qüvvədədir. Onun "Kitab", "Quran", "Fürqan" və s... kimi adları vardır.
"Şübhəsiz ki, bu (Qur’an) aləmlərin Rəbbi tərəfindən nazil edilmişdir! Onu Cəbrail (Ruhuləmin) endirdi: (Günahkarları Allahın əzabı ilə) qorxudan (xəbərdar edən) peyğəmbərlərdən olasan deyə, sənin qəlbinə (nazil etdi); Özü də açıq-aydın ərəb dilinə". (Şüəra surəsi, 192-195-ci ayələr).

2. Sünnət (Peyğəmbərin kəlamı, əməli və təsdiqi):

Sünnət iki hissəyə bölünür:

1- "Hədisul-qüdsi" ya "Müqədəs hədis"lər.

Bəzən bunlara merac hədisləri də deyilir.
Bu hədislərin mənası Allah-taala tərifindən Peyğəmbərə nazil olunmuş və O həzrət bu mənanı öz sözləri ilə bəyan etmişdir. Başqa sözlər desək, Peyğəmbər burada ravidir (rəvayətçi). Yəni Allah-taalanın ona nazil etdiyi mənanı insanlara nəql edir. "Hədisi-qüdsü" əvvəlki peyğəmbərlərə də nazil olmuşdur.

2- Sünnət (hədis, xəbər, əsər):

Sünnət bu mənada üç şeyə tətbiq olunur:

1) Peyğəmbərin buyurduqları 2) Peyğəmbərin etdikləri (əməl) 3) O həzrətin təsdiq etdikləri. Yəni əgər müsəlmanlar O həzrətin gözləri önündə hər hansısa bir iş görmüşdürlərsə və peyğəmbər onları bu işdən çəkindirməmişdirsə, bu o deməkdir peyğəmbər həmin əməli bəyənmiş və təsdiq etmişdir.
"Hədisi-qüdsü"dən fərqli olaraq, peyğəmbər burada müfəssir sayılır. Yəni əslinə baxsan sünnətin də mənası Allah tərəfindəndir. Çünki Peyğəmbərin əsas vəzifəsi Quranda gələn ümumi hökmləri xırdalıqları ilə açıqlamaqdır ki, bu da sünnət şəkilində təzahür tapmışdır.
Kitab və sünnət peyğəmbər tərəfindən cəmiyyətə çatdırılmalıdır ki, onlara əməl olunsun. Nəsillər boyunca "Kitabın" (Quran) bu günə qədər insanlara çatmasında heç bir problem olmayıb. Allaha şükür olsun ki, onun kitabı nazil olduğu kimi və heç bir təhrif və dəyişiklik olmadan bizə çatmışdır.

Amma yazımızın mövzusu olan "sünnət" və "hədis" barəsində bir neçə mübahisə var:

Birinci: İslamın əvvəlindən bu günə qədər Peyğəmbərin sünnəti İslam ümmətinə hansı keyfiyyətdə çatıb?
İkinci: Şiə və süüni məzhəbləri arasında "sünnət"in ələ gətirilməsi qaydalarında hansı fərqlər var?

Bu barədə bir neçə nöqtəyə işarə olunur:

1-Şiələrin əqidəsinə əsasən sünnət və hədis sünnilərin inandığı sünnət və hədisdir. Hər iki məzhəbin sünnətdən məqsədi peyğəmbərin (s) dediyi sözlər və ilahi maariflərin bəyanıdır. Amma sünnilərdən fərqli olaraq şiələr "12 məsum imam"ında söz, əməl və təsdiqlərini sünnət sayırlar. Buna sübut olaraq "Səqəleyn" hədisini və digər hədisləri göstərmək olar.

Hişam bin Salim, Hamid və başqaları deyirlər:
"İmam Cəfər Sadiq (ə) buyurdu: Mənim hədisim atamın hədisi, onun hədisi babamın hədisi, babamın hədisi imam Hüseynin hədisi, imam Hüseynin hədisi imam Həsənin hədisi, imam Həsənin hədisi Möminlərin əmiri Əlinin hədisi, onun hədisi Peyğəmbərin hədisi və peyğəmbərin hədisi də Allah-taalanın sözüdür.

Cabir Ənsari deyir:
"İmam Baqirə (ə) dedim ki, sizdən hədis nəql etdikdə onun ravilərini də deyim? O həzrət buyurdu: Əgər məndən bir hədis söyləsən onu mənə nisbət ver. Çünki mənim hədisim atamın, onun hədisi babamın və babamın (İmam Hüseyn) hədisi Peyğəmbərin və onun da hədisi Cəbrailin və onun da hədisi Allahdandır. Bizim sizə dediklərimizin hamısının sənədi belədir".

2- Bizimlə sünnilər arasında olan başqa fərq, sünnət və hədisin sənədindədir. Bizə çatan "Peyğəmbərin (s) sünnəti" Allah tərəfindən təyin olunan 12 xəlifənin (məsum imamların) vasitəsilədir. Bütün müsəlmanların əqidəsinə əsasən onlar möhtərəm və pak insanlardır. İmamiyyə şiələrinin əqidəsinə əsasən onlar hər bir səhv və günahdan uzaqdırlar.

Şiənin əqidəsincə məsum imamların yaşadıqları müddət 260-cı hicri ilinə (axırıncı imamın qeybətinədək) qədərdir. Peyğəmbərin (s) hədisləri və sünnəti qeyd olunan ilə qədər hər bir səhv və xətadan amandadır. Əgər düşmənlər tərəfində hansısa təhriflərə can atılsa da, bu hücum imamlar tərəfindən susdurulmuşdur. Bizim hədislərin sənədində olan qeyri-məsum ravilər axırıncı imamla bizim zaman arasındakı fasiləyə adiddir.
Lakin sünni hədis toplularındakı qeyri-məsum ravilərin silsiləsi peyğəmbərin (s) vəfatından sonra başlayır. Başqa sözlə şəriətin bəyanı, ilahi hökümlərin, İslami maarifinin və şəriətin səhv və xətadan amanda olması sünnilərin fikirincə peyğəmbərin (s) besətindən vəfatına qədərdir. Şiənin fikirincə isə bu müddət 270-ildən çox, yəni peyğəmbərin (s) besətindən 12-ci imamın böyük qeybət dövrünə qədərdir. Nəticədə İslami maarifi və məsumdan çatan elmlər şiənin baxışı ilə kəmiyyət baxımından daha çox, keyfiyyət baxımından isə məsum dövürünə yaxındır. Sünni mənbələrində nəql olunan bütün hədislər fasiləli və məsum dövründən daha uzaq olaraq 23-ilə məhdudlaşır. Eyni halda şiə inanır ki, Peyğəmbər cəmiyyətə lazım olan hər şeyi öz məsum xəlifələrinə öyrədib və onlara nəql edib. Bizə çatan hədislərə və o cümlədən peyğəmbərin (s) "həccətül-vida" xütbəsində dediyi sözlərə əsasən peyğəmbər (s) dəfələrlə bu mövzuya işarə edib:
"Ey camaat! Sizi cənnətə yaxınlaşdıran və cəhənnəmdən uzaqlaşdıran bütün şeylərə əməl etməyi və sizi cənnətdən uzaqlaşdıran və cəhənnəmə yaxınlaşdıran hər şeydən çəkinməyi sizə əmr etmişəm".

3-Peyğəmbərin hədislərini bizə nəql edənlərin möhkəmliyi və onlara olan etimad şiə əqidəsinə əsasən 260-cı hicri ilinə qədər sabitdir. Sünnilər isə bunu qəbul etmirlər. Məsələni aydınlaşdırmaq üçün deyilməlidir ki, peyğəmbərin əhli-beytindən olan 12 nəfəri imam kimi qəbul etməsəkdə, onlar peyğəmbərin əhli-beyti olaraq ən doğru və pak insanlardırlar. "Ey əhli-beyt! Allah sizdən çirkinliyi (günahı) yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər!"(Əhzab/33).

Peyğəmbəır (s) buyurur: "Mən sizin aranızda iki qiymətli şey qoyub gedirəm: Allahın kitabı və əhli-beytim".
Peyğəmbər burada əhli-beytini Quranla bir sırada qərar vermişdir. Buda onların Quran kimi doğru, yenilməz və hidayətçi olduqlarını göstərir. Deməli kitab (Quran) və sünnət əhli-beytin (ə) sözlərinin doğruluğuna zəmanət vermiş və hökmləri almaq üçün onlara müraciət etməyin lüzumunu izah etmişdir.

Əgər Peyğəmbər səhabələrinin və tabeinlərin arasında tətqiqat aparsanız, onların arasında nə qədər iyrənc, yalançı və hoqqabazların olduqlarını görəcəksiniz. Sünni kitabların müraciət etdikdə isə bu kitabların belə adamların hədisləri ilə dolu olduğnun şahidi oluruq. Və görürük ki, bu cür insanlar Peyğəmbərin sünnətini necə təhrif etmiş və tanınmaz hala salmışdırlar. Bu bulanıq sudan ən çox balıq tutan isə islamın düşmənləridir. Siz qərb şərqşünaslarının ərəb dilindən qərb dillərinə tərcümə etdikləri kitablara baxsanız, bu barədə heç bir şübhəniz qalmayacaqdır. Onlar İslamı gözdən salmaq üçün sünni qardaşlarımızın məhz belə kitablarını müxtəlif dillərə tərcümə edir və qərb cavanlarını əsl İslam mədəniyyətindən uzaqlaşdırırlar. Siz şərqşünaslar tərəfindən xarici dillərə tərcümə olunmuş bir ədəd də olsa belə şiə kitabı tapa bilməzsiniz.

4- Hər bir şəxs peyğəmbərdən (s) bizə çatan hədislərə diqqət etsə aydın olar ki, "sünnət" tarix boyunca hədisin deyildiyi vaxtdan bu günə qədər sünnilərdə rastlaşdığı problemlərlə, şiə aləmində üzləşməmişdir. Çünki, sünnilərin vasitəsilə nəql olan sünnətin yazılması uzun müddət (100) qadağan edildi. Sünnət həmin vaxtlarda məhz dil vasitəsilə keçmişdən gələcəyə ötürüldü. İkinci xəlifə peyğəmbərin vəfatından sonra hədislərin yazılmasını qəti qadağan etdi. Hətta hədis yazdıqlarına görə bəzilərinə şallaq vurdu. Bu da Əməvi xəlifəsi Əmr bin Əbdül-Əzizin dövrünədək davam etdi. Əlbəttə aydındır ki, bir zehindən digər zehinə köçürülmüş məsələlər müxtəlif insanların vasitəsilə hansı söz və məna təhrifinə və dəyişikliyinə məruz qalacaq. Amma "sünnət"in tarixi şiə arasında başqa şəkildə olub. Peyğəmbərin buyurduğuna əsasən- "Elmi yazmaqla zəncirləyin" onun bütün dediklərini həzrət Əli (ə) yazırdı. Buna görə də Əhli-beytdə (ə) bir kitab olub ki, bəzi hallarda onu yaxın səhabələrinə göstəriblər. O, peyğəmbərin (s) imlası və həzrət Əlinin (ə) yazdığıdır.

Həzrət Zəhranın (s) imlası və həzrət Əlinin yazdığı başqa bir kitab da var ki, həzrət Zəhranın (s) peyğəmbərdən (s) öyrəndiyi və Allahın ilhamı ilə qəlbində olan elmləri əhli-beytin yanında idi.
Həmçinin əhli-beytdən nəql olan hədislərdə gəlib: "Bütün eşitdiklərinizi yazın! Çünki, tezliklə onlara ehtiyacınız olacaq" ya "Yazın! Çünki, yazmadan qoruya bilməyəcəksiniz".
Yunis bin Əbdür-Rəhim deyir: "Fəraiz" bölməsinə aid mənə həzrət Əlidən (ə) bir kitab çatmışdı. Onu səkkizinci imama Əli bin Musa Rizaya göstərdim. O buyurdu : Düzdür".
Həmçinin Ömər Mütəbbəb deyir: "Zərif bin Nasihin "Diyat" kitabını imam Sadiqə (ə) göstərdim. İmam onu təstiq etdi".
Həsən bin əl-Cəhm də nəql edir ki, həmin "Diyat" kitabını imam Rizaya (ə) göstərdim o da təstiq etdi.
Qeyd olan dəlillərdən əlavə peyğəmbərin (s) Xif məscidində söylədiyi xütbədir ki, buyurdu: "Allah-taala şad (nurani və xalis) etsin o şəxsi ki, məndən eşitdiklərini qoruyub saxlaya, hifz edə və baçqalarına çatdıra".
Bu xütbə hədislərin yazlmasının lüzumuna açıq-aydın bir dəlildir. Çünki, qoruyub saxlamağın ən gözəl yolu yazmaqdır.
Deməli Şiə baxımından peyğəmbərin sünnəti (s) (az bir hissəsindən başqa) ilk dövürdən olduğu kimi qorunub saxlanılmışdır.
Sünnilərdə isə vəziyyət belə deyildir. Buna görə də Şafei Malikdən, o, Nafidən o da ibni Ömərdən rəvayət etdiyi hədis silsiləsi "silsilətüz-zəhəb" (qızıl zincir) hədisi kimi məşhurdur. Lakin şiə alimlərinin məsumlardan rəvayət olunan (həzrət Əlidən imam zamana qədər) hər bir hədis silsiləsinə "silsilətüz-zəhəb" deyirlər. Bundan əlavə məsumlarla bizim alimlər arasında olan fasilədə Zürarə, Məhəmməd bin Müslim, Əban, ibni Əbi Üməyr, Yunis və başqaları kimi bəzi rəvayət edənlər də var ki, onların rəvayət etdikləri hədis silsiləsi də silsilətüz-zəhəbdir. Deməli "həqiqi sünnət əhli", "əhli sünnət" adı ilə məşhur olanlar deyil, 12 imamçı şiələr və Cəfəri məzhəbidir. Sünni alimləri həmişə hədis cəhətdən çatışmamazlıqlarla üzləşmiş və və öz şəxsi fikirlərini Quran və sünnətlə yanaşı mənbə və dəlil kimi cilvələndirmişlər. Lakin insafla desək sünni alimləri hədis topluları yazmaqda və onların nizama salınmasında bizdən çox zəhmət çəkiblər. Əlbəttə onları buna da məcbur edən İslamın yaranmasının ilk günlərindən vəhy mənbəsini itirməkləri olub. Şiələr isə İmamlardan faydalandıqları üçün müxtəlif hədis toplularına ehtiyacları olmamışdır.

Bütün təmənnasız nemətlərinə görə, o cümlədən pak həyata istiqamətləndirən sünnətə və əhli-beyt vilayətinə qovuşmağımız üçün Allaha şükür edirik.

Süfrə qaydaları

* Allahın Peyğəmbəri(s):«Kim başqasının gözü qabağında yemək yesə və həmin şəxsi yeməyinə şərik etməsə, dərmanı olmayan bir dərdə düçar olar.»[1]
*Allahın Peyğəmbəri(s):«Mömin öz ailəsinin istəyi ilə yemək yeyir, münafiqin ailəsi isə onun istəyi ilə yeyir.»[2]
*İmam Əli (ə):«Kim yemək yeməyə və ya su içməyə başlayanda Allahın adını dilinə gətirsə və sonda Allaha şükr etsə, həmin yemək neməti barəsində ondan heç vaxt sual soruşulmaz.»[3]
* İmam Əli (ə):«Yeməyinizi duzla başlayın. Çünki əgər camaat duzun faydalarının nə olmasını bilsəydi, onu təcrübədən keçmiş zərdabdan üstün tutardı.»[4]
* İmam Əli (ə):«İsti yeməyi soyudun. Çünki Peyğəmbərin (s). qabağına isti yemək qoyulduqda o Həzrət buyurdu: Qoyun soyusun, Allah bizə od yedizdirmir, bərəkət soyuq yeməkdədir.»[5]
* İmam Həsən (ə):«Süfrənin on iki qaydası var ki, hər bir müsəlman onları bilməlidir: Onların dördü vacib, dördü sünnə (müstəhəbb) dördü isə ədəbə riayət etməkdir. Vacib olan dördü: mərifət, razılıq, Allahın adını dilə gətirmək və şükr etmək; sünnə olan dördü: yeməkdən əvvəl əlləri yumaq, bədənin sol tərəfi üstündə oturmaq, üç barmaqla yemək və barmaqları yalamaq; ədəbə görə olanlar isə - qarşında olanı yemək, tikəni kiçik götürmək, yeməyi yaxşı çeynəmək və camaatın üzünə az baxmaqdan ibarətdir.»[6]
* İmam Sadiq (ə):«Kim yeməkdən əvvəl və sonra əllərini yusa həmin yeməyin əvvəlində və axırında ona bərəkət verilər və nə qədər ki, sağdır rifah halında yaşayar və cismani xəstəlikdən amanda qalar.»[7]
* İmam Sadiq (ə) Peyğəmbərin (s) qadağan etdiyi şeylər barəsində atalarından nəql etdiyi hədisində:«Peyğəmbər yeməyi və ya içməli şeyi üfürməkdən çəkindirib.»[8]
* İmam Sadiq (ə):«Qablarınızı qapaqsız qoymayın. Çünki qabların ağzı örtülü olmayanda şeytan onlara ağız suyu atır və onların içindən istədiyini götürür.»[9]
* İmamKazimdən (ə) alçaq adam barəsində sual soruşduqda o Həzrət buyurdu:«Küçədə-bazarda (bir şey) yeyən adam.»[10]
* əl-İxtisas:«Nəql edilib ki: Süfrədə oturmağı uzadın. Çünki həmin müddət sizin ömrünüzdən hesab edilmir.»[11]

Qüdsi hikmətlər (1)

Ustad Cavad Mühəddisinin 40 qüdsi hədisə qısa izahları.

1. Xilqətin sirri
Allah-taala buyurur:
-"Mənim bəndəm! Bütün şeyləri sənə görə yaratdım və səni Özümə görə yaratdım. Dünyanı ehsan üzündən və axirəti imana görə sənə bağışladım".
"Əl-Cəvahir əs-səniyyəh", səh. 284.
***
Öz vücudunun dəyərini bilən və kainatda öz məqamını tanıyan şəxs, nə ömrünü qəflətdə keçirər, nə də günaha təslim olar.
İnsan yaranmışların ən şərəflisidir. Allah bütün kainatı ona ram etmiş və dünyanı onun üçün yaratmışdır. Buludu, küləyi, ayı, günəşi və fələkləri işə salmışdır ki, insan mərifət və iman əldə etsin, varlıq fəlsəfəsindən qafil olmasın və Allaha çatsın.
Bütün aləm insan üçündür, insan isə Allah üçün!
Bundan üstün hansı məqam ola bilər? Allahın əta etdiklərinin hamısı Onun fəzl və ehsanındandır. Nəinki bəşərin ləyaqətindən. Belə ki, dünyada iman sərmayəsilə axirətin səadətini əldə etsin. Buradan o əbədi ev üçün azuqə götürsün.

2. Sirli qəlb
Allah-taala buyurur:
-"İxlas mənim sirlərimdən bir sirdir. Onu sevdiyim bəndələrin qəlbinə əmanət qoyuram".
"Əl-Muhəccət əl-bəyza", c. 8, səh. 125.
***
Əməllərin dəyər meyarı "niyyət" və "şövq"dür.
İbadət, ehsan, infaq və cihad edən şəxs, Allahın razılığına görə deyil, bəndələrin görüb onu tərifləməsinə görə bu əməlləri etsə, öz işini dəyərsiz bir qiymətə satmışdır.
"İxlas" mərhələsinə çatmaq çətin bir işdir. Allaha məxsus olmaq, Allah üçün yaşamaq, Onun razılığı üçün dostluq və düşmənlik etmək, qəlbi riyadan paklamaq, ibadəti yalnız Allah üçün etmək, özünüislah və nəfsi paklamanın uca məqamlarındandır.
İxlaslı əməli Əlidən (ə) öyrən...
Əməllər qiymətləndirilən zaman, qəbul qiyməti o şəxsə çatacaq ki, əməlində ixlas rəngi olsun.
Əməl və mükafat bazarında riya ilə olan işlərin heç bir qiyməti yoxdur və əcr və mükafat verilməyəcək.
Buna görə də, ixlas nəfis bir cəvahirdir və Allahın xüsusi bəndələrinin qəlbində əmanət qoyulur.

3. Allahı zikr etmək
Allah-taala Davud (ə) peyğəmbərə buyurdu:
-"Məni öz xoş günlərində xatırla ki, Mən də sənə çətin günlərində cavab verim".
"Bihar əl-ənvar", c. 14, səh. 37.
***
Çətinlik, narahatlıq və xəstəliklər zamanı hamı Allahı yad edir.
Bədbəxt hadisələr zamanı hamı bir nicat nurunun ardıncadırlar və Allaha tərəf əl açır və Ondan işlərinə fərəc və düyünlərin açılmasını istəyirlər.
Yalnız əlacsızlıq və çətinlik günlərində Allahı yad edən və Onun sorağına gedən şəxs mərifət sahibi deyil. Məsələn, dənizin dalğası və təhlükə zamanı Allahı çağırsın, amma, ayağı quruya çatan və təhlükə sovuşan kimi, yenə də Allahdan qafil olsun və Onun əmrlərinə itaət etməsin. Bəndəliyin şərti budurmu?
O həmişə bizim intizarımızdadır. Elə ki, möminin qəlbi Onu yad etdi, hacət əli Allaha doğru ucaldı, Öz bəndəsinin ibadət və itaəti ilə mələklər qarşısında fəxr edir.
Biz onun dəvətinə "oldu" deyirikmi?

4. Ehtiyac miqdarında azuqə və itaət
Tövratda deyilmişdir:
-"Ey Adəm övladı! Mənə ehtiyacınız qədər Mənə itaət edin. Cəhənnəm oduna səbriniz qədər Mənə günah edin. Dünya üçün orada qalacağınız müddət üçün çalışın. Axirət üçün orada qalacağınız müddət üçün azuqə toplayın".
"Əl-Cəvahir əs-səniyyəh", səh. 166.
***
Dünya və axirətdə bizim işimiz Allahladır.
O bizim mövlamızdır və biz Onun möhtac bəndələriyik. O nə qədər ehtiyacsızdırsa, biz də bir o qədər Ona möhtacıq.
Öz fəqirliyimizdən bir zərrə aşkar edək,
Necə ki, Allah varlıdır, biz ehtiyaclıyıq.
Onda, olduqca çox olan ehtiyacımız qədər Ona itaət edək və İlahi əzaba dözmə qüdrətimiz qədər günah edək. Yəni, heç bir dözümümüz olmadığı üçün, heç bir günah da etməyək.
Dünya keçid yeridir və daimi deyil. Axirət isə əbədi və daimi yerdir.
Ağıllı kimdir? O şəxs ki, "keçid"dən "qərargah" üçün azuqə götürür və fani və vəfasız dünyaya bel bağlamır. Bizim əsil evimizin axirət olduğu üçün, onun abadlığı üçün çalışmalıyıq. Öz dünyamızı axirətə çevirməliyik.
Axirət bir-iki gün ya bir-iki il deyil. Əksinə, həmişəlikdir.
Həm cəhənnəm əhli odda əbədi qalacaqlar, həm də cənnət əhli ali cənnətdə daimi qalacaqlar. Onda, elə iş görmək lazımdır ki, əbədi səadət və cənnəti qazanaq. Bu, dünyadan axirətə azuqə götürməkdir.

5. Allahı sevməyin yolu
Allah Davuda (ə) buyurdu:
-"Məni sev və Məni Öz məxluqlarımın yanında da sevimli et!"
Həzrət Davud (ə) buyurdu: -"İlahi! Oldu. Mən Səni sevirəm. Amma, Səni yaratdıqlarının yanında necə sevimli edim?"
Buyurdu: -"Onların yanında mənim nemətlərimi say. Həqiqətən sən Mənim nemətlərimi onlara saysan, onlar mütləq Məni sevəcəklər".
"Bihar əl-ənvar", c. 14, səh. 38.
***
Ehsan və yaxşılıq cazibə və məhəbbətin amilidir.
Kim bizə yaxşılıq etsə, onu sevirik. Ehsan nə qədər çox olsa, məhəbbət də daha çox olur.
Nə edək ki, qəlblərdə İlahi məhəbbət vücuda gəlsin, yaxud, əgər varsa artsın və davamlı olsun?
Onun yolu İlahi nemətləri xatırlamaqdır. Allah Quranda Öz nemətlərini bəşər üçün saymışdır. Habelə, tövsiyə etmişdir ki, İlahi nemətləri yad edin.
وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ
"Və (həmişə) Rəbbinin sənə olan nemətindən söhbət aç!" ("Zuha" surəsi, 11-ci ayə)
İlahi nemətlərə diqqət Onun dərgahına şükr etməyə zəmin yaradır.
Biz İlahi nemətlərdə qərq olmuşuq. Zahiri və batini, maddi və mənəvi, kiçik və böyük, hiss olunan və hiss olunmayan nemətlər. Bizim varlığımız Allahın nemətidir. Bizim vücudumuzda qoyulmuş sərmayə və qüvvələr Onun lütflərindəndir.
Onun nemətlərini özümüz və başqaları üçün yad edək ki, bizim qəlblərimizdə İlahi məhəbbət yaransın. Əgər ibadət də ediriksə, aşiqcəsinə və məhəbbət üzündən olan ibadət olsun.

6. Allahla dostluq və həmnişinlik
Ey Davud!
-"Yer əhlinə çatdır! Mən o şəxsi sevirəm ki, məni sevir. O şəxslə oluram ki, mənimlədir. Mənim zikrimlə ünsiyyətdə olanın munisiyəm. Mənimlə söhbət edənlə söhbət edirəm. Məni seçəni seçirəm. Mənə itaət edənə itaət edirəm".
"Əl-Məcalis əs-səniyyə", səh. 77.
***
Bizim Allahla əlaqəmiz necə olsa, O da bizimlə elə olacaq.
Allahla qarşılıqlı dostluq böyük bir hədiyyədir. O şəxs Allahın sevimlisidir ki, Allahı da sevsin. Allahın ünsiyyəti, qonşuluğu və birliyindən o şəxs faydalanacaq ki, Allahın munisi olsun, yaxşılıq və yaxşıların həmdəmi olsun və həmişə qəlbi və dili ilə Allahı zikr etsin.
Kim Allahın seçilmişi olur?
O şəxs ki, Allahı seçsin və əsil seçimi Allah və Onun razılığı olsun.
Allah kimin duasını qəbul edir?
Bütün ömrü boyu Allahın əmrlərinə qulaq asan, Ona bəndəliyi özünə iftixar sayan və üsyankarlıq barədə şeytanın vəsvəsələrinə qulaq asmayan şəxsin.
Kim bu dünyada allahtanıyan olsa, Allah da axirətdə onu tanıyacaq və Öz lütfünə şamil edəcəkdir. Kim bu dünyada Allahı tanımasa və onunla küsülü olsa, qiyamətdə də İlahi rəhmət və inayətdən məhrum olacaqdır. Kim "Allahın əmri"nə itaət etsə, Allah da "bəndənin duasına" cavab verən olacaqdır.

7. Mələk xislətli cavan
Allah-taala buyurur:
-"Mənim təqdirimə iman edən, Mənim yazdığıma razı olan, Mənim verdiyim ruziyə qane olan və Mənə görə öz şəhvət və istəklərini tərk edən cavan Mənim yanımda bəzi mələklərim kimidir".
"Kənz əl-ummal", c. 15, səh. 786.
***
Cavanlıqda pak olmaq peyğəmbərlər yoludur
Yoxsa, hər dinsiz qocaldıqda pəhrizkar olur.
Allah cənnəti itaət və bəndəlik qarşılığında verir. Allahın həqiqi bəndəsi o şəxsdir ki, Allahın istəyini öz ürəyinin təmənnasından üstün tutur, Allahın müqəddəratı qarşısında razı olur, səmavi məktəb qarşısında müti və təslim olur, hərislik, tamah və acgözlükdən uzaq olur, qənaət sərmayəsinə sahib olur, "Allah"a görə "öz" istəklərindən keçir və Axirətin əbədi ləzzətini dünyanın ani şəhvətilə dəyişmir.
Mələklər pak, məsum və fərmana itaətkardırlar.
İtaətkar insanlar da mələk xislətli, hətta, mələkdən də üstündürlər.
İnsanın mənəvi inkişafı üçün yol nə bağlıdır nə də məhdud. Sədi Şirazi demişkən: "Gör insanın uçuşu nə həddədir".
Xoş olsun pak, imanlı və iffətli cavanların halına ki, onları Allah sevir.

8. Mömini ziyarət, Allahı ziyarət
İmam Sadiqin (ə) belə buyurduğu rəvayət olunub:
-"Kim Allah xətrinə öz din qardaşını ziyarət etsə, Allah buyurar: -"Məni ziyarət etdin. Sənin mükafatın Mənim öhdəmədir. Mən sənin üçün cənnətdən az mükafata razı olmaram".
"Əl-Cəvahir əs-səniyyəh", səh. 264.
***
Dini mədəniyyətdə "mömini ziyarət" bir sünnədir. Din qardaşlarını ziyarət müstəhəb sayılır və İlahi razılağa səbəb olur.
Müsəlmanı sevmək bir dəyərdir. Sevgi və rəğbəti bildirmək bir başqa dəyərdir. Onun görşü və ziyarətinə getmək isə bu qəlbi sevginin göstəricisidir.
Vəhdətdə olan qəlblər İlahi rəhmətin nazil olma yeridir.
Ülfət və birliyi qıran hər bir şey bəyənilməzdir. Məhəbbət, səmimiyyət və bağlılığı artıran hər bir şey xoşa gələn və bəyəniləndir.
Allah Öz mömin bəndəsini elə sevir ki, onu ziyarət etməyi Allahı ziyarət etmək kimi sayır. Bu sünnəni yerinə yetirməyə savab da verir. Bu savab, "cənnət"in özüdür.
"Qovuşdurucu" ola biləcəyimiz halda, nə üçün "qırıcı" olaq?
Dini əlaqələri gücləndirmək və İslami qardaşlığı möhkəmləndirməklə Allahın razılığını əldə etmək olursa, nə üçün ixtilaf və ayrılığın ardınca olaq?

9. Rəhmət kölgənəcəyi
Allah-taala buyurur:
-"Mənə itaət edənlər Mənim ziyafətimdədirlər. Mənə şükr edənlər Mənim ziyarətimdədirlər. Məni zikr edənlər Mənim nemətimdədirlər. Mənə günah edənləri Öz rəhmətimdən naümid etmirəm. Əgər tövbə etsələr, Mən onların sevimlisiyəm. Əgər xəstələnsələr, Mən onların təbibiyəm. Onları çətinlik və müsibətlərlə müalicə edərəm ki, onları günah və eyblərdən paklayım".
"Əl-Cəvahir əs-səniyyəh", səh. 286.
***
Allahın dərgahı ümumi rəhmət və sonsuz razılığın mərkəzidir.
Hər kəs bir yolla bu kandara baş vurur və Allahın lütflərindən bəhrələnir. Şükr edən nemətin artmasına ümid edir. Xəstə Allahın şəfasına göz dikir. Fəqir Allahın kərəm və bəxşişinin intizarındadır. Günahkar bağışlanma ümidindədir. Yaxşı əməllər sahibi Allahın Axirətdə verəcəyi mükafata ümidvardır.
Yer üzü Onun ümumi süfrəsidir
Bu rəhmət süfrəsində nə düşmən var nə dost.
Bəzən də, ağrı və bəlalar möminin ruhunu paklamaq və hadisə və əziyyətlər kürəsində onun xalisləşməsi üçündür.
Azad bəndələr Onun nemətinə şükr edir və Onun bəlalarına səbr edirlər. Heç vaxt şikayət üçün ağız açmırlar. Dost tərəfindən gələn hər bir şeyi yaxşı sayırlar.
Bu bəndənin kamilliyi, ixlası, razılıq və təslim olmasının son zirvəsidir.
İnsan bu ruhiyyə ilə hər bir halda olur-olsun, özünü Allahın feyz və rəhmətinin sayəsində görür və Ondan razı olur.

10. Müjdə və xəbərdarlıq
Allah-taala Həzrət Davuda (ə) buyurdu:
-"Ey Davud! Günahkarlara müjdə ver və siddiqləri qorxut!"
Soruşdu: -"Günahkarlara necə müjdə verim və siddiqləri necə qorxudum?"
Buyurdu: -"Ey Davud! Günahkarlara müjdə ver ki, Mən tövbələri qəbul edirəm və günahları əfv edirəm. Siddiqləri də qorxut ki, öz əməllərilə məğrur olmasınlar. Çünki, Allah hansı bəndəni hesaba çəksə, o bəndə həlak olar".
"Usul əl-kafi", c. 2, səh. 314.
***
Əgər Allah bəndələrilə ədalətlə rəftar etsə, kim onun əzabından qurtula bilər?
Və əgər fəzl və rəhmətilə rəftar etsə, bir çoxlarını Öz alicənablıq və mehribanlığına şamil edəcəkdir.
Belə olan halda, nə günahkarlar məyus olmalıdırlar, nə də yaxşı əməl sahibləri qürurlanmalıdrlar. Həm İlahi rəhmətdən məyusluq bir bəladır, həm də Allahın lütf və bağışlamasına məğrur olmaq.
Allah-taala bəndələrinin üzünə tövbə adlı bir qapı açmışdır ki, özlərini çıxılmaz vəziyyətdə hiss etməsinlər və əməl namələrini möhürlənmiş görməsinlər. Bundan üstün hansı lütf ola bilər ki, bağışlayan Allah günahkar bəndələrinə də bir daha möhlət verir ki, günahkar bəndə öz əməl naməsinə yenidən baxsın və tövbə və yalvarışla xəta və günahlarının yerini doldursun.
Əməli saleh olan və sədaqətli şəxslər də ücbə (özünü bəyənmə hissinə) mübtəla olmamalı və özlərini Allah dərgəhına yaxın saymamalıdırlar. Əgər Allah ədalətlə rəftar etsə və bəndələrini dəqiq hesaba çəksə, kim imtahandan üzü ağ çıxa bilər?

Arzu və əcəl

* Tənbihul-xəvatir:«Nəql edilib ki, Allahın Peyğəmbəri(s) üç dənə çubuq götürdü və onların birini öz qarşısında yerə batırdı, digərini öz kənarında, üçüncüsünü isə uzaqda basdırdı və sonra buyurdu:«Bilirsiniz bunlar nədir?» Dedilər:«Allah və Onun Peyğəmbəri daha yaxşı bilir.» Buyurdu:«Bu insandır, bu əcəl və o birisi isə arzudur. Adəm övladı onun arxasınca gedir, amma əcəl gəlib çatır və o, arzusuna çatmır.»
* İmam Əli (ə):«Əgər insan əcəli və onun insana tərəf tələsməsini görsə, arzuya nifrət edər.»
* İmam Əli (ə):«Arzu əcəli (insanın) yad(ın)dan çıxarar.»
* İmam Əli (ə):« (İnsana) ən yaxın şey əcəl və ölüm, ən uzaq şey isə arzudur.»
* İmam Əli (ə):«İnsanın əcəli çatmayınca onun nəfsi arzusuz olmaz.»
* İmam Əli (ə):«Bilin! Siz, arxasında əcəl olan arzunun mühasirəsindəsiniz. Buna görə də kim əcəli çatmamış arzu günündə iş görsə işi ona xeyir verər və əcəli ona ziyan vurmaz.»
* İmam Kazim (ə):«Əgər əcəllər (hər bir kəsin ömür müddəti) məlum olsa arzular rüsvay və bərbad olar.»

Uzun arzunun nəticələri

* əl-Kafi:«Allah Musaya xitab edərək buyurdu:«Ey Musa! Dünyada uzun arzular etmə ki, qəlbin bərkiyər və qəlbi bərk olan insan Məndən uzaqdır.»
* İmam Əli (ə):«Kimin arzusu uzun-uzadı olsa, əməli az və qısa olar.»
* İmam Əli (ə):«Uzun arzu axirəti insanın yadından çıxarır.»

Qısa arzu

* Allahın Peyğəmbəri(s) İbn Məs’uda buyurdu:«Arzunu qısa et və səhər açılanda de:«Mən axşama çıxmayacağam və axşam düşəndə de:«Səhərə kimi sağ qalmayacağam. Dünyadan ayrılacağına ciddi hazırlaş və Allaha qovuşmağı sev.»
* İmam Əli (ə):«Dostlardan ayrılacağına, torpağın üstündə yatacağına, qarşısında hesab olacağına, özündən sonra yerdə qoyub getdiklərinin onun işinə yaramayacağına və qarşıya göndərdiklərinə möhtac olduğuna yəqin edən kəs arzunu qısa etməyə və əməl dairəsini uzun etməyə daha layiqdir.»
* İmam Baqir (ə):«Arzunu qısaltmaqla dünyadan ( axirət üçün) azuqə götür.»

Allahdan başqasına ümid bağlamaq olmaz

* «Allahın Peyğəmbəri(s):«Allah-taala: «Şübhəsiz Məndən başqasına ümid bağlamış hər bir möminin ümidini onu məyus etməklə qıraram.»
* İmam Əli (ə):«Kim insana ümid bağlasa ona tə’zim edib və onu böyük bilib.»

Allahın sevdiyi bəndələr

Qur’an:

«Həqiqətən, Allah yaxşı əməl sahiblərini sevir.»[1]
«Həqiqətən, Allah tövbə edənləri və pak olanları sevər.»[2]
«Bəli, kim əhdinə vəfalı olsa və Allahdan qorxsa... Həqiqətən, Allah təqvalıları (Allahdan qorxanları) sevər.»[3]
«Həqiqətən, Allah dözümlüləri sevər.»[4]
«Həqiqətən, Allah təvəkkül edənləri sevər.»[5]
«Allah-taala ədalətli olanları sevər.»[6]
«Həqiqətən, Allah-taala qurğuşunla hörülmüş divar kimi sıraya düzülərək Allah yolunda cihad edən kəsləri sevər.» [7]

Hədis:

* Allahın Peyğəmbəri (s):«Allah həyalı, təmkinli, namuslu və iradəli insanı sevər.»[8]
* İmam Səccad (ə):«Allah hər bir kədərli qəlbi və hər şükr edən bəndəni sevər.»[9]
* İmam Baqir (ə):«Allah-taala dilinə pis sözlər gətirmədən camaatla zarafat edən, tovhid əqidəsində olan, səbri öz vücudunun zinətinə çevirən və namaz qılmaqla fəxr edən kimsəni sevər.»[10]

Allah məhəbbətinin nişanələri

Qur’an:
«(Ey Peyğəmbər) De: Əgər Allahı sevirsinizsə mənə tabe olun ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızı bağışlasın. Allah bağışlayan və mehribandır.»

Hədis:
* İmam Əli (ə):«Allah-taala bəndəni sevən zaman ibadət məhəbbətini onun qəlbinə salar.»
* İmam Sadiq (ə):«Allahın məhəbbətini hiss etdiyindən sevinən bəndə gərək Allahın əmrinə itaət etsin və bizə tabe olsun. Məgər Allahın öz Peyğəmbərinə «De: Əgər Allahı sevirsinizsə, mənə tabe olun ki, Allah da sizi sevsin və…» buyurduğunu eşitməmisən?»

Allah yanında bəndənin məqamının meyarı

* İmam Sadiq (ə):«Allah yanında öz məqamını bilmək istəyən kəs, Allahın onun yanında məqamına baxsın. Çünki, bəndənin Allah yanında məqamı, Allahın bəndənin qəlbində olan məqamı qədərdir.»

Qəbr sorğu-sualı

* Allahın Peyğəmbəri (s) («Allah iman gətirənləri dünya və axirət həyatında möhkəm və doğru sözlə gücləndirər»[1] ayəsi haqda): «Burada, qəbr-də ölülərin sorğu-sualı nəzərdə tutulur.»[2]
* «Tənbihul Xəvatir»: «Allahın Peyğəmbəri (s) bir gün əvvəl orada bir şəxsin dəfn olunduğu qəbrin yanından keçirdi və ailəsi ağlayırdı. Buyurdu: «Sizin gözünüzə görünməyən iki rükət adi namaz bu qəbr sahibi üçün bütün dünyanızdan daha əzizdir.»[3]
* İmam Sadiq (ə): «Ölüdən qəbrdə beş şey barədə soruşarlar: namazı, zəkatı, həcci, orucu və bizim ailəmizə vilayəti. Vilayət qəbrin kün-cündən qalan dörd şeyə deyər: Sizlərin hər birinizin əyər-əksiyi olsa, onları təkmilləşdirmək mənim boynuma.»[4]
* İmam Sadiq (ə): «Qəbrdə əsil mömin və əsil kafirdən başqa, kimsədən sorğu-sual olunmaz.»[5]
* İmam Əli (ə): «Ey Allahın bəndələri! Bağışlanmayan üçün ölümdən daha ağırı qəbrdir. Belə işə qəbrin darlığı, təzyiqi, qaranlığı və tənhalığından qorxun. Allahın öz düşmənini xəbərdar etdiyi darısqal həyat qəbr əzabıdır.»[6]
* İmam Əli (ə): «Sizdən əvvəlkilərin gördüklərini görsəydiniz, hər an süst düşüb, vəhşət içində olar, sözəbaxan və itaətcil olardınız. Ancaq onların gördükləri sizə görünmür və pərdənin götürülməsi də yaxındadır.»[7]
* İmam Baqir (ə): «Kim namazının rukusunu tam yerinə yetirsə, qəbrdə heç qorxu və vəhşət ona yaxın durmaz.[8]

İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) Əhli-beyt (əleyhimussalam)-in imamliği barəsindəki hədislərindən

Müsəlman alimlərinin əksəriyyəti Əhli-Beytin (əleyhissalam) imaməti barəsində İslam Peyğəmbərindən(səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) çoxlu hədislər nəql ediblər. Onlardan bə`zilərinə işarə edirik:

1. SƏQƏLEYN HƏDİSİ: (İKİ AĞIR ƏMANƏT) –

أيها الناس إني قد تركت فيكم ما إن أخذتم به لن تضلوا بعدى : الثقلين وأحدهما أكبر من الاخر ؛ كتاب الله حبل ممدود من السماء إلى الارض وعترتي أهل بيتي وانهما لن يفترقا حتى يردا علي الحوض فانظروا كيف تخلفوني فيهما
“Ey müsəlmanlar! Mən sizin aranızda iki qiymətli əmanət qoyub gedirəm. Əgər onlardan yapışsanız məndən sonra yolunuzdan azmazsınız. İki böyük əmanətdən biri göylərdən yerə qədər yetən Allahın kitabı Qur`an, digəri isə Əhli-Beytimdir. Bu iki əmanət Qiyamətdə hövzu Kovvsərdə mənə yetişənə qədər bir-birində ayrılmaz! Baxın görüm onlarla necə rəftar edəcəksiniz?”

2. SƏFİNƏ HƏDİSİ: (GƏMİYƏ BƏNZƏR) –

انما مثل اهل بيتي فيكم كمثل سفينة نوح، من ركبها نجا و من تخلف عنها غرق

“Mənim Əhli-Beytimin misalı sizin aranızda Nuhun gəmisinə bənzər. Hər kim mindisə nicat tapdı, amma hər kim dala qalsa həlak olar!”

3. İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) buyurur: Məndən sonra on iki imam olar və hamısı da qureyşdən olar.

1. İmam Əli ibni Əbi Talib (əleyhissalam)
2. İmam Həsən ibni Əli ibni Əbi Talib (əleyhissalam)
3. İmam Hüseyn ibni Əli ibni Əbi Talib (əleyhissalam)
4. İmam Əli ibni Hüseyn Zeynal-Abidin (əleyhissalam)
5. İmam Mühəmməd ibni Əli əl-Baqir (əleyhissalam)
6. İmam Cə`fər ibni Mühəmməd Əs-Sadiq (əleyhissalam)
7. İmam Musa ibni Cə`fər əl-Kazim (əleyhissalam)
8. İmam Əli ibni Musa ər-Riza (əleyhissalam)
9. İmam Mühəmməd ibni Əli əl-Cavad (əleyhissalam)
10. İmam Əli ibni Mühəmməd əl-Hadi (əleyhissalam)
11. İmam əl-Həsən ibni Əli əl-Əsgəri (əleyhissalam)
12. İmam Mühəmməd ibni əl-Həsən, əl-Məhdi əl- Müntəzər (əleyhissalam)

Bizim on iki imamlarımız bunlardır. Ona görə də Haqq məzhəb olan şiə məzhəbinə “on iki imamçı şiələr” məzhəbi deyirlər.
Bunlardan başqa heç bir Əli övladlarına, saleh şəxslərə və alimlərə Allah dərgahında hansı məqamda olurlarsa olsunlar “imam” ləqəbi ilə müraciət doğru deyildir. Məsələn, həzrət Əli (əleyhissalam)-ın oğlu həzrət Abbasa, Həmzəyə və Hadi adlı övladlarına “imam” – deyilməsi düzgün deyildir.
Doğrudur ki, bə`zi vaxtlar bə`zi alimlərə də “imam” sözünü nisbət verirlər. Bu sözlə məqsəd həmin mə`sum və xəlifə nəzərdə tutulmur. Bəlkə də dahi alim və rəhbər kimi şeylər nəzərdə tutulur. Bə`zi vaxtlar belə sözlərə görə ixtilaflar da olur. Bu ixtilaflardan çəkinmək lazımdır.

Əməl dəftəri- sağ və sol tərəfin səhabələri

* İmam Sadiq (ə): «Allah-taala möminlə haqq-hesab çəkmək istədikdə, əməl dəftərini onun sağ əlinə verər və Özü ilə onun arasında haqq-hesab çəkər. Sonra buyurar: Mənim bəndəm. Filan işi, behman əməli görmüsən. Ərz edər: Bəli, ey pərvərdigar! Mən bu işləri görmüşəm. Allah-taala buyurar: Mən onları sənə bağışlayıb xeyir əməllərə çevirdim. Sonra camaat deyər: Sübhanallah. Bu bəndənin heç bircə günahı da olmayıb? Allahın “Əməl dəftəri sağ əlinə verilənlə asan haqq-hesab çəkilər və özününkülərin yanına şad qayıdar” sözünün mənası budur.» ,
* İmam Sadiq (ə): «Allah taala ...... hərgah bəndənin pisliyini istəsə, camaatın yanında onunla haqq-hesab çəkib məhkum edər və əməl dəftərini sol əlinə verər. Allahın “Əməl dəftəri boynunun arxasından onlara verilənlər dərhal deyər ki, vay olsun halıma, mən məhv oldum. Dünyada özününkülərlə şad-xürrəm yaşayan beləsi, şölənələn alova daxil olar.” sözünün mənası da budur.» ,

İpə-sapa düzülməmiş incilər

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Büdrəməmək üçün əvvəlcə düşün, sonra danış.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Az tapılır ki, insan qarınqulu olduğu halda, xəstələnməsin.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Hər kəsin dəyəri onun biliyi qədərindədir.”

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Başqasının sirri üzərindən pərdəni götürənin öz evinin sirləri aşkar olar.”

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Qardaşına quyu qazan özü düşər.”

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Qadınlarınızın pak qalması üçün gözünüzü xalqın namusundan çəkin.”

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Mömin başqaları ilə keçinir və əsla kimsə ilə didişmir.”

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Dolanışıqda orta həddi gözləyən şəxs heç vaxt fəqir olmaz.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Çox vaxt bir saatlıq şəhvət ləzzətindən uzun qəm-qüssə yaranır.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Özünü islah etməyən şəxs başqasını necə islah edə bilər?!”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Qəlbini dünya məhəbbəti tutan kəs Allah sevgisini necə iddia edə bilər?!”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Nadanlığın sübutu üçün insanın özündən razı olmağı yetər.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Hədsiz zarafat abır-həyanı aradan aparır və düşmənçiliyə səbəb olur.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Hədsiz zarafat axmaqlıq nişanəsidir.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Kömək etdiyin kimi kömək görərsən.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Axirəti üçün sədəqə verməyənlərə dünyanın heç bir faydası yoxdur.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Çox gülənin qəlbi ölər.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Başqalarının eyblərindən danışan kəs əvvəlcə öz eyblərindən başlamalıdır.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Özün üçün bəyənmədiyini başqaları üçün bəyənmə. Özün üçün istədiyini qardaşın üçün də istə.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Xalqın ən dəyərlisi faydasız işdən uzaqlaşan kəsdir.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Kərəm odur ki, sənə ağız açılmamış əta edəsən.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Gözlərin ən üstünü xeyir işlərdə çalışan gözlərdir.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Özündən razı olmaq sizin nəsihət qəbul etməyinizə mane olur.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“İbrətlərdən nəsihət alın və keçmişdəkilərin başlarına gələnlərdən ibrətlənin.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Dünya və axirət ağıl və düşüncə ilə əldə edilər.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Xoş xasiyyət qədər başqa heç bir şey həyatı şirin etmir.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Elminizi başqalarına öyrədin və başqalarının elmini öyrənin.”

İmam Həsən (ə) buyurur:
“Ağılın kamilliyi xalqla xoş münasibətdə olmaqdır.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Xoş o kəsin halına ki, öz eyblərinə məşğul olduğuna görə, möminlərdə eyb axtarmaqdan uzaqdır.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Bilmədən bir iş görən şəxsin xarab etdiyi düzəltdiyindən çox olar.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Hər kəs başqasının pis işini başqalarına bildirsə, özü o işi görmüş kimidir.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“İsrafçılıq yaxşı deyildir, amma yaxşı işdə israf yoxdur.”

Məsumlardan Hədislər

Allahın Peyğəmbəri (s): "Allah-Təala sevdiyi bəndəsini çətinliyə salar ki, onun ahu zarını eşidsin."
Allahın Peyğəmbəri (s): "Elm öyrənin (din tələbəsinin) əcəli çatdiqda Şəhid kimi ölər."

İmam Əli (Ə): " Zülm ayaqları sürüşdürər, nemətləri əldən alar və ümmətləri məhvə doğru çəkər."
İmam Əli (Ə): " Fikirləş sonra danış ki, azğınliqlardan amanda qalasan."

Həzrət Zəhra (S.Ə): " Peyğəmbər qiyamətdə ümmətinin günahkarlarına şəfaət edəcək."
Həzrət Zəhra (S.Ə): " Sizin ən yaxşılarınız təvəzökar olanlar və xanımlarına hörmət edənlərdir."

İmam Həsən (Ə): " Zəkat heç vaxt sərvəti azaldmaz."
İmam Həsən (Ə): " Quran oxuyan şəxsin gec, ya tez qəbul olunmuş bir duası var."

İmam Hüseyn (Ə): " Mən ölümü eyniylə xoşbəxtlik, zalımlarla yaşamağı isə ağrılı bir əzab sayıram."
İmam Hüseyn (Ə): " Başqalarının günahından qorxan, lakin öz günahının cəzasını yaddan çıxaranlardan olma."

İmam Səccad (Ə): " Cəhənnəm odundan qorxan şəxsgünahlarəndan tövbə edər."
İmam Səccad (Ə): " Əgər bir şəxs səni söydükdən sonra üzr istəyərsə onu bağışla."

İmam Baqir (Ə): " Sənə zülm etmişlərsə də, sən zülm etmə."
İmam Baqir (Ə): " Səni tərif etsələr sevinmə."

Əcəl

* İmam Əli (ə):«(Allah) əcəlləri (ömrün müddətini) təqdir edib, müəyyənləşdirib. Bəzilərini uzun və Bəzilərini qısa edib və bir qismini arxaya atıb və bir qismini qabağa salıb. Onların amillərini ölümə bağlayıb (əcəlin sona çatmasının səbəblərini hazırlayıb).»
* İmam Əli (ə):«Əcəl və ölümdən doğru şey yoxdur.»
* İmam Əli (ə):« Əcəl nə gözəl dərmandır.»
* İmam Əli (ə):«İnsanın nəfəsləri onun ölümə tərəf addımlarıdır.»

Əcəl möhkəm bir qaladır.

Quran:
«Allahın izni olmayınca heç kəs ölmür. O, vaxtı müəyyn edilmiş bir yazıdır.»
Hədis:
* İmam Əli (ə):«Əcəlin gözətçiliyi kifayətdir.»
* İmam Əli (ə):«Əcəl möhkəm qaladır.»

Hər bir şeyin ömrü var.

*İmam Əli (ə):« Hər bir şeyin müddəti və sonu vardır.»
*İmam Əli (ə):«Allah hər bir şey üçün ölçü və hər bir ölçü üçün əcəl və son qoyub.»

Hər bir ümmətin əcəli (sonu) var.

Quran:
«Hər bir ümmətin ömür müddəti vardır. Onların əcəli gəlib çatdıqda ondan nə bircə saat yubanar, nə də qabağa keçərlər!»
«Biz heç bir məmləkəti əcəli gəlib çatmamış məhv etmədik. Heç bir ümmət nə əcəlindən qabağa keçə bilər, nə də ondan arxaya qala bilər.»
Həmçinin müraciət et: Nəhl, 61; Ta Ha, 129; Ənkəbut, 5; Şura, 14; .
Muminun, 43

Şərti və qəti əcəl.

Quran:
«Sizi palçıqdan yaradan, sonra da bir əcəl müəyyən edən Odur. Qəti əcəl Onun yanındadır. Siz yenə də şübhə edirsiniz!»
Hədis:
* İmam Sadiq (ə)-yuxarıda qeyd olunan ayənin təfsirində buyurmuşdur- «Naməlum (adsız) əcəl asılı və şərti haldadır, Allahın istəyi ilə tez və gec ola bilir. Amma məlum (adı olan) əcəl Allahın Qədr gecəsindən gələn ilin Qədr gecəsinə kimi qəzavü-qədər olaraq müəyyənləşdirdiyi əcəldir və Allah onun barəsində buyurmuşdur:«Onların əcəli gəlib çatdıqda bircə saat belə nə yubanar, nə də qabağa keçərlər.»

Şərti əcəli uzaqlaşdıran amil.

* İmam Əli (ə):«Ömürlər sədəqə verməklə uzanır.»
* İmam Sadiq (ə):«İnsanlar öz ömürlərindən çox öz yaxşılıq və ehsanları ilə yaşayırlar. Həmçinin əcəllərinin çatmasından çox günahlarının nəticəsində ölürlər.»

 

 

 

Mömin kimdir?

Quran:
«Möminlər yalnız o kəslərdir ki, Allah adı çəkiləndə ürəkləri qorxudan titrəyər, Allahın ayələri oxunduğu zaman imanları daha da artar, onlar ancaq öz Rəbbinə təvəkkül edərlər.* O kəslər ki, namaz qılar və verdiyimiz ruzidən (Allah yolunda) sərf edərlər.* Onlar həqiqi möminlərdir. Onların öz Rəbbi yanında dərəcələri vardır. Onları bağışlanma və tükənməz, gözəl ruzi gözləyir.»[686]
Həmçinin müraciət edin: Tovbə 71; Yusuf 106; Muminun 1-11; Qəsəs 52-55; Səcdə 15-19; Şura 35.39; Fəth 29; Bəyyinə 5, 7-8.
Hədis:
* Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin elə yumşaq və mülayimdir ki, sən onun axmaq olmasını zənn edərsən.»
* Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin camaatın öz mal və canını etibar etdiyi kəsdir.»
* Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin o kəsdir ki, nəfsi onun əlindən əziyyətdədir, camaat isə asayiş və rahatlıqda!»
* Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin salamı əvvəl verər, münafiq isə «gərək mənə salam versinlər» deyər.»
* Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin ünsiyyət qurur və onunla ünsiyyət qurulur. Ünsiyyət qurmayan və ünsiyyət qurulmayan kəsdə xeyir-bərəkət yoxdur. İnsanların ən yaxşısı camaat üçün daha xeyirli olan kəsdir.»
* Allahın Peyğəmbəri (s):«Özünün yaxşı işinə sevinən və pis işindən narahat olan kəs mömindir.»
* Allahın Peyğəmbəri (s) möminin vəsfində buyurmuşdur:«Hərəkət və rəftarları mülayim və mehribandır, görüşü şirin... Hər bir şeyin ən üstününü axtarır, xislətlərin ən dəyərlisini…Nifrət bəslədiyi kəsə zülm etmir və sevdiyi şəxsə görə günaha batmır. Xərci azdır, çox kömək və yardım edir...İşi çox yaxşı yerinə yetirir, sanki onu özü üçün görür. Gözləri aşağı baxır. Bağışlayan əli var, bir şey istəyəni boş geri qaytarmır. Sözünü ölçüb-biçir və dilini lal edir... Batili, hətta dostundan qəbul etmir və haqqı, hətta düşmənindən olsa belə inkar etmir. Elmi ancaq bilməyə görə öyrənir və biliyi yalnız əməl etməyə görə əldə edir... Dünyapərəstlərlə rəftar edəndə onların ən zirəngi, axirət axtaranlarla olanda onların ən pəhrizkarıdır.»
* İmam Əli (ə):«Möminin sevinci üzündə, kədəri qəlbindədir. Sinəsi hər şeydən genişdir (çox hövsələli və geniş ürəklidir). Nəfsi isə hər şeydən xardır. Özünü yuxarı tutmağı sevmir və şan-şöhrətə nifrət bəsləyir. Qəm-kədəri uzun, himmət və çalışqanlığı yüksəkdir... Sükutu çoxdur və vaxtı boş keçmir. Şükr edən və səbrlidir. Fikrə dalıb və (başqaları ilə) dostluğunda möhkəm olmağa hərisdir.
Mülayim və mehribandır. İradəsi çaxmaq daşından da möhkəmdir, amma bununla belə quldan da həqir və xardır.»
* İmam Əli (ə):«Mömin şadlıq və asayiş zamanı şükr edən, bəla və çətinlik zamanı səbrli , naz-nemət içində olan zaman isə qorxu içindədir.»
* İmam Əli (ə):«Mömin sadə qəlbli (hiylə-kələksiz) və alicənabdır. Öz nəfsindən arxayındır və həmişə qorxu (Allah qorxusu) və qəm içindədir.»
* İmam Əli (ə):«Mömin öz qəlbini alçaq şeylərdən təmizləmiş kəsdir.»
* İmam Əli (ə):«Mömin öz dinini dünyası ilə təmizləyn kəsdir. Günahkar o şəxsdir ki, dünyasını dini ilə qoruyur.»
* İmam Səccad (ə):«Mömin salamat olmaq üçün sükut edir və faydalanmaq üçün danışır.»
* İmam Sadiq (ə):«Mömin yaxşı və xərci-zəhməti az olan bir yardımçıdır. Yaşayışını yaxşı idarə edir və bir dəlikdən iki dəfə sancılmır.»
* İmam Sadiq (ə):«Mömin dində qüvvətli, yumşaqlıqda uzaqgörəndir. İmanı yəqinliklədir. (Dini) başa düşməyə həris, doğru yolu getməkdə şövqlüdür... İş və çətinliklərinin olmasına baxmayaraq namazını tərk etmir.»
* İmam Sadiq (ə):«Mömin o kəsdir ki, gəliri halal və pak, əxlaqı gözəl, batini sağlam və düz olsun, malının artığını (ehtiyacı olanlara) paylasın və çox danışmaqdan çəkinsin.»
* İmam Rza (ə):«Mömində üç xasiyyət olmayınca o mömin deyil: bir xüsusiyyət Allahından, bir xüsusiyyət Peyğəmbərindən (s) və bir xüsusiyyət Allahın vəlisindən (ə). Rəbbinin xüsusiyyəti sirri örtülü saxlamaq, Peyğəmbərinin (s) xüsusiyyəti xalqla mülayimlik və Allahın vəlisinin xüsusiyyəti çətinlik və sıxıntılarda səbrli olmaqdır.»

Möminin möhkəmliyi

* İmam Baqir (ə):«Mömin dağdan da möhkəmdir. Dağdan bir şey azalar, amma möminin dinindən bir şey azalmaz.»
* İmam Sadiq (ə):«Mömin dəmir parçasından da möhkəmdir. Dəmir parçası oda qoyulanda dəyişir, amma mömin dəfələrlə öldürülsə də qəlbində dəyişiklik yaranmır.»

Hər şeyin möminin qarşısında təzim etməsi

* İmam Sadiq (ə):«Mömin o kəsdir ki, hər bir şey ondan qorxur. Çünki o Allahın dinində qüdrətli və izzət sahibidir, heç nədən qorxmur və bu onun nişanəsidir.»
* İmam Sadiq (ə):«Hər şey hətta yerin həşərat, sürünən və yırtıcıları və göyün quşları möminin qarşısında təslimdirlər.»

Möminlər azdırlar

* İmam Əli (ə):«Allah yer üzünü insanların ehtiyaclarından xəbərdar olan və nicat, qurtuluş yolunda elm öyrənən kəsdən boş qoymayıb. Əlbəttə, onların sayı azdır. Allah bunu (keçmiş) peyğəmbərlərin ümmətlərinin içində aydınlaşdırıb və onları gələcək nəsillər üçün nümunə edib. Məsələn, Nuhun qövmü barəsində: «Onunla birlikdə çox az adam iman gətirdi.»
*İmam Sadiq (ə):«Mömin qadın mömin kişidən, mömin kişi isə qırmızı kibritdən də az tapılandır. Sizlərdən hansınız qırmızı kibrit görmüsünüz?!»

Möminin əlamətləri

* İmam Səccad (ə):«Möminin beş əlaməti var: xəlvət və təklikdə olanda pəhrizkar olmaq, yoxsulluq zamanı sədəqə vermək, bəlalar müqabilində səbrlilik, qəzəblənəndə həlimlik və qorxu olmasına baxmayaraq doğruçuluq.»
* İmam Sadiq (ə) «möminin mömin olması nə ilə bilinir?» sualının cavabında buyurmuşdur:«Allah qarşısında təslim olması və düçar olduğu sevinc və kədərlə razılaşması ilə.»

Möminlərin ən yaxşısı

* İmam Əli (ə):«Möminlərin ən yaxşısı can, ailə və malını (Allah yolunda) daha çox təqdim edəndir.»
* İmam Əli (ə):«Möminlərdən o şəxsin imanı daha üstündür ki, verdiyi və aldığı, qəzəb və sevinci Allaha görədir.»

Görməyə-görməyə peyğəmbərə iman gətirənin fəziləti

Allahın Peyğəmbəri (s):«Məni görən şəxsin iman gətirməsi təəccüblü deyil, bəlkə əksinə, yazılı vərəqləri görüb əvvəlindən axırına kimi ona iman gətirənlərin iman gətirmələri təəccüblüdür.»
* Allahın Peyğəmbəri(s):« Qardaşlarımı nə vaxt görəcəyəm?» Soruşdular:«Məgər biz sizin qardaşlarınız deyilik?» Buyurdu:«Siz mənim səhabələrimsiniz, mənim qardaşlarım mənə görmədən iman gətirən kəslərdir. Onları görmək şövqündəyəm.»

 

Uşaqlıq dövrü

* Allahın Peyğəmbəri(s): «Uşağın balaca vaxtı dəcəlliyi (və şeytanlığı), böyüyəndə əqlinin çoxluğuna dəlalət edir.»
* İmam Əli(ə): «Uşaqlıq dövrü özünü əziyyətə və çətinliyə salmayan şəxs, böyüyəndə şərəfə çatmaz.»
* İmam Əli(ə): «Uşaqlığında soruşan böyüyəndə cavab verər.»
* İmam Əli(ə): «Uşaqlığında öyrənməyən böyüyəndə inkişaf etməz.»
* İmam Əli(ə): «Nadan, qoca olsa da uşaqdır. Alimsə, yeniyetmə olsa da böyükdür.»
* İmam Kazim (ə): «Oğlanın uşaqlıq dövründə dəcəlliyi (və şeytanlığı), böyüyəndə dözümlülüyünə səbəb olduğuna görə bəyənilibdir.»

 

Allahdan bağışlanmaq diləyirəm!

İmam Sadiqdən (ə) nəql olunub:
Hər kəs pis bir iş görsə gün boyu ona yeddi saat möhlət verirlər. Elə isə “Əstəğfurullahil-ləzi la ilahə illa huvəl-həyyul-qəyyum” desə, onu üçün (günah) yazmazlar.”

 

Tərbiyəvi hədislər

Həzrət Əli (ə) buyurub:
"Ürəklər üçün istəmək - istəməmək, üz gətirmək- arxa çevirmək halətləri var. İstək və meyillər yolu ilə ürəklərin sorağına gedin. Ürəkləri bir işə məcbur etsəniz onlar kor olacaq."

Həzrət Əli (ə) buyurub:
Əgər həlim və dözümlü deyilsənsə, özünü həlim və dözümlü kimi apar. Elə bir şəxs yoxdur ki, özünü başqasına bənzətsin və onun kimi olmasına ümid olmasın.

Həzrət Əli (ə) buyurub:
Hər vaxt bir işdən qorxsan, özünü o işin ağuşuna at. Ona görə ki, çəkinmək və qorxunun çətinliyi, qorxduğun işin özündən daha qorxludur.

Həzrət Əli (ə) buyurub:
"Eybi fərdlər öz eybləri üçün bəhanə yaratmaq üçün , camaatın eybini yaymaq istirlər." (Red. Öz günahlarında şərik olanları axtarırlar ki, etdikləri günahları gizlətsinlər.)

İmam Sadiq (ə) buyuyub:
Hər vaxt birini sevsən, ona xəbər ver. Çünki bu, sizin aranızda dostluğu daha da möhkəmlədir.
Cəmiyyət arasında nəsihət etmək, tərəf müqabilinin şəxsiyyətini əzmək və kiçiltməkdir.

Peyğəmbər (s) buyurub:
Yanında uşaq olan şəxs gərək uşaq kimi rəftar etsin. (Red. Uşaqla tərbiyəvi rəftar edərəkən özünü uşağı anladığı həddində aşağı endirsin.)

İmam Kazım (ə) buyurub:
Övladlarınıza və`d verdikdə, ona əməl edin. Çünki onlar sizi özlərini ruzi verəni hesab edirlər. Allah, heç bir şeyə görə övlad və qadınlara görə qəzəbləndiyi qədər qəzəblənmir.

Həzrət Əli (ə) buyurub:
Namazı övladlarınıza (büluğa) dini vəzifələrinin əməl etmək həddinə çatmazdan öncə öyrədin. Şər`i büluğa çatanda onlardan vacib namazı yerinə yetirmələrini istəyin.

Nur yağışı

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Dostlarımın (qardaşlarımın) ən yaxşısı eybimi mənə hədiyyə edən kəsdir.”

İmam Riza (ə) buyurur:
“Allahın az ruzisinə razı olan kəsin Allah da az əməlinə razı olar.”

İmam Sadiq (ə) buyurur:
“Bizim şiələrimiz onlardırlar ki, təklikdə Allahı çox zikr edərlər.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Başqalarında eyb axtarmaq ən pis eyb və ən pis günahdır.”

İmam Hüseyn (ə) buyurur:
“Möminin haqqını yerinə yetirmək, Allaha edilən ibadətlərin ən üstünüdür.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Ən güclü insan xalqa qalib gələn yox, nəfsinə qalib gələndir.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Bir şeyi bilmədən danışan kəsə göyün və yerin mələkləri lənət oxuyar.”

İmam Səccad (ə) buyurur:
“Camaat elm oxumağın faydalarını bilsəydilər, qanları axıdılmaqla, dəryalara baş vurmaqla olsaydı da belə, yenə təhsil ardınca gedərdilər.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Ən güclü günah şəhvətə tabeçilikdir. Ona itaət etməyin, yoxsa düşüncənizi Allahdan uzaqlaşdırar.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Hər kəs qırx gün Allaha ixlasla (riyasız) ibadət etsə, Allah hikmət çeşməsini onun qəlbindən dilinə axıdar.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Məzluma kömək və qəmgini şad etmək böyük günahların kəffarələrindəndir.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Başqaları üçün pis hesab etdiyin işlərdən uzaqlaşmaq ədəbli olmağın üçün kifayət edər.”

Həzrət Əli (ə) buyurur:
“Başqalarından bildiyin pis əməllərə göz yummaq ən şərəfli əməllərdəndir.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Günahın kiçikliyinə yox, kimə qarşı günah etdiyinə bax.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Ölümü çox yada salın, çünki ölümü xatırlamaq günahları yuyur və insanı dünyaya qarşı etinasız edir.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Allah insana onun xoş xasiyyətinə görə Allah yolunda cihad edənlərin mükafatını verər.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Mənim Əhli-beytim Nuhun gəmisi kimidir. Ona minən nicat tapar, ondan üz çevirənsə qərq (həlak) olar.”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Ya Əli, səni sevib, məhəbbətinə sadiq olan kəsin xoş halına və sənə düşmən olub, haqqında yalan danışan kəsin də vay halına!”

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur:
“Başqa şeylər sizi özünə məşğul etməmiş, xeyir iş görməkdə qabağa düşün.”

Rəhmət haqqında rəvayətlər

Əbu Səid Xidri İslam Peyğəmbəri (s)-in belə buyurduğunu nəql edir: “Günahkar möminlər Cəhənnəmə aparıldığı zaman onlar Cəhənnəmdən çıxarılanadək Cəhənnəm odu onlara qarşı soyuyar. Bu zaman Allah-Taala mələklərinə buyurar: “Bunları Mənim fəzl və rəhmətimlə Behiştə aparın. Mənim mərhəmət və lütf dəryam sahilsiz, fəzl və ehsanım sonsuzdur.”
Əhli-beyt (ə)-dan belə bir rəvayət nəql olunmuşdur: “Qiyamət günü Allah-Taala iman əhlini bir nöqtəyə toplayıb buyurar: “Mən sizin boynunuzda olan haqqımdan keçdim, siz də bir-birinizə olan haqqınızdan keçin ki, Cənnətə daxil ola biləsiniz.”
Başqa bir rəvayət də buyurulur: “Qiyamət günü gətirilən iman əhlinə belə buyurular: “Ey mənim bəndəm, nemətlərimə günahla cavab verdin, nemətlər artdıqca günahlarını artırdın.” Bəndə xəcalətdən başını aşağı salar. Rəhmət dərgahından ona xitab olunar: “Ey mənim bəndəm, başını qaldır. Səni günah etdiyin vaxt bağışlamış, günahlarına əfv qələmi çəkmişdim.”
Digər bir rəvayətdə oxuyuruq: “Bəndəni yaxın gətirərkən günahların çoxluğu səbəbindən başını aşağı salıb, xəcalətdən ağlayar. İzzət və rəhmət dərgahından xitab olunar ki: “O gün ki, günah edib gülərdin, səni utandırmadım. Bu gün ki, günah etməyə-etməyə xəcalət çəkib ağlayırsan, sənə necə əzab verim?! Günahlarını bağışladım, Cənnətə girməyin üçün icazə verdim!”
İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: “Allahın rəhməti yüz qisimdir. Onlardan yalnız birini dünyada göstərib, bəndələri arasında paylayar. Rəhmətinin 99 qismini isə öz ehsan xəzinəsində saxlayaraq axirətdə üstünə bir qisim də əlavə edib bəndələrinə şamil edər.”
Mühəddislər rəisi Şeyx Səduqdan rəvayət olunmuşdur ki, Məsum İmamlar (ə) buyurur: “Qiyamət qurulan zaman Allahın geniş rəhməti elə cilvələnər və günahkarlar dəstə-dəstə bağışlanar ki, hətta qovulmuş şeytan da bağışlanmaq tamahına düşər.”
“Biharul-ənvar”da (7-286) bir rəvayətdə buyurulur: “Mömin bəndə qəbrə qoyulduqdan sonra qəbrin üstü torpaqlanar, dost-tanışlar onu tənha qoyub gedərlər. Allah-Taala lütf və rəhməti ilə xitab edər: “Ey Mənim bəndəm, bu qaranlıqda tək qaldın. Razılıqlarını qazanmaq üçün Mənə qarşı günah etdiyin kəslər səni tək qoyub getdilər. Bu gün öz rəhmətimlə sənə elə bir nəvaziş göstərərəm ki, xəlq olunmuşlar təəccüb edərlər.” Sonra mələklərə xitab olunar: “Ey Mənim mələklərim! Bəndəm qərib, kimsəsiz, çarəsiz qalmışdır. İndi qəbirdə Mənim qonağımdır. Gedin ona kömək edin, onun üçün Behiştə qapı açın, ətirli bitkilər və təamlar hazırlayın. Sonra onu Mənim ixtiyarımda qoyun. Ona Qiyamət gününə qədər munis olacağam.”

Ümid

Əli ibn Əbi Talib (ə):
Dörd şeyi bilən dörd şeydən ümidini kəsməz:
1. Dua etməsinə əmr olunan şəxs, dualarının qəbul olmasından ümidsiz olmaz.
2. Tövbə etməyə çağrılan şəxs, tövbəsinin qəbul olmasından ümidsiz olmaz.
3. Bir şəxs bağışlanmaq tələb etməyə vadar olunubsa, bağışlanmaqdan ümidsiz olmaz.
4. Bir şəxsə şükür etmək öyrədilibsə, o, nemətlərin çoxalmasından ümidsiz olmaz.

Kişilərin ən yaxşısı onlardır

Rəsuli- Əkrəm(s) buyurmuşdur:
"Kişilərin ən yaxşısı onlardır:
1 – təqva və iman sahibi olsun;
2 – pakizə və səliqəli olsun;
3 – səxavətli və bağışlayan olsun;
4 – nəcabətli və əsalətli ailədən olsun;
5 – öz valideyninə qarşı yaxşı, əməlisaleh olsun;
6 – çalışqan olub ailənin ehtiyaclarını aradan qaldırsın;
7 – danışığında mərifətli olub söyüş söyməsin, nalayiq sözlər danışmasın;
8 – qarınqulu olmasın və gələn qonağı yaxşı qarşılasın;
9 – həyat yoldaşına qarşı əmanətdar olub onu döyməsin;
10 – paxıllıqdan uzaq olsun;"

Xətər baş verən zaman...

İmam Əli (ə):

Paxıllığının şərinə görə vay olsun paxıla! Allah uşağı himayə edənin ruzisini yetirər. Vay o kəsə ki, azad insanlara zülm edir. Hər kəsin qəmi onun himməti qədərdir. Heyhat, düşmənin nəsihətindən!

Xoşbəxtin səy və himməti axirət üçündür, bədbəxtin səy və himməti isə dünya üçün. Özünübəyənmək insanı xarab edər. Özündən (yəni həvayi-nəfsin istəklərindən və günah arzulardan ) qaçmaq aslandan qaçmaqdan daha faydalıdır. Həris elə həlak olub ki, ondan xəbər də yoxdur. Malik olduğun hər şeyi gətir ki, tanınasan. Hər kəsin qiyməti onun himmətinə bağlıdır. Müqəddər olunan şeylər gəlib çatacaq. Sözgəzdirən bir neçə aylıq fitnəni bir saatın içində bərpa edər. Sədəqə ruzini artırar. Sən ruzi dalınca qaçdığın kimi o da sənin dalınca qaçır.

Xətər baş verən zaman qorxağın ürəyi aram olar. Səbr edən öz muradına çatar. Doğruçuluqla insan böyüklərin dərəcəsinə çatar. Öz qəbiləsinə yaxşılıq etməsi nəticəsində onların mehtəri olar. Ümidsizlik can rahatlığıdır. Səadət sahibləri ilə yoldaşlıq etmək tərəqqiyə səbəb olar.

Axirət çətinlikləri ağırdır, özünə tədarük gör!

İmam Əlidən (ə) nurlu kəlamlar:

Yüksək iradə və himmətli olmaq imandan irəli gəlir. Danışığın eybi onun uzun-uzadı olmasındadır. Zülmün axırı təhlükəlidir. Nadan dostdan çox ağıllı düşmən barədə fikirləşmək lazımdır. Axirət çətinlikdəri ağırdır, özünə tədarük gör!

Elmi qorumaq üçün çalış, nəinki, kitab yığmaq üçün. Zülmkarın cəzası qəfil ölümdür. Hər gecənin gündüzü var. Sağlam olan hər kəs qənimət əldə edib. Allaha təvəkkül edənlərin dəyəri böyükdür.

Ölüm çətinliyi cinssiz (pis) yoldaşdan asandır. Ağıllı cavan axmaq qocadan üstündür. Sənin bədrəftar olmağına səbəb olan şəxs səni aldadıb. Səni yersiz əsəbləşdirən kəs sənə xəyanət edib. Haqq sözdən acığı gəlmək pisdir.

Möminin qəniməti hikmət əldə etməkdir. Hər kəs din əldə edibsə nicat tapacaq. Fəzilətlə iftixar etmək, nəsillə fəxr etməkdən üstündür. Nəfsinin şərindən amanda olan şəxs qurtular. İnsanın zirəkliyi onun əsli-nəcabətinə bağlıdır.

Nicat düzgünlükdədir. Hər bir ürək bir şeyə məşğuldur. Onun nemətinə naşükür olmağın axırı yoxdur. Hər kəsin sözləri onun şəxsiyyətini tanıtdıran əvəzləyicidir. Haqqı qəbul etmək dindəndir

İmam Cəfər Sadiqdən (ə) hədislər

“Böyüklərimizə ehtiram göstərməyən, kiçiklərimizə isə rəhm etməyən kəs bizdən deyildir.”

“Bizim vilayətimiz (hakimiyyətimiz) Allahın hakimiyyətidir. Heç bir peyğəmbər bu vilayətsiz məb’us edilməmişdir.”

“Başqasının sirri üzərindən pərdəni götürənin öz evinin sirləri aşkar olar.”

“Qardaşına quyu qazan özü düşər.”

İmam Sadiq (ə) buyurur: “Qadınlarınızın pak qalması üçün gözünüzü xalqın namusundan çəkin.”

“Mömin başqaları ilə keçinir və əsla kimsə ilə didişmir.”

“Dolanışıqda orta həddi gözləyən şəxs heç vaxt fəqir olmaz.”

“Çox vaxt bir saatlıq şəhvət ləzzətindən uzun qəm-qüssə yaranır.”

“İnsanın daxili islah olarsa, zahiri rəftarı möhkəmlənər.”

“Tənbəllik və hövsələsizlikdən uzaq ol. Çünki bu iki hal bütün pisliklərin başlanğıcıdır.”

Mələklərin girmədikləri evlər

Allahın Peyğəmbəri (s): «Cəbrayıl (ə) mənim yanına gəlib dedi: Ey Məhəmməd! Dişlərinə misvak vurmadığınız, su ilə təharət etmədiyiniz və pis barmaqlarınızı yumadığınız halda, mələk necə yanına gəlsin?»
İmam Baqir (ə): «Cəbrayıl dedi: Ey Allahın Peyğəmbəri! Biz orada insan təsviri olan otağa, sidik olan yerə və itin olduğu evə girmərik.»

Mələklərin sifətləri

İmam Əli (ə) (Mələkləri vəsf edərkən): «Onlar yaradılmışlardan Səni ən çox tanıyanı, Səndən ən çox qorxanı və Sənə ən yaxın olanlarıdır. Nə (kişilərin) bellərdə, nə də uşaqlıqlarda olmayıb, murdar sudan yaradılmayıb, ruzigarın hadisələrindən pərişan olmayıblar. Onlar Sənin yanındakı məqam və mənzillərinə, bütün vücudları Sənə eşq olmalarına, Sənə ibadətlərinin çoxluğuna, Sənin işlərindən qəflətlərinin azlığına baxmayaraq Sənin onlardan gizlin olan həqiqətlərini və zatını görsələr, şübhəsiz öz əməllərini kiçik sayarlar.»
İmam Sadiq (ə): «Mələklər nə yeyir, nə içir və nə də evlənirlər. Onlar ərşin yeli ilə yaşayırlar.»

SALAM

–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v) buyurur: Bir-birinizlə qarşılaşanda salamlaşıb görüşün və bir-birinizdən ayrılanda isə bağışlanmaq istəməklə ayrılın.

Biharul-ənvar /76/4.
***
–Hüseyn ibni Əli əleyhissalam buyurur: Salam üçün yetmiş savab vardır, altmış doqquzu salam verənin, biri isə salam alanındır.

Biharul-ənvar /78/120.
***
–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Rəsuli-əkrəm Əbdül Müttəlib övladlarını bir yerə yığıb buyurdu: Ey Əbdül Müttəlib övladları! Salamı aşkar edin, qohum-əqrəbanızla qohumluq əlaqələri bərqərar edin, camaat yatmış olduğu halda gecə namazı qılın, (aclara) təam verin, danışığınızı gözəl edin ki, behiştə sağlamlıqla daxil olasınız.

Biharul-ənvar /69/393.
***
–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Salamı birinci verən Allah və Onun Rəsulunun yanında ən əziz şəxsdir.

 

 

Tibbi hədislər

Peyğəmbər (s.ə.s): «Acqarına xurma yeyin. O, qarındakı qurdları öldürər».

Peyğəmbər (s.ə.s): «Heyva yemək gözü nurlandırır».

Peyğəmbər (s.ə.s): «Xına başağrısını aradan götürür, gözü itiləşdirir, cinsi qabiliyyəti artırır».

Peyğəmbər (s.ə.s): «Hər kəs hafizəli olmaq istəyirsə, bal yesin».

Peyğəmbər (s.ə.s): «Yaş və quru əncir yeyin. Çünki o, cinsi qabiliyyəti artırır, babasil, revmatizm və soyuqdəymənin müalicəsində faydalıdır».

Peyğəmbər (s.ə.s): «Mövücü (kişmiş növüdür) çox yeyin. O, ödü təmizləyir, bəlğəmi aradan qaldırır, əsəbləri möhkəmləndirir, yorğunluğu götürür, xasiyyəti gözəlləşdirir, nəfəsi təmizləyir və qəmi uzaqlaşdırır».

İmam Rza (ə): «Çuğundur əqli qüvvətləndirir, qanı təmizləyir və insanı cüzamdan qoruyur».

İmam Əli (ə): «Zeytun üzə qızartı verir, əsəbləri möhkəmləndirir, orqanizmin zəifliyinə qalib gəlir və qəzəbi söndürür».

İmam Əli (ə): «Balqabaq yeyin. O, beyni gücləndirir».

İmam Sadiq (ə): «Pendir yeyilənləri həzmə verir və iştaha yaradır».

 

 

 

TƏQVA VƏ ONA İLTİZAM VERMƏK

–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: İnsanları Cənnətə daxil edən şeylərin ən mühümü Allah qarşısında təqvalı olub gözəl əxlaqa malik olmaqdır.

Biharul-ənvar /71/373.
***
–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Hər vaxt hər hansı bir işə başlamaq istəsən (əvvəlcə) onun axır-aqibəti barəsində fikirləş. Əgər onun sonu xeyir və inkişaf olarsa ardınca düş, amma fasid bir əməl olarsa ondan uzaq ol.

Biharul-ənvar /77/130.
***
–İmam Sadiq əleyhissalamdan təqvanın təfsiri barəsində soruşdular, Həzrət buyurdu: Təqva budur ki, Allah-taala səni, Özünün əmr etdiyi işlərdə və yerlərdə qaib, qadağan etdiyi yerlərdə isə hazır görməsin.

Səfinətul-bihar /2/678.
***
–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Öz tayfa və qəbiləndəki əməlisaleh, möhtərəm bir şəxs qarşısında həya etdiyin kimi, Allah qarşısında da həya et.

Müstədrəkul-vəsail /8/466.
***
–İmam Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam buyurur: Gözləri üsyankarlıq və şəhvət müqabilində yummaq necə də gözəl səddir.

Ğürərul-hikəm /321.
***
–İmam Əli əleyhissalam, ibni Mülcəm (lə`nətullahi əleyh) tərəfindən zərbətlənərkən oğlu Həsən və Hüseynə xitabən buyurdu: Sizə ilahi təqvanı tövsiyə edirəm. (Və tövsiyə edirəm ki,) dünya (malını) axtarmayın, hətta dünya sizin arxanızca gəlsə də. Əlinizdən gedən dünya malına əsla təəssüflənməyin. Haqq danışın, əcir və savab almaq üçün əməl edin, zalıma qarşı düşmən, məzlumlara isə kömək (arxa) olun.

Nəhcül-bəlağə, 47-ci məktub.
***
–İmam Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam buyurur: Ey oğlum, sənə ilahi təqvanı və Allahın əmrini yerinə yetirməkdə iltizamlı olmağı, öz qəlbini Allahın zikri ilə abad etməyi, (eşq, məhəbbət ocağı olan qəlbini Allah eşqinin nuru ilə işıqlandırmağı), Ona bəndəlik etməyi və sarsılmaz məhəbbət ipinə sarılmağı tövsiyə edirəm. Səninlə Pərvərdigarın arasındakı ipdən də möhkəm bir səbəb ola bilərmi ki, sən ondan yapışmısan?!

Nəhcül-bəlağə, 31-ci məktub.
***
–Əbi Üsamə deyir: İmam Sadiq əleyhissalam mənə buyurdu: Amandır, sizi ilahi təqvaya, həqiqi mə`nada Allahdan qorxmağa, sə`y etməyə, düzgün danışmağa, əmanəti qaytarmağa, gözəl əxlaqlı olmağa, qonşularla gözəl davranmağa tövsiyə edirəm! (Bu işlərdən qafil olmayın!) Haqq yoluna dilinizdən başqa şeylə (əməlinizlə) də`vət edənlərdən olun, bizim üçün zinət olun, rüsvaylıq səbəbi olmayın. Uzun rüku və səcdəni unutmayın! Çünki əgər sizlərdən biri rükunu və səcdəni uzadarsa, İblis onun arxasında fəryad edib deyər: Vay olsun mənə, bu, Allaha itaət etdi, mən isə üsyan etdim; o səcdə etdi, mən isə səcdə etməkdən imtina etdim!

Kafi /2/77.
***
–İmam Baqir əleyhissalam buyurur: Əli ibni Hüseyn əleyhissalamın kitabında belə yazılmışdı…

(Qur`an buyurur ki,) Agah olun, həqiqətən Allah dostları üçün heç bir nigaranlıq, qorxu, hüzn, qəm-qüssə yoxdur. Həzrət buyurdu: Allahın Öz dostları adlandırdığı, qəm-qüssədən uzaq etdiyi şəxslər o zaman qorxudan amanda olur ki, Allahla dostluq əlamətləri onlarda mövcud olsun. Belə ki, onlar Allahın vacib buyurduqlarını yerinə yetirsələr, Rəsuli-əkrəmin sünnətlərinə əməl etsələr, Allahın haram buyurduqlarından uzaq olsalar, dünyanın mal-dövlətinə və cah-cəlalına qarşı zahid (rəğbətsiz) olsalar, Allahın dərgahında olan ne`mətlərə rəğbət bəsləsələr, pak və halal ruzini öz zəhmətləri ilə Allahın razılığı üçün əldə etsələr, eləcə də məqsədləri mal-dövlət yığıb onunla fəxr etmək olmasa, əldə etdikləri mal-dövlətlərdən Allahın vacib etdiyi istiqamətdə xərcləsələr, onda onlar Allah-taalanın mallarına xeyir-bərəkət verərək ibadət və infaqlarına (ehsanlarına) çoxlu mükafat və gözəl savab əta etdiyi şəxslərdir.

Həyanın dəyər və fəziləti məsum (ə) kəlamında

İmam Sadiq (ə) buyurub:

« الْحَيَاءُ وَ الْإِيمَانُ مَقْرُونَانِ فِي قَرَنٍ‏ فَإِذَا ذَهَبَ أَحَدُهُمَا تَبِعَهُ صَاحِبُهُ».

"İman və həya ayrılmaz dost və yoldaşdırlar. Biri gedərsə, o biri də gedər".[1]

İmam Əli (ə) buyurub:

«الْحَيَاءُ جَمِيلٌ»

"Həya gözəldir".

«الْحَيَاءُ تَمَامُ الْكَرَمِ وَ أَحْسَنُ الشِّيَمِ»

"Həya kamil kəramət və ən gözəl xasiyyətdir".

«الْحَيَاءُ قَرِينُ الْعَفَافِ»

"Həya iffətin ayrılmaz dostudur".

«الْحَيَاءُ خُلُقٌ جَمِيلٌ - الْحَيَاءُ خُلُقٌ مَرَضِيٌّ»

"Həya ən gözəl və bəyənilmiş əxlaqdır".

«الْعَقْلُ شَجَرَةٌ ثَمَرُهَا الْحَيَاءُ وَ السَّخَاءُ - ثَمَرَةُ الْحَيَاءِ الْعِفَّةُ»

"Ağıl bir ağacdır ki, meyvəsi həya və səxavətdir. Və həyanın meyvəsi iffətdir".

«الْإِيمَانُ وَ الْحَيَاءُ مَقْرُونَانِ فِي قَرْنٍ وَ لَا يَفْتَرِقَانِ»

"İman və həya biri-birindən heç vaxt ayrılmayan dost və yoldaşdırlar".

«أَعَفُّكُمْ أَحْيَاكُمْ»

"Ən iffətliniz ən həyalınızdır".

«أَعْقَلُ النَّاسِ أَحْيَاهُمْ»

"Camaatın ən ağıllısı ən həyalısıdır".

«سَبَبُ الْعِفَّةِ الْحَيَاءُ»

"Həya iffət yaradır".

«لَا إِيمَانَ كَالْحَيَاءِ وَ السَّخَاءِ»

"Həya və səxavət kimi iman yoxdur".

«أَفْضَلُ الْحَيَاءِ اسْتِحْيَاؤُكَ مِنَ اللَّهِ - «أَحْسَنُ الْحَيَاءِ اسْتِحْيَاؤُكَ مِنْ نَفْسِكَ»

"Ən gözəl həya Allah-Taaladan və özündən həya etməkdir (ki, bunun nəticəsində Allahın hüzurunda günah etməkdən utanasan)".

«الْحَيَاءُ مِفْتَاحُ كُلِّ الْخَيْرِ»

"Həya bütün xeyirlərin açarıdır".

«الْحَيَاءُ يَصُدُّ عَنْ فِعْلِ الْقَبِيحِ»

"Həya insanı pis işdən çəkindirir".

«الْحَيَاءُ مِنَ اللَّهِ يَمْحُو كَثِيراً مِنَ الْخَطَايَا - الْحَيَاءُ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى تَقِي [يقي من‏] عَذَابَ النَّارِ»

" Allah-Taaladan həya etmək (və günah etməmək) insanın xətalarından çoxunu onun əməl dəftərindən silir və onu cəhənnəm əzabından qoruyur".

«مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ خَفِيَ عَنِ النَّاسِ عَيْبُهُ»

"Hər kəs həya paltarını geyinərsə, eyibləri camaatdan gizli qalar".[2]

Həya və izdivacın məsuliyyətləri:

Qadın müqəddəs izdivac əhd-peymanını bağladıqdan sonra, bir sıra vəzifə və məsuliyyətləri öhdəsinə götürür:[3]

* Layiqli, mehriban, sədaqətli və səmimi həyat yoldaşı, ömür sirdaşı olacaq.

* Ləyaqətli, mehriban, işgüzar bir ana olacaq və uşaqlarının düzgün tərbiyələnməsi üçün çalışacaqdır.

* Ömrünün axırına qədər ərinin sevincinə və qəminə şərik olacaqdır.

* O olmayanda onun qeyrətini, namusunu öz iffət, ismət və həyası ilə qoruyacaqdır.

* Öz gözəlliyini və sevgi hisslərini ərindən başqa bütün kişilərdən gizləyəcəkdir.

* Qadın ərindən başqa hamının yanında hicablı və həya paltarında görünməlidir ki, həya dünyanın ən gözəl paltarıdır. Həya, gözəllik, iffət, ismət və nəciblik mənbəyidir. [4]

* Qadın əri üçün geyindiyi paltarı başqalarının yanında geyinməməlidir.

* Əri ilə eşq və sevgi barədə danışdıqlarını, etdiyi zarafatları, ərinə təklikdə dediyi sözləri başqalarının yanında, hətta, ailə arasında da deməməli, ərinin xoşuna gəlməyən zarafatları etməməli və deyib-gülməməlidir. Bir sözlə, çox həyalı və utancaq rəftar etməli, ərinin qeyrətini coşdurmamalıdır.

Allahın Rəsulu (s) buyurub: “Qeyrət imandandır. Qeyrətsiz kişi Allahın düşmənidir”.
İmam Əli (ə) buyurub: “Həya azaldığı zaman ismət və namus divarı yerə çökür.”

Peyğəmbərimiz (s) yenə də buyurmuşdur: “Həyası olmayan kəs, hər cür əxlaqi xəstəlik və çirkinliyə düçar olacaqdır.”

Qadın o qədər həyalı, vüqarlı və mətanətli olmalıdır ki, görənlər onu lovğa və təkəbbürlü saysınlar.[5]

Kişi arvadını naməhrəmlər olan yerə aparmamalı və naməhrəmlərlə bir süfrə arxasında oturtmamalıdır.

Çox zarafat etmək qadının özünün və sözünün qiymətini azaldır.[6]

Əgər qadın çox zarafat edən və güləyən olarsa, onun ciddi sözlərini də zarafat sayacaqlar.

Narahatedici zarafatlar kin və düşmənçilik yaradır, həyatı acılıq və ayrılığa düçar edir. Amma qadın və kişi çalışmalıdırlar ki, həmişə sevgi-məhəbbət və mehribançılıqla yaşasınlar, ayrılıq və boşanmaya səbəb olacaq əməllər etməsinlər.

Doğrudur ki, İslam dinində boşanmaq haqqında qanunlar vardır, lakin bu iş Allah-Taala yanında bəyənilmiş, sevimli bir əməl deyil, mənfur iş sayılır.

İmam Sadiq (ə) buyurub: “Evlənin, amma boşanmayın. Çünki bu iş baş verdiyi zaman Allah-Taalanın ərşi titrəyir. Allah-Taala yanında heç bir iş boşanmaq qədər mənfur deyildir.”[7]

İmam Sadiq (ə) qadın üçün üç əsas vəzifə bəyan etmişdir:

* Qadın özünü bütün çirkin, pis, kobud işlərdən qorumalıdır ki, əri onun ismət və iffətinə inansın.

* Ərinin ehtiyaclarını başa düşüb ona qarşı diqqətli və qayğıkeş olsun ki, əri də onun bəzi xətalarına göz yuma bilsin.

* Əri üçün bəzənməli, gözəl geyinməli, ona öz eşq və məhəbbətini bildirməli, könül oxşayan sözlərlə onun qəlbini ələ almalıdır.[8]

Beş yerdə dua etməyi qənimət sayın...

–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Allaha edilən heç bir dua Məhəmməd və onun Əhli-beytinə salavat göndərməyincə qəbul olunmaz. (…Yə`ni Allahummə səlli əla Muhəmməd və Ali-Muhəmməd deməyincə).

Kafi /2/493.
***
–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Dünyada mö`minin duasının qəbul olunmamasına, dünya əzab-əziyyətlərinə dözməsinə görə (axirətdə) o qədər savab verilir ki, o, arzu edib deyər: Kaş dünyadakı dualarımın heç biri qəbul olunmayaydı (və onların müqabilində axirət savabı veriləydi).

Kafi /2/491.
***
–İmam Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam buyurur: Allah-taala yanında, yer üzündə əməllərin ən sevimlisi dua, ibadətlərin ən yaxşısı isə iffətdir.

Biharul-ənvar /93/295.
***
–Həzrəti Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam səhabələrinə nəsihət edərkən buyurdu: Asimanın qapıları beş vaxtda açılar: 1. Yağış yağanda; 2. Düşmənlərlə cihad vaxtı; 3. Azan deyiləndə; 4. Qur`an oxunanda; 5. Günorta vaxtı və sübh açılanda.

Xisal /302.
***
–İmam Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam buyurur: Beş yerdə dua etməyi qənimət sayın: 1. Qur`an oxunanda, 2. Azan vaxtı, 3. Yağış yağan vaxt, 4. Cihad cərgələrində şəhadətə hazırlaşan vaxt, 5. Məzlumun (zülm olunan şəxsin) dua etdiyi vaxt: Çünki, onun duasının tez qəbul olması üçün ərşin altında heç bir pərdə (maneə) yoxdur.

Biharul-ənvar /93/343.
***
–İmam Hüseyn əleyhissalam Ərəfə duasında deyir: Pərvərdigara! Sən çağırılanlar içərisində ən yaxın, çağırışı (duanı) ən tez qəbul edən, əfv edənlərin ən kəramətlisi (kərimi), ən çox əta edən, sual olunanların ən yaxşı eşidənisən. Ey dünya və axirətdə rəhman və bağışlayan, bu iki dünyada rəhim (rəhməti geniş) Allah!

Ərəfə duası.
***
–İmam Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam buyurur: Hər kəsə dörd şey əta olunsa, dörd şeydən məhrum olmaz. 1. Hər kəsə dua etmək (qüdrəti) əta olunsa, onun qəbul olunmasından məhrum olmaz; 2. Hər kəsə tövbə etmək əta olunsa, (tövbənin) qəbul olunmasından məhrum etməzlər; 3. Hər kəsə istiğfar etmək əta olunsa, məğfirətdən məhrum etməzlər; 4. Hər kəsə şükür etmək nəsib olarsa, ne`mət bolluğundan məhrum edilməz.

Nəhcül-bəlağə, Kəlimati-qisar /135.

Seyyid Rəzi(r) buyurur: Bu dörd mətləbin şahidi Allahın kitabında mövcuddur. Dua etmək barəsində 40-cı surənin 4-cü ayəsində buyurur: Məni çağırın, sizin (duanızı) qəbul edim. 4-cü surənin 110-cu ayəsində buyurur: Hər kəs pis əməl etsə və özünə zülm etsə, sonra Allahdan bağışlanmaq istəsə, Allahın bağışlayan və mehriban olduğunu hökmən görər. Şükür etmək barəsində 14-cü surənin 7-ci ayəsində buyurur: Əgər ne`mətlərin şükrünü yerinə yetirsəniz, hökmən onu (ne`məti) artıraram. Tövbə etmək barəsində 4-cü surənin 17-ci ayəsində buyurur: Allah nadanlıq üzündən pis iş görən və dərhal tövbə edənlərin tövbəsini qəbul edir və onların günahlarını bağışlayır. Allah hər şeyi bilən və hikmət sahibidir.

***
–İmam Sadiq əleyhissalam uzun bir məktubda öz şiələrinə buyurur: Allah-taala mö`minlərin (bu dünyada) etdikləri duaları qiyamətdə onların yaxşı əməllərinə çevirər və bununla da behiştdə onlara daha yaxşı yerlər verər.

Biharul-ənvar /78/216.
***
–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Öz xəstələrinizi sədəqə (fəqirə ehsan) verməklə müalicə edin, bəlaları dua ilə dəf edin.

Təhzib /4/112.

ALİMLƏRİN FƏZİLƏT VƏ ƏHƏMİYYƏTİ

–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Ümmətim içərisində iki dəstə var ki, əgər onlar saleh və düzgün olsalar, ümmətin hamısı əməli-saleh olar və əgər fəsad etsələr, ümmətim də fəsada düşər. Soruşuldu ki, ey Allahın Peyğəmbəri, onlar hansılardır? Buyurdu: Fəqihlər (din alimləri) və əmirlər (hökumət işçiləri).

Biharul-ənvar /2/49.
***
–İmam Baqir əleyhissalam buyurur: Əgər alimin hüzurunda otursan, danışmaqdan çox eşitmək üçün həris ol, yaxşı danışmağı öyrəndiyin kimi, yaxşı qulaq asmağı da öyrən və heç vaxt danışanın sözünü kəsmə.

Biharul-ənvar /1/222.
***
–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Ya Əli, Cəbrail adəm övladında olan yeddi gözəl xüsusiyyətə görə insan zümrəsindən olmağı arzu edərdi: 1. Camaat namazı qılmaq, 2. Alimlərlə oturub-durmaq, 3. İki nəfəri barışdırmaq, 4. Yetimə nəvaziş etmək, 5. Xəstələrə baş çəkmək, 6. Dəfn mərasimində iştirak etmək, 7. Həcc mərasimində susuzlara su vermək. Bu işləri görməyə tələs!

İsna-əşəriyyə /245.
***
–İmam Əli əleyhissalam buyurur: Həqiqətən hikmət sahiblərinin sözü gerçək olduqda dərman, yanlış olduqda isə dərd-bəladır.

Nəhcül-bəlağə, kəlimati qisar /265.
***
–İmam Həsən Əskəri əleyhissalam buyurur: Bizim şiələrimizin alimləri islam dininin sərhədçiləridir. Bizim ardıcıllarımızdan hər kəs bu vəzifəni öhdəsinə alsa, Rum qoşunları ilə cihada gedən şəxsdən daha fəzilətli olar. Çünki o, bizi sevənlərin din sərhədlərini müdafiə edir.

Əl-ihticac /2/155.
***
–İmam Riza əleyhissalam buyurur: Agah olun və bilin ki, fəqih (din alimi) o şəxsdir ki, xalqa xeyir, fayda versin, onları düşmənlərdən qorusun, Allahın Cənnət ne`mətlərini onlar üçün artırsın, onları düz yola hidayət etməklə onlar üçün Allahın rizvanını kəsb etsin.

Biharul-ənvar /2/5.
***
–İmam Əli əleyhissalam buyurur: Həqiqətən alimin əcri, savabı oruc tutan, namaz qılan və Allah yolunda cihad edən şəxsin savabından artıqdır. Bir alim ölən zaman islama elə bir ağır xəsarət dəyir ki, bu xəsarəti yalnız onun öz yerinə qoyduğu xələf cübran edə bilər.

Biharul-ənvar /2/43.
***
–İmam Əli əleyhissalam buyurur: Mal-dövlət yığanlar diri ikən ölüdürlər. Alimlər isə dünya durduqca diridir (və bəşəriyyət onların elmi əsərlərindən istifadə edir), cəsədləri torpaqlara qarışır, özləri isə qəlblərdə yaşayır.

Nəhcül-bəlağə, kəlimati qisar /147.
***
–İmam Hüseyn əleyhissalam buyurur: Həqiqətən müsəlmanların işləri, səmavi hökmlərin icrası ilahi alimlərin əlindədir. Onlar Allahın halal və haram buyurduğu işlərdə əmanətdarlardır.

Tühəful-üqul /172.

ƏHLİ-BEYT (Ə) ŞİƏLƏRİ VƏ ONLARIN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

–İmam Baqir əleyhissalam Cabirə buyurdu: Ey Cabir, şiə olmaq üçün təkcə biz Əhli-beytə məhəbbət bəsləmək kifayət edərmi? Allaha and olsun, bizim şiələrimiz Allah qarşısında təqvalı olub itaət edənlərdir, onlar yalnız təvazökarlıqla, mülayimlik edib əmanətdar olmaqla, Allahı çox yad etməklə, çox oruc tutub namaz qılmaqla, valideynə yaxşılıq etməklə, qonşulara, yoxsullara, miskinlərə, borclulara, yetimlərə mehriban və vəfalı olmaqla, sözü doğru olan, Qur`an tilavət etməklə camaat barəsində yalnız xeyirli sözlər danışmaqla tanınarlar və bütün işlərdə öz qohum-əqrəbasının əmanətdarlarıdır.

Kafi /2/74.
***
–Süleyman ibni Mehran deyir: İmam Sadiq əleyhissalamın yanına getdik. Onun hüzurunda bir dəstə şiə var idi. Həzrət buyurdu: Ey şiələr, bizim üçün zinət olun, rüsvayçılıq səbəbi olmayın. Camaatla yaxşı davranın, dilinizi qoruyun, onu yersiz danışmaqdan və nalayiq sözlərdən saxlayın.

Əmali /400.
***
–Əbdüllah ibni Bükeyr İmam Sadiq əleyhis-salamdan belə nəql edir: Həqiqətən biz (Əhli-beyt) ağıllı, düşüncəli, fəqih, həlim, tədbirli, səbirli, sədaqətli və vəfalı şəxsləri sevirik. Həqiqətən Allah-taala peyğəmbərlərə bəyənilmiş əxlaq, gözəl xislətlər bəxş etmişdir. Hər kəsdə o xüsusiyyətlər olsa, gərək bu ne`mət üçün Allaha şükür etsin və hər kimsə bu xüsusiyyətlərə malik olmasa, Allahın hüzurunda yalvarıb onları istəsin. (Bükeyr deyir) Soruşdum ki, sənə fəda olum, onlar hansılardır? Buyurdu: Onlar vər`ə (təqvanın ən yüksək mərhələsi), qənaət, səbir, şükür, helm, həya, səxavət, şücaət, qeyrət, yaxşılıq, düz danışmaq və əmanəti (sahibinə) qaytarmaqdır.

Kafi /2/56.
***
–İmam Baqir əleyhissalam buyurur: Hər kəs Allaha itaət etsə (müti olsa), bizim dostumuzdur. Hər kəs Allaha asi (üsyankar, günah edən) olsa, bizim düşmənimizdir.

Kafi /2/75.

ƏHLİ BEYT(Ə)-A MƏHƏBBƏT

Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Öz övladlarınızı üç şeylə tərbiyə edin: Peyğəmbərinizə məhəbbətlə, onun Əhli-beytinə sevgi-istəklə və Qur`an oxumaqla.

Cameus-səğir /1/14.

İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Hər kəs bizim özümüzə yaxşılıq etməyə qadir olmasa, əməli-saleh dostlarımıza yaxşılıq etsin və hər kəs bizi ziyarət etməyə qadir olmasa, saleh şiələrin ziyarətinə getsin. Bu halda onun üçün bizi ziyarət etmək savabı yazılacaq.

Biharul-ənvar /74/354.

İmam Məhəmməd Baqir əleyhissalam buyurur: Bəndənin Allah dərgahına yaxınlaşmasına səbəb olan əməllərin ən yaxşısı Allaha, Onun Rəsuluna və ixtiyar sahiblərinə (imamlara) itaət etməkdir. (…yenə buyurur…) Bizə məhəbbət bəsləmək iman, ədavət bəsləmək isə küfrdür.

Kafi /1/187.

İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Həqiqətən hər bir ibadətdən üstün bir ibadət var. Ən yaxşı ibadət isə biz Əhli-beytə məhəbbət bəsləməkdir (bundan daha üstün ibadət yoxdur).

Biharul-ənvar /27/91.

Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: (Həqiqi) mö`mini sizə tanıtdırımmı? Mö`min o kəsdir ki, sair mö`minlər onu öz mallarına və canlarına əmanətdar bilsinlər. Müsəlmanın kim olduğunu deyimmi? Müsəlman o şəxsdir ki, bütün müsəlmanlar onun dilindən, əlindən amanda qalsınlar. Mühacir o şəxsdir ki, pisliklərdən əl çəkib Allahın haram buyurduğunu tərk etsin. Mö`min şəxsə haramdır ki, başqa mö`minə zülm etsin, ya onu xar etsin, yaxud arxasınca qeybət etsin və yaxud da onu öz yanından qovsun.

Kafi /2/235.

DİL VƏ ONUN BƏLALARI

–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Dilin fitnə-fəsadı qılınc zərbəsinin yaratdığı fəsaddan daha kəskindir.

Biharul-ənvar /71/286.
***
–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Heç bir şey dil qədər həbs olunmağa daha layiq deyildir (çünki günahların əksəriyyəti dilin vasitəsi ilə baş verir: Qeybət, yalan, töhmət, məsxərə, dil yarası və sair).

Biharul-ənvar /71/177.
***
–İmam Əli əleyhissalam buyurur: Fikirləş sonra danış ki, azğınlıqlardan amanda qalasan.

Ğürərul-hikəm /228.
***
–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: İnsanın fəlakəti üç şeydədir: qarnında, şəhvətində və dilində. (Acgözlük, cinsi düşkünlük və boşboğazlıq. Red.)

Vəqayeul-əyyam /297.
***
–İmam Baqir əleyhissalam buyurur: İnsan dilini nəzarət altında saxlamasa, günahdan amanda qala bilməz.

Biharul-ənvar /78/178.

ƏHLİ BEYT ƏLEYHİMUSSALAM

–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Ümmətimin arasında Əhli-beytimin məsəli Nuhun gəmisinin məsəli kimidir. Hər kəs o gəmiyə minsə nicat tapar və hər kəs ondan üz döndərsə həlak olar.

Biharul-ənvar /27/113.
***
–İmam Məhəmməd Baqir əleyhissalam buyurur: Həqiqətən bizim hədislərimiz (kəlamlarımız) qəlbləri dirildir.

Biharul-ənvar /2/144.
***
–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Əli ibni Əbi Talibi yad etməklə məclislərinizi zinətləndirin.

Biharul-ənvar /38/199.
***
–İkmalüddin kitabında deyilir: Cabir Co`fi Cabir ibni Əbdüllah Ənsaridən belə nəql edir: Ətiullahə və ətiurrəsulə və ulil-əmri minkum ayəsi nazil olanda Rəsuli-əkrəmə dedim: Ya Rəsuləllah, Allahı və Onun Rəsulunu tanıdıq. Bəs ´ulul-əmrh kimdir ki, Allah-taala onlara itaət etməyi sənə itaət etməklə yanaşı vacib etmişdir?

Həzrət buyurdu: Ey Cabir, onlar mənim (haqq) xəlifələrimdir, məndən sonra müsəlmanların imamlarıdır. Onların birincisi Əli ibni Əbi Talib, ikincisi Həsən, üçüncüsü Hüseyn, dördüncüsü Əli ibni Hüseyn, beşincisi Tövratda Baqir ləqəbi ilə tanınan Məhəmməd ibni Əlidir. Ey Cabir, sən onu görəcəksən, o zaman məndən ona salam yetirərsən. Altıncısı Sadiq-Cə`fər ibni Məhəmməd, yeddincisi Musa ibni Cə`fər, səkkizincisi Əli ibni Musa, doqquzuncusu Məhəmməd ibni Əli, onuncusu Əli ibni Məhəmməd, on birincisi Həsən ibni Əli, on ikincisi adı mənim adımla, künyəsi mənim künyəmlə eyni olan, Allahın yer üzündəki höccəti Həsən ibni Əlinin oğludur. O, həmin şəxsdir ki, Allah-taala onun əli ilə yer üzünün şərq-qərbini fəth edəcək; O, həmin şəxsdir ki, öz şiələrinin və dostlarının gözündən qeybə çəkiləcək, elə bir müddətə qeybə çəkiləcək ki, onun imamətinə inam (əqidə) barəsində yalnız Allahın qəlblərini iman (nuru) ilə imtahan etdiyi şəxslər sabit qalacaqdır.

(Cabir deyir…) Həzrətdən soruşdum: Ya Rəsuləllah, onun qeybə çəkildiyi bu dövrdə şiələr üçün fayda olacaqmı?

Buyurdu: Bəli, məni (haqq olaraq) Peyğəmbərliyə seçən Allaha and olsun ki, həqiqətən onlar (şiələr) onun qeybdə olduğu vaxtlarda, camaat bulud arxasında olan günəşdən bəhrələndiyi kimi, onun nurundan nur kəsb edəcək, vilayətindən faydalanacaqlar.

İkmaluddin /1/253.
***
–Maliki məzhəbinin banisi Malik ibni Ənəs İmam Sadiq əleyhissalamın fəzilətinə dair belə deyir: Fəzilət, elm, ibadət və vərə`(təqvanın ən yüksək mərhələsi) baxımından Cə`fər Sadiqdən daha üstün bir kəsi heç bir göz görməmiş, bir kəsin qulağı ondan üstün bir fəzilət eşitməmiş, heç bir bəşərin qəlbindən ondan fəzilətli adam keçməmişdir.

Biharul-ənvar /47/128.
***
–İmam Hüseyn əleyhissalam buyurur: Canıma and olsun ki, Allahın kitabı əsasında hökm edən, haqq-ədaləti bərqərar edən, haqq dinə malik olan və öz nəfsini Allah yolunda saxlayan şəxsdən başqası imam ola bilməz.

İrşad /204.

AİLƏ QURMAQ-BÖYÜK BİR İBADƏT

–Allahın Peyğəmbəri (s.ə.v.v.) buyurub: Ailəli şəxsin qıldığı iki rəkət namaz, gecələri oyaq qalıb ibadət edən və gündüzləri isə oruc tutmaqla keçirən subay adamın əməlindən fəzilətlidir.

Mən layəhzuruhul-fəqih /3/380.
***
–Allahın Peyğəmbəri (s.ə.v.v.) buyurur: Ailəli yatmış şəxs, Allah yanında gündüzləri oruc tutub gecələri oyaq qalan subaydan üstündür.

Biharul-ənvar /103/221.
***
–Allahın Peyğəmbəri (s.ə.v.v.) buyurur: Ümmətimin yaxşıları evlilər, pisləri isə subaylardır.

Biharul-ənvar /103/221.
***
–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Bir kişi atamın xidmətinə gəldi. Həzrət ondan soruşdu: Evlisənmi?

Cavab verdi: Yox.

Buyurdu: Bütün dünyanı və dünyada olanları, tək gecələyim (subay qalım. Red) deyə, mənə versələr qəbul etmərəm. (Sonra buyurdu…) Evli kişinin qıldığı iki rəkət namaz, subay adamın gecələr oyaq qalıb gündüzlər oruc tutmasından fəzilətlidir.

Sonra atam ona yeddi dinar pul verib buyurdu: Bu pulu evlənməyə sərf elə.

Biharul-ənvar /103/217.

Məad haqqında

1-Loğman (ə) (Öz oğluna verdiyi öyüddən): «Övladım! Əgər ölümə şəkkin varsa, yuxunu özündən uzaqlaşdır. Ancaq bil ki, bunu heç vaxt bacarmayacaqsan. Əgər yenidən dirilməyə şübhən varsa, onda yuxudan oyanmağı özündən uzaqlaşdır. Ancaq bil ki, heç vaxt bunu da bacarmayacaqsan.»
2-Allahın Peyğəmbəri (s): «Məad əməl meydanıdır. (Dünyada) İş görən (məadda) xoşhal və fayda götürənlərdən olar. (İş üçün fürsəti) Əldən verən isə qəmli və peşman olar.»
3-İmam Səccad (ə): «Ey Adəm övladı! Bil ki, bu günün arxasınca daha böyük, daha qorxulu və qəlblər üçün daha ağrılı gün gələcək. Həmin gün qiyamət günüdür. Həmin gün insanlar bir yerə toplanacaq və həmin gün hamı olacaq. Belə bir gündə Allah-taala yaratdığı ilk və son məxluqu bir yerə yığacaq.»
4-Məadı sübuta yetirən dəlillər.
Quran:
«Yoxsa sizi əbəs yerə yaratdığımızı və hüzurumuza qaytarılmayacağınızı güman edirdiniz?.»
5-«Yoxsa, Biz iman gətirib yaxşı işlər görənləri yer üzündə fitnə-fəsad törədənlərlə eyni tutacağıq? Yaxud Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənləri günahkarlara tay edəcəyik?»
6-«Öz yaradılışını unudub bizimçün bir misal çəkdi: «Bu çürümüş sümükləri kim dirildəcək?» De ki: «Onları ilk dəfə yaradan dirildəcəkdir. O, hər məxluqu biləndir.»
7-«İnsan deyir: «Mən öldükdən sonra tezliklə qəbirdən dirildilib çıxardılacağam?» İnsan onu ilk öncə heç nəyin olmadığı vaxt yaratdığımızı xatırlamırmı?»
8-«Odur məxluqları xəlq edən, sonra onları (öldükdən sonra) yenidən yaradır. Bu (yenidən diriltmək) Onunçün çox asandır. Göylərdə və yerdə olan ən üstün sifətlər Ona məxsusdur. Odur hikmətli və əziz.»
9-«Allahın rəhmətinin nişanələrinə bax ki, torpağı solduqdan sonra necə dirildir. Bu elə ölüləri dirildən Allahdır. O, hər şeyə qadirdir.»
10-«Buludları hərəkətə gətirmək üçün küləkləri göndərən Allahdır. Biz o buludu ölü torpaqlara tərəf qovur və onunla cansız torpaqları dirildirik. İnsanların dirildilməsi də belədir.»

Qiyamət gününün yaxında olması.
Quran:
11-«İnsanların haqq-hesab günü yaxınlaşdı, onlar isə hələ də qəflət içindədirlər.»
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s) (Şəhadət barmağı ilə orta barmağını yanaşı göstərərək): «Mənim dirildilməyimlə qiyamət (arasındakı zaman fasiləsi) iki barmaq qədərdir.» 12-Sonra buyurdu: «And olsun canım Onun əlində olana ki, mən qiyamət gününü öz çiynimdə hiss edirəm.»

13-İmam Əli (ə): «Siz və qiyamət bir kəndirə bağlanmısınız.»

Yalnız Allah qiyamət gününün nə vaxt çatacağından xəbərdardır.
Quran:
14-«Camaat səndən qiyamət gününün nə vaxt olacağını soruşar. De ki, «onu ancaq Allah bilər.» Nə bilirsən, bəlkə də tezliklə olacaq.»
Hədis:
15-İmam Sadiq (ə): «İsa ibn Məryəm (ə) Cəbrayıldan (ə) soruşur: «Qiyamət nə vaxt olacaq?» Cəbrayıl elə halsız və narahat olur ki, huşunu itirir. Özünə gəldikdə deyir: «Ey Allahın ruhu! Mən bu barədə sənin bildiyindən çox bilmirəm. Göylərdə və yerlərdə olan Allaha məxsusdur. Qiyamət gözlənilmədən və xəbərsiz sizi yaxalayar.»
16-Qiyamətin yaxınlaşmağının nişanələri.
Quran:
«Qiyamətin qəfil başlarının üstünü almasınımı gözləyirlər? Hər an qiyamətin gəlməyinin nişanələri aşkar görünür. Qiyamət qopduqda nəsihət götürməyin nə faydası?»
17-«Sur çalınacaq. Sonra yalnız Allahın istədiklərindən savayı göylərdə və yerlərdə olanlar hamısı bihuş olacaqlar (öləcəklər). Sonra bir daha Sur çalınacaq və yerlərindən dərhal qalxıb baxacaqlar.»
18-«Yer üzü ən ağır titrəyişlərlə titrədildiyi vaxt… »
19-«Elə deyil, yer dağılıb parça-parça olanda….»
20-«Dağlar sürətlə yerindən qopar.»
21-«Dağlar didilmiş yun kimi olacaq.»
22-«Dənizlərin yarıldığı an…»
23-«Günəş sönük olanda, ulduzların işığı yox olanda… »
24-«Ulduzlar dağılıb səpələnəndə…»
25-«Göy həmin gün süstləşib parçalanar.»

26-Qəbrlərdən çölə çıxılan gün.
Quran:
«Dəhşətli tükürpədici səsi doğrudan-doğruya eşidəcəkləri gün qəbrlərdən çıxma günüdür.»
Hədis:
27-İmam Səccad (ə): «Adəm övladının ən ağır anları üç andır: ölüm mələyini gördüyü an, öz gorundan çıxdığı və böyük Allahın dərgahında dayandığı an.»

Məhşərin xüsusiyyətləri.
28-Allahın Peyğəmbəri (s): «İnsan yaşamış olduğu kimi ölər, öldüyü şəkildə də dirildilər.»

29-Allahın Peyğəmbəri (s): «Həqiqətən də, sizlər ayağıyalın, çılpaq və sünnətsiz halda Allahın görüşünə gətiriləcəksiniz.»

30-Allahın Peyğəmbəri (s): «Qiyamət günündə hamı susuz olacaq.»

31-İmam Əli (ə): «Ey yolunu azmış bixəbər! Yol göstərən nəsihətçini dinlə! Qiyamət günü əməllərin göstərildiyi, sorğu-sual, cəza və mükafatın verildiyi gündür. Elə bir gündür ki, insanların əməlləri ora qaytarılar və bütün günahlar hesablanar. Belə bir gündə, gözlərin halqası közərər, hamilələr qarınlarında olanı salarlar.»

32-İmam Əli (ə): «Qiyamət günü elə bir gündür ki, Allah-taala haqq-hesab və əməllərin cəzasını vermək üçün bütün insanları- ilk insandan tutmuş, sonuncu nəfərə qədər– başlarını aşağı dikib boyunları bükük, başlarından və üz-gözlərindən tər axan, torpağın onları silkələdiyi bir halətdə bir yerə yığdığı gündür. (Həmin gün) İnsanların ən xoşhalı, ayağını qoymağa və özünə yer tapa biləndir.»

33-Təqvalılar qiyamət günündə.
Allahın Peyğəmbəri (s) («Təqvalıları mərhəmətli Allahın dərgahına elçilər qismində toplayırıq» ayəsi barədə buyurduğundan):«Onlar Allahın təqva yolunu tutan insanlardır. Allah onları sevmiş, seçmiş və əməllərindən razı olmuşdur. Buna görə də onları təqvalılar adlandırmışdır.»

34-Günah edənlər qiyamət günündə.
İmam Sadiq (ə): «Hər kim müsəlmanlarla ikiüzlü və ikidilli rəftar edərsə, qiyamət gününə oddan iki dili olan insan kimi gətiriləcəkdir.»

35-İmam Sadiq (ə): «Hər kim zülm və haqsızlıqla öz qardaşının malını yesə və ona qaytarmasa, qiyamət günündə oddan qığılcım udar.»

36-İmam Sadiq (ə): «Camaatı aldatmaq üçün Quran oxuyan, qiyamət gününə üzü sür-sümüklü və ətsiz halda gətirilər.»

37-İmam Sadiq (ə): «(Qiyamət günündə) Təkəbbürlü insanlar qarışqa halına salınacaq və Allah-taala öz bəndələri ilə haqq-hesab çəkənə qədər insanlar onları daima ayaqları altında əzəcəklər.»

38-İmam Sadiq (ə): «Qiyamət günü gələndə carçı car çəkəcək ki, hardadır mənim dostlarımdan üz döndərənlər? (və ya onları hüquqlarından məhrum edənlər və yaxud onlara rişxənd edənlər).» Sonra üzlərində ət olmayan bir dəstə yerindən qalxacaq və onlara deyiləcək: «Bunlardır, möminləri incidən, onlarla düşmənçilik və onlara qarşı inadkarlıq edənlər. Dinlərinə görə onları bərk məzəmmət edən kimsələrdir.» Bu zaman onları cəhənnəmə aparılmaları əmr olunacaq.»

39-Əməl dəftəri.
Quran:
«Biz hər bir insanın yaxşı və pis əməlini öz boynundan asar və qiyamət günü açıq kitab kimi qarşısına qoyarıq. (və ona belə deyərik) Oxu kitabını.
Bu gün özün-özünlə haqq-hesab çəkməyə bəs edərsən.»

40-İmam Bağır (ə) («Biz hər bir insanın yaxşı və pis əməlini öz boynundan asar...» ayəsi barədə): «Harada olur-olsun, onun yaxşı və pisi də onunladır və qiyamət günündə əməl dəftəri özünə verilənə qədər onlardan ayrıla bilməz.»

41-İmam Sadiq (ə) («Oxu kitabını. Bu gün özün-özünə haqq-hesab çəkməyə bəs edərsən.» ayəsi barədə): «Bəndənin bütün əməlləri və onunçün yazılanların hamısı onun yadına salınacaq. Sanki həmin andaca törətmişdir. Buna görə də deyərlər: «Vay bizim halımıza! Bu necə yazıdır ki, kiçicik və böyük şeylərdən heç biri də buraxılmamışdır.”

42-İmam Sadiq (ə): «Qiyamət günündə insanın əməl dəftəri ona verilər və deyilər: ”Onu oxu.» (Rəvayətçi deyir) Ərz etdim: Həmin məktubda olanları bilirsinizmi? Həzrət buyurdu: «Heç bir baxışı, heç bir deyilməmiş sözü, atdığı heç bir addımı və gördüyü heç bir iş olmaz ki, həmin məktubda yazılmamış olsun. O, həmin əməllərini elə yada salar ki, elə bil indicə görmüşdür. Buna görə də, deyərlər: «Vay bizim halımıza! Bu necə yazıdır ki,...»

43-Sağ və sol tərəfin səhabələri.
İmam Sadiq (ə): «Allah-taala möminlə haqq-hesab çəkmək istədikdə, əməl dəftərini onun sağ əlinə verər və Özü ilə onun arasında haqq-hesab çəkər. Sonra buyurar: Mənim bəndəm. Filan işi, behman əməli görmüsən. Ərz edər: Bəli, ey pərvərdigar! Mən bu işləri görmüşəm. Allah-taala buyurar: Mən onları sənə bağışlayıb xeyir əməllərə çevirdim. Sonra camaat deyər: Sübhanallah. Bu bəndənin heç bircə günahı da olmayıb? Allahın “Əməl dəftəri sağ əlinə verilənlə asan haqq-hesab çəkilər və özününkülərin yanına şad qayıdar” sözünün mənası budur.»

44-İmam Sadiq (ə): «Allah taala ...... hərgah bəndənin pisliyini istəsə, camaatın yanında onunla haqq-hesab çəkib məhkum edər və əməl dəftərini sol əlinə verər. Allahın “Əməl dəftəri boynunun arxasından onlara verilənlər dərhal deyər ki, vay olsun halıma, mən məhv oldum. Dünyada özününkülərlə şad-xürrəm yaşayan beləsi, şölənələn alova daxil olar.” sözünün mənası da budur.»

İmam Kazimdən (ə) 40 hədis

1. Dostlarından birinə belə buyurdu: "Ey insan! Allahdan qorx; Həlak olmağına səbəb olsa belə haqqı söylə. Çünki (həqiqətdə) qurtuluşun ondadır. Ey insan! Allahdan qorx; xilas olmağına səbəb olsa belə batili tərk et. Çünki (həqiqətdə) həlakın ondadır." (Tuhaful- Uqul, s. 849. h. 5)

2. "Allah Təalanın, insanlara zahiri və batini iki höccəti (dəlili) vardır, zahiri höccəti rəsullar, peyğəmbərlər və imamlardır; batini höccəti isə ağıldır." (Biharul-Ənvar, c. 1, s. 137)

3. "Ey Hişam! Loğman oğuluna belə dedi; "İnsanların ən ağıllısı olmağın üçün haqqa boyun əy. Ey balam, dünya dərin bir dənizdir; bir çox insan onda boğulmuşdur. Bu dənizdə (sənin) gəmin təqva, (gəminin) yükü iman, yelkəni təvəkkül, kapitanı ağıl, bələdçisi (kompası) elm, ləngəri isə səbr olmalıdır." (Tuhaful- Uqul, s. 795)

4. "Allahın dinində fəqih olun  (dini yaxşıca anlamağa çalışın).  Çünki dində fəqih olmaq bəsirətin açarıdır,    ibadətin kamalıdır, din və dünyanın uca mövqe və dərəcələrinə çatmaq üçün bir vəsilədir. Fəqihin, abidə (nisbətən) olan üstünlüyü, günəşin ulduzlara (nisbətən) olan üstünlüyü kimidir. Kim dinində fəqih olmasa, Allah onun heç bir əməlini bəyənməz." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 321)

 5. "Vaxtınızı dörd hissəyə ayırmağa çalışın; bir hissəsini Allahla münacat etməyə, bir hissəsini dolanışığınızı təmin etməyə, bir hissəsini ayıblarınızı (səhvlərinizi) sizə bildirən qardaşlarınızı və könüllərində sizə qarşı səmimiyyətləri olan etibarlı insanları ziyarət etməyə və bir hissəsini də haramlar xaricindəki (haram olmayan) zövqlərə ayırın; bununla (sonuncunu etməklə) digər üç hissəni də etməyə qadir olarsınız." (Tuhaful- Uqul, s. 853)

 6. "Gözəl qonşuluq, qonşuya əziyyət etməmək deyil; gözəl qonşuluq, əziyyətə dözməkdədir." (Tuhaful- Uqul, s. 851)

 7. Uşaqlarından birinə belə buyurdu:"Ey balam! Allah Təalanın, səni nəhy etdiyi məsiyətdə (günah başında) görməsindən və səni əmr etdiyi itaətdə görməməsindən çəkin. (Allaha qulluq etməkdə) çalışqan və ciddi ol. Yenə də Allaha ibadət və itaətdə özünü qüsursuz (eybsiz) görmə. Çünki lazım olduğu şəkildə Allaha ibadət etmək mümkün deyil. Zarafat etməkdən çəkin. Çünki zarafat, imanın nurunu aradan qaldırdığı kimi igidliyini də yüngülləşdirər. Usanmaq və tənbəllikdən çəkin. Çünki bunlar, dünya və axirət nəsibindən səni saxlayar." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 315)

 8. "Ey Hişam! İgidliyi olmayanın dini olmaz, ağılı olmayanın da igidliyi olmaz. Xalqın ən qiymətlisi (şəxsi), dünyanı özü üçün bir dəyər görməyən kimsədir. Bilin ki, bədənlərinizin qiymət və dəyəri ancaq cənnətdir. Elə isə (Buna görə də), onu başqa bir şeyə satmayın." (Tuhaful- Uqul, s. 803)

 9. "Ağıllı kəs, yalanlamasından qorxduğu şəxsə bir şey söyləməz; rədd edəcəyindən narahatçılıq duyacağı kəsə ağız açmaz, gücü çatmayan şeyi vəd verməz, arzu etməklə qınandığı şeyi arzulamaz və aciz qalacağından qorxduğu işə təşəbbüs göstərməz." (Tuhaful- Uqul, s. 803)

 10. "İkiüzlü və ikidilli olan qul (bəndə), necə də pis quldur (bəndədir); qardaşının hüzurunda onu tərifləyər, olmadığı zaman (qeybətini edərək) ətini yeyər; qardaşına bir nemət verildiyində (onu) qısqanar, çətinliyə düşdüyündə də onu tək buraxar." (Tuhaful-Uqul, s. 813 . Biharul-Ənvar, c. 78, s. 310)

11. "Mömin eyni ana və atadan olmasa belə möminin qardaşıdır. Kim qardaşına böhtan atarsa, ona hiylə edərsə, ona nəsihət verməsə və (olmadığı yerdə) onun qeybətini etsə lənətlənmişdir." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 333)

12. "Kimin iki günü (mənəvi baxımdan) bərabər olsa, zərərə uğramışdır; kimin ikinci günü birinci günündən daha pis olsa lənətlənmişdir (Allahın rəhmətindən uzaqdır); kim öz nəfsində bir (mənəvi) artım görməzsə nöqsanlıq uçurumundadır; belə olan bir kimsənin də ölməsi, yaşamağından daha yaxşıdır." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 327)

13. "Kim üç şeyi üç şeyə müsəllət etsə, ağılını yox etmək üçün həva və həvəsinə kömək etmiş kimi sayılar: Fikirinin nurunu uzun arzularla öldürən; çox danışmaqla hikmətini məhv edən; ibrət götürmək nurunu nəfsani şəhvətlərlə yox edən; ibrət götürmək nurunu yox edən şəxs, ağılını yıxmaq (məğlub etmək) üçün nəfsinə dəstək olmuşdur; ağılını yox edən kəs də dinini və dünyasını ifsat etmişdir." (Tuhaful- Uqul, s. 797)

14. "İnsanlar əvvəldən bilmədikləri yeni günahlar icad etdikcə, Allah da onlara tanımadıqları yeni bəlalar göndərər." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 322)

15. "Ey Hişam! Əlindəki qoza xalq "incidir" desə, sənə bir faydası olmaz; çünki sən onun qoz olduğunu bilirsən. Əlindəki inciyə də xalq "qozdur" desə, sənə bir zərəri olmaz; çünki sən onun inci olduğunu bilirsən." (Tuhaful- Uqul, s. 797)

16. "Ey Hişam! Bilmədiyin elmi öyrən və öyrəndiyin elmi də cahilə öyrət. Alimə elmi üçün hörmət göstər (et) və onunla çəkişməkdən çəkin. Cahili cəhaləti üçün kiçik gör; lakin onu özündən qovma; onu özünə yaxınlaşdır (bilmədiyi şeyləri) ona öyrət." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 329)

17. "Qürurlanmaqdan çəkin; çünki kimin ürəyində bir zərrə miqdarında qürur (kibr) olsa cənnətə girə (daxil ola) bilməz. Böyüklük Allahın ridasıdır (rida- lüğəti mənada xalat deməkdir, məcazi mənada isə vəzifə, sifət, haqq kimi işlənilə bilər) ; kim Allahın ridası barəsində Onunla çəkişsə, Allah onu üzü üstə cəhənnəmə atar." (Tuhaful- Uqul, s. 817)

18. "Hər şeyin bir nişanəsi vardır; ağıllı insanın nişanəsi təfəkkürdür; təfəkkürün nişanəsi susmaqdır. Hər şeyin bir miniyi vardır; ağıllı kəsin miniyi təvazökarlıqdır. Nəhy edildiyin (bir) şeyi etməyin, cəhalət baxımından sənə yetər." (Tuhaful- Uqul, s. 795)

19. "Ey Hişam! İsa Məsih (ə) həvarilərinə belə buyurdu: "…Ey dünya qulları (bəndələri), haqq olaraq deyirəm ki; Axirət şərəfinə, ancaq sevdiyiniz şeyləri tərk etməklə nail ola bilərsiniz. Tövbə etmək üçün sabahı gözləməyin. Çünki sabahdan əvvəl bir gecə və gündüz vardır; Allahın qəza və qədəri hər gecə və gündüz caridir (keçərlidir). Bu söylədiyim bir həqiqətdir ki, borclu olmayan borclu olandan daha dinc və qayğısızdır; günah iş görməyən şəxs də, günah iş görəndən, hər nə qədər xalis tövbə edib Allaha (tərəf) qayıtsa belə daha çox hüzur sahibidir.Kiçik və əhəmiyyətsiz sayılan günahlar, şeytanın tələlərindəndir. Şeytan, günahlarınızın toplanması və ardından sizi əhatə etməsi üçün onları gözünüzdə kiçik və sadə göstərər." (Tuhaful- Uqul, s. 808)

20. "Natiqlər üç qisimdir: Qazanc əldə edən, salamat qalan və həlak olan. Qazanc əldə edən, Allahı zikr edən kəsdir; salim qalan, susan kəs; həlak olan isə batilə dalan kəsdir. Şübhəsiz Allah Təala, çirkin (pis) söz söyləyən, pis dilli olan, söylədiyinə və deyilənlərə etina etməyən həyasız kəslərə cənnəti haram etmişdir." (Tuhaful- Uqul, s. 812)

21. "Allah, özündən haqqıyla həya edib utanan, başını və başında yerləşən üzvlərini (göz, qulaq, dil və s.) haramdan qoruyan, qarını və qarınının qoruduğu şeyləri (yeməyi və içməyi) haramdan uzaq tutan, ölümü və çürüməyi xatırlayan, cənnətin çətinliklərlə çevrildiyini və cəhənnəmin ləzzət və şəhvətlərlə əhatə edilmiş olduğunu bilib idrak edən kimsəyə rəhmətini yağdırsın." (Tuhaful- Uqul, s. 804.Tuhaful- Uqul, s. 823)

22. "Ey Hişam! Ehtirasdan çəkin; xalqın əlindəki şeylərə göz tikmə; xalqdan bir şey ümid etmək fikirini ürəyində öldür; çünki başqasına göz tikmək zillətin açarıdır və bu cür yanaşma ağılı məhv edər, igidliyi çürüdər, şərəfi ləkələyər və elmi aradan aparar. Allaha sığınmağı və Ona təvəkkül etməyi unutma; istəklərindən saxlamaq üçün nəfsinlə cihad ət; nəfsinə qarşı cihad etmək, düşmənə qarşı cihad əmək kimi sənə fərzdir (vacibdir)." (Tuhaful- Uqul, s. 823)

23. " Kim xalqa qarşı qəzəbinin qarşısını alsa, Allah da qiyamət günü ona qarşı qəzəbinin qarşısını alar." (Vəsailuş-Şiə, c. 11, s. 289)

24. "Ey Hişam! Əkinçilik, yumşaq (münbit) yerdə olar, qayanın üzərində deyil. Beləcə elm və hikmət də təvazökar qəlbdə yerləşər və həyatını davam etdirər, müstəkbir (təkəbbürlü) qəlbdə deyil. Çünki Allah Təala, təvazönü ağılın nişanəsi, təkəbbürü də cəhalətin nişanəsi etmişdir… Allah Təala, təvazö etməyəni alçaldar, təvazö edəni isə ucaldar." (Tuhaful- Uqul, s. 816)

25. "Özünüzə kasıblığı və uzun ömürü təlqin etməyin; çünki bunu edən xəsis , uzun ömür təlqin edən isə ehtiraslı olar. İgidliyi ləkələməyərək və israf olmayacaq miqdarda halal şeylərdən faydalanmaqla dünyadan özünüz üçün bir pay ayırın; bunu da dini işləriniz üçün köməkçi qərar verin. Çünki belə bir hədis rəvayət edilmişdir: "Kim dünyasını, dini üçün və ya dinini dünyası üçün tərk etsə bizdən deyil." (Tuhaful- Uqul, s. 853)

26. "Ey Hişam! Əgər kifayət miqdar səni ehtiyacsız edirsə, dünyada ən az şey (sadə yaşayış) sənə bəsdir. Əgər sənə çatacaq qədəri səni ehtiyacsız etmirsə, o zaman dünyada heç bir şey səni ehtiyacsız etməz." (Tuhaful- Uqul, s. 799)

27. "Kim müsibət zamanı dizini döysə və ya əlini əlinə vursa (özünü döysə) mükafatı hədər olar. Müsibətin savabı, ancaq müsibət sahibinin səbr etməyinə və müsibət anında, "İnna lilləh və inna ileyhi racinin" (biz Allahdanıq və Ona (tərəf) dönəcəyik) deməsinə bağlıdır… Allah, ehtiyac miqdarında kömək edər və müsibət miqdarında da səbr verər." (Tuhaful- Uqul, s. 834)

28. "Ey Hişam, təkliyə səbr etmək ağılın qüvvətinin nişanəsidir. Kim Allah Təbarək və Təala tərəfindən verilən ağılla ağıl etsə(diqqət yetirib ayırd etsə), dünya əhlindən ona meyl edənlərdən uzaqlaşar və Allah qatında olana tərəf yönələr. Allah da qorxu zamanı onun munisi və təklikdə yoldaşı olar; kasıblıqda onu ehtiyacsız edər və tayfası olmadan onu izzətləndirər." (Tuhaful- Uqul, c. 78, s. 301)

29. "Ehsan ancaq üç şərtlə kamil olar: Kiçik saymaq, (bunu) gizlətmək və tələskənlik etmək. Yaxşılığını kiçik sayan, qardaşını böyütmüşdür; onu böyük sayan da qardaşını kiçiltmişdir. Kim etdiyi ehsanı gizlətsə, işi dəyərli olar. Kim sözünü verdiyi şeyi yerinə yetirməkdə tələskənlik etsə, verdiyi şey daha da xoş olar." (Tuhaful- Uqul, s. 837)

30. "Allaha həmd-səna etmədən və Peyğəmbərə salavat (və salam) göndərmədən əvvəl dua edən, tirsiz kamanla ox atan adama bənzəyir. Allahın verəcəyi mükafata yəqini olan, comərdcəsinə hədiyyə verər. Orta şəkildə (mötədil) davranan, möhtac olmaz." (Tuhaful- Uqul, s. 835)

31. "Kim, malsız zənginliyi, ürəyin qısqanclıqdan rahat olmasını və dininin möhkəm qalmasını istəyirsə, dualarında Allahdan (c) ağılının kamil olmasını diləməlidir. Ağılı kamil olan, kifayət qədər olan mala qənaət edər, Kifayət qədər olan mala qənaət edən zəngin (varlı) olar; kafi olan mala qənaət etməyən isə, zənginlik üzü görməz." (Usulul- Kafi, c. 1, s. 18)

32. "Əsla Allaha itaət yolunda malını əsirgəmə. Çünki onun iki qatını günah yolunda xərcləyərsən." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 320)

33. "Ey Hişam! Bütün insanlar ulduzları görər; amma ulduzların istiqaməti və duruş yerlərini biləndən başqası onlara baxıb öz yolunu tapa bilməz. Beləcə sizlər də hikmət öyrənirsiniz, amma onunla əməl edəndən başqa heç kəs hidayətə çata bilməz." (Tuhaful- Uqul, s. 807)

34. "Ey Hişam! Xalq Allaha itaət üçün yaradılmışdır; qurtuluş itaətlə, itaət elmlə, elm öyrənməklə və öyrənmək də ağıl ilə təmin edilər və elm ancaq rəbbani alimdən alınar; alim də ağılla tanınar." (Tuhaful- Uqul, s. 798)

35. "Bilin ki hikmətli söz, möminin itmiş malıdır; buna görə də elm əldən çıxmadan onu əldə edin; elmin əldən çıxması, alimin aranızdan itməsidir (ölməsidir)." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 309)

36. "Bəndələrin ən pisi, pis dilli olduğun görə onunl birlikdə oturulması sevilməyən (istənilməyən) kəsdir. Görəsən xalqı üz üstə cəhənnəm atəşinə atan, dilin məhsullarından başqa bir şeydirmi? Axmaq sözləri tərk etmək, adamın dininin gözəl olduğunu göstərər." (Biharul-Ənvar, c. 78, s. 310)

37. "Ey Hişam! Bəndəni Allaha yaxınlaşdıracaq ən gözəl vəsilə (vasitə), namaz qılmaq; ana və ataya yaxşılıq etmək; həsəd, kibr və öyünməyi tərk etməkdir." (Tuhaful- Uqul, s. 807)

38. "Ey Hişam! Dili doğru söyləyənin əməli təmiz olar; yaxşı niyyətli olanın ruzisi çoxalar; qardaşlarına və ailəsinə yaxşılıq edənin də ömürü uzanar." (Tuhaful- Uqul, s. 801)

39. "Kim Allahın künhü (zatı) haqqında danışsa həlak olar; kim rəyasət tələb etsə həlak olar; kim eqoizmə qapılsa həlak olar." (Tuhaful- Uqul, s. 851)

40. "İnsanlara özünü sevdirmək ağılın yarısıdır. Çoxlu qəm, qocalıq gətirər. Tələskənçilik axmaqlıqdandır. Ailə azlığı iki asanlıqdan biridir (digər asanlıq isə adamın zəngin olmasıdır). Ana və atasını incidən, onlara qarşı üsyankarlıq etmişdir." (Tuhaful- Uqul, s. 835)

Həzrət Fatimədən (ə) hədislər

"Hər kim öz xalis (səmimi) ibadətini Allaha ünvanlasa, Allah da özünün ən yaxşı məsləhətini ona endirər” (yəni Allah məsləhət bildiyi ən xeyirli neməti ona bəxş edər).

“Möminin üzünə gülümsəmək insanın cənnətə düşməsinə səbəb olar. Amma inadkar və ədavətkar adamın üzünə gülmək isə adamı cəhənnəmə salar”.

“Allahın Rəsulu buyurub ki, imam Kəbə kimidir. Camaat ziyarət üçün onun yanına gedər, Kəbə camaatın yanına gəlməz. Allaha and olsun, əgər haqqı öz sahibinə qaytarsaydılar, Peyğəmbərin nəslinə tabe olsaydılar, Allahın dini barədə bir-biri ilə ixtilafda olan iki nəfər belə, tapılmazdı...”.

“Yeməkdən sonra əlləri yağlı halda yatan adam özündən başqa heç kimi danlamasın”.

“Süfrənin 12 xüsusiyyəti var ki, hər bir müsəlman bunları bilməlidir. Bu xüsusiyyətlərin dördü fərz (vacib), dördü sünnətdir, dördü isə ədəb-ərkandandır. Fərz olan xüsusiyyətlər bunlardır: mərifət (yəni ruzini verən Allahı tanımaq), razılıq, Allahın adını çəkmək (“bismillah” demək) və şükr. Sünnət olan dörd xüsusiyyət budur: yeməkdən qabaq dəstəmaz almaq, oturmuş halda yemək, sağ tərəfi üstə (yəni sağ tərəfə dayaqlanıb) oturmaq və üç barmaqla yemək. Ədəb-ərkandan olan xüsusiyyətlər isə bunlardır: öz qabağında olan qidanı götürüb yemək, loxmaları kiçik etmək, yeməyi yaxşı çeynəmək və süfrə arxasında başqalarının üzünə az baxmaq”.

“Peyğəmbər buyurub: “Cümə günündə elə bir saat var ki, müsəlman həmin saatda Allahdan nə isə xeyir-bərəkət istəsə, ona verər”. Fatimə soruşdu ki, bu hansı saatdır? Peyğəmbər cavab verdi: “Qürub vaxtı Günəşin yarısı üfüqün arxasında itəndə”.

“Sizin ən yaxşılarınız – insanlarla ən mülayim, öz həyat yoldaşı ilə ən mehriban rəftar edəninizdir”.

“Əgər oruc insanın dlini, qulağını, gözünü və sair əzalarını günahdan çəkindirmirsə, belə orucun insana nə faydası var?”.

“Sizin dünyanızdan yalnız üç şeyi xoşlayıram: Allahın Kitabını oxumağı, Allah Rəsulunun çöhrəsinə baxmağı və Allah yolunda ehtiyaclılara yardım göstərməyi”.

Fatimə ərə gedərkən atasına demişdi: “Ey Allahın Rəsulu! Xalqın qadınları pulun xatirinə ərə gedirlər. Bəs, mənimlə onların arasında nə fərq olar? İstəyirəm Allaha dua edəsən ki, mənim mehriyyəm Sənin ümmətinin günahkarlarına şəfaət etmək ixtiyarı olsun”.

“Allah sizin şirkdən pak olmağınız üçün imanı, təkəbbürdən təmizlənməyiniz üçün namazı, ruhunuzun saflaşmasından və ruzinizin artmasından ötrü zəkatı, ixlasda möhkəm olmağınız üçün orucu, dininizin möhkəmliyindən ötrü həcci, ürəklərinizin mehriban olması üçün ədaləti, ümmətin nizam-intizama nail olması üçün bizə (yəni Əhli-beytə) tabe olmağı, təfriqədən amanda qalmağınız üçün bizim imamətimizə inanmağı, İslamın izzət qazanmasından ötrü cihadı, savab qazanmaq vəsiləsi kimi səbri, camaatın islahı üçün əmr bil-mərufu (yaxşı işlərə çağırmağı), Allahın qəzəbindən xilas olmaq üçün valideynə yaxşılıq etməyi, sayınızın artması üçün sileyi-rəhimi (qohumlarla mehriban olmağı), canın qorunmasından ötrü qisası, bağışlanmaq vasitəsi kimi əhdə (nəzrə) vəfa etməyi, qəhətliyə düçar olmamaq üçün çəkini düz çəkməyi, alçaqlığa sürüklənməmək üçün şərb içməkdən çəkinməyi, Allahın lənəti qarşısında müdafiə vasitəsi kimi iftiradan uzaq olmağı, iffəti qorumaq üçün oğurluqdan çəkinməyi, Allahın rübubiyyətinə (rəbbliyinə) tam səmimiyyətlə bağlanmağınız üçün şirki haram saymağı vacib buyurdu”.

Həzrəti Fatimənin (ə) fəzilətləri haqqında Əhli-sünnə mənbələrindən 40 hədis

1) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Qiyamət günü olanda bir nida edən nida edər: Ey əhli cəm (yəni yoplaşanlar) gözlərinizi aşağı dikin, ta ki Fatimə (ə.) keçənə qədər”.
1. “Kənzul-ummal” c.13, səh.91,93;
2. “Muntəxabu kənzul-ummal” c.5, səh.96;
3. “Əs-səvaiqul-mihriqə” səh.190;
4. “Usdul-ğabə” c.5, səh.523;
5. “Təzkiratul-xəvvas” səh.279;
6. “Zəxairul-uqbə” səh.48;
7. İbn Məğazili “Mənaqib” səh.356;
8. “Nurul-əbsar” səh.51,52.

2) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Elə ki cənnətin iyini almaq üçün iştiyaqım olur (yəni güclü meylim, istəyim olur) Fatimənin (ə) boynunu iyləyirəm”.
1. “Muntəxabu kənzul-ummal” c.5, səh.97;
2. “Nurul-əbsar” səh.51;
3. İbn Məğazili “Mənaqib” səh.360.

3) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Sənə aləmlərin qadınları içərisindən 4-ü (ibrət almağa, ölçü götürməyə) kifayət edir”:
1) Məryəm (ə),
2) Asiya (ə),
3) Xədicə (ə),
4) Fatimə (ə).
1. “Siyəru aləmin-nubəla” c.2, səh.126;
2. “Əl-bidayətu vən-nihayə” c.2, səh.59;
3. İbn Məğazili “Mənaqib” səh.363.

4) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Ey Əli! Bu Cəbrail (ə.) mənə xəbər verdi ki, Allah səni Fatiməyə zövcə etdi (nikahını kəsdi)”.
“Mənaqibul-İmam Əli minər-riyazun-nuzrət” səh.141.

5) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Heç vaxt Fatimə (ə) (bir şeyə) razı olmadan mən razı olmadım”.
İbn Məğazili “Mənaqib” səh.342.

6) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Ey Əli! Həqiqətən Allah mənə əmr etdimişdir ki, səni Fatimə ilə təzvic edəm (evləndirəm,nikahını kəsəm)”.

1. “Əs-səvaiqul-muhriqə” bab 11, səh.142;
2. “Zəxairul-uqbə” səh.30,31;
3. “Təzkiratul-xəvvas” səh.276;
4. “Riyazun-nuzrət” səh.141;
5. “Nurul-əbsar” səh.53.

7) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Həqiqətən Allah Əlini Fatiməyə təzvic etdi (evləndirdi, nikahını kəsdi)”.
“Əs-səvaiqul-muhriqə”: səh.173

8) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə (ə.) mənə görə ailəmin ən sevilmisidir”.
1. “Əl-camius-səğir” c.1, səh.37, hədis 203;
2. “Əs-səvaiqul-muhriqə” səh.191;
3. “Yənabiul-məvəddə” c.2, bab 59, səh.479;
4. “Kənzul-ummal” c.13, səh.93.

9) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Cənnət əhlinin seyyidəsi Fatimədir”.

1. Buxari “Səhih” - Mənaqibu Fatimə babı;
2. “Kənzul-ummal” c.13, səh.94;
3. “Əl-bidayətu vən-nihayə” c.2, səh.61.

10) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Cənnətə ilk daxil olanlar Əli və Fatimədir”.

1. “Kənzul-ummal” c.13, səh.95;
2. “Nurul-əbsar” səh.59.

11) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: ”Aləmlərin qadınlarının ən xeyirlisi 4 qadındır: Məryəm (ə), Asiya (ə), Xədicə (ə) və Fatimə (ə)”.

1. “Əl-camius-səğir” c.1, səh.469, hədis 4112;
2. “Əl-isabətu fitəmyiz-səhabə” c.4, səh.378;
3. “Əl-bidayətu vən-nihayə” c.2, səh.60;
4. “Zəxairul-uqbə” səh.44.

12) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Təthir (paklıq) ayəsi 5 nəfər haqqında nazil oldu: Mənim, Əlinin, Fatimənin, Həsənin və Hüseynin haqqında”.

1. Müslim “Səhih” - Kitəbu fəzailus-səhabə;
2. “İsafur-rağibin” səh.116.

13) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Cənnət əhlinin ən fəzilətliləri Məryəm (ə), Asiya (ə), Xədicə (ə) və Fatimədir (ə)”.

1. “Siyəru aləmin-nubəla” c.2, səh.126;
2. “Zəxairul-uqbə” səh.44.

14) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Cənnətə ilk daxil olan Fatimədir”.

1. “Yənabiul-məvəddə” c.2, bab 56, səh.322.

15) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Mehdi (ə.f.) mənim itrətimdən (övladımdan, ailəmdən) və Fatimənin (ə) övladlarındandır”.
“Əs-səvaiqul-muhriqə” səh.237.

16) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Həqiqətən (əzzə və cəllə) Allah qızım Fatiməni və onun (məsum) övladlarını və onları sevənləri cəhənnəm odundan ayırmışdır (uzaq etmişdir) və buna görə də qızım Allah tərəfindən Fatimə adlanıb”.

“Kənzul-ummal” c.6, səh.219.

17) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: ”Ey Fatimə! Sən mənim Əhli-beytimdən (ailəmdən) birinci şəxssən ki, mənə qovuşacaqsan (yəni dünyadan köçəcəksən)”.

1. Buxari “Səhih” - Kitəbul fəzail;
2. “Hilyətul-övliya” c.2, səh.40;
3. “Kənzul-ummal” c.13, səh.93;
4. “Muntəxabu kənzul-ummal” c.5, səh.97.

18) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə məndən bir tikədir (parçadır). Onu sevindirən məni sevindirər”.

1. “Əs-səvaiqul-muhriqə” səh.180, 232;
2. “Yənabiul-məvəddə” c.2, bab 59, səh.468;
3. “Müstədrək” c.3, səh.73.

19) Allahın Rəsulu (s) buyurdu: “Fatimə cənnət qadınlarının seyyidəsidir”.

1. Buxari “Səhih” c.3, Kitəbul fəzail, bab-Mənaqibi Fatimə (ə), səh.1374;
2. “Müstədrək” c.3, bab-Mənaqibi Fatimə (ə), səh.164;
3. Tirmizi “Sünən” c.3, səh.226;
4. “Yənabiul-məvəddə” c.2, səh.79;
5. “Əs-səvaiqul-muhriqə” səh.187, 191;
6. “Siyəru aləmun-nubəla” c.2, səh.123;
7. “Əl-camius-səğir” c.2, səh.654, hədis 5760;
8. “Kənzul-ummal” c.13, səh.93;
9. Muntəxabu kənzul-ummal” c.5, səh.97;
10. Nəsai “Xəsais” səh.118
11. “Əl-cəvhəratu fi nəsbi Əli və Alihi” səh.17;
12. “Əl-bidayətu vən-nihayə” c.2, səh.60.

20) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə məndən bir tikədir (parçadır). Onu qəzəbləndirən məni qəzəbləndirər”.

1. Buxari “Səhih” c.3, Kitəbul fəzail, bab-mənaqibi Fatimə (ə), səh.1374;
2. Nəsai “Xəsais” səh.122;
3. “Əl-camius-səğir” c.2, səh.653, hədis 5858;
4. “Kənzul-ummal” c.3, səh.93, 97;
5. “Yənabiul-məvəddə” c.2, səh.52, 79;
6. “Zəxairul-uqbə” səh.37;
7. “İsafur-rağibin” səh.188;
8. “Müntəxabu bi həmişil müsnəd” c.5, səh.96;
9. “Məsabihius-sittə”: c.3, səh.185.

21) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə insan surətində bir huri olaraq yaradılmışdır”.

İbn Məğazəli “Mənaqib” səh.296.

22) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə Adəm övladlarının surətində bir huridir, nə heyz olmuşdur (görmüşdür), nə də ki nifas (yəni nə aybaşı qanı, nə də ki doğuş qanı görməmişdir)”.

1. “Əs-səvaiqul-muhriqə” səh.160;
2. “Kənzul-ummal” c.13, səh.94;
3. “Muntəxabu kənzul-ummal” c.5, səh.97;
4. “İsafur-rağibin” səh.188.

23) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Ey Əli! Fatimə mənə səndən daha sevimlidir və sən isə mənə ondan daha izzətlisən (əzizsən)”.

1. “Məcməuz-zəvaid” c.9, səh.202;
2. “Əl-camius-səğir” c.2, səh.654, hədis 5761;
3. “Muntəxabu kənzul-ummal” c.5, səh.97;
4. “Usdul-ğabə” c.5, səh.522;
5. “Yənabiul-məvəddə” c.2, bab 56, səh.79;
6. “Əs-səvaiqul-muhriqə” fəsil-3, səh.191.

24) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə məndən bir tikədir (parçadır) və mənim qəlbimdir və mənim 2 böyrümün arasındakı ruhumdur”.

1. “Nurul-əbsar” səh.52.

25) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə mənim ümmətimin qadınlarının seyyidəsidir”.

1. Müslim “Səhih” - Kitəbu fəzailus-səhabə;
2. “Siyəru aləmun-nubəla” c.2, səh.127;
3. “Məcməuz-zəvaid” c.2, səh.201;
4. “İsafur-rağibin” səh.187.

26) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə məndən bir tikədir (parçadır), onu nə dərdə salırsa (əziyyət edərsə) məni dərdə salar (əziyyət edər) və onu nə sevindirərsə məni də sevindirər”.

Xətib Xarəzmi “Mənaqib” səh.353.

27) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə məndən bir tikədir (parçadır) kim ona əziyyət etmişsə, (bilsin ki) artıq mənə əziyyət etmişdir”.

1. Beyhəqi “Sunənul-kubra” c.10, səh.201;
2. “Nurul-əbsar” səh.52;
3. “Yənabiul-məvəddə” c.2, səh.322;
4. “Kənzul-ummal”: c.13, səh.96.

28) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə mənim qəlbimim behcətidir (sevincidir, ləzzətidir, xoşluğudur) və 2 oğlu isə ürəyimin meyvəsidir”.

“Yənabiul-məvəddə” c.1, bab-15,səh.243.

29) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Fatimə Adəm övladlarının qadınları kimi deyildir”.

1. “Məcməuz-zəvaid” c.9, səh.202.

30) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: ”Ey Fatimə, həqiqətən Allah sənin qəzəbinə görə qəzəblənir”.

1. “Əs-səvaiqul-muhriqə” səh.175;
2. “Müstədrək” bab-Mənaqib Fatimə (ə);
3. İbn Məğazili “Mənaqib” səh.351.

31) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Ey Fatimə! Həqiqətən Allah sənə əzab verməz, nə də ki, sənin (məsum və təqvalı) övladlarına əzab verməz”.

1. “Kənzul-ummal” c.13, səh.96;
2. “Muntəxabu kənzul-ummal bi hamişi müsnədi Əhməd” c.5, səh.97;
3. “İsafur-rağibin bi hamişi nurul-əbsar” səh.118.

32) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Kişilərdən çoxları kəmala çatmışdır, amma qadınlardan 4 nəfərdən başqa heç kim kəmala (kamillik dərəcəsinə) çatmamışdır: Məryəm (ə), Asiya (ə), Xədicə (ə) və Fatimə (ə)”.

“Nurul-əbsar” səh.51.

33) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: ”O gecə mən səmaya qaldırıldım (merac etdim). Cənnətin qapısı üzərində gördüm ki, belə yazılmışdı: Lə iləhə illəllah Muhəmmədun Rasulullahi, Əliyyun Həbibullah (Allahın sevimlisidir), Əl-Həsənu vəl-Husəynu sifvətullahi (Allahın səmimi, xalis dostlarıdırlar, həmdəmidirlər), Fatimə xayratullahi (Allahın seçib bəyəndiyi və ya xeyirlə dolu olan bəndəsidir), alə mubğazihim lə-nətullahi (onlara nifrət edib düşmənçilik edənlərə Allahın lənəti var)”.

1. “Tarixi-Bağdad” c.1, səh.259;
2. “Tarixi-Dəməşq” c.14, səh.170;
3. “Lisanul-mizan” c.5, səh.70.

34) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Əgər yaxşılıq bir şəxs və ya insan surətində olsaydı, o şəxs Fatimə olardı, bəlkə Fatimə (ondan) daha əzəmətlidir.Həqiqətən qızım Fatimə yer əhlinin şərəf, kərəm və əsl-kök cəhətdən ən xeyirlisidir (yaxşısıdır).(şərəf-böyük sayılmaq, kərəm-mehribançılıq, lütf və hədiyyə etmə deməkdir)”

“Məqtəlil-Hüsəyn” c.1, səh.60.

35) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) bir gün Fatimənin (ə) əlindən tutaraq xaric oldu və camaatın qabağına gəldi və buyurdu: “Kim bunu tanımışdırsa artıq onu tanıyır və kim onu tanımamışdırsa (bilsin ki) o Muhəmmədin (s.) qızı Fatimədir (ə) və mənim qəlbimdir və 2 böyrümün arasında yerləşən ruhumdur”.

1. “Əl-füsulul-muhimmə” səh.146;
2. “Nurul-əbsar” səh.53.

36) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Heç şübhəsiz Fatimə ona görə Fatimə adlandırılmışdır ki, həqiqətən Allah onu sevənləri oddan (cəhənnəm alovundan, atəşindən) ayırmışdır (uzaqlaşdırmışdır).

“Məcməuz-zəvaid” c.9, səh.201.

37) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Cəbrail (ə.) mənim yanıma gəlib dedi: Ey Muhəmməd! Həqiqətən sənin Rəbbin Fatiməni sevir, ona görə də səcdə et və mən də səcdə etdim. Sonra dedi: Həqiqətən Allah Həsəni və Hüseyni də sevir və mən (yenə də) səcdə etdim. Sonra dedi: Həqiqətən Allah o ikisini sevəni də sevir”.

“Lisanul-mizan” c.3, səh.275.

38) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Həqiqətən Fatimə mənim bir tükümdür və kim mənim bir tükümü incitsə (əziyyət etsə), artıq (bilsin ki) məni incitmişdir (əziyyət etmişdir) və kim məni incitmişsə (əziyyət etmişsə), artıq (bilsin ki) Allahı incitmişdir (əziyyət etmişdir) və kim Allahı incidərsə (əziyyət edərsə) Allah ona göylər və yerlər dolusu (miqdarında, ölçüsündə) lənət edər”.

“Hilyətul-övliya” c.2 səh.40.

39) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) Nur surəsi 36-cı ayəni oxudu: ... Allah o evlərin ucalmasına və öz adının o evlərdə zikr edilməsinə izn vermişdir. Bir kişi ayağa qalxıb dedi: Ey Allahın Rəsulu! Bu hansı evlərdir? Allahın Rəsulu (s.) dedi: Peyğəmbərlərin evləri. Sonra Əbu-Bəkr əlini İmam Əlinin (ə) və Xanım Fatimənin (ə) evinə işarə edərək dedi: Ey Allahın Rəsulu! Bu ev də o evlərdəndirmi? Allahın Rəsulu (s.) dedi: Bəli, (hətta) o evlərin ən fəzilətlisidir.

1. “Əd-durrul-mənsur” c.6, səh.203;
2. “Ruhul-məani” c.18, səh.174;
3. İmam Sələbi “Təfsir” c.7, səh.107;
4. “Əl-kəşf vət-tibyan” səh.72.

40) Allahın Rəsulu (s.a.v.v.) buyurdu: “Ey Salman! Fatiməni sevmək 100 yerdə fayda verər, onların ən asanı (yüngülü) bunlardır: vəfat edərkən, qəbrdə, əməllərin ölçülərkən (mizanda), məhşərdə (Qiyamətdə toplantı yerində), siratda, mühasibədə (hesab verərkən). Bəs bilin ki, qızım Fatimə kimdən razı qaldısa, mən də ondan razı qalaram və mən kimdən razı qaldımsa Allah da ondan razı qalar və qızım Fatimə kimə qəzəblənərsə, mən də ona qəzəblənərəm və mən kimə qəzəblənərəmsə Allah da ona qəzəblənər. Ey Salman! Ona və onun əri Əmirul-mimininə zülm edən üçün vəyl vardır (cəhənnəmin vəyl dərəsində əzab) və onun (məsum və təqvalı) övladlarına və şiələrinə (köməkçiləri və tərəfdarlarına) zülm edənə də vəyl vardır”.

1. “Fəraidus-səmtəyn” c.2, bab-11, hədis-219;
2. “Kəşful-ğummə” c.1, səh 467.

 

 

Ünsiyyət

1-İmam Həsən (ə) buyurur: “Xalqla elə davran ki, səninlə o cür davranmasını istəyirsən.”

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Ehtiyacı olmadığı halda mö`min qardaşının görüşünə gedən şəxs Allahın görüşünə getmiş kimidir.”

3-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Xalq ilə elə rəftar edin ki, əgər həmin halda ölsəniz, sizə ağlasınlar və sağ qalsanız, sizinlə ünsiyyətdə olmaq istəsinlər.”

 

«ӘHD-PЕYMАN»

Pеyğәmbәr (s) buyurmuşdur:
مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَفِ إِذَا وَعَدَ
“Аllаh vә qiyаmәtә imаn gәtirәn şәхs vәdәsinә әmәl еtmәlidir.”

لا إيمان لمن لا أمانة له و لا دين لمن لا عهد له‏
“Әmаnәtә хәyаnәt еdәnin imаnı vә әhdә vәfа еtmәyәnin isә dini yохdur.”

İmаm Sаdiq (ә) buyurub:
عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَه‏
“Mömin qаrdаşа vеrilәn vәdә nәzirdir vә оnun kәffаrәsi yохdur.”

ثَلَاثَةٌ لَا عُذْرَ لِأَحَدٍ فِيهَا أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَيْنِ
“Üç şеydә hеç kimdәn üzr qәbul оlunmаz: 1. Әmаnәti qаytаrmаq, istәr sаhibi yахşı, istәr pis insаn оlsun; 2. Әhdә vәfа еtmәk, istәr pis, istәrsә yахşı insаn оlsun; 3. Аtа-аnаyа yахşılıq еtmәk, istәr yахşı, istәr pis insаn оlsunlаr.”

Yoxsulları

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Özünüz yemədiyinizi yoxsullara yedirməyin.”

 

 

Yoldaşlıq

1-İmam Hüseyn (ə) buyurur: “Fisq-fücur əhli ilə (günahkarlarla) yoldaşlıq etmək insana qarşı sui-zənn yaradır.”

2-İmam Həsən (ə) buyurur: “Oğlum, bir şəxsi yaxşı tanımamış, onunla dostluq etmə.”

 

YALAN DANIŞMAQ

1-İmam Rza (ə) buyurmuşdur: “Düz danışın və yalandan uzaq olun.”
2-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Əgər mömin üzürsüz olaraq yalan danışarsa, yetmiş min mələk onu lənətləyər. Onun qəlbindən çıxan üfunətli iy ərşə qalxar. Bu zaman ərşin gözətçiləri ona lənət yağdırar.”
3-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Həqiqətən, ən böyük günah dilin yalana adət etməsidir.”
4-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Sizə ən böyük günahlardan xəbər verimmi?! Ən böyük günah Allaha şərik qoşmaq, ata-anaya qarşı pis rəftar etmək və yalan danışmaqdır.”
5-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Yalan insanın üzünü qara edir.”
6-Qurani-kərimdə yalan Allaha şərik qoşma sırasında vurğulanmışdır. Ayədə buyurulur: “...Murdar bütlərdən qaçın, yalan sözlərdən də çəkinin.”
7-İmam Baqir (ə) buyurur ki, Əli ibni Hüseyn (ə) öz

Qeybət2

1.Peyğəmbəri-Əkrəm : ”Qeybətin nə olduğunu bilirsinizmi?” Dedilər: “Allah və Onun Rəsulu daha yaxşı bilərlər!” Buyurdu : “Din qardaşını onun xoşu gəlmədiyi şeylərlə yad etmək” Soruşdular : “ Əgər dediklərimiz din qardaşımızın barəsində düz olsa necə?” Buyurdu : “ Əgər dedikləriniz düz olsa, qeybətdir, əgər olmazsa ona böhtan atmış olursuz!”

2.Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “ Hər kəs bir mömin kişinin mömin qadının qeybətini edərsə, sahibi onu bağışlamayıncaya qədər Allah-təala onun namazını, orucunu qırx gecə və gündüz arzində qəbul etməz!”

3.İmam Sadiq (ə): “ Qeybət budur ki, din qardaşın barəsində Allah-təalanın örtmüş olduğu şeyləri deyəsən, amma onun barəsində aşkar olan şeylərə gəldikdə isə, (hiddətli və tələskən olduğu kimi şeylər) qeybət deyildir!”

4. İmam Sadiq (ə): “ Hər zaman fasiq və günahkar şəxs aşkarda günah edərsə, onun nə hörməti vardır, nə də qeybəti haramdır.”

5. İmam Əli (ə) : “Qeybəti dinləyən şəxs qeybət edən şəxs kimidir”

6.Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Qeybət etməyin kəffarəsi qeybətin etdiyin şəxsin barəsində istiğfar etməkdir”.

7. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Əgər bir neçə nəfərin arasında bir şəxsin qeybəti olunsa, qeybəti olunan şəxsə kömək et və o cəmiyyəti qeybət etməkdəm çəkindir və onların arasından qalxıb get”

8.Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Qeybət etmək müsəlman şəxsin dinini məhv etməkdə onun daxilindəki xora xəstəliyindəndə şiddətlidir!”

9. İmam Baqir (ə) : “Hər kəsin yanında mömin qardaşının qeybəti edilirsə və o şəxs qeybəti olunan şəxsin köməyinə qalxarsa, Allah dünya və axirətdə ona kömək edər. Hər kəsin hüzürunda mömin qardaşının qeybəti olunarsa, o da qadir və imkanlı olduğu halda ona kömək etməzsə və onu müdafiə etməzsə, Allah-təala onu dünya axirətdə zəlil edər”

10.Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Qiyamət günündə bir nəfəri gətirib Allahın hüzurunda saxlayarlar, əməl dəftərini ona verərlər, amma o öz yaxşı əməllərini orada görməz və deyər : “Pərvərdigara, bu mənim əməl dəftərim deyildir?! Həqiqətən mən onda itaətdən başqa bir şey görmürəm.” Ona deyirlər : “Həqiqətən, sənin Allahın unutmaz və zəlalətə düşməz. Sənin əməllərin camaatın qeybətini etdiyinə görə aradan getmişdir”. Sonra başqa birini gətirərlər və onun əməl dəftərini ona verərlər və o, orada çoxlu yaxşı əməllər, itaət və ibadət görər və deyər: “İlahi, bu mənim əməl dəftərim deyildir, çünki, mən bu itaətləri yerinə yetirməmişdim” Ona deyərlər : “Filankəs sənin qeybətini etdiyi üçün onun gözəl əməlləri sənə verilmişdir!”

 

məstedici

Xanım Fatimə (s.ə): “Atam Peyğəmbər (s) mənə dedi: “Ey atasının dostu, hər bir məstedici haramdır. Və hər məstedici şərabdır””.

Vilayət (hökumət)

1-İmam Sadiq (ə) buyurur: “Bizim vilayətimiz (hakimiyyətimiz) Allahın hakimiyyətidir. Heç bir peyğəmbər bu vilayətsiz məb’us edilməmişdir.”

2-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Yaxşılıqların ən yaxşısı bizimlə (Əhli-beyt ilə) dostluq, günahların ən pisi isə bizimlə düşmənçilikdir.”

3-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Mənim Əhli-beytim Nuhun gəmisi kimidir. Ona minən nicat tapar, ondan üz çevirənsə qərq (həlak) olar.”

4-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Ya Əli, səni sevib, məhəbbətinə sadiq olan kəsin xoş halına və sənə düşmən olub, haqqında yalan danışan kəsin də vay halına!”

 

Təvazökarlıq

.Allahın Peyğəmbəri (s): «Nə üçün sizdə ibadətin şirinliyini görmürəm? Dedilər: İbadətin şirinliyi nədir? Buyurdu: Təvazökarlıq.»

.Allahın Peyğəmbəri (s): «İnsanların bəndəlikdə ən üstünü böyük olmasına baxmayaraq təvazökarlıq edən şəxsdir.»

.Allahın Peyğəmbəri (s): «Xoş o adamın halına ki, heç bir nöqsan və çatışmazlığı olmadan Allah-taalaya görə təvazökarlıq etsin və heç bir xarlıq və acizliyi olmadan özünü həqirləşdirsin.».İmam Əli (ə): «Təvazökarlıq kimi şərəf yoxdur.»

.İmam Əli (ə): «Şərəfli (və alicənab) insanın zinəti təvazökarlıqdır.

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlıq (təvazökar insanın) fəzilətlərin (camaat arasında) yayılmasına səbəb olur.»

. İmam Əli (ə): «Təvazökar ol! Çünki o ibadətlərin ən böyüklərindəndir.»

.İmam Əli (ə): «İnsanın təvazökar olması üçün onun öz həddini bilməsi kifayətdir.»

.İmam Əli (ə): «Kim varlı bir şəxsin yanına getsə və varlılığına görə onun qarşısında təzim etsə, dininin üçdə ikisi aradan gedər.»

.İmam Əli (ə): «Allahın mükafatını əldə etmək məqsədi ilə varlıların yoxsullar qarşısındakı təvazökarlıqları necə də gözəldir! Ondan daha gözəl isə yoxsulların Allaha arxalanaraq varlılar qarşısında etinasızlıq göstərmələri və başlarını uca tutmalarıdır.»

.İmam Rza (ə): «Təvazökarlıq, camaatla səninlə edilməsini istədiyin tərzdə rəftar etməyindir.»

.İmam Əskəri (ə): «Təvazökarlıq elə bir nemətdir ki, paxıllığı çəkilmir.»

.Təvazökarlığın nişanələri

.İmam Sadiq (ə): «İnsanın məclisdə öz məqam və dərəcəsindən aşağı yerdə oturması təvazökarlıqdandır.»

.İmam Sadiq (ə) (atalarından (ə) nəql edir): «İnsanın məclisin aşağısı ilə razılaşması, rastlaşdığı hər bir kəsə salam verməsi, haqq olsa da
mü¬bahisə və qalmaqalı tərk etməsi və pərhizkar kimi təriflənməyi xoş¬la¬ma¬ması təvazö¬kar¬lıqdandır.

.Təvazökarlığın səmərəsi

.Allahın Peyğəmbəri (s): «Həqiqətən təvazökarlıq sahibini daha da ucaldır. Odur ki, təvazökar olun ki, Allah sizi ucaltsın.»

1.Allahın Peyğəmbəri (s): «Kim Allaha görə təvazökarlıq etsə Allah onu ucaldar. Beləliklə, o, öz nəzərində zəif, camaatın gözündə isə böyük olar. Kim təkəbbürlük etsə, özünü böyük tutsa, Allah onu alçaldar. Beləliklə o, camaatın gözündə kiçik, öz nəzərində isə böyük olar. O, camaatın gözündə hətta it və donuzdan da aşağı olar.»

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlığın səmərəsi məhəbbət, təkəbbürlüyün səmərəsi isə söyüşdür (söyüş eşitməkdir).»

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlıq sən(in əynin)ə vüqar və əzəmət paltarı geyindirər.»

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlıqla işlər qaydasına düşür.»

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlıq fəziləti yayır, təkəbbürlülük alçaqlığı üzə çıxarır.»

.İmam Kazim (ə): «Həqiqətən əkin torpaqda bitir, daş parçası üzərində isə bitmir. Hikmət də elədir. Təvazökar adamın qəlbində bitir, təkəbbürlü və lovğa adamın qəlbində isə bitmir. Çünki Allah təvazökarlığı ağlın, təkəbbürlüyü isə nadanlığın aləti edib.»

İmam Kazim (ə): «Allah təvazökarları onların təvazökarlıqlarının miqdarında ucaltmır, əksinə onları Öz əzəmət və böyüklüyü qədər qaldırır.»

.Təvazökarlığa nail olmaq yolunda insana kömək edən şeylər

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlığa yalnız sinənin salamat olması (və pak qəlb) ilə çatmaq olar.

.İmam Əli (ə): «Təvazökarlıq elmin səmərəsidir.»İmam Əli (ə): «Allahın əzəmətini tanıyan şəxsə özünü böyük hesab etmək yaraşmaz. Çünki Allahın əzəmətini tanıyan şəxslərin ucalığı Onun qarşısında təvazökar olmalarıdır.

Qeybət1

1-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Qeybətə qulaq asan elə qeybət edən kimidir.”

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Müsəlmanların qeybətini etməyin və onların eyiblərini araşdırmayın (axtarmayın).”

3-İmam Kazim (ə) buyurur: “Öz (din) qardaşının qeybətini edən şəxs məl`undur.”

4-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Qeybəti dinləyən şəxs qeybət edənlə şərikdir.”

5-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Qeybət insanın imanına cüzamın bədənə göstərdiyindən daha tez tə`sir göstərər.”

   6-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allah üçün ən pis (mənfur) şəxs qeybət edən adamdır.”

 

Qənaət

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Xoş o kəsin halına ki, müsəlmandır və dolanışığı ehtiyacı qədərdir.”

2-İmam Baqir (ə) buyurur: “Allahın verdiyi ruziyə qənaət edən kəs ən ehtiyacsız adamdır.”

3-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Nə yaxşı olar ki, insan aza qane olsun, çox əta etsin.”

4-İmam Riza (ə) buyurur: “Allahın az ruzisinə razı olan kəsin Allah da az əməlinə razı olar.”

 

Qadınların ən yaxşı xislətləri

İmam Əli (ə): «Qadınların ən yaxşı xüsusiyyətləri kişilərin ən pis xüsusiyyətləridir: Qürur, qorxaqlıq və xəsislik. Çünki qadın məğrur olsa özünü (naməhrəmin) ixtiyarına verməz. Xəsis (tutumcul) olsa, özünün və ərinin malını saxlayar, qorxaq olsa başına gələn (bədnamlığına səbəb ola biləcək) hər şeydən qorxar.»

İdarəçiliyin qadına tapşırılmasının qadağan olunması

Allahın Peyğəmbəri (s): «Öz işlərinin cilovunu qadınların əlinə verən kişi heç vaxt nicat və qurtuluşun üzünü görməz.»

Allahın Peyğəmbəri (s): «Öz işini qadına tapşıran camaat heç vaxt qurtuluşun üzünü görməz.»

İmam Əli (ə): «Qadına onun gücündən artıq olan işi tapşırma. Çünki o, işçi deyil, bir güldür. Onu əzizləməkdə də həddini aşma və elə eləmə ki, (sənin yanında) kimisə şəfaət etməyə cürət etsin.»

Qadını sevməyin təriflənməsi

Allahın Peyğəmbəri (s): «Bəndənin imanı artdıqca, onun qadına olan sevgisi də artar.»

İmam Sadiq (ə): «Kimin bizə məhəbbəti artarsa, qadın və halvaya məhəbbəti də artar.»

İmam Sadiq (ə): «Qadın sevgisi peyğəmbərlərin (s) əxlaqındandır.»

Qadınlar haqqında hədislər

Məhəmməd peyğəmbər (s):«Əlbəttə, qadınların ən yaxşısı çox övladlı, qəlbi mehr-məhəbbətlə dolu, hicablı-örpəkli, iffətli, ərinin qarşısında təvazökar olan, qohumlarının yanında əziz olanlar eləcə də bədənini və zinətini ərinin yanında aşkar edib (ancaq) yad kişilərdən gizlədən, ərinin sözünə canla başla qulaq asıb əmrlərinə itaət edən, xəlvətdə gözəl libaslar geyib əri üçün bəzənən və özünü onun ixtiyarında qoyan qadınlardır.»

Məhəmməd peyğəmbər (s):Övladlarınız arasında oglanla qıza fərq qoymayın. Fərq qoymaq lazım olsaydı mən qızları seçərdim...

Məhəmməd peyğəmbər (s): «Qadının öz ərinə bir içim su verməsi gündüzləri oruc tutub, gecələri namaz qılmaq üçün oyaq qaldığı bir ilin ibadətindən üstündür».

İmam Əli (ə) buyurur: «Qadının cihadı ərinə yaxşı baxmasıdır».

İmam Sadiq (ə) buyurur:«Ərinə əziyyət edib onu kədərləndirən qadın Allah dərgahından qovulmuşdur. Əri ilə nəzakətli olub onu incitməyən, həmişə sözünə qulaq asan qadın isə necə də xoşbəxtdir».

Fatimeyi-Zəhra (s.ə) qadınlara buyurur: « Sizin ən yaxşılarınız camaatla mülayim və mehriban rəftar edənlər, ən dəyərliləriniz isə öz həyat yoldaşı ilə mehriban olanlardır».

İmam Riza (ə) buyurur: «Qadınlarınızın ən yaxşısı beş xüsusiyyətə malik olanlardır:
1. Ərinə qarşı təvazökarlıq və üzü yolalıq, eləcə də bədxərclik etməyib qənaətcil olmaq.
2. Xoşxasiyyət, mülayimlik və mehribançılıq.
3. Əri ilə həmkarlıq edib razılaşmaq, işlərində ona kömək etmək.
4. Ərini əsəbi və ya yorğun gördükdə, bütün işlərini, öz istirahətini bir kənara qoyaraq onu şad edib sevindirmək.
5. Əri yanında olmayanda onun malını, namusunu, övladlarını, öz iffətini qorumaqda əlindən gələni əsirgəməmək.
.
Sonra İmam buyurdu: Belə qadın Allah xidmətçilərindən sayılır və Allah xadimlərinə ümidsizlik yoxdur, onlar öz istəklərinə çatacaq»

Orta həddi gözləmək

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Kim məsləhətləşsə peşman olmaz və kim də orta həddi gözləsə, yoxsul olmaz.”

2-İmam Sadiq (ə) buyurur: “Dolanışıqda orta həddi gözləyən şəxs heç vaxt fəqir olmaz.”

3-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Hər kim orta həddi gözləsə, həlak olmaz.”

   4-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Yeməkdə orta həddi gözləyənin sağlamlığı və düşüncəsi təmiz olar.”

 

 

Ölüm

   1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Tanışlarınızdan biri öldüyü zaman onu rahat buraxın və haqqında pis danışmayın.”

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Bir bəndə öldükdə camaat deyər: “Özündən sonra nə qoydu getdi?” Və mələklər deyər: “Özü ilə nə gətirdi?”

3-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Ölənlərinizin yaxşılıqlarını yada salın və pisliklərinə göz yumun.”

4-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Az günah etsən, ölüm sənə asan olar.”

 

Nəsihət

1-İmam Həsən Əskəri (ə) buyurur: “Dostunu xəlvətdə nəsihət edən şəxs onu zinətləndirmişdir.”

2-İmam Həsən Əskəri (ə) buyurur: “Dostunu aşkar surətdə nəsihət edən kəs onu xəcil (xəcalətli) etmişdir.”

3-İmam Kazim (ə) buyurur: “Öz (din) qardaşına nəsihət verməyən (onun yaxşılığını istəməyən) şəxs məl`undur.”

4-İmam Həsən (ə) buyurur: “Özündən razı olmaq sizin nəsihət qəbul etməyinizə mane olur.”

 

NAMAZ VƏ ONUN TƏSİRİ

1–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: “Namazını yüngül sayanlar məndən deyil. Allaha and olsun ki, belə bir şəxs mənim yanıma (Kovsər hovuzuna) gələ bilməz. (Yə`ni belə şəxs ümmətin yaxşı adamlarının Peyğəmbərin mərhəmət və lütfünə şamil olduqları yerə daxil olmaz və həzrətin ümmətindən sayılmaz)”

Mən layəhzuruhul-fəqih. c.1,s.206.
***
2–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: Əgər sizlərdən birinin qapısından bir çay axsa və o şəxs hər gün orada beş dəfə yuyunsa onun bədənində çirk qalarmı? Həqiqətən namaz belə bir çaya bənzəyir. Namaz qılan şəxsin namazı onun günahlarının kəffarəsidir. Amma şəxsin imandan çıxıb kafir olmasına səbəb olan günahlar heç vaxt yuyulmaz və belə şəxs həmin günahda qalar.

Biharul-ənvar /82/236.
***
3–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: “Vacib namaz Allah yanında yaxşı qəbul olunmuş min həcc və min ümrəyə bərabərdir.”

Biharul-ənvar , c.99, s.14.
***
4–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: Öz namazlarınızı (onun düzgün oxunmasına əhəmiyyət verməməklə) heç etməyin. Həqiqətən hər kəs namazın vaxtına və düzgün olması məsələlərinə riayət etməsə, Qarun və Haman ilə birlikdə məhşərə daxil olacaqdır və Allaha vacibdir ki, onu münafiqlərlə birlikdə Cəhənnəm oduna daxil etsin.

Biharul-ənvar /83/14.
***
5–Rəsuli-əkrəm (s.ə.v.v.) buyurur: “Namazda elə halda ol ki, sanki ömrünün axırıncı namazını qılırsan (namazı son dərəcə hüzuri-qəlblə qıl, e`dam hökmü verilmiş şəxsin e`damdan qabaq qıldığı son namazı kimi)”.

Biharul-ənvar, c.69, s.408.
***
6–İmam Əli əleyhissalam buyurur: “Əgər namaz qılan şəxs Rəbbinin sonsuz rəhmətinin onun halına necə şamil olduğunu bilsəydi heç vaxt başını səcdədən götürməzdi.”

Təsnifu Qürərul-hikəm, səh.175.
***
7–İmam Baqir əleyhissalam buyurur: “Qiyamət günü bəndədən soruşulan ilk əməl namazdır, əgər namaz qəbul olunsa sair əməllər də qəbul olunacaqdır, əks halda sair əməllər ona heç bir fayda verməyəcəkdir.”

Biharul-ənvar , c.7, s.267.
***
8–İmam Sadiq əleyhissalam buyurur: “Həqiqətən bizim şəfaətimiz namazı yüngül sayanlara çatmaz”. (Onlar şəfaətimizdən məhrum olarlar).

Biharul-ənvar, c.2, s.236.
***
9–İmam Məhəmməd Baqir əleyhissalam buyurur: Hər kəs on xislətlə Rəbbinə qovuşarsa cənnətə daxil olar: Allahdan başqa heç bir mə`bud olmadığına və həzrəti Məhəmmədin Onun Rəsulu olduğuna şəhadət vermək, o Həzrətin Allah tərəfindən gətirdiklərini iqrar (təsdiq) etmək, namaz qılmaq, zəkat vermək, Ramazan ayının orucunu tutmaq, Allah evinin ziyarətinə — həccə getmək, Allah vəlilərinin vilayətini iqrar etmək, Allah düşmənlərindən uzaq olmaq və bütün məstedici şeylərdən çəkinmək.

Xisal /432.
***
10–İmam Əmirəl-mö`minin Əli əleyhissalam buyurur: Namaz hər bir pərhizkar şəxsin ilahi rəhmətə yaxınlaşması vasitəsi, həcc isə hər zəif və bacarıqsız insanın cihadıdır. (Çünki həccdə əhli-əyaldan uzaqlaşmaq, soyuqluq, istilik, qorxu və sair kimi çətinliklər vardır.) Hər şeyin bir zəkatı vardır, bədənin də zəkatı oruc tutmaqdır. Qadının cihadı isə öz əri ilə yaxşı rəftar edib ona itaət etməsidir.

Nəhcül-bəlağə, kəlimati qisar /136.

Namaz

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Allaha diqqətlə qılınan iki rəkət namaz, Allahdan qəflətdə qılınan min rəkət namazdan üstündür.”

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Qiyamətdə barəsində sorğu-sual olanan ilk şey namazdır.”

3-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Vacib namazı vaxtı keçdikdən sonra qılan şəxs qiyamət günü mənim şəfaətimə nail olmaz

   4-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “İmanla küfr arasındakı məsafə namazın tərki qədərdir.”

   5-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “İmanla küfr arasındakı məsafə namazın tərki qədərdir.”

   6-“(Həzrət peyğəmbərdən (s) soruşdular ki, ən yaxşı əməl nədir? Buyurdu:) Əvvəl vaxtda qılınan namaz.”

 

Nadan və nadanlıq

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Cahil (nadan) bir şəxs ya ifrat edər (həddi aşar), ya da geridə qalar.”

2-Həzrət Əli (ə) buyurur: “cahil Nadan alimi tanımır, çünki özü əvvəl alim olmamışdır.”

   3-Həzrət Əli (ə) buyurur: “İnsan üçün nadanlığın ziyanı, cüzamın onun bədəninə vurduğu ziyandan daha çoxdur.”

   4-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Əməl etmədən behişt istəmək axmaqlıqdır.”

5-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Cahilin ehtiyacsızlığı malına görədir.”

6-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Gözün kor olması bəsirətin kor olmasından daha yüngüldür.”

7-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Nadanlığın sübutu üçün insanın özündən razı olmağı yetər.”

8-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Bilmədən bir iş görən şəxsin xarab etdiyi düzəltdiyindən çox olar.”

9-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Tam bilmədiyin şeyi danışma.”

10-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Bir şəxsdən bilmədiyi bir şey barəsində soruşulsa, “bilmirəm” deməyə əsla utanmamalıdır.”

11-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Xalqın ən pisi başqalarının səhvini bağışlamayan və eyblərini örtməyən kəsdir.”

12-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Bir şeyi bilmədən danışan kəsə göyün və yerin mələkləri lə`nət oxuyar.”

 

Mülayimlik

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Elm öyrətdiyiniz və ya elm öyrəndiyiniz şəxslə yumşaq davranın.”

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Mənim ümmətimə qarşı mehriban olanla Allah da mehriban olar.”

3-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Xalqla xoş keçinmək ağıl nişanəsidir.”

4-İmam Sadiq (ə) buyurur: “Mö`min başqaları ilə keçinir və əsla kimsə ilə didişmir.”

5-İmam Əli (ə) buyurur: “Çox çətinliklər mülayimliklə asanlaşır.”

6-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Xalqın bir-biri ilə xoş keçinməsi ən üstün əməllərdəndir.”

7-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Möminlər bağışlayan və mülayimdirlər.”

 

8-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Çox mülayim olan kəs peşman olmaz.”

 

Mömin kimdir?

Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin elə yumşaq və mülayimdir ki, sən onun axmaq olmasını zənn edərsən.» 1
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin camaatın öz mal və canını etibar etdiyi kəsdir.» 2
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin o kəsdir ki, nəfsi onun əlindən əziyyətdədir, camaat isə asayiş və rahatlıqda!» 3
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin salamı əvvəl verər, münafiq isə «gərək mənə salam versinlər» deyər.» 4
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin ünsiyyət qurur və onunla ünsiyyət qurulur. Ünsiyyət qurmayan və ünsiyyət qurulmayan kəsdə xeyir-bərəkət yoxdur. İnsanların ən yaxşısı camaat üçün daha xeyirli olan kəsdir.» 5
Allahın Peyğəmbəri (s):«Özünün yaxşı işinə sevinən və pis işindən narahat olan kəs mömindir.» 6
Allahın Peyğəmbəri (s) möminin vəsfində buyurmuşdur:«Hərəkət və rəftarları mülayim və mehribandır, görüşü şirin... Hər bir şeyin ən üstününü axtarır, xislətlərin ən dəyərlisini…Nifrət bəslədiyi kəsə zülm etmir və sevdiyi şəxsə görə günaha batmır. Xərci azdır, çox kömək və yardım edir...İşi çox yaxşı yerinə yetirir, sanki onu özü üçün görür. Gözləri aşağı baxır. Bağışlayan əli var, bir şey istəyəni boş geri qaytarmır. Sözünü ölçüb-biçir və dilini lal edir... Batili, hətta dostundan qəbul etmir və haqqı, hətta düşmənindən olsa belə inkar etmir. Elmi ancaq bilməyə görə öyrənir və biliyi yalnız əməl etməyə görə əldə edir... Dünyapərəstlərlə rəftar edəndə onların ən zirəngi, axirət axtaranlarla olanda onların ən pəhrizkarıdır.» 7
İmam Əli (ə):«Möminin sevinci üzündə, kədəri qəlbindədir. Sinəsi hər şeydən genişdir (çox hövsələli və geniş ürəklidir). Nəfsi isə hər şeydən xardır. Özünü yuxarı tutmağı sevmir və şan-şöhrətə nifrət bəsləyir. Qəm-kədəri uzun, himmət və çalışqanlığı yüksəkdir... Sükutu çoxdur və vaxtı boş keçmir. Şükr edən və səbrlidir. Fikrə dalıb və (başqaları ilə) dostluğunda möhkəm olmağa hərisdir. Mülayim və mehribandır. İradəsi çaxmaq daşından da möhkəmdir, amma bununla belə quldan da həqir və xardır.» 8
İmam Əli (ə):«Mömin şadlıq və asayiş zamanı şükr edən, bəla və çətinlik zamanı səbrli , naz-nemət içində olan zaman isə qorxu içindədir.» 9
İmam Əli (ə):«Mömin sadə qəlbli (hiylə-kələksiz) və alicənabdır. Öz nəfsindən arxayındır və həmişə qorxu (Allah qorxusu) və qəm içindədir.» 10
İmam Əli (ə):«Mömin öz qəlbini alçaq şeylərdən təmizləmiş kəsdir.» 11
İmam Əli (ə):«Mömin öz dinini dünyası ilə təmizləyn kəsdir. Günahkar o şəxsdir ki, dünyasını dini ilə qoruyur.» 12
İmam Səccad (ə):«Mömin salamat olmaq üçün sükut edir və faydalanmaq üçün danışır.» 13
İmam Sadiq (ə):«Mömin yaxşı və xərci-zəhməti az olan bir yardımçıdır. Yaşayışını yaxşı idarə edir və bir dəlikdən iki dəfə sancılmır.» 14
İmam Sadiq (ə):«Mömin dində qüvvətli, yumşaqlıqda uzaqgörəndir. İmanı yəqinliklədir. (Dini) başa düşməyə həris, doğru yolu getməkdə şövqlüdür... İş və çətinliklərinin olmasına baxmayaraq namazını tərk etmir.» 15
İmam Sadiq (ə):«Mömin o kəsdir ki, gəliri halal və pak, əxlaqı gözəl, batini sağlam və düz olsun, malının artığını (ehtiyacı olanlara) paylasın və çox danışmaqdan çəkinsin.» 16
İmam Rza (ə):«Mömində üç xasiyyət olmayınca o mömin deyil: bir xüsusiyyət Allahından, bir xüsusiyyət Peyğəmbərindən (s) və bir xüsusiyyət Allahın vəlisindən (ə). Rəbbinin xüsusiyyəti sirri örtülü saxlamaq, Peyğəmbərinin (s) xüsusiyyəti xalqla mülayimlik və Allahın vəlisinin xüsusiyyəti çətinlik və sıxıntılarda səbrli olmaqdır.» 17

Möminin möhkəmliyi
İmam Baqir (ə):«Mömin dağdan da möhkəmdir. Dağdan bir şey azalar, amma möminin dinindən bir şey azalmaz.» 18
İmam Sadiq (ə):«Mömin dəmir parçasından da möhkəmdir. Dəmir parçası oda qoyulanda dəyişir, amma mömin dəfələrlə öldürülsə də qəlbində dəyişiklik yaranmır.» 19

Möminin hörməti
Allahın Peyğəmbəri (s):«Allah-taala buyurub: İzzət və cəlalıma and olsun ki, mömin bəndəmdən sevimli bir varlıq yaratmamışam.» 20
Allahın Peyğəmbəri (s):«Mömin Allah dərgahında Onun ən yaxın mələklərindən də hörmətlidir.» 21
İmam Sadiq (ə):«Möminin hörməti Kəbədən də artıqdır.» 22

Möminlər bir bədən kimidirlər
Allahın Peyğəmbəri (s):«Möminlər bir-birlərini sevmək, qarşılıqlı mehribançılıq və məhəbbət baxımından bir bədən kimidirlər. Onun bir üzvi ağrıyanda digər üzvləri yuxusuzluq və qızdırma bürüyər.» 23
Allahın Peyğəmbəri (s):«Möminlərin qanları bərabərdir, onlar başqaları müqabilində əlbirdirlər və əgər onların ən aşağısı (düşmənə) pənah versə digərləri həmin pənaha hörmət qoyarlar.» 24

Hər şeyin möminin qarşısında tə‘zim etməsi
İmam Sadiq (ə):«Mömin o kəsdir ki, hər bir şey ondan qorxur. Çünki o Allahın dinində qüdrətli və izzət sahibidir, heç nədən qorxmur və bu onun nişanəsidir.» 25
İmam Sadiq (ə):«Hər şey hətta yerin həşərat, sürünən və yırtıcıları və göyün quşları möminin qarşısında təslimdirlər.» 26

Möminlər azdırlar
İmam Əli (ə):«Allah yer üzünü insanların ehtiyaclarından xəbərdar olan və nicat, qurtuluş yolunda elm öyrənən kəsdən boş qoymayıb. Əlbəttə, onların sayı azdır. Allah bunu (keçmiş) peyğəmbərlərin ümmətlərinin içində aydınlaşdırıb və onları gələcək nəsillər üçün nümunə edib. Məsələn, Nuhun qövmü barəsində: «Onunla birlikdə çox az adam iman gətirdi.» 27
İmam Sadiq (ə):«Mömin qadın mömin kişidən, mömin kişi isə qırmızı kibritdən də az tapılandır. Sizlərdən hansınız qırmızı kibrit görmüsünüz?!» 28

Möminin əlamətləri
İmam Səccad (ə):«Möminin beş əlaməti var: xəlvət və təklikdə olanda pəhrizkar olmaq, yoxsulluq zamanı sədəqə vermək, bəlalar müqabilində səbrlilik, qəzəblənəndə həlimlik və qorxu olmasına baxmayaraq doğruçuluq.» 29
İmam Sadiq (ə) «möminin mömin olması nə ilə bilinir?» sualının cavabında buyurmuşdur:«Allah qarşısında təslim olması və düçar olduğu sevinc və kədərlə razılaşması ilə.» 30

Möminlərin ən yaxşısı
İmam Əli (ə):«Möminlərin ən yaxşısı can, ailə və malını (Allah yolunda) daha çox təqdim edəndir.» 31
İmam Əli (ə):«Möminlərdən o şəxsin imanı daha üstündür ki, verdiyi və aldığı, qəzəb və sevinci Allaha görədir.» 32

Görməyə-görməyə peyğəmbərə iman gətirənin fəziləti
Allahın Peyğəmbəri (s):«Məni görən şəxsin iman gətirməsi təəccüblü deyil, bəlkə əksinə, yazılı vərəqləri görüb əvvəlindən axırına kimi ona iman gətirənlərin iman gətirmələri təəccüblüdür.» 33
Allahın Peyğəmbəri(s):« Qardaşlarımı nə vaxt görəcəyəm?» Soruşdular:«Məgər biz sizin qardaşlarınız deyilik?» Buyurdu:«Siz mənim səhabələrimsiniz, mənim qardaşlarım mənə görmədən iman gətirən kəslərdir. Onları görmək şövqündəyəm.» 34

 

Mö`min

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Əgər öz yaxşı işindən sevinib, pis işindən narahat olursansa, deməli mö`minsən.”

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Mö`minin çətinliyi hamıdan çoxdur, çünki o həm dünya, həm də axirət işləri ilə məşğul olmalıdır.”

   3-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Bir şəxs özü üçün istədiyini din qardaşı üçün də istəmədikcə mö`min olmaz.”

4-İmam Sadiq (ə) buyurur: “İmanlı bir şəxs heç vaxt öz şəhvətinə məğlub olmaz və qarnı onun rüsvayçılığına səbəb olmaz.”

5-İmam Həsən Əskəri (ə) buyurur: “Mö`mini zillətə salan bir şeyə onun meyl göstərməsi necə də pisdir.”

6-İmam Kazim (ə) buyurur: “Mö`min tərəzinin iki gözü kimidir − imanı artdıqca, bəlası da artar.

7-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Mö`min az xərcli və qanedir.”

   8-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Din qardaşı ac olan halda mö`min tox olmaz.”

   9-İmam Sadiq (ə) buyurur: “Yanına gəlmiş mö`min qardaşını əziz tutub, hörmət edən kəs Allahı əziz tutmuşdur.”

10-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Özün üçün istədiyini xalq üçün də istə ki, mö`min olasan.”

Məsləhət

1-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Kim məsləhətləşsə peşman olmaz və kim də orta həddi gözləsə, yoxsul olmaz.”

   2-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Məsləhət edən şəxs xatadan amanda qalar.”

   3-Həzrət Həsən (ə) buyurur: “Bir-biri ilə məşvərət edən xalq kamala yetişər.”

   4-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Ağıllı insan məşvərət etməkdən boyun qaçırmaz.”

5-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Bir işə başlamazdan öncə məsləhət et, addım atmazdan qabaq düşün.”

6-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Büdrəmə və peşmanlıqdan amanda qalmaq üçün ağıl sahibləri ilə məsləhətləş.”

7-Həzrət Əli (ə) buyurur: “İşə başlamazdan qabaq məsləhət et.”

   8-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Yalnız öz fikrinə istinad edən kəs büdrəyər.”

   9-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Məsləhət etməyən kəs peşman olar.”

 

MƏSCIDƏ GETMƏYIN FƏZILƏT VƏ DƏYƏRI

Həzrət Məhəmməd (s) buyurmuşdur: Məscidə tərəf addım atan şəxs‚ (hər addımın) müqabilində (bir) savab qazanar.

İmam Zeynül-abidin (ə): «Məscidlər Allahın evləridir. Məscidə doğru şövqlə tələsən insanlar‚ fərəhlə Allahın hüzuruna‚ görüşünə tələsmiş kimidirlər».

İmam Sadiq (ə): «Yağışlı və ya quru havada məscidə tərəf irəliləyən şəxsi‚ yerin yeddi qatı mədh edər.»

MƏHRƏM VƏ NAMƏHRƏM

1-ci hədis: Hәzrәt Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “(Naməhrəmə) baxmaq şeytanın zəhərli oxlarından biridir.Kim (naməhrəmə) baxmasa, Allah ona ilahi xof səbəbindən bir iman əta edər ki, qəlbində onun şirinliyini duyar.”

2-ci hədis: Hәzrәt Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Kim gözünü haramla doldursa, Allah Qiyamət günü onun gözünü odla doldurar. Yalnız tövbə edən istisnadır.”

3-cü hədis: Hәzrәt Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Hər kəs naməhrəm qadınla əl görüşsə, Allahın qəzəbinə üz tutmuşdur. Hər kəs naməhrəm qadınla rabitəyə qatılsa, od sırasında şeytana yaxınlaşar və hər ikisi oda atılar.”

4-cü hədis: Hәzrәt Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Qiyamət günü yalnız üç göz ağlamaz: Allah qorxusundan ağlayan göz, Allahın haram buyurduqlarına yumulan göz, gecəni sübhədək Allah yolunda oyaq qalan göz.”

5-ci hədis: İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Naməhrəm qadını görüb gözünü səmaya qaldıran və ya yuman kəs gözünü dolandıranadək izzət və cəlal sahibi olan Allah ona hurul-eynlə izdivac buyurar.”

6-cı hədis: İmam Kazim (ə) cəddi hәzrәt Əlidən (ə) belə nəql edir: “Kor bir şəxs həzrət Fatimədən (s.ə.) otağa daxil olmaq üçün icazə istədi. Xanım Zəhra (s.ə.) pərdə arxasına keçdi. Həzrət Peyğəmbər (s) soruşdu ki, kor bir şəxsə görə pərdə arxasına nə üçün keçirsən? Xanım ərz etdi ki, o da məni görməsə, mən onu görürəm və o mənim qoxumu duyur. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurdu:” Şəhadət verirəm ki, sən mənim tənparəmsən.”

7-ci hədis: Həzrət Əli (ə) həzrət Peyğəmbərə belə ərz etdi: “Ya Rəsuləllah (s), anamın otağına daxil olarkən icazə istəyimmi?” Həzrət buyurdu ki, bəli. Həzrət Əli (ə) bunun səbəbini soruşdu. Hәzrәt Peyğəmbər (s) buyurdu:” Ananı libassız görmək xoşdurmu?” Həzrət Əli (ə) ərz etdi:” Xeyr.” Peyğəmbər (s) buyurdu:” Elə isə icazə al.”

8-ci hədis: Hәzrәt Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “ Əri varkən gözünü başqa kişilərə baxmaqla dolduran (başqalarına göz dikən) qadına Allahın qəzəbi böyükdür.”

9-cu hədis: İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “ (Naməhrəmə) baxmaq şeytanın zəhərli oxlarından olan bir oxdur. (Qiyamətdə) həsrət və qəm-qüssə ilə uzanası baxış nə çox!”

10-cu hədis: “Həzrət Əli (ə) qadınlara salam verirdi. Amma gənc qadınlarla salamlaşmaqdan çəkinirdi. Buyurardı ki, gənc qadınların səsinin məni həyəcanlandıracağından və günаha düşəcəyimdən qorxuram. Bunun zərəri salam verməyin mükafatından böyükdür.”

 

KƏBƏYƏ BAXMAĞIN FƏZİLƏTİ

Həzrət Peyğəmbər (s) buyurub: Kəbəyə baxmaq ibadətdir.
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurub: Kəbəyə məhəbbət üzündən baxmaq ibadətdir (və belə bir baxış) günahları tamamilə aradan aparır.
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurub: Dörd halda asimanın qapıları açılır və dua müstəcəb olur: (...Onlardan biri də) Kəbəyə baxan haldır.
Həzrət imam Əli (ə) buyurub: Allah evinin həcci üçün səfərə çıxdıqda, Allah evinə çoxlu baxın. Çünki Allah-taala öz evinin kənarında rəhmət qərar vermişdir: Onun altmış rəhməti təvaf edənlər, qırx rəhməti namaz qılanlar və iyirmi rəhməti isə Kəbəyə baxanlara məxsusdur.
Həzrət imam Sadiq (ə) buyurub: Hər kəs Kəbəyə baxsa gözünü ondan çəkənəcən ardıcıl olaraq onun üçün savab yazılır və günahı bağışlanır.
Həzrət imam Sadiq (ə) buyurub: Kəbəyə baxmağın ən az savabı budur ki, Allah-taala hər baxış üçün bir savab yazar, bir günahı bağışlayar və onun üçün bir dərəcə artırar.
Həzrət imam Sadiq (ə) buyurub: Hər kəs mərifət ilə Kəbəyə baxıb onun ehtiramını tanıdığı kimi bizim haqqımızı tanıyarsa, Allah-taala onun günahlarını bağışlayar, həmçinin onu dünya və axirət qəm-qüssəsindən kifayətləndirər.

İSLАMDА ЕVLӘNMӘ

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
أَرْبَعٌ مَنْ أُعْطِيَهُنَّ فَقَدْ أُعْطِيَ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ بَدَناً صَابِراً وَ لِسَاناً ذَاكِراً وَ قَلْباً شَاكِراً وَ زَوْجَةً صَالِحَةً
“Әgәr bir şәхsә dörd şеy vеrilsә, dünyа vә ахirәtin хеyrini qаzаnаr: 1. Sаğlаm bәdәn; 2. Zikr еdәn dil; 3. Zikr еdәn qәlb; 4. Sаlеh хаnım.”
Dörd şеy rәhmәtin nаzil оlmаsınа sәbәb оlаr

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
يُفْتَحُ أَبْوَابُ السَّمَاءِ بِالرَّحْمَةِ فِي أَرْبَعِ مَوَاضِعَ عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ عِنْدَ نَظَرِ الْوَلَدِ فِي وَجْهِ الْوَالِدِ وَ عِنْدَ فَتْحِ بَابِ الْكَعْبَةِ وَ عِنْدَ النِّكَاحِ
“Аllаhın rәhmәt qаpılаrı dörd vахt аçılır:1. Yаğış yаğаn vахt; 2. Övlаd mәhәbbәtlә аtаnın üzünә bахаn vахt; 3. Kәbәnin qаpısı аçılаn vахt; 4. Еvlәnmә vахtı.”

İmаm Sәccаd (ә) buyurur:
مَنْ زَوَّجَ عَزَباً تَوَجَّهَ اللَّهُ بِتاجِ الْمُلكِ
“Hәr kәs subаy bir şәхsi еvlәndirsә, Аllаh-tәаlа qiyаmәtdә оnun bаşınа şаhlıq tаcı qоyаr.”
Min qәsrdә min huri

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
مَنْ عَمِلَ فِي تَزْوِيجٍ بَيْنَ مُؤْمِنَيْنِ حَتَّى يَجْمَعَ بَيْنَهُمَا زَوَّجَهُ اللَّهُعَزَّ وَ جَلَّ أَلْفَ امْرَأَةٍ مِنَ الْحُورِ الْعِينِ كُلُّ امْرَأَةٍ فِي قَصْرٍ مِنْ دُرٍّ وَ يَاقُوت‏
“Hәr kim iki mömini еvlәndirmәyә çаlışsа, оnlаr аilә qurаnа qәdәr Аllаh оnu hәr biri dürr vә yаqut qәsrdә yаşаyаn min huri ilә еvlәndirәr.”
Nikаhın tәrki Аllаhа qаrşı şübhәdir

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
مَنْ تَرَكَ التَّزْوِيجَ مَخَافَةَ الْعَيْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ ظَنَّهُ بِاللَّهِعَزَّ وَ جَل‏َّّ
“Hәr kәs kаsıblığа görә еvlәnmәsә, о Аllаhın qüdrәt vә ruzi vеrmәsinә şәkk еdir.” Pеyğәmbәr (s) digәr bir hәdisindә buyurub:
تَزَوَّجْ فَإِنَّ فِي التَّزْوِيجِ بَرَكَة
“Еvlәn, çünki еvlәnmәkdә bәrәkәt vаr.”
Әn gözәl оcаq

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
مَا بُنِيَ فِي الْإِسْلَامِ بِنَاءٌ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِعَزَّ وَ جَلَّ وَ أَعَزُّ مِنَ التَّزْوِيجِ
“İslаmdа Аllаh yаnındа nikаhdаn sеvimli vә әziz оcаq yохdur.”
Әn pis vә әn yахşı ümmәt

Pеyğәmbәr (s) buyurub:
شِرَارُكُمْ عُزَّابُكُمْ وَ الْعُزَّابُ إِخْوَانُ الشَّيَاطِينِ
“Sizin әn pisiniz еvlәnmәyәnlәrdir. Оnlаr, şеytаnın qаrdаşı hеsаb оlunurlаr.”
خِيَارُ أُمَّتِي الْمُتَأَهِّلُونَ وَ شِرَارُ أُمَّتِي الْعُزَّابُ
“Ümmәtimin әn yахşı şәхslәri еvlilәrdir vә әn pisi isә еvlәnmәyәnlәrdir.” Bаşqа bir hәdisdә buyurur:
لَوْ خَرَجَ الْعُزَّابُ مِنْ مَوْتَاكُمْ إِلَى الدُّنْيَا لَتَزَوَّجُوا
“Subаy vәfаt еdәnlәr әgәr dünyаyа qаyıdа bilsәydilәr, mütlәq еvlәnәrdilәr.
رَكْعَتَانِ يُصَلِّيهِمَا الْمُتَزَوِّجُ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً يُصَلِّيهَا الْعَزَبُ
“Еvlinin iki rükәt nаmаzı subаyın yеtmiş rükәt nаmаzındаn üstündür. Pеyğәmbәr (s) yеnә buyurub:
أَفْضَلُ نِسَاءِ أُمَّتِي أَصْبَحُهُنَّ وَجْهاً وَ أَقَلُّهُنَّ مَهْراً
“Ümmәtimin әn üstün qаdınlаrı mеhriyyәsi аz оlаn gözәl simаlı qаdınlаrdır.”
Mәhәbbәt mеhriyyә ilә dеyil
Hәzrәt Әli (ә) buyurmuşdur:
“Qаdınlаrın mеhriyyәsini çох еtmәyin ki, әdаvәt yаrаdаr.”
Еlçilik еdәnin şәrtlәri

İmаm Bаqir (ә) buyurub:
مَنْ خَطَبَ إِلَيْكُمْ فَرَضِيتُمْ دِينَهُ وَ أَمَانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْض‏
“Әgәr еlçi gәlәn şәхsin dini vә әmаnәtdаrlığı qәnаәtbәхş оlsа, qızınızı оnunlа еvlәndirin. Әks hаldа isә, yеr üzündә fәsаd bаş vеrәr.”
Pаklıqdаn bаşqа hеç nә

İmаm Rzа (ә) buyurub:
إِنْ خَطَبَ إِلَيْكَ رَجُلٌ رَضِيتَ دِينَهُ وَ خُلُقَهُ فَزَوِّجْهُ وَ لَا يَمْنَعْكَ فَقْرُهُ وَ فَاقَتُهُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى ﴿وَ إِنْ يَتَفَرَّقا يُغْنِ اللَّهُ كُلًّا مِنْ سَعَتِهِ وَ قَالَ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ﴾‏
“Әgәr qızınızа еlçi gәlsә, dini vә әхlаqı yахşı оlsа, qәbul еdin. Kаsıblıq, gәrәk, еvlәnmәyә mаnе оlmаsın. Çünki Qurаn buyurur: “Әgәr fәqir оlsаlаr, Аllаh lütfü ilә оnlаrı еhtiyаcsız еdәr. Аllаh gеnişlәndirәn vә аgаhdır.”

İMAM HÜSEYN (Ə)-I ZIYARƏT ETMƏKLIYIN FƏZILƏTI

عَنِ الرِّضَا (ع): مَنْ زَارَ قَبْرَ اَبِى عَبْدِ اللهِ الْحُسَيْنِ (ع) بِشَطِّ الْفُرَاتِ كَانَ كَمَنْ زَارَ الله فَوْقَ عَرْشِهِ

İmam Riza (ə) buyurub: «Hər kəs imam Hüseyn (ə)-ın qəbrini Fərat çayının kənarında ziyarət etsə, sanki ərşdə Allahı ziyarət edibdir.

«Cabir ibni Əbdullah Ənsari Ətiyyə ilə Kərbəla ziyarətinə getdikdə bu hədisi zəmzəmə edərək deyirdi:

سَمِعْتُ النَّبِىَّ (ص) يَقُولُ: مَنْ زَارَ الْحُسَيْن بِكَرْبَلاَ كَمَنْ زَارَ الله فِى عَرْشِهِ

Peyğəmbəri Əkrəmdən (s) eşitmişəm ki, buyurmuşdur: «Hər kəs imam Hüseyn (ə)-ı Kərbəlada ziyarət etsə, sanki Allahı ərşdə ziyarət edibdir.»
(Mənaqibi İbni ŞəhrAşub, 4-cü cild, səh. 128)

عَنِ النَّبِىِّ (ص) قَالَ: فَمَنْ زَارَنِى بَعْدَ وَفَاتِى فَكَاَنَّمَا زَارَنِى فِى حَيَاتِى وَ مَنْ زَارَ فَاطِمَةَ فَكَاَنَّمَا زَارَنِى وَ مَنْ زَارَ عَلِىَّ بْنَ اَبِى طَالِبٍ فَكَاَنَّمَا زَارَ فَاطِمَةَ وَ مَنْ زَارَ الْحَسَن وَ الْحُسَيْنَ فَكَاَنَّمَا زَارَ عَلِيًّا وَ مَنْ زَارَ ذُرِّيَّتَهُمَا فَكَاَنَّمَا زَارَهُمَا

Peyğəmbəri Əkrəm (s) buyurub: «Hər kəs məni, vəfatımdan sonra ziyarət etsə, elə bil məni diriliyimdə ziyarət edib. Hər kəs Fatiməni ziyarət etsə, elə bil məni ziyarət edib. Hər kəs Əli ibni Əbi Talibi ziyarət etsə, elə bil Fatiməni ziyarət edib. Hər kəs Həsən və Hüseyni ziyarət etsə elə bil Əlini ziyarət edib. Hər kəs Həsən və Hüseynin övladlarını ziyarət etsə, elə bil Həsən və Hüseyni ziyarət edibdir.»
(Bihar, 44-cü cild, səh. 287)

قَالَ لإمام الصادق (ع): إِيتُوا قَبْرَ الْحُسَيْنِ كُلَّ سَنَةٍ مَرَّةً

İmam Sadiq (ə) buyurub: Hər ildə bir dəfə imam Hüseyn (ə)-ın qəbrinin ziyarətinə gedin.
(Bihar, cild 98, səh. 11)

قَالَ لإمام الصادق (ع): زَيَارَةُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىُّ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مَنْ يُقِرُّ لِلْحُسَيْنِ بِالإِمَامَةِ مِنْ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ

Allah tərəfindən imam Hüseyn (ə)-ın imamətinə hər kəsin e’tiqadı olsa, imamın ziyarəti ona vacibdir.
(Vəsailuş-şiə, səh.349)

قَالَ لإمام الصَّادِقُ (ع): اَفْضَلُ الأَرْضِ تُرْبَةُ سَيِّدِ الشُّهَدَاءِ إِنَّ السُّجُودَ عَلَى تُرْبَةِ اَبِى عَبْدِ اللهِ يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ

İmam Sadiq (ə) buyurub: «Yerin ən fəzilətlisi şəhidlər ağasının (imam Hüseyn ələyhis-salamın) torpağıdır. Həqiqətən Əba Əbdillah (ə)-ın türbətinə səcdə etmək yeddi hicabı yarır.»
(Cəvahirul-kəlam, 8-ci cild, səh. 437)

قَالَ لإمام الصادق (ع): حَنِّكُوا اَوْلاَدَكُمْ بِتُرْبَةِ الْحُسَيْنِ فَإِنَّهَا اَمَانٌ

İmam Sadiq (ə) buyurub: İmam Hüseyn (ə)-ın türbətini uşaqlarınızın damağına sürtün, çünki onun vasitəsilə övladlarınız əmin-amanda qalar.
(Vəsailuş-şiə, cild 10, səh. 410)

Həzrəti imam Hüseyn (ə) Kərbəla diyarına daxil olduqda soruşdu ki: “Bu yerin adı nədir?”
Dedilər: “Kərbəladır.”
Kərbəla adını eşitdikdə, buyurdu:

«اَللّهُمَّ اِنِّى اَعُوذُ بِكَ مِنَ الكَرْبِ وَ الْبَلاَء»

“Pərvərdigara, həqiqətən qəm-qüssə və bəladan Sənə pənah gətirirəm.”
(Vəqai’ul-əyyam, Şeyx Abbas Qumi)

İMAM HÜSEYN (Ə)-A AĞLAMAQLIĞIN FƏZILƏTI

كَانَ أبو عبد الله (ع) يقولُ: الحُسَينُ عَبْرَةُ كُلِّ مُؤْمِنٍ

İmam Sadiq (ə) həmişə deyərdi: «Hər mö’minin göz yaşının tökülməsinin səbəbi Hüseyn (ə)-ın məzlumanə şəhadətə yetrilməsidir.»
(Bihar, 44-cü cild, səh. 280)

منه الدعاءُ «اَللّهُمَّ ارحَم عَبْرَتِى وَ آمِنْ رَوْعَتِى»
«Pərvərdigara, tökülən göz yaşıma xatir mənə rəhm et və qorxulu gündə (Qiyamət günündə) mənə əmin-amanlıq ver.»
(Məcməul-bəhreyn)

قَالَ الحُسَيْن عليه السلام: اَنَا قَتِيلُ الْعَبَرَةِ، لاَ يَذْكُرُنِى مُؤْمِنٌ اِلاَّ بَكَى

İmam Hüseyn (ə) buyurub: «Mən elə bir qətlə yetrilənəm ki, insanların insani duyğularını təhrik edirəm. Elə bir mö’min yoxdur ki, məni xatırladıqda ağlamasın.»
(Kamiluz-ziyarət: səh. 109)

قَلَ رَسُولُ الله (ص) لِفَاطِمَة (س): كُلّ عَيْنٍ بَاكِيَةٌ يَوْمَ القِيَامَةِ اِلاَّ عَيْنٌ بَكَتْ عَلَى مُصَابِ الحُسَيْنِ، فَإِنَّهَا ضَاحكَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ

Allahın Rəsulu (s) həzrəti Fatimə (s)-ya buyurub: «Hüseynin müsibətində ağlayan gözlərdən başqa bütün gözlər qiyamət günü ağlayacaq, (Hüseynə ağlayan şəxslər isə qiyamət günü behişt ne’mətlərindən bəhrələnərək) gülərüz və şad olacaqlar.»
(Əl-Bihar, 44-cü cild, səh. 293)

عن ابى عبد الله جَعْفَرِ الصَّادِق عليه السلام قال: كُلُّ الجزع وَ الْبُكاءِ مَكْرُوهٌ، سِوى الجَزَع وَالبُكَاءِ على الحُسَين عليه السلام

İmam Sadiq (ə) buyurub: «İmam Hüseyn (ə) üçün ağlamaq və şivən salmaqdan başqa hər bir ağlamaq və şivən etmək məkruhdur.»
(Bihar, 44-cü cild, səh. 280)

عن ابى عبد الله عليه السلام قال: نَظَرَ اميرُ المؤمنين إلى الحسينِ عليه السلام فقال: يَا عَبَرةَ كُلِّ مُؤْمِنٍ، فَقَالَ: أنا يا أبتاه؟ فقال: نَعَم، يَا بُنَىَّ

İmam Sadiq (ə) buyurub: «Əmirəl-mö’minin Əli (ə) öz oğlu Hüseynə baxıb buyurdu: Ey mö’minlərin göz yaşı!
Hüseyn (ə) soruşdu: Atacan məni deyirsən? İmam Əli (ə) buyurdu: Bəli, ey mənim əziz oğlum!»
(Bihar, 44-cü cild/ Kamiluz-ziyarat, səh. 280)

عَنْ اَبَى عَمَارَةَ الْمُنْشِدِ عَنْ اَبِى عَبْدِ اللهِ عَلَيْهِ السَّلاَم قَالَ: قَالَ لِى يَا اَبَاعَمَارَةَ اَنْشِدْنِى فِى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىٍّ (ع) قَالَ: فَاَنْشَدْتُهُ فَبَكَى ثُمَّ اَنْشَدْتُهُ فَبَكَى قَالَ: فَوَاللهِ مَازِلْتُ اُنْشِدُهُ وَ يَبْكِى حَتَّى سَمِعْتُ الْبُكَاءَ مِنَ الدَّارِ، قَالَ: فَقَالَ: يَا اَبَا عَمَارَةَ مَنْ اَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِىٍّ شِعْراً فَأَبْكَى خَمْسِينَ فَلَهُ الْجَنّة، وَ مَنْ أَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ شِعْرًا فَأَبْكَى ثَلاَثِينَ فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ أَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ شِعْرًا فَاَبْكَى عِشْرِينَ فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ أَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ شِعْرًا فَاَبْكَى عَشْرَةً فَلَهُ الْجَنَّة وَ مَنْ أَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ شِعْرًا فَاَبْكَى وَاحِدًا فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ أَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ شِعْرًا فَبَكَى فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ أَنْشَدَ فِى الْحُسَيْنِ شِعْرًا فَتَبَاكَى فَلَهُ الْجَنَّة

Şair Əbu Əmarə imam Sadiq (ə)-dan belə nəql edir: «İmam Sadiq (ə) mənə dedi ki, Hüseyn ibni Əli (ə)-ın müsibəti haqqında mənim üçün bir şe’r oxu. Mən də oxudum, imam Sadiq (ə) ağladı, yenə oxudum, imam yenə də ağladı. And olsun Allaha, nə qədər oxuyurdumsa, o, göz yaşı töküb ağlayırdı. Axırda imamın evində ailəsinin də şivən edib ağladığını eşitdim. İmam (ə) buyurdu: Ey Əba Əmarə! Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib 50 nəfəri ağlatsa, behişt əhli olar. Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib 30 nəfəri ağlatsa, behişt əhli olar. Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib 20 nəfəri ağlatsa, behişt əhli olar. Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib 10 nəfəri ağlatsa, behişt əhli olar. Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib 1 nəfəri ağlatsa, behişt əhli olar. Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib özü ağlasa, behişt əhli olar. Hər kəs Hüseyn (ə)-ın müsibətinə bir şe’r deyib özünü qəmgin göstərsə, behişt əhli olar.»
(Bihar, 44-cü cild, səh. 282)

قَالَ ابن طاوس: رُوِىَ عَن آل الرَّسول (ص) اَنَّهم قَالُوا: مَنْ بَكَى وَ أَبْكَى فِينَا مائَةً فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ بَكَى وَ اَبْكَى خَمْسِينَ فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ بَكَى وَ اَبْكَى ثَلاَثِينَ فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ بَكَى وَ اَبْكَى عِشْرِينَ فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ بَكَى وَ اَبْكَى عَشْرَةً فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ بَكَى وَ اَبْكَى وَاحِدًا فَلَهُ الْجَنَّة، وَ مَنْ تباكى فَلَهُ الْجَنَّة

Seyyid ibni Tavus nəql edibdir: Alir-Rəsuldan (s) nəql olunubdur ki, buyurublar: «Hər kəs (bizim müsibətimizə) ağlasa və 100 nəfəri ağlatsa behişt əhli olar. Hər kəs (bizim müsibətimizə) ağlasa və 50 nəfəri ağlatsa behişt əhli olar. Hər kəs (bizim müsibətimizə) ağlasa və 30 nəfəri ağlatsa behişt əhli olar. Hər kəs (bizim müsibətimizə) ağlasa və 20 nəfəri ağlatsa behişt əhli olar. Hər kəs (bizim müsibətimizə) ağlasa və 10 nəfəri ağlatsa behişt əhli olar. Hər kəs (bizim müsibətimizə) ağlasa və 1 nəfəri ağlatsa behişt əhli olar. Hər kəs bizim müsibətimizə görə qəmgin olub hətta ağlamasa da belə, behişt əhli olar.»
(Bihar, 44-cü cild, səh. 288)

عَنِ الصَّادِقِ (ع) قال: مَنْ بَكَى اَوْ اَبْكَى اَوْ تَبَاكَى وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ

İmam Sadiq (ə) buyurub: «Hər kəs (bizim müsibətimizə) özü ağlasa və ya başqasını ağlatsa, yaxud da özünü ağlamağa vursa cənnət ona vacibdir.»
(Cəlalul-üyun, səh. 463)

وَ رَوَى الشَّيْخُ الصَّدُوقُ عَنِ الصَّادِق (ع)، عن اَبِيهِ عَن جَدِّهِ (ع): اَنَّ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِىٍّ دَخَلَ يَوْمًا اِلَى الْحَسَنِ فَلَمَّا نَظَرَ اِلَيْهِ بَكَى فَقَالَ لَهُ: مَا يُبْكِيكَ يَا اَبَا عَبْدِ اللهِ؟ قَالَ: اَبْكِى لِمَا يُصْنَعُ بِكَ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ (ع) سَمٌّ يُدَسُّ إِلَىَّ فَاُقْتَلُ بِهِ وَلكِنَّ لاَ يَوْمَ كَيَوْمِكَ يَا اَبَا عَبْدِ اللهِ

Şeyx Səduq imam Sadiq (ə)-dan, o da öz atasından, atası da öz atasından belə nəql edir: «Bir gün imam Hüseyn (ə) qardaşı imam Həsən (ə)-ın yanına getdi və ona baxıb ağladı.
İmam Həsən (ə) belə buyurdu: Ey Əba Əbdillah, niyə ağlayırsan?! İmam Hüseyn (ə) onun cavabında belə dedi: Sənin başına gətirilən bu müsibətə ağlayıram.
İmam Həsən (ə) buyurdu ki, məni zəhərlədilər, amma sənin şəhadət gününün çətinliyi kimi heç bir gün ola bilməz.»
(Nəfəsul-məhmum, səh. 484)

عَن الصادِق (ع): وَ يَبْكِى عَلَيْكَ كُلُّ شَيْءٍ حَتَّى الوُحُوشُ فِى الْفَلَوَاتِ وَ الْحِيتَانُ فِى الْبِحَارِ

İmam Sadiq (ə) buyurub: «Cəddim imam Həsən (ə) imam Hüseyn (ə)-a xitab edərək buyurdu: Hüseyncan, bütün canlılar sənin müsibətinə ağlayacaqlar. Hətta səhra və dəryada yaşayan heyvanlar da.»
(Nəfəsul-məhmum, səh. 484)

عَنْ اَبِى عَبد الله عليه السلام قال: كَانَ قاتِلُ يَحْيَى بن زكريَّا وَلَد زِنا، وَ كَانَ قاتِلُ الْحُسَيْن عليه السلام وَلَد زِنَا، وَ لَمْ تَبْكِ السَّمَاءُ اِلاَّ عَلَيْهِمَا
İmam Sadiq (ə) buyurub: «Yəhya ibni Zəkəriyyanın və Hüseynin qatili zinadan əmələ gələndir. Göylər bunlardan (Yəhya ibni Zəkəriyya və Hüseyn) başqasına ağlamayıb.»
(Bihar, 44-cü cild, səh. 302)

عَنْ اَبى عَبْدِ الله (ع) اِنَّ الحُسَيْنَ بْنَ عَلِىٍّ (ع) بَكَى لِقَتْلِهِ السَّمَاءُ وَ الاَرْضُ وَ احمَرَّتَا وَ لَمْ يَبْكِيَا عَلَى اَحَدٍ قَطُّ اِلاَّ عَلَى يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا (ع)
İmam Sadiq (ə) buyurub: «Həqiqətən imam Hüseyn (ə)-ın qətlinə göylər və yerlər ağladı. Yer və göy qırmızı rəngə boyandı. Göylər və yerlər imam Hüseyn (ə)-dan əlavə Yəhya ibni Zəkəriyyaya ağlayıb.»
(Bihar, 14-cü cild, səh. 183)

وَ فِى زِيَارَةِ النَّاحِيَةِ يَقُولُ حُجَّةُ آلِ مُحَمَّدٍ عَجَّلَ الله فَرَجَهُ: فَلَاَنْدُبَنَّكَ صَبَاحًا وَ مَسَاءً وَلأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بَدَلَ الدُّمُوع دِمَاءً

«Nahiyə» ziyarətində oxuyuruq ki, imam Zaman (ə) cəddi Hüseyn (ə)-a xitab edərək buyurur: «Gecə və gündüz sənə əzadarlıq edib göz yaşı tökürəm. Əgər göz yaşım qurtarsa, onun yerinə qan ağlayaram.»
(Məqtəlul-Hüseyn (ə), səh. 224)

İmam Sadiq (ə) buyurub: «İmam Səccad (ə) 40 il atası Hüseyn (ə)-a ağladı. Bu müddətdə gündüzləri oruc tutur, gecələri də ibadətlə məşğul olurdu.»
İftar vaxtı onun yanına xörək gətirib deyirdilər: Buyurun yeyin. Bu halda göz yaşı töküb deyirdi:

قُتِلَ اِبْنُ رَسُولِ الله جَائِعًا، قُتِلَ اِبْنُ رَسُولِ اللهِ عَطْشَانًا

«Peyğəmbərin balasını ac və susuz qətlə yetirdilər.»
(Sugnameyi Ali-Muhəmməd (s), səh. 5)

عَنْ اَبَى عبد الله (ع): وَ اِنَّهُ لَيَنْظُرُ اِلَى مَنْ يَبْكِيهِ فَيَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ يَسْاَلُ اباهُ اَلإِسْتِغْفَارَ لَهُ وَ يَقُولُ اَيُّهَا الْباكِى لَوْ عَلِمْتَ مَا اَعَدَّ اللهُ لَكَ لَفَرِحْتَ اَكْثَرَ مِمَّا حَزِنْتَ وَ اِنَّهُ (ع) لَيَسْتَغْفِر لَهُ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ وَ خَطِيئَةٍ

İmam Sadiq (ə) buyurub: «O həzrət (imam Hüseyn ələyhis-salam) ona ağlayan kəslərə baxıb, onun bağışlanmasını Allahdan istəyir və atası Əli (ə)-dan da onun bağışlanmasını istəyir. O həzrət onun üçün ağlayan şəxsə xitab olaraq deyir: Əgər bilsəydin ki, Allah sənin üçün nə mükafatlar hazırlayıb sevincin qəm-qüssədən daha çox olardı. Həqiqətən imam Hüseyn (ə) ona ağlayanın bütün günah və xətalarının bağışlanmasını Allahdan istəyir.»
(Bihar, 27-ci cild, səh. 300)

HƏCC VƏ KƏBƏYƏ AİD BİR NEÇƏ HƏDİS

  İmam Sadiq (əleyhissalam)-dan rəvayət olunub ki: “Ən bədbəxt o kəsdir ki, həcc əməllərini yerinə yetirib sonra “görəsən Allah mənim günahlarımı bağışlayıb, ya yox” deyə şəkkə düşsün.”
  İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) buyurur: “Yer üzündə ən müqəddəs yer Məkkədir. Orada səcdə edən şəxs, sanki, din yolunda cihad etmiş kimidir.”
  İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurur: “Allah-Taala Məscidül-Hərama daxil olan şəxsin üzünə 120 rəhmət qapısı açır. Onlardan 60-ı təvaf edənin, 40-ı namaz qılanın və 20-si Kəbə səmtinə baxanındır.”
  İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurur: “Allah hacının özünün, ailəsinin və dua etdiyi şəxslərin günahlarından keçər. Hər kəs həcc ziyarətindən qayıdarkən yenidən həcc ziyarətini arzu edərsə, Allah onun ömrünü uzadar; yox əgər arzu etməzsə, onun ömrü qısalar.”

 

HARAM YEMƏK HAQQINDA HƏDİSLƏR

1. İmam Baqir (ə) buyurur:
ما مِنْ عِبادَة اَفْضَلُ مِنْ غِفَّةِ الْبَطْنِ وَالْفَرْجِ
«Heç bir ibadət, qarını haram yeməkdən qorumaq və iffətli olmaq kimi fəzilətli deyil».

2. İmam Səccad (ə) buyurur:
حَقُّ بَطْنِكَ اَنْ لا تَجْعَلْهُ وِعاءً لِلْحَرامِ
«Qarnının sənin boynunda olan haqqı budur ki, onu haram yeməklərə qab etməyəsən».

3. O həzrət başqa bir hədisdə buyurur:
ما مِنْ شَـْيء اَحَبُّ اِلَى اللهِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ مِنْ عِفَّةِ الْبَطْنِ وَالْفَرْجِ
«Allaha iman gətirdikdən sonra, heç bir ibadət Allah dərgahında qarını haramdan qorumaq və iffətli olmaq qədər xoşa gələn deyil».

4. İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: «Özümdən sonra ümmətim haqqında üç şeydən qorxuram:
اَلضَّلالَةُ بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ، وَمُضِلاّتِ الْفِتَنِ وَشَهْوَةِ الْبَطْنِ وَالْفَرْجِ
Allaha iman gətirdikdən sonra dindən çıxmaq, çaxnaşmalarda yolunu azmaq və qarnın və cinsi istəklərin qeyri-qanuni (haram) yolla doydurulması.»

5. O həzrət başqa bir hədisdə buyurur:
«Haram mal qazanan şəxsin həcci və ümrəsi (Allah dərgahında) qəbul deyil. Eləcə də yaxın qohum-əqrəba ilə əlaqəsi olsa belə onun bu işinə heç bir savab yazılmaz». (Çünki islam dinində yaxın qohum-əqrəba ilə əlaqə saxlamaq savab bir işdir).

6. Rəvayət olunub ki, Musa peyğəmbər ağlayaraq Allaha dua edib yalvaran bir şəxsi gördü. Allah tərəfindən Musaya xəbər gəldi ki, o nə qədər dua etsə də, onun duası qəbul olmayacaq.»
لاَِنَّ فِي بَطْنِهِ حَراماً وَعَلى ظَهْرِهِ حَراماً وَفِي بَيْتِهِ حَراماً
«Çünki onun qarnında, belində və evində haram vardır».
Bir şəxs Peyğəmbərin (s) hüzuruna gəlib ərz etdi: «İstəyirəm etdiyim dualar qəbul olsun».
Peyğəmbər (s) buyurdu:
طَهِّرْ مَأْكَلَكَ وَلا تَدْخُلُ بَطْنَكَ الْحَرامَ
«Yeməyini təmizlə və qarnını haram yeməkdən qoru!»
Sonra buyurdu:
«Duasının qəbul olmasını istəyən şəxs yeməyini və qazancını haramdan təmizləməlidir.»
Həmçinin rəvayət olub ki, bir tikə haram yeməkdən çəkinmək, Allah dərgahında vacib olmayan (müstəhəb) iki min rəkət namazdan yaxşıdır. Və bir dinək (dirhəmin altıda biri) pulu sahibinə qaytarmaq 70 qəbul olmuş həccdən fəzilətlidir.

 

Sileyi-rəhm (Qohumluq əlaqələrini saxlamaq)

  Allahın Peyğəmbəri (s):«Sileyi-rəhmin savabı istənilən digər xeyir əməlin savabından tez çatar.

. Allahın Peyğəmbəri (s):«Sileyi-rəhmi yerinə yetirmək üçün (hətta əgər olubsa) bir illik yolu qət et.»
. Sileyi-rəhmin səmərələri

  Xanım Fatimeyi Zəhra (ə):«Allah-taala sileyi-rəhmi şəxslərin saylarının artması üçün qərar vermişdir.»
  İmam Hüseyn (ə):«Kim ölümünün təxirə salınmasını və ruzisinin artmasını istəyirsə sileyi-rəhmi yerinə yetirsin.»
. İmam Baqir (ə):«Sileyi-rəhm əməlləri və var-dövləti artırar, bəlanı qaytarar, Qiyamət gününün hesabını asanlaşdırar, ölümü təxirə salar.»
. İmam Baqir (ə):«Sileyi-rəhm əxlaqı və xasiyyəti gözəlləşdirər, əli açıq edər, ruhu paklaşdırar, ruzini artırar, əcəli yubadar»
. İmam Hadi (ə):«Allah-taala Musa ibn İmranla (ə) danışanda Musa (ə) ərz etdi:«Sileyi-rəhm edənin mükafatı nədir?» Allah buyurdu:«Ey Musa! Onun ölümünü təxirə salaram, can verməyin çətinliklərini onunçün asanlaşdıraram.»
. Əlaqəni kəsən ilə əlaqə yaratmaq

Allahın Peyğəmbəri (s):«Qohumun səninlə əlaqəni kəssə də, sən onunla əlaqəni qırma.
İmam Hüseyn (ə) :«Hamıdan çox sileyi-rəhm edən şəxs, əlaqəni kəsən qohumu ilə əlaqəni bərpa edəndir.»

. Qohumluq əlaqəsini kəsməkdən çəkindirmək

Quran:«Əgər hakimiyyətə yetişsəniz, yer üzündə fəsad törədib qohumluq əlaqələrini kəsərsinizmi? Bunlar Allahın Lənətlədiyi və qulaqlarını kar, gözlərini kor etdiyi kəslərdir.»

Hədis: Allahın Peyğəmbəri (s):«Allahın rəhməti, aralarında qohumluq əlaqəsini kəsən şəxs olan xalqa nazil olmaz.»

. İmam Əli (ə):«İnsanlar sileyi-rəhmi kəsdikdə sərvətlər fəsad törədənlərin əlinə keçər.»

İmam Sadiq (ə):«Ölümü və məhvi tezləşdirən günahlardan biri də sileyi-rəhmi kəsməkdir.»

. Sileyi-rəhmin ən az həddi

Allahın Peyğəmbəri (s):«Bir salamla olsa da, sileyi-rəhmi yerinə yetirin.»

. İmam Sadiq (ə):«Hətta, əgər bir qurtum su içirtməklə olsa da, qohumuna sileyi-rəhm et. Ən yaxşı sileyi-rəhm qohumu incitməməkdir.»

 

 

 

 

Salam aleykum

1. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : Camaatdan Allaha və Onun Peyğəmbərinə ən yaxın olan odur ki, salamı birinci vermiş olsun

2. İmam Əli (ə) : “Salam yetmiş həsənədən (savabdan) ibarətdir : Altmış doqquzu salamı verənin , biri isə salamı alanındır.

3. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Kiçiklər böyklərə, bir nəfər iki nəfərə, az adam çox adama, minikdə olanlar piyada gedənlər, yoldan keçən dayanmış adama, dayanmış adam da oturmuş adama salam versin”.

4. İmam Sadiq (ə) :“Salam hər bir kəlamdan qabaqdır”.

5. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Salamı birinci verən təkəbbürdən uzaqdır”.

6. Peyğəmbəri-Əkrəm : “Beş şeyi ölənə qədər tərk etmərəm... Uşaqlara salam verməkdir ki, (bu iş) məndən sonra bir sünnə olacaq”

7. Peyğəmbəri-Əkrəm: “Salamı aşkarda ver ki, evinin xeyir-bərəkəti çoxalsın”.

8. İmam Baqir (ə) :“Həqiqətən Alla-təala təam verməyi və salamı aşkar deməyi sevir”.

9. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) : “Məğfirət səbələrindən biri də salam vermək və gözəl danışmaqdır”

10. İmam Baqir (ə) : “Və iza dəxəltum buyutən fəsəlli əla ənfusikum” – (evlərində daxil olduğunuz zaman özlərinizə salam verin) ayəsinin barəsində buyurur ”Bu, insanın evə daxil olduğu zaman ev əhlinə salam verməsidir ki, sonra onun cavabını qaytarırlar, bu da sizin ozünüzə salam verməyinizdir”

 

 

 

QURAN OXUMAQ HAQQINDA QIRX HƏDİS

1-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Sizlərdən hər hansı biriniz Allahla danışmaq istəyirsə, Quran oxusun. Elmin əvvəlini və axırını (öyrənmək) istəyənlər gərək Quran oxusunlar.”

2-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Ən fəzilətli zikr Quran oxumaqdır, çünki bu əməl qəlbin genişlənməsinə və batinin nurlu olmasına səbəb olur.”

3-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Həddi-büluğa çatmamışdan qabaq Quran oxuyanlara, şübhəsiz ki, hikmət verilmişdir.”

4-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Yeddi yerdən başqa vaxtlarda həmişə Quran oxuyun: 1-Rükuda. 2-Səcdədə. 3-Hacətləri istəyəndə. 4-Hamamda. 5-Cünub halında. 6-Heyz halında. 7-Nifas halında.”

5-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs Allahın və Onun peyğəmbərlərinin dostu olmaq istəyirsə, Quranı üzündən oxusun.”

6-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Quranı üzündən

 

Hacət istəmək

Allahın Peyğəmbəri (s):«Ey Əbuzər! Xahişdən və dilənçilikdən ehtiyatlı ol ki, o, düynada xarlığa və yoxsulluğa səbəb olar, Qiyamət günü isə hesab-kitabı uzundur.»
. Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim mənə insanlardan heç nə istəməməyi söz verər ki, mən ona Cənnəti verim?» Suban dedi:«Mən.» Bundan sonra Suban insanlardan heç nə istəmirdi.»

Allahın Peyğəmbəri (s):«Ehtiyacını dilə gətirməyin qapı¬sını öz üzünə açan elə bir bəndə olmadı ki, Allah-taala yoxsulluğun yetmiş qapısını onun üzünə açmasın.»
İmam Əli (ə):«Kim Allahdan qeyrisindən bir şey istəsə, məhrumiyyətə layiq olar.»

. İmam Həsən (ə):«Bu üç yerdən başqa bir yerdə ehtiyac istəmək rəva deyil: Ağır qanbahasında, ya üzücü borcda, ya öldürücü yoxsulluqda.»
. İmam Səccad (ə):«İnsanlardan ehtiyac istəmək həyatda xarlığa, həya və abrın getməsinə səbəb olar. Eləcə də, insanın vüqarını, əzəmətini azaldar və o, əsl yoxsulluqdur. Ehtiyac əlini insanlara az uzatmaq isə nəğd olan ehtiyacsızlıqdır.»

İmam Sadiq (ə):«Bizim şiəmiz acından ölsə də, ehtiyac əlini insanlara uzatmaz.»

. Ehtiyac olmayan yerdə kömək istəməkdən çəkindirmək
. Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim, ehtiyac olmadığı halda, ehtiyac əlini uzadarsa nəticəsi başağrı və ürək ağrısı olar.»
. İmam Səccad (ə):«Mən Rəbbimi zamin tuturam ki, ehtiyacı olmadan başqasından bir şey istəyən elə bir kəs olmadı ki, onun bu diləyi bir gün onu həqiqi ehtiyac əlini uzatmağa məcbur etməsin.»
. İmam Baqir (ə):«Kim ehtiyacı olmadan xahiş (və dilənçilik) edərsə, Qiyamət günü üzü çırmaqlanmış halda Allahla görüşər.

İnsanlardan ehtiyacsız olmağa həvəsləndirmək
Allahın Peyğəmbəri (s):«Kim bizdən bir şey istəsə ona verərik, kim bir şey istəməsə Allah-taala onu ehtiyacsız və varlı edər.»

. Allahın Peyğəmbəri (s):«Sizlərdən hər biriniz kəndir götürüb bir qucaq odun gətirib satsa və bu işlə öz abrını qorusa, bu onunçün ehtiyac əlini uzatmaqdan daha yaxşıdır.»
. Yaxşılığı onun əhlindən istəmək

Allahın Peyğəmbəri (s):«Yaxşılığı və bəxşişi ümmətimin səxavətlilərindən və mehribanlarından istəyin ki, onların kölgəsində yaşayasınız.»

. İmam Əli (ə):«Sənin abrın donmuş buzdur, ehtiyac istəmək isə onu damla-damla əridər. Beləliklə, bax gör onu kimin yanında əridirsən.»

İmam Əli (ə):«Ehtiyacın aradan getməsi onu əhli olmayandan istəməkdən daha asandır.»

. Dilək diləməyin qaydası
. İmam Sadiq (ə):«Sənə rədd cavabı verməsindən qorxduğun kimsədən heç nə istəmə.»
. İmam Sadiq (ə):«Üç şey məhrumiyyətə səbəb olar: istəməkdə israr etmək, qeybət və rişxənd etmək.»
. İstəyəni naümid qaytarmağın qadağan olması

 

Günah

1-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Bilərəkdən günah edən şəxs bağışlanmağa layiq deyildir.”

2-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Günah etməmək tövbə etməkdən daha asandır.”

3-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allaha itaətsizlik edənlərə itaət etmək rəva deyildir.”

4-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Təəccüb edirəm o kəsə ki, ölüm yatağından qorxur, lakin günahdan uzaqlaşmır.”

5-İmam Hüseyn (ə) buyurur: “Üzr istəməli olacağın işdən uzaq ol. Çünki mö`min nə pis iş görər, nə də üzr istəyər.”

6-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Gülən halda günah edən şəxs ağlayan halda cəhənnəm oduna daxil olar.”

7-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Günahdan pak olmaq kimi mürüvvət (kişilik) yoxdur.”

8-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Qəlbin günah fikirdən uzaq qalmaq orucu, qarının aclıq orucundan üstündür.”

   9-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allahın yanında ən ağır günah odur ki, şəxs günahını yüngül saya.”

   10-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allaha qarşı itaətsizlik edilməyən gün bayramdır.”

11-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Günahın kiçikliyinə yox, kimə qarşı günah etdiyinə bax.”

 

Gecə namazı

* Allahın Peyğəmbəri (s): «Cəbrayıl ibadət üçün gecə oyaq qalmağı mənə o qədər tövsiyə etdi ki, ümmətimin ən yaxşı şəxslərinin, heç vaxt gecələr yatmayacağını güman etdim.»( Əmali– Səduq, səh. 349, hədis1)
* Allahın Peyğəmbəri (s): «Allahın rəhməti olsun, gecə yarısı yuxudan qalxan, namaz qılan, öz həyat yoldaşını namaz qılmaq üçün oyadan və əgər qalxmaq istəməsə onun üzünə su çiləyən kişiyə. Allahın rəhməti olsun, gecə yarısı yuxudan qalxan, namaz qılan, ərini namaz üçün oyadan və əgər imtina edərsə, onun üzünə su çiləyən qadına.»( Sunəni İbni Əbu – Davud, hədis 1450 )
* Allahın Peyğəmbəri (s): «Bəndə qaranlıq gecənin yarısında öz Ağası ilə xəlvətə çəkilib onunla öz sirlərini və ehtiyaclarını bölüşdürərsə, Allah-taala onun qəlbində nuru sabit edər.. Sonra mələklərinə buyurar: Ey mənim mələklərim! Baxın mənim bəndəmə, qaranlıq gecənin yarısında batil əhli boş və hədər işlərlə məşğul olduğu və qafillər yatdığı zaman mənimlə xəlvətə çəkilmişdir. Şahid olun ki, Mən onu bağışladım.» (Əmali – Səduq, hədis 230, hədis9)
* Allahın Peyğəmbəri(s):«İbadət üçün gecə oyaq qalmağı sizə töv-si¬yə edirəm ki, bu sizdən əvvəlki ləyaqət sahiblərinin həyat tərzidir.Gecə oyaq qalmaq Allaha yaxınlaşmaq və günahlardan çəkinməyin vasitəsidir.» (Kənzul – Ummal, hədis 21428)
* İmam Əli (ə): «İbadət üçün gecə oyaq qalmaq bədənin sağlamlığının, Allah-taalanın razılığının, Allahın rəhməti altında olmağın və peyğəmbərlərin əxlaqından yapışmağın mənşəyidir.» (Bihədisarul – Ənvar, c.78, səh. 143, hədis17)
* İmam Əli (ə): «Peyğəmbərin (s) «Gecə namazı nurdur» sözünü eşitdiyim vaxtdan gecə namazını tərk etmədim.» İbn Həvva soruşdu: «Hətta hərir(Hərir gecəsi – Siffeyn mühribəsində gecəni sübhədək davam edən şiddətli döyüş kimi tanınmışdır.)ecəsi də?» Buyurdu: «Bəli, hətta hərir gecəsi də.» (Biharul – Ənvar, c.41, səh.17,hədis10)
* İmam Sadiq (ə): «Möminin şərəfi onun gecə namazı və izzəti isə xalqın abrını tökməkdən çəkinməyidir.» (əl – Kafi, c.3, səh. 488, hədis9)
* İmam Sadiq (ə): «İbadət üçün gecə oyaq qalmağı tərk etmə. Çünki uduzan o olacaq ki, gecə oyaq qalmağı uduzsun.» (Məani – Əxbar, səh. 342, hədis1)
* İmam Sadiq (ə): «Quranda gecə namazından başqa bəndənin gördüyü hər bir xeyir iş üçün savab vardır. Gecə namazı Allah-taalanın yanında o qədər əhəmiyyətlidir ki, O, onun savabını məlum etməmiş və buyurmuşdur: «Yanları yataqlardan ayrılar… Onlar üçün etdikləri əməllərə görə gözlərinin işığına səbəb olacaq nə mükafat hazırladığımı heç kəs bilməz.( Səcdə, ayə 16) (Biharul- Ənvar, c.8, səh. 126, hədis)
* İmam Sadiq (ə): «Gecə namazı üzü ağ və nurani edər. Gecə namazı insanı xoş ətirli edər, gecə namazı ruzi gətirər. (İləluş – Şəraye, səh. 363, hədis1)

 

Fürsət

   1-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Kişi öz dilinin altında gizlənmişdir.

2-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Fürsətləri əldən vermək qəm-qüssə gətirər.

3-İmam Baqir (ə) buyurur: “Əlinə fürsət düşəndə səhlənkarlıq etmə.”

4-Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Fürsətlər bulud kimi ötüşür.”

5-Həzrət Əli (ə) buyurur: “Gəncliyindən qocalmamış, sağlamlığından da     xəstələnməmiş istifadə et.”

 

Fiqhi Hədislər - Dəstəmaz

1. İmam Sadiqdən (ə.): Dedi: Kim ki, dəstəmaz alarkən dəstəmaz üzvlərinə (yəni əsasən üz və 2 qollara) hərəsinə 1 dəfə (1 ovuc) su tökərək yuyulmasının (ona) kifayət olmasına (yəni bəs olmasına) yəqin etməmişdirsə (yəni tam inanmamışdırsa), onun öz-özünə və 2 qolunun hərəsinə 2 dəfə (2 ovuc) su tökərək dəstəmaz almasına əcr (savab) verilməz. (Vəsail c.1,h 1144; Təhzib c.1, bab 81, h.213; İstibsar c.1, bab 71,h.218);

2. İmam Sadiqdən (ə.) dəstəmaz haqqında soruşdular. Dedi: İmam Əlinin (ə.) dəstəmazı, (üzə və 2 qolun) hərəsinə bir dəfə (bir ovuc) su tökərək alınan dəstəmazdan başqa bir dəstəmaz deyildir. (Vəsail c.1,h.1147; Təhzib c.1, bab.80, h.207; İstibsar c.1, bab.70,h.212; Kafi c.3, bab 27, h.9);

3. Şeyx Kuleynidən: İmam Sadiqə (ə.) deyirlər ki, bir nəfərin yanında 1 ovuc su varsa və namaz vaxtı da gəlib çatarsa (necə eləsin?) Dedi: Onu 3 hissəyə bölsün: 3-dən birini üzü üçün, 3-dən birini sağ qolu üçün, 3-dən birini də sol qolu üçün (işlətsin). Və əllərinin yaşı ilə də başına və qədəmlərinin üzərinə məsh çəksin. (Vəsail c.1,h.1149; Kafi c.3,bab,27,h.9);

4. İmam Sadiq (ə.) dedi: Allaha and içirəm ki, Allahın Rəsulunun (s.) dəstəmazı (üzə və iki qolun hərəsinə) bir dəfə (bir ovuc) su tökərək alınan dəstəmazdan başqa bir dəstəmaz deyildir (və ya olmamışdır). (Vəsail c.1,h.1150; İstibsar c.1, bab.70,h.212; Fəqih c.1,bab 25,h.76);

5. İmam Sadiq (ə.) dedi: Peyğəmbər (s.) (üzünə və iki qolunun hərəsinə) bir dəfə (bir ovuc) su tökərək dəstəmaz alardı və sonra İmam (ə.) dedi: Bu cür alınan dəstəmaz düzgün dəstəmazdır. Uca Allah ondan başqa dəstəmazla namazı qəbul etməz. (Vəsail c.1,h.1151; Fəqih c.1, bab 25,h.76);

6. İmam Sadiq (ə.) dedi: Həqiqətən dəstəmazın Uca Allahın qoyduğu hədləri (sərhədləri) vardır. (bu ona görədir ki) Allah ona itaət edəni də günah edəni də bilsin (yəni ayırd etsin). (Vəsail c.1,h.1152; Fəqih c.1, bab 25,h.78);

7. İmam Sadiq (ə.) dedi: Kim dəstəmazda (qoyulan) həddi aşdısa (keçdisə) onun (bu əməli), dəstəmazı nöqsanlı etmək kimi sayılır (hesab olunur). (Vəsail c.1,h.1153; 1164; Fəqih c.1, bab 25, h.79);

8. İmam Baqirdən (ə.) soruşdular ki, Kufəlilər bizə rəvayət edirlər ki, İmam Əli (ə.) boul etdi, dəstəmaz aldı və dedi: Bu dəstəmaz o kəsin dəstəmazıdır ki, gərək hədəs etməyə (yəni gərək dəstəmazı pozan şeylər əmələ gətirməyə). Bu hədis düzgündürmü? İmam (ə.) dedi: Bəli, o bu cür etmişdir. Dedilər: hansı hədəs dəstəmazı pozmağa sidik ifrazından daha təsirlidir? İmam (ə.) dedi: Bunun (yəni İmam Əlinin (ə.) hədəs dediyi sözün) mənası odur ki, kim dəstəmazda həddi aşıb ona artırsa hədəs etmiş kimi sayılır və dəstəmazı pozulur (yəni üzə və 2 qollara 2 ovuc və ya 3 ovuc su tökərək yumaq dəstəmazı nöqsanlı edir və pozur). (Vəsail c.1,h.1165);

9. İmam Sadiq (ə.) dedi: Bil ki, həqiqətən fəzilət (yəni savab, əcr, üstünlük) üzə və 2 qollara bir ovuc su tökərək alınan dəstəmazdadır və kim bu ölçüyə artırsa ona savab (əcr) verilməz. (Vəsail c.1,h.1167);

10. İmam Sadiq (ə.) dedi: Dəstəmaz 2-2 yerinə yetirilir. Kim bu ölçüyə artırsa ona savab verilməz. Və İmam (ə.) bunu deyəndən sonra Peyğəmbərin (s.a.a.) aldığı dəstəmaz haqqında hekayət eləməyə başladı: O üzünü 1 ovuc su tökməklə və dirsəklərinin hərəsinə 1 ovuc su tökməklə yuyardı, başına və qədəmlərinin üzərinə də dəstəmaz suyundan əlində qalan yaş ilə məsh çəkərdi. (Vəsail c.1, h.1145; Təhzib c.1, bab 80, h.210; İstibsar c.1, bab 70, h.215.);

Qeyd: Hədisdə deyilən 2-2 o deməkdir ki, Peyğəmbər (s.) iki bədən üzvünü yudu və 2 bədən üzvünə də məsh çəkdi.

11. İmam Sadiq (ə.) dedi: Dəstəmazının hissələrinin bəzisini bəzisinə (birini o birisinə) tabe et. (yəni dəstəmaz üzvlərinin yuyulmasını bir-birinin ardınca çox fasilə vermədən əmələ gətir). (Vəsail c.1, h.1175; Kafi c.3, bab 34, h.4);

12. İmam Sadiq (ə) dedi: Elə ki, dəstəmazının bəzi üzvlərini yuyarkən (və ya onlara məsh çəkərkən) qarşına bir iş çıxsa (iş dalınca getsən) və (fasilə nəticəsində) yuduğun (və ya məsh çəkdiyin) bədən üzvlərin qurusa, bəs onda dəstəmazını yenidən al, çünki həqiqətən dəstəmaz hissələrə bölünərək alınmaz (yəni bədən üzvlərinin hərəsi ayrı-ayrı vaxtda yuyulmaz və ya onlara məsh çəkilməz). (Vəsail c.1, h.1176; Kafi c.3, bab 35, h.7);

13. İmam Sadiqdən (ə.): Bir kişi haqqında soruşdular ki, dəstəmaz alanda dirsəyinin birini yumağı və başına məsh çəkməyi unutmuşdur (indi necə eləsin,). İmam (ə.) dedi: Dəstəmazı təzələsin, həqiqətən dəstəmaz elə bir əməldir ki, onun hissələri bir-birinə tabedir (yəni dəstəmaz üzvlərinin yuyulması və məsh çəkilməsi bir-birinin ardınca ən qısa fasilə ilə yerinə yetirilməlidir və tərtib pozulmamalıdır). ).(Vəsail c.1, h.1180; Kafi c.3, bab 35, h.9);

14. İmam Baqir (ə.) dedi: Dəstəmaz alarkən Uca Allahın dediklərinin ardınca get (əvvəlcə) üzü yumaqdan başla, sonra 2 qollarını yu, sonra başın qabaq hissəsinə və 2 qədəmlərinin üzərinə məsh çək və (dəstəmazda) sənə əmr olunan şeylərin əksinə gedərək sonra əmələ gətiriləsi əməli qabağa (əvvələ) salma, bəs elə ki, qollarını üzündən qabaq yumusansa (qayıdıb) üzünü yu və (təzədən) qollarını yu (və dəstəmazı tamamla) və əgər ayaqlara başdan qabaq məsh çəkmisənsə (onda qayıdıb) başına məsh çək və (təzədən) ayaqlara məsh çək (və dəstəmazı tamamla) və (həmişə) Uca Allah başladığı kimi (əmr etdiyi kimi) başla. (Vəsail c.1, h.1181; İstibsar c.1, bab 73, h.223; Təhzib c.1, bab 97, h.251; Kafi, c.3,b.34,h.5; Fəqih, c.1,b.28,h.89);

15. İmam Mehdiyə (ə.f.) məktub yazıb soruşdular ki, ayaqların üzərinə məsh edərkən hansından başlayım? Sağ ayağımdan başlayım, yoxsa 2-sinə də birlikdə (eyni vaxtda, birdən) məsh çəkim? İmam (ə.f.) cavab yazdı (istəyirsən) 2-sinə də birlikdə (eyni vaxtda, birdən) məsh çək və əgər məsh etməyi (ayrı-ayrı) əmələ gətirmək istəyirsənsə (mütləq) sağ ayaqdan başla. (Vəsail c.1, h.1185);

16. İmam Baqirdən (ə.) soruşdular ki, bir kişi üzünü yumazdan əvvəl qollarını yumağa başladı və ya qollarını yumazdan əvvəl ayaqlarına məsh çəkdi (necə olsun?). Dedi: Uca Allah başlayan kimi (əmr etdiyi kimi) başlasın (yəni Allah qoyduğu tərtiblə dəstəmaz alsın) və bütün səhv elədiklərini təzədən əmələ gətirsin. (Vəsail c.1, h.1186; İstibsar c.1, bab 73, h.224; Təhzib c.1, bab 97, h.252);

17. İmam Sadiqdən (ə.): Elə ki, bir kişi (nəfər) (əvvəlcə) sağ əlini (qolunu) yumağı unudaraq sol əlini (qolunu) yumuşsa başa və ayaqlara məsh çəkmişsə və bundan sonra da (səhvini) xatırlamışssa (onda) o sağ qolunu yusun, sonra sol qolunu yusun, başa və ayaqlara məsh çəksin və əgər həqiqətən sol qolunu yumağı unutmuşsa, bəs onda sol əli qumaqdan başlayıb (dəstəmazı tamamlasın) və (lap başdan) dəstəmaz almağa başlamasın (yəni harada səhv edibsə oradan başlasın) və sonra dedi: Dəstəmazın hissələrini bir-birinin ardınca (tərtiblə, bir-birinə tabe olaraq) yerinə yetir. (Vəsail c.1, h.1194; İstibsar c.1, bab 74, h.228; Təhzib c.1, bab 99, h.259; Kafi, c.3,b.34,h.4);

Qeyd: Bu hökm o şəxsə aid deyil ki, səhvini namazda və ya namazdan sonra xatırlamışdır, bu hökm o şəxsə aiddir ki, dəstəmaz əzaları qurumamış səhvini anlayıb.

18. İmam Sadiqdən (ə.) soruşdular ki, həccdə bir nəfər Səfa-Mərva təpələri arasında səy edərkən (get-gəl edərkən) səhvən Mərva dağından səy etməyə başlamışdır (necə olsun?). İmam (ə.) dedi: Səyini yenidən əmələ gətirsin, məgər görmürsənmi ki, həqiqətən əgər dəstəmaz alarkən bir kəs səhvən sağ əlini yumamışdan qabaq sol əlini yumuşdursa, onda dəstəmazını yenidən əmələ gətirər (yəni səhv elədiyi yerdən başlayaraq əmələ gətirər, əgər dəstəmaz əzaları qurumamışsa). (Vəsail c.1, h.1198);

19. İmam Musadan (ə.) soruşdular ki, bir nəfər dəstəmaz alanda sağ əlini yumamışdan qabaq sol əlini yudu (onda nə cür əməl eləsin?). İmam (ə.) dedi: Dəstəmazı xəta (səhv) elədiyi yerdən başlayaraq yenidən alsın, (yəni) sağ əlini yusun, sonra sol əlini yusun, sonra da başa və 2 qədəmlərinin üzərinə məsh çəksin. (Vəsail c.1, h.1200);

20. İmam Musadan (ə.) soruşdular ki, bir nəfər dəstəmazlı halda deyildir və yağışa düşmüşdür və yağış suyu onun başını, saqqalını (üzünü), cəsədini (bədənini), qollarını, qədəmlərini islatmışdırsa ona dəstəmaz üçün bu bəs edərmi (yəni islanması)? İmam (ə.) dedi: Əgər yağış onu yusa (tam islatsa) bəs həqiqətən bu ona kifayətdir (bir şərtlə ki, dəstəmaza niyyət edə). (Vəsail c.1, h.1201; İstibsar c.1, bab 75, h.231; Təhzib c.1, bab 359, h.1082);

21. Başqa bir hədisdə əvvəlki hədisə bu cümlə artırılmışdır: və gərək məzməzə və istinşaq da eləsin (yəni ağızı və burunu 3 dəfə yusun). (Əli ibn Cəfərin məsələləri, bab 183, hədis 353);

22. İmam Sadiq (ə.) həna (xına) ilə başını rəngləmiş bir nəfərin dəstəmazda başına məsh çəkməsi haqqında dedi: İcazəli deyil (olmaz) ta ki, başın dərisinə su yetişə (yəni məsh edərkən əldə olan yaş başın dərisinə yetişməlidir). (Vəsail c.1, h.1202; Təhzib c.1, bab 359, h.1080; Kafi, c.3,b.31,h.12);

23. İmam Rizadan (ə.) soruşdular ki, əgər bir nəfərin bədəninə dərman sürtülmüş olsa (yəni məsh yerlərinə sürtülmüş olsa), onda dərman qatının üzərindən məsh çəkmək kifayət edərmi (bəs edərmi)? İmam (ə.) dedi: Bəli, kifayətdir ki, onun (yəni dərmanın) üzərindən məsh çəksin. (Vəsail c.1, h.1203; Təhzib c.1, bab 364, h.1105; İstibsari, c.1,b.76,h.235);

24. İmam Sadiqdən (ə.) soruşdular ki, bir kişi başını həna ilə rəngləmişdir və (bunun nəticəsində) saçının və ya dərisinin rəngi dəyişmişdir, (onda) dəstəmazda məshi nə cür çəksin? İmam (ə.) dedi: Hənanın üzərindən məsh çəksin (yəni rəng suyun dəriyə yetişməsinə mane deyilsə, məsh çəkmək olar). (Vəsail c.1, h.1204; Təhzib c.1, bab 359, h.1079; İstibsar c.1, bab 75, h.232);

25. İmam Sadiq (ə.) başını qırxdırdıqdan sonra həna (xına) qoyub (yaxıb) sonra da namaz üçün dəstəmaz alan bir nəfər haqqında deyir: Eybi yoxdur (qorxusu yoxdur) ki, başında xına yaxması ola-ola başına məsh çəksin. (Vəsail c.1, h.1205; Təhzib c.1, bab 359, h.1081; İstibsar c.1, bab 75, h.233);

Qeyd: Ancaq şərti odur ki, su başın dərisinə yetişsin, yoxsa məsh düzgün deyil.

26. İmam Musadan (ə.) qardaşı soruşdu ki, qadına yaylığın üzərindən (üstündən) başına məsh çəkməsi düzgündürmü? Dedi: başın üzərinə (yəni dərisinə) məsh çəkməsə, çəkdiyi məsh düzgün deyil. (Vəsail, cild 1, hədis 1206).

 

EVLƏNMƏK VƏ AİLƏ QURMAQ

1-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs (qadın və ya kişi) evlənsə, öz dininin yarısını qorumuşdur. Qalan yarısında da gərək təqvalı olsun.”
2-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Allah yanında yatmış evli şəxs, gündüzləri oruc tutub gecələri oyaq qalan subay adamdan üstündür.”
3-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs dünyadan pak-pakizə getmək istəsə, gərək ailə qursun və subay halda ölməsin.”
4-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: Bir kişi atamın hüzuruna gəldi. Həzrət ondan soruşdu: “Evlisənmi?” Cavab verdi: “Xeyr!” Buyurdu: “Bütün dünya və onda olanları, tək halda gecələyim (subay qalım) deyə, mənə versələr, qəbul etmərəm.” (Sonra buyurdu:) “Evli adamın qıldığı iki rükət namaz, subay adamın gecələr oyaq qalıb gündüzlər oruc tutmasından fəzilətlidir.” Sonra atam on yeddi dinar pul verib buyurdu: “Bu pul ilə evlən.”
5-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Evli şəxsin qıldığı iki rükət namaz, gecələri oyaq qalıb ibadət edən, gündüzləri isə oruc tutmaqla keçirən subay adamın əməlindən fəzilətlidir.”
6-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs maddi məsələlərdən və həyat xərclərindən qorxub evlənməsə, deməli, Allah və Onun vədəsi barədə sui-zənn (pis güman) etmişdir.”
7-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Ən pis ölülər o kəslərdir ki, ailə qurmaqdan boyun qaçırmışlar.”
8-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Ümmətimin yaxşıları evlilər, pisləri isə subaylardır.”
9-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Ailə qur, yoxsa məsihi rahiblərindən, yaxud Şeytanın qardaşlarından olarsan.”
10-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Asimanın rəhmət qapıları dörd yerdə açılır: Yağış yağdıqda, övlad

 

Əmr be mə`ruf və nəhy əz munkər

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allah lə`nət etsin o kəslərə ki, camaatı yaxşı işlərə də`vət edirlər, amma özləri bu işə əməl etmirlər, eləcə də başqalarını pis işdən çəkindirirlər, amma özləri çəkinmirlər.”

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Nəhy əz munkəri, yə`ni pis işdən çəkindirməyi qəlbi, dili və əli ilə tərk edən kəs dirilər arasında olan ölüdür.”

 

Əl ilə görüşmək

Allahın Peyğəmbəri (s): «Bir-birinizlə üz-üzə gələndə, salam verib əl tutmaqla görüşün. Bir-birinizdən ayrılan zaman, günahlarınızın bağışlanması arzusu ilə ayrılın.»

Allahın Peyğəmbəri(s) : «Bir-birinizlə əl verməklə görüşün. Çünki əl vermək kin-küdurəti aradan götürər.»

Allahın Peyğəmbəri(s): «Bir-birinizə əl verin ki, bu kini aparar.»

İmam Baqir (ə): «İki nəfər kişi əl ilə görüşəndə, əlini saxlayan şəxsin savabı əlini buraxandan daha çoxdur. Bilin ki, bu əməl (yəni əl ilə görüşmək) onların günahlarını tamamilə qurtaranadək yuyub aparar.»

İmam Sadiq (ə): «Müsəlmanlar Allahın Rəsulunun (s) qoşununda müharibəyə çıxanda sıx ağaclıq olan yerdən keçib açıqlığa çıxan zaman Bir-birinə baxıb əl verərdilər»

İmam Sadiq (ə): «Peyğəmbər (s) hər bir şəxsə əl verən zaman, həmin şəxs əlini çəkməyincə heç vaxt birinci öz əlini çəkməzdi.»

Allahın Peyğəmbəri(s): «Mən qadınlara əl vermirəm.»

İmam Sadiq (ə): «Evlənməyi halal olan (yəni, məhrəm olmayan) qadına, yalnız paltarın üstündən istisna olmaqla, əl vermək olmaz. Belə olan surətdə də əli sıxmaq olmaz.»

 

Dost

Allahın Peyğəmbəri (s): «İnsan öz dostunun dinindədir. Beləliklə, hər biriniz kiminlə dostluq etməyinizin fərqində olun.»
İmam Əli (ə): «Dost, yaxınların ən yaxınıdır.»
İmam Əli (ə): «Dostu olmayan kəsin ehtiyat azuqəsi olmaz.» İmam Əli (ə): «Dostlar müxtəlif bədənlərdə bir ruhdurlar.»
Nəfslərin oxşarlığı
İmam Əli(ə): «Nəfslər müxtəlifdir. Bir-birinə bənzəyənlər bir yerə yığılar və öz bənzərlərinə daha çox meyl edərlər.»
İmam Əli (ə): «Hər insan öz oxşarına tərəf meyl edər.»

Dostluğa layiq olanlar
Allahın Peyğəmbəri (s): «Ən xoşbəxt insan böyük insanlarla yoldaşlıq edəndir.»
İmam Əli (ə): «Ən böyük düzgünlük və mənfəət ağıllı, iman və mənəviyyat sahibi olan insanlarla yoldaşlıq etməkdədir.»
İmam Əli(ə): «Səni əbədiyyət sarayına çağıran və o saraya çatmaq üçün işləməkdə sənə kömək edən şəxs, həmin qayğıkeş dostundur.»
İmam Sadiq(ə): «Heç kimsəni üç şeydə sınamamış, öz dostun bilmə; onu qəzəbləndir və bax gör bu qəzəb onu haqqdan batilə çəkirmi, pul və qızılla, onunla səfərə çıxmaqla.»
İmam Sadiq(ə): «O kəslə dostluq et ki, onunla zinət taparsan, səninlə zinətlənənlə dostluq etmə.»
(İlk baxışda, hədisin məqsədi budur ki, elə bir şəxslə yoldaşlıq et ki, yoldaşlığınız hər ikinizin zinətlənmənizə səbəb olsun. Onu zinətləndirdiyin,
ancaq sənin zinətlənməyinə səbəb olmayan şəxslə yoldaşlıq etmə).
Ləyaqətsiz yoldaşlar
Quran:
«Bir gün zalım öz əllərini didər və deyər: «Ey kaş, Allahın Peyğəmbəri getdiyi yolu gedəydim. Vay olsun mənə, kaş filankəslə dostluq etməyəydim. Quran mənə gəlib çatdıqdan sonra, o, məni Allahı yad etməkdən yayındırdı. Şeytan həmişə insanı yalqız qoyub gedəndir.»
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri(s): «Özünə nəzərdə tutduğu və bəyəndiyi şeyi səninçün bəyənməyən bir şəxslə yoldaşlıqda sənə heç bir fayda yoxdur.»
İmam Əli(ə): «Bircə bilsəydin, nəfsinlə mübarizədə sənə kömək etməyən şəxslə yoldaşlığın sənə necə də ağır bir yükdür.»
İmam Əli(ə): «Fasiq, əxlaqsız, günahkar şəxslərlə yoldaşlıq etməkdən çəkin.»
İmam Əli(ə): «Nadan adamın dostu əziyyət və çətinlikdədir.» İmam Əli(ə): «Fasiqlərlə (günahkarla) yoldaşlıq etməkdən çəkin. Çünki pislik pisliyə bağlanar.»
İmam Əli(ə) (əziz oğlu Həsənə (ə) tövsiyəsindən): «Oğlum! Axmaqla dostuq etməkdən çəkin. Çünki o sənə xeyir vermək istəyər, amma ziyan vurar.»
İmam Səccad (ə) (əziz oğlu Həzrət Baqirə (ə) tövsiyəsindən): «Öz qohum-əqrəbası ilə əlaqəsini kəsən adamla yoldaşlıq etməkdə ehtiyatlı ol. Çünki Allah kitabının üç yerində belə şəxsin lənətləndiyini gördüm.»
İmam Rza (ə): «Nadan adamın dostu əziyyətdədir.»

Dostluğu pozan amillər
İmam Əli (ə): «Kişi öz qardaşını narahat (ya xəcalətli) edən zaman onu itirər.»
İmam Əli (ə): «Dostun dosta paxıllıq etməsi, dostluğun sağlam olmamasından irəli gəlir.»
İmam Əli(ə): «Heç vaxt bədgümanlıq sənə qalib gəlməsin. Çünki bu səninçün heç kəslə dostluq etməyə yer qoymaz.»
İmam Əli(ə): «Öz dostunun hər bir işinə irad tutanın dostluq telləri tez qırılar.»
İmam Əli(ə): «Qardaşları ilə yola getməyən şəxsin dostları azalar.»
İmam Sadiq (ə): «Əgər müsəlman qardaşının səninlə dostluğunun xalis qalmasını istəyirsənsə, heç vaxt onunla zarafat və münaqişə etmə, onun qarşısında öyünmək və düşmənçilikdən çəkin.»
İmam Hadi(ə): «Bir-birinizlə çəkişməyiniz köhnə dostluğu pozar, möhkəm düyünləri açar. Belə ki, mübarizədə biruzə verilən ən az şey, birinin digərinə üstün gəlmək istəyidir. Bu istək isə dostluq əlaqələrinin kəsil¬məsinin əsas amilidir.

Dostluğun sərhədləri
İmam Əli(ə): «Həqiqi dost sənin eyblərinin aradan getməsi üçün nəsihət edən, sən olmadığın vaxt sənin malının, sərvətinin qeydinə qalan və səni özündən üstün biləndir.»
İmam Əli(ə): «Nə qədər məhəbbətin var, dostuna bəşx elə, amma inamının hamısını onun ayağı altına atma.»
İmam Sadiq (ə): «Dostluğun sərhədləri var. Kim onların hamısına, ya bir neçəsinə malik olsa dostdur, əks halda, onu əsla dost bilmə: birincisi, zahirdə və batində sənə qarşı eyni olsun; ikincisi, sənin abrını öz abrı, sənin eybini və rüsvayçılığını öz eybi və rüsvayçılığı bilsin; üçüncüsü, sərvət və məqam onun sənə qarşı münasibətini dəyişməsin; dördüncüsü, əlindən gələn köməyi səndən əsirgəməsin və beşinci, bütün xislətləri özündə cəm edir; çətinliklərdə səni tənha qoymasın.»

Ən yaxşı dostlar
Allahın Peyğəmbəri (s): «Ən yaxşı dost, səninlə uyğunsuzluğu az və uyğunluğu çox olandır.»
İmam Əli (ə): «Allaha itaət yolunda sənə kömək edən şəxs, ən yaxşı dostdur.» Dostun haqqı
İmam Əli(ə): «Heç bir dostla, naşükür olsa da, əlaqəni kəsmə.»
İmam Səccad (ə): «Dostun haqqı, onunla mehriban və insafla rəftar etməyindir. Eləcə də, sənə hörmət etdiyi qədər sən də ona hörmət etməlisən. Heç bir bəxşişdə səni qabaqlamağa imkan vermə, əgər qabaqlasa bu yaxşılığının əvəzini çıx. Səni sevdiyi qədər, sən də onu sev. Əgər bir günah etməyi qərara alsa, onu günahdan çəkindir. Onun üçün zəhmət və məhəbbət mənşəyi ol, onun əzabına bais olma.»

 

Danışmaq və susmaq haqqında qırx hədis

“1-Sükut həqiqət əhlinin məsləki, dünyanın sabit və dönməz həqiqətlərinə bəsirət gözü ilə baxanların şüarıdır.
2-Sükut hər növ rahatlığın açarı, dünya və axirətin asayişidir.
3-Sükut Allahın razılığına səbəb olur.
4-Sükut qiyamət günü haqq-hesabın yüngül olmasına səbəb olur.
5-Sükut xatalardan və uçurumlardan qorunmaq vasitəsidir.
6-Sükut nəfsani qüvvələri boğmaq üçün vasitədir.
7-Sükut nəfsin rahatlığı üçün vasitədir.
8-Sükut Allaha edilən ibadət və münacatların ləzzətini dərk etmək üçün vasitədir.
9-Sükut qəlbi sərtlikdən təmizləyir.
10-Sükut həya və təqva qazanmaq üçün vasitədir.
11-Sükut təfəkkürün, ağlın və mürüvvətin artmasına səbəbdir.
12-Sükut vasitəsilə insan düşüncəli və gözüaçıq olur.”
13-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “İnsanın yerinə yetirdiyi ibadət və itaətlərin arasında ən asanı, eyni zamanda Allah dərgahında ən qiymətlisi söz (dil) ilə yerinə yetirilən ibadətdir.”
14-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Tanınmaq istəyirsinizsə, danışın; çünki insan öz dili altında gizlənmişdir.”
15-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “İnsanın batini dili altında gizlənmişdir.”
16-İmam Sadiq (ə) həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s)-in belə buyurduğunu nəql etmişdir: “Allah-taala bədən üzvlərindən ən çox dilə əzab verər. Dil deyər ki, İlahi, nə üçün hər bir şeydən çox mənə əzab verdin. Ona deyilər ki, sənin dediyin bir söz yerin şərqini və qərbini bürüdü, onunla nahaq qanlar töküldü, məzlumların malı qəsb olundu və camaatın namusuna ləkə yaxıldı. And olsun izzət və cəlalıma, bədən üzvlərindən heç birinə layiq görmədiyim əzabla səni cəzalandıracağam.”
17-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Mömin şəxsə sakit olduğu vaxta qədər savab yazılar. Danışmağa gəldikdə isə, ya savab, ya da günah yazılar.”
18-Həzrət Əli (ə) oğlu imam Həsən (ə)-a belə vəsiyyət etmişdir: “Susmaq peşmançılıqdan amanda qalmaqdır, susmaqla itirdiyin mənfəəti ələ gətirmək, danışmaqla itirdiyin faydalırı ələ gətirməkdən asandır.”
19-Osman ibn İsa deyir ki, imam Rza (ə)-ın hüzurunda idim, gördüm ki, bir kişi Həzrətdən ona tövsiyə etməsini istədi. Həzrət buyurdu: “Dilini qorusan izzətli olarsan, öz ixtiyarını insanlara vermə, yoxsa özünü zillətə salarsan.”
20-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Dilin fitnə-fəsadı qılınc zərbəsinin yaratdığı fəsaddan daha kəskindir.”
21-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “İnsanın qəlbi düzəlməsə, imanı düzəlməz və dili düzəlməsə, qəlbi düzəlməz.”
22-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Susmaq dünya və axirətdəki rahatlığın açarıdır.”
23-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Möminin nicatı dilini qorumaqdadır.”
24-Loğman öz övladına buyurdu: “Ey övladım! Çox vaxt mən danışdığıma görə peşman olmuşam, lakin sükut etdiyim üçün təəssüflənməmişəm.”
25-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Möminin dili qəlbinin arxasında, münafiqin qəlbi isə dilinin arxasında olar. Mömin danışmazdan əvvəl fikirləşər, əgər xeyir olsa, dilinə gətirər, əgər şər olsa, onu aşkar etməz. Münafiq isə dilinə gələni deyər, xeyir-şərini fikirləşməz.”290
26-İmam Rza (ə) buyurmuşdur: “Helm və susmaq düşüncənin əlamətlərindəndir. Həqiqətən, susmaq hikmətin qapılarındandır, məhəbbəti cəzb edir və xeyir işlərin köküdür.”
27-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Sözü nə qədər ki, deməmisən, o sənin ixtiyarındadır, elə ki, danışdın, sən onun ixtiyarında olursan. Buna görə də dilini qızıl-gümüşün kimi qoruyub saxla. Çünki çoxlarının bir kəlmə yersiz danışması böyük bir neməti əlindən alıb, onun başına dərd-bəla gətirmişdir.”
28-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Elə bir gün yoxdur ki, bədən üzvləri dilə şikayət edib deməsinlər: Səni Allaha and veririk, sənə görə əzab çəkməyək.”
29-İmam Sadiq (ə) buyurur: Loğman öz övladına buyurdu: “Əziz oğlum! Danışmaq gümüşdürsə, danışmamaq qızıldır.”
30-İmam Baqir (ə) buyurmuşdur: “İnsan dilini nəzarət altında saxlamasa, günahdan amanda qala bilməz.”
31-Bir kişi həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s)-in yanına gəlib, o həzrətdən tövsiyə etməyi xahiş etdi. Həzrət buyurdu: “Dilini saxla, vay olsun sənə, insanların cəhənnəmi qazanmaqda dillərindən başqa bir şey varmı?!”
32-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Möminin nicatı dilini qorumasındadır.”
33-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Ey şiələr, bizim üçün zinət olun, rüsvayçılıq səbəbi olmayın Camaatla yaxşı davranın, onu yersiz danışmaqdan və nalayiq sözlərdən qoruyun.”
34-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Allah-taala söyüş verən şəxslə düşməndir.”
35-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Pis danışmaq sərtlikdəndir və sərt adamın yeri cəhənnəmdir.”
36-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Söyüş verən və boş-boş danışan adamı özünə yoldaş seçən şəxs Allahın ən pis bəndələri zümrəsindən sayılır.”
37-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Söyüş vermək, nalayiq sözlər demək və boş-boş danışmaq münafiqlik sifətlərindəndir.”
38-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Dili düz olan şəxsin əxlaqı da pak olar.”
39-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Düz danışan adamı təsdiq edən ilk şəxs Allahdır.”
40-İmam Səccad (ə)-dan danışmaq və susmağın hansı birinin ən fəzilətli olduğu barəsində soruşduqda, o həzrət buyurdu: “Onların hər ikisinin özünəməxsus bəlası var. Əgər hər ikisinin eyblərini götürsək, danışmaq susmaqdan fəzilətlidir.” Soruşdular ki, bu necə ola bilər? Həzrət cavab verib buyurdu: “Çünki Allah-taala peyğəmbərləri susmaq üçün deyil, danışmaq üçün göndərmişdir. Susmaqla cənnəti və Allahın vilayətini almaq olmaz. İnsanları sükutla cəhənnəmdən qorxuza bilməzsən. Allahın qəzəbindən sükutla (duaya işarə edir) qurtarmaq olmaz.”

 

Çox dua

Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Allah-təala duada israr edənləri sevər.”

 

CAMAAT NAMAZININ SAVABI

İmam Rza (ə) buyurur: “Namaz camaat ilə daha da fəzilətlidir.”

Məhəmməd ibni İmarə deyir: “İmam Rzadan (ə) sual etdim ki, bir şəxsin namazı təklikdə Kufə məscidində qılmasının fəziləti çoxdur, ya camaat namazında iştirak etməsinin? Həzrət buyurdu: Camaat namazı fəzilətlidir.”

Həzrət Rəsul (c) buyurur: Camaatla qılınan namaz təklikdə qılınan 25 namazdan üstün və fəzilətlidir.”

Rəsuli Əkrəm (c) buyurdu: “Hər kəs öz ayağı ilə camaat namazına görə məscidə tərəf gedə, hər addım götürüb-qoyduqca əməl dəftərinə min savab yazırlar. Və yetmiş min dərəcə onun üçün əta edirlər. Əgər bu ölənə qədər davam etsə, qəbrə görüşünə gedib təklikdə həmdəm olmaq və bağışlanmasını tələb etmək üçün Haqq təala yetmiş min mələyi ona müvəkkil edər.”

İmam Sadiq (ə) buyurdu: “Camaat namazının fəziləti tək qılınan namalza müqayisədə 23 dərəcə və 25 namaz hesab olur.”

Peyğəmbəri Əkrəm (c) buyurdu: “Cəbrayıl (ə) mənim yanıma gəlib dedi: “Ey Məhəmməd! Bir təkbiri ki, mömin camaat namazında dərk edə, onun üçün yetmiş həcc və min müstəhəbb ümrədən yaxşıdır.”

İmam Rza(ə) buyurur: “Camaat namazının fəziləti təklikdə qılınan namazla müqayisədə hər bir rəkət iki min rəkətə bərabərdir.”

İslam Peyğəmbəri (c) buyurdu: “Cəbrayıl yetmiş min mələklə zöhr namazından sonra təşrif gətirib bildirdi: Ey Məhəmməd(s)! Allah sənin üçün salam və iki hədiyyə göndərib ki, indiyə qədər heç bir peyğəmbərə göndərməyib.” Həzrət buyurdu: “O, iki hədiyyə nədir?” Cəbrayıl ərz etdi: 1. Üç rəkət vitr namazı (iki rəkət şəf, bir rəkət vitr gecə namazının nafilələrindən)

 

Axirət

1.    Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Sizin ən yaxşınız dünyaya daha rəğbətsiz, axirətə isə daha rəğbətli olanınızdır.”

2.    Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Dünyan üçün elə çalış ki, sanki həmişə yaşayacaqsan. Axirətin üçün isə elə çalış ki, sanki sabah öləcəksən.”

   3. Həzrət Əli (ə) buyurur: “Dünyada gedəcəyini bildiyi halda axirəti üçün azuqə    hazırlamayan kəsə təəccüb edirəm

 

4.     Həzrət Əli (ə) buyurur: “Axirəti üçün sədəqə verməyənlərə dünyanın heç bir faydası yoxdur.”

5.    Həzrət Əli (ə) buyurur: “Heç bir iş sənin başını qatıb axirət işindən uzaqlaşdırmamalıdır. Çünki ömür olduqca qısadır.”

6.    Həzrət Əli (ə) buyurur: “Axirət işlərini qaydaya salanın dünya işlərini Allah qaydaya salar.”

7.    Həzrət Əli (ə) buyurur: “Həqiqətən, bu gün hesab yox, əməl, sabah isə əməl yox, hesab günüdür.”

     8.İmam Baqir (ə) buyurur: “Dünyasını axirətinə, axirətini isə dünyasına görə tərk  edən kəs bizdən deyildir.”

Qur’an:
«Biz axirət qazancını istəyənin qazancını artırır, dünya mənfəətini istəyənə də ondan veririk. Onun axirətdə heç bir payı yoxdur.»

Hədis:
İmam Əli (ə):«Dünya bədbəxtlərin arzusu, axirət isə xoşbəxtlərin qurtuluş və uğurudur.»
İmam Əli (ə):«Axirətdən möhkəm yapış ki, dünya sənə kiçik gəlsin.»
İmam Əli (ə):«Həqiqətən dünya səndən ayrılandır, axirət isə sənə yaxındır.»

Axirət işlərinin əzəməti.
Quran:
«Bir gör onların birini digərindən necə üstün etdik. Axirətdə dərəcə və üstünlüklər daha yüksək və ucadır.»

Hədis:
İmam Əli (ə):«Dünyanın hər bir şeyini eşitmək görməyindən böyükdür. Axirətin isə hər bir şeyini görmək eşitməyindən böyükdür. Odur ki, axirəti görməyin yerinə, gözlərə görünməyən, qeyb pərdəsi arxasında olanları müşahidə etmək əvəzinə, elə eşitməklə və (peyğəmbərlərin vasitəsi ilə) xəbərdar olmaqla kifayətlənin.»

Axirət əbədi evdir.
Quran:
«Ey qövmüm! Bu dünya həyatı keçici bir şeydir, qalmaq yeri axirət evidir.»

Hədis:
İmam Əli (ə):«Öz əbədi evini abadlaşdıran kəs ağıllıdır.»

İmam Əli (ə):«Dünya qurtaran, axirət isə əbədidir.»

Axirətin üstünlüyü.
Quran:
«De:«Dünyanın malı azdır və axirət, təqvası olan üçün daha yaxşıdır.»

Hədis:
İmam Əli (ə):«Axirətin heç bir əvəzi yoxdur və dünya insanın qiyməti deyil.»

Axirəti yada salmaq.
İmam Əli (ə):«Axirəti yada salmaq dava-dərmandır, dünyanı yada salmaq isə ən pis dərd və xəstəlik.»
İmam Əli (ə):«Kim axirəti çox yadına salsa günahı və (Allaha qarşı) itaətsizliyi az olar.»

Axirət üçün iş görmək.
Allahın Peyğəmbəri (s):«Dünyan üçün elə işlə ki, sanki əbədi yaşayacaqsan və axirətin üçün elə iş gör sanki sabah öləcəksən.»
Allahın Peyğəmbəri (s):«Allah gecə-gündüz ən böyük dərd-qəmi axirət olan kəsin qəlbini ehtiyacsız və zəngin edər, onun işini qaydaya salar. O, ruzisini tam şəkildə əldə etəməyincə dünyadan köçməz. Allah gecə-gündüz ən böyük dərd-qəmi dünya olan kəsin alnına isə yoxsulluq (möhürü) vurar, işinin nizamını pozar.O dünyada öz qismətindən artıq bir şey əldə etməz.»
İmam Əli (ə):«Dünyaya rəğbəti ola-ola axirət üçün iş görmək faydasızdır.»

 

Arzu

1.Həzrət Əli (ə) buyurur: “Xoş o kəsin halına ki, arzuları qısadır və ömrünü qənimət sayır.”

2.İmam Kazim (ə) buyurur: “Uzun yaşayacağınızı özünüzə təlqin etməyin. Çünki bu adamı həris edər (tamahlandırar).”

3.Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Ümmətim üçün iki şeydən daha çox qorxuram: nəfs istəyi və uzun-uzadı olan arzular.”

4.Həzrət Əli (ə) buyurur: “Ən böyük ehtiyacsızlıq qəlbdə arzulara yol verməməkdir.”

 

Allaha ümid

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Heç kim öz Rəbbindən savayı başqasına ümidvar olmamalı və yalnız öz günahlarından qorxmalıdır.”

 

 Allaha itaət

1.Həzrət Əli (ə) buyurur: “Xoş o kəsin halına ki, Allaha ibadət etmək müvəffəqiyyətinə nail olub, günah və xatasına isə ağlayır.”

2.Həzrət Əli (ə) buyurur: “İzzət istəyirsənsə, onu Allaha itaətdə axtar.”

3. Həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Əməllərinizi Allah üçün xalisliklə yerinə yetirin. Həqiqətən, Allah yalnız Onun üçün xalisliklə yerinə yetirilmiş əməlləri qəbul edir.”

 

Adam öldürmək

* Allahın Peyğəmbəri (s): «İnsanların ən dikbaşı, onu öldürmək niyyəti olmayan günahsız birisini öldürən və ya onu vurmayan birisini vurandır.»( Əmali-Səduq, səh. 28, hədis4)
* Allahın Peyğəmbəri (s): «Qiyamət günü insanlar arasında, barəsində ilk hökm veriləcək şey qan olacaqdır.»( Kənzul-Ummal, hədis 39887)
* Allahın Peyğəmbəri (s): «Əgər bütün dünya məhv olsa belə Allahın yanında onun əhəmiyyəti, nahaq yerə tökülən qandan daha azdır.»( Ət-Tərğib vət-Tərhib, c. 3, səh. 293, hədis 6)
* İmam Rza (ə): «Allah insanı öldürməyi haram buyurdu. Çünki bu işi rəva görsəydi, insanların məhvinə və cəmiyyətdə hərc-mərcliyə səbəb olardı.»

 

Quran haqqında hədislər

Hədislər

Quran:
«Həqiqətən, biz sənə təkrarlanan yeddi ayəni («Fatihə» surəsini) və böyük Quranı əta etdik.» (Hicr, ayə 87)
«Quranı öyüd-nəsihət almaq üçün asanlaşdırdıq. Amma bir öyüd-nəsihət qəbul edən varmı?» (Qəmər ayə17)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s): «İşlərin sizlər üçün zülmət gecələr tək qaranlıq və şübhəli olduğu hər vaxt Qurana üz tutun. Çünki şəfaəti qəbul olunan bir şəfaətci, şikayəti qəbul edilən bir şikayətçidir. Kim Qurana üz tutsa, onu cənnətə çəkib gətirər, ona arxa çevirəni isə cəhənnəmə qovar.» (Nəvadir ər-Ravəndi, səh.21-22)
Allahın Peyğəmbəri (s) (Allah tərəfindən) Ona «Tezliklə sənin ümmətin fitnələrə giriftar olacaq» deyilərkən «ondan xilas yolu nədir?» deyə soruşanlara): «Allahın əziz kitabı!. Batilin nə öndən, nə də arxadan ona yol tapa bilmədiyi, öyülən Alim tərəfindən nazil edilmiş bir Kitab. Elmi Qurandan qeyri yerdə axtaran hər kimsəni Allah azdırar.» (Təfsir əl-Əyyaşi, c. 1, səh. 6, hədis 11)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quran sizinlə olsun. Onu özünüzə rəhbər edin.» (Kənzul-Ummal, hədis 4029)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranın digər sözlərdən üstünlüyü, Allahın öz yaratdıqlarından üstünlüyü qədərdir.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 19, hədis 18)
İmam Əli (ə): «Pak olan Allah öz qüdrətini kitabında göstərmişdir. Bununla da görsənmədən Özünü bəndələrinə göstərmişdir.» (Nəhcül-Bəlağə, xütbə 147)
İmam Əli (ə): «Sizi and verirəm Allaha! Sizi and verirəm Allaha! Məbada, başqaları Qurana əməl etməkdə sizdən önə keçsinlər.» (Nəhcül-Bəlağə, məktub 47)
İmam Əli (ə): «Allah-taalanın kitabını öyrənin. Çünki o sözlərin ən yaxşısı, öyüdlərin ən aydınıdır. Quranı başa düşün. Çünki o, qəlblərin baharıdır və onun nurunda şəfa axtarın. Çünki o, sinələrdəki xəstəliklərə şəfa verəndir. Onu yaxşı oxuyun, Çünki o ən yaxşı əhvalatdır.» (Tuhəful-uqul, səh. 150)
İmam Səccad (ə): «Şərqdən Qərbədək bütün insanlar ölsə belə, təkcə Quran mənimlə olsa, heç vaxt qorxu və kimsəsizlik hiss etmərəm.» (əl-Kafi, c. 2, səh. 602, hədis 13)
Quran həmişə təzədir.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quran elə bir sənətdir ki, onsuz imkanlı olmaq, onunla yoxsul olmaq olmaz.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 19, hədis 18)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Kimə Quran (onu bilməyin neməti) verilibsə və o, bununla belə başqasına bundan daha çox nemət verildiyini güman etsə, şübhəsiz ki, kiçiyi böyük, böyüyü isə kiçik sanmışdır.» (Məaniul Əxbar, səh. 279)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Hər kim əcdadlarının və gələcəkdəkilərin, dünyanın əvvəlindən sonuna qədər olan elmi öyrənmək istəyirsə, Quranı tədqiq edib dərindən düşünsün.» (Kənzul-Ummal, hədis 2454)
İmam Əli (ə): «Quran nə qədər təkrarlansa və qulaqlara çatsa da, yenə köhnəlməz.» (Nəhcül-Bəlağə, xütbə 156)
İmam Əli (ə): «Ən böyük dərdlərin dərmanı Qurandadır: küfrün, nifaqın, puçluğun və azğınlığın dərdi» (Nəhcül-Bəlağə, xütbə 176)
«Biharul Ənvar»: İmam Sadiqdən (ə) soruşdular: «Bu nə sirdir ki, Quran nə qədər çox oxunub bəhs edildikdə onun təzəliyi və təravəti bir o qədər artır?» Həzrət buyurdu: «Çünki Allah-taala onu yalnız xüsusi bir zaman və xüsusi insanlar üçün yaratmamışdır. Buna görə də hər bir zamanda, hər bir insan üçün qiyamət gününə qədər təzə və təravətlidir.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 15, hədis
Quranı öyrənmək və onu öyrətmək.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Sizlərin ən yaxşısı Quranı öyrənən və onu başqalarına öyrədəndir.» (Biharul-Ənvar, c.92, səh. 186, hədis 2)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranı bilən kimsəyə deyiləcək: «Oxu və yuxarı yüksəl. Dünyada oxuduğun kimi tərtillə oxu. Çünki sənin məqamın oxuduğun son bir ayədədir.» (Kənzul-Ummal, hədis 2330)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranı öyrənmək və onu oxumaq sizinlə olsun.» (Kənzul-Ummal, hədis 2368)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Kim bir nəfərə Quran öyrədirsə, onun mövlasıdır. Həmin şəxs onu kimsəsiz, köməksiz qoymamalı və özünü ondan üstün tutmamalıdır.» (Kənzul-Ummal, hədis 2382)
İmam Əli (ə): «Övladın ata üzərindəki hüquqlarından biri də ona yaxşı ad qoyulması, gözəl tərbiyə olunması və Quran öyrədilməsidir.» (Nəhcül-Bəlağə, hikmət 399)
İmam Sadiq (ə): «Layiq olanı budur ki, mömin dünyadan köçməmiş Quranı öyrənsin və ya öyrənərkən vəfat etsin.» (əd-Dəvat, səh. 220, hədis 600)
Quranı əzbərləməyə həvəsləndirmək.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah-taalanın öz kitabını əzbərləmək nemətini ona bəxş etdiyi kimsə, başqalarına ondakı nemətdən böyük nemət verildiyini güman etsə, şübhəsiz ki, ən böyük nemətə qarşı hörmətsizlik və naşükrlük etmişdir.» (Kənzul-Ummal, hədis 2317)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Daxilində Qurandan bir şey olmayan kimsə xaraba ev kimidir.» (Kənzul-Ummal, hədis 2478)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Sizlərdən kimsənin «filan ayəni unutmuşam» deməsi yaxşı deyil. (Belə deyil) Yadından çıxarılmışdır. Quranı (yaddaşınızda vərəqləyin və) yadınıza salın. Çünki canım əlində olana and olsun ki, Quran insanların sinəsindən, dəvə bəndindən qopandan daha tez qopar.» (Kənzul-Ummal, hədis 2850)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranı içlərində daşıyanlar (və əzbər bilənlər) Allahın rəhməti arasında olar və Allahın nuruna bürünərlər.» (Camiul Əxbar, səh. 115, hədis 202)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Mənim ümmətimin böyükləri və kübarları Quran daşıyanlar və gecəni ibadətdə dirigözlü açanlardır.» (əl-Xisal, səh. 7, hədis 21)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah qarşısında tam və aşkar təvazökarlığa ən layiq olanlar Quranı əzbər bilənlərdir. Namaz qılmağa, aşkarda və gizlində oruc tutmağa layiq olan da, Quranı əzbər biləndir.» (əl-Kafi, c. 2, səh. 604, hədis 5)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranı qoruyan kimsəyə, ona qarşı sərt rəftar edənə sərt olmaq yaraşmaz. Daxilində Allahın kəlamı olan (ona qarşı) cahilcəsinə rəftar edənlə ağılsız davranmaz.» (Kənzul-Ummal, hədis 2347)
İmam Sadiq (ə): «Qurana əməl edən hafiz, mətləb gətirən mələklər qədər hörmətli və yaxşı əməl sahibi olar.» (əl-Kafi, c. 2, səh. 603, hədis 2)
İmam Sadiq (ə): «Kim Quranın bir surəsini unudarsa, həmin surə (cənnətdə) gözəl bir surət və yüksək məqam timsalında qarşısında canlanar. Həmin şəxs onu gördükdə soruşar: «Sən kimsən? Nə qədər gözəlsən! Ey kaş mənim olaydın.» Cavab verilər: «Məni tanımırsan? Mən filan surəyəm. Məni yadından çıxarmasaydın, səni yüksək məkana aparardım.» (Səvabul-Əmal, səh. 283, hədis 1)
Quranı avazla oxumağa həvəsləndirmək.
Quran:
«Allahın kitabını oxuyan, namaz qılan, onlara verdiyimiz ruzidən gizli və aşkar xərcləyənlər heç vaxt kasad olmayan ticarətə ümid bəsləmişlər.» (Fatir, ayə 29)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s): «Sizlərdən kimsə Allahı ilə söhbət etmək istəyəndə Quran oxusun.» (Kənzul-Ummal, hədis 2257)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Ürəklər də dəmir kimi pas bağlayar.» Ərz olundu: «Ey Allahın Peyğəmbəri! Ürəkləri cilalayan nədir?.» Buyurdu: «Quran oxumaq.» (Kənzul-Ummal, hədis 2441)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quran oxumaq sənin işin olsun! Çünki Onu oxumaq günahların kəffarəsidir və alovun qarşısında pərdə, əzabdan qorunmağın səbəbidir.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 17, hədis 18)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Övladım! Quran oxumaqdan qəflətdə qalma. Çünki Quran qəlbi dirildər və pozğunluq, pis əməl, zülm və günahdan saxlayar.» (Kənzul-Ummal, hədis 4032)
Gözəl səslə oxumaq.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Hər şeyin bir zivəri var və Quranın zivəri də gözəl səsdir.» (Kənzul-Ummal, hədis 2768)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranı (xoş) səslərinizlə zinətləndirin.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 190, hədis 2)
Allahın Peyğəmbəri (s) («Kim Quranı hamıdan daha gözəl oxuyur?» sualına verdiyi cavabdan):–«Onun Quran oxumağını eşidəndə, səsində Allahdan qorxu və qəzəbi görəsən.» (Biharul-Ənvar, c. 2, səh. 195, hədis 10)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranı həzin avazla oxuyun. Çünki o həzin nazil olmuşdur.» (Kənzul-Ummal, hədis 2777)
Tilavətin haqqı.
İmam Sadiq (ə)(«Onlara kitab verdiklərimiz, Kitabı layiq olan şə-kildə oxuyarlar» ( Bəqərə, ayə 121) ayəsi haqda buyurduqlarından): «Ayələrini aydın və qısa-qısa oxuyarlar. Mənalarını anlamağa çalışarlar. Hökm və fərmanlarını tətbiq edər, vədlərinə ümid bəsləyər, əzabından qorxarlar. Əhvalatlarından örnək götürər, misallardan öyüd alar, əməllərini yerinə yetirər, qadağalarından uzaq durarlar. Allaha and olsun ki, Quranı tilavət haqqı, ayələri əzbərləmək, hərfləri və sözlərini ardıcıl oxumaq, surələrini tilavət etmək, onun beş-on cüzvünü təkrarlamaqla deyil. (bəziləri) Hərf və sözlərini əzbərlədilər, hədd və mənaları tərk etdilər. Tilavətin haqqı isə onun ayələri haqda dərin düşünməkdir. Allah-taala buyurur: Sənə göndərdiyimiz mübarək bir kitabdır ki, onun ayələrini dərindən düşünəsən.» (Sad, ayə 29), (Tənbihul-Xəvater, c. 2, səh.236)
Quran oxumağın qaydaları.
Ağzı təmizləmək.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranın keçdiyi yerləri təmizləyin.» Ərz olundu: «Ey Allahın Peyğəmbəri! Quranın keçdiyi yer haradır.» Buyurdu: «Ağızlarınız.» Ərz olundu: «Nə ilə təmizləyək?» Buyurdu: «Misvakla.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 213, hədis 11)
Allaha pənah aparmaq.
Quran:
«Quran oxuyanda, qovulmuş şeytandan Allaha pənah apar.» (Nəhl, ayə 98)
Hədis:
İmam Sadiq (ə) (Hər surəni oxumağa başlayanda, «əuzu billahi minəş şeytanir rəcim» demək barədə suala cavabından): «Bəli, şeytanların ən alçağı olan qovulmuş şeytandan Allaha pənah apar.» (Təfsir əl-Əyyaşi, c. 2, səh. 270, hədis 68)
Tərtil (aydın və qısa-qısa oxumaq)
Quran:
«Ona bir qədər (yarısı) artır və Quranı ağır-ağır oxu.» (Muzzəmmil, ayə 4)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s) (Quranı ağır-ağır oxu» ayəsi barədə): «Quranı aydın və ağır-ağır oxu. Onu ot şitili kimi səpmə və şer kimi tələsik, qırıq-qırıq oxuma. Heyrətamiz yerlərində ləngiyin, qəlbləri onunla doyündürüb hərəkətə gətirin. Bütün səyləriniz surəni başa çatdırmaq olmasın.» (Nəvadir ər-Ravəndi, səh. 30)
Dərindən düşünmək
Quran:
«Sənə göndərdiyimiz mübarək bir kitabdır ki, ayələrini dərindən düşünsünlər və ağıl sahibləri ondan ibrət alsınlar.» (Sad, ayə 29)
Hədis:
İmam Əli (ə): «Bilin ki, Quranı düşünmədən oxumağın bir xeyri yoxdur. Bilin ki, fəhmsiz və düşüncəsiz ibadətin də bir xeyri olmaz.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 211, hədis 4)
İmam Sadiq (ə) (Quranı bir gecədə xətm etmək barədə suala cavabından): «Onu bir aydan az müddətə oxumağını istəmirəm.» (əl-Kafi, c. 2, səh. 617, hədis 1)
Qəlbin yumşaqlığı.
Quran:
«İman gətirənlərin qəlblərinin Allahı xatırlamaq və haqdan nazil olan üçün yumşalma vaxtı gəlib çatmamışdırmı? Bundan əvvəl (səmavi) kitab verilənlər kimi olmasınlar ki, onların gözləmə müddəti uzun müddət çəkdi, qəlbləri sərtləşdi. Onların çoxu fasiq idilər.» (Hədid, ayə 16)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s) («İnsanlardan ən gözəl Quran oxuyan kimdir?» sualına cavabından): «Quran oxumağını eşidəndə, Allahdan qorxduğunu hiss etdiyin.» (Kənzul-Ummal, hədis 4143)
«Əyunul-Əxbaril-Rza» (ə): «İmam Rza (ə) Xorasana səfərə çıxarkən gecələr yatağında çox Quran oxuyardı. Cənnət və oddan bəhs edən ayəyə çatdıqda ağlayar, Allahdan cənnət diləyər, oddan Ona pənah aparardı.» (Uyun Əxbar ər-Riza (ə), c. 2, səh. 182, hədis 5)
Quranın lənətlədiyi kimsələr.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Quranın lənətlədiyi Quran oxuyanlar nə qədər də çoxdur.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 184, hədis 19)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Səni (günahlardan) saxlayana qədər Quran oxumusan. Yox əgər saxlamayıbsa, Quran oxumamısan.» (Nəhcül-Bəlağənin şərhi, c. 10, səh. 23)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Cəhənnəmdə dəmirdən bir dəyirman var və onun başında günahkar qarilər, alimlər üyüdüləcək.» (Camiul Əxbar, səh. 130, hədis 254)
Qurana qulaq asmaq.
Quran:
«Quran oxunanda ona qulaq asın və susun ki, bəlkə rəhm olunasınız.» (Əraf, ayə 240)
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s): «Ehey! Kim Allaha müstaqdırsa, Onun sözünə qulaq assın.» (Kənzul-Ummal, hədis 2472)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Kim Allahın kitabının bir ayəsinə qulaq asarsa, ona ikiqat savab yazılar. Kim Qurandan bir ayə oxusa qiyamət günündə həmin ayə onunçün nura çevrilər.» (Kənzul-Ummal, hədis 2316)
İmam Sadiq (ə) (Zurarənin Quran eşidən kimsənin susmasının və qulaq asmağının zərurəti haqda sualına cavabından):–«Bəli, sənin yanında Quran oxunanda, qulaq asıb sakit dayanmağın vacibdir.» (Biharul-Ənvar, c. 92, səh. 222, hədis 7)
Öz nəzərinə uyğun təfsirdən çəkinmək.
Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah-taala buyurmuşdur: Sözümü öz nəzərinə uyğun təfsir edən alim Mənə iman gətirməmişdir.» (Biharul-Ənvar, c.92, səh. 107, hədis 1)
Allahın Peyğəmbəri (s): «Dünyadan köçəndən sonra ümmətim üçün ən çox qorxduğum şey, Quranı yanlış yozandır.» (Munyətul-Murid, səh. 369)
İmam Sadiq (ə): «Kim Quranı nəzərinə uyğun təhlil etsə və təfsiri doğru olsa, ona heç bir əcr çatmaz və əgər səhv olsa, günahı onun boynundadır.» (Biharul-Ənvar, c.92, səh. 110, hədis 11)

 

 

Həzrəti-Zəhra(s.ə) haqqında

Hədislər

Bu gün söhbət fəzilətlər anasının, dünya qadınlarının tacı, Məhəmmədin (s) gözünün nuru, yarı canı, qəlb meyvəsi Zəhranın viladətindən gedir. Həzrət onun haqqında buyurub: «Atan sənə fəda olsun».

Allahın Peyğəmbəri(s):«Fatimə mənim bədənimin bir parçasıdır. Onu sevindirən məni sevindirib və onu qəmləndirən məni qəmləndirib. Fatimə mənim üçün ən əziz şəxsdir.» (1)

Allahın Peyğəmbəri(s):«Həqiqətən Fatimə mənim bədənimin bir parçasıdır. O mənim gözümün nuru və qəlbimin meyvəsidir. Onu qəmləndirən məni də qəmləndirir və onu şad edən məni də şad edir. O mənim Əhli-Beytimdən mənə qovuşan ilk şəxsdir.» (2)

Fatimə dünya xanımlarının xanımıdır
Allahın Peyğəmbəri(s):«Qızım Fatimə dünya xanımlarının xanımıdır.» (3)
Allahın Peyğəmbəri(s):«Fatimə Cənnət xanımlarının xanımıdır.» (4)
Allahın Peyğəmbəri(s):«Qızım Fatimə dünyanın – yaradılışın əvvəlindən sonuna kimi – bütün qadınlarının xanımıdır.» (5)
1.Biharul-Ənvar, c.43, səh.23, hədis 17
2. Əmali-Səduq, səh.394, hədis 18
3. Biharul-Ənvar, 43, səh.22, hədis 13
4.Musnəd əhməd ibn Hənbəl, c.3,səh.80
5. Nurus-Səqəleyn, c.1, səh.338, hədis 135

 

40 hədis

Hədislər

1-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Sizlərdən hər hansı biriniz Allahla danışmaq istəyirsə, Quran oxusun. Elmin əvvəlini və axırını (öyrənmək) istəyənlər gərək Quran oxusunlar.”
2-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Ən fəzilətli zikr Quran oxumaqdır, çünki bu əməl qəlbin genişlənməsinə və batinin nurlu olmasına səbəb olur.
3-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Həddi-büluğa çatmamışdan qabaq Quran oxuyanlara, şübhəsiz ki, hikmət verilmişdir.”
4-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Yeddi yerdən başqa vaxtlarda həmişə Quran oxuyun: 1-Rükuda. 2-Səcdədə. 3-Hacətləri istəyəndə. 4-Hamamda. 5-Cünub halında. 6-Heyz halında. 7-Nifas halında.”
5-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər kəs Allahın və Onun peyğəmbərlərinin dostu olmaq istəyirsə, Quranı üzündən oxusun.”
6-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Quranı üzündən oxumaq valideynin əzabını kafir olsa da belə yüngülləşdirir.”
7-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Quranın mətninə və yazısına baxmaq ibadətdir.”
8-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Sənin yanında Quran oxunulanda, sakit qalıb qulaq asmaq sənə vacibdir.”
9-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Hər gecə (Qurandan) on ayə oxuyan şəxs qafillərdən sayılmaz və əgər əlli ayə oxusa, zikr edənlərdən hesab olunar.”
10-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Quranı uca səslə oxuyan şəxs sədəqəni aşkar şəkildə verən, yavaş səslə oxuyan şəxs isə sədəqəni gizli şəkildə verən şəxsə bənzəyir.”
11-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Mömin bir gənc Quran oxusa, (Quran) onun əti və qanı ilə qaynayıb-qarışar və qiyamət günündə onun üçün (əzab qarşısında) bir maneə qərar verilər.”
12-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Məscidlər Qurana görə bərpa edilmişdir.”
13-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Quran haqqında düşünün və onu yaxşı başa düşün; çünki Quran qəlblərin baharıdır.”
14-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Quran oxuyanların ən yaxşısı, şübhəsiz ki, Quran oxuyanda qəmgin olanlardır.”
15-İmam Sadiq (ə) Allaha dua edərək demişdir: “İlahi! Məni Quranın halalına əməl edənlərdən, haramından çəkinənlərdən, vaciblərini yerinə yetirənlərdən, hüdud və qanunlarını icra edənlərdən qərar ver!”
16-İmam Sadiq (ə) Allaha dua edərək demişdir: “(İlahi!) Quran oxumağı mənim üçün elə qərar ver ki, onu oxuyanda Sən məndən razı qalasan.”
17-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Öz övladlarınızı üç şeylə tərbiyə edin: Peyğəmbərinizə məhəbbətlə, onun Əhli-beytinə sevgi-istəklə və Quran oxumaqla.”
18-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Quran gündüzdə yol göstərən, qaranlıq gecədə isə işıq sacandır.”
19-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Quran (insanı) behiştə göndərib, cəhənnəmdən saxlayır.”
20-İmam Səccad (ə) buyurmuşdur: “Quran mənimlə olduğu halda, şərqlə qərb arasında yaşayanların hamısı ölsə də, mən təklikdən qorxmaram.”
21-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Quranı əzbərdən bilən şəxs ona əməl etsə, axirətdə Allahın xəbər gətirən və yaxşı rəftar edən mələkləri ilə dost olar.”
22-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Quran oxuyan şəxs ehtiyacsız olar, əks təqdirdə (Quan oxumasa) heç bir şey onu qane etməz.”
23-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Quran hamilləri (hafizləri) behişt əhlinin nümayəndələri və başçılarıdır.”
24-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Zehnin və bədəninin zəif olmasına baxmayaraq zəhmət çəkib Quranı əzbərləyən şəxsin savabı çoxdur.”
25-İmam Səccad (ə) buyurmuşdur: “Quran ayələri xəzinədir, hər vaxt o xəzinənin ağzını acdınsa, bil ki, ona nəzər etməyin savabı vardır.”
26-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Dünya əhli səmadakı ulduzlara baxdıqları kimi, səma əhli də müsəlman bir şəxsin Quran oxuduğu evə baxarlar.”
27-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Mən evdə Quranın olmasını sevirəm, çünki Allah onun vasitəsilə şeytanları (evdən) uzaq edir.”
28-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Mələklər mənim ümmətimdən olan qeyri-ərəb bir şəxsin düzgün oxumadığı Quranı səhih ərəblə (oxunmuş kimi) yuxarı apararlar.”
29-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Möminə layiqdir ki, ya Quranı öyrənsin, ya da onu öyrənmək üçün zəhmət çəksin.”
30-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Evlərinizi Quran oxumaqla işıqlandırın, yəhudilər və məsihilər kimi qəbiristana çevirməyin (onlar yalnız kilsələrdə Tövrat və İncili oxuyub, ibadət edirlər); çünki Quran oxumaq xeyir-bərəkət gətirir və ev əhalisinin çoxlu ruzi əldə etməsinə səbəb olur.”
31-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Quranın digər sözlərə olan fəzilət və üstünlüyü Allahın sair varlıqlara olan fəzilət və üstünlüyü kimidir. Quran hər bir şeydən – Allahdan başqa – üstündür. Buna əsasən, hər kəs Qurana ehtiram göstərsə, sanki Allaha ehtiram göstərmişdir; hər kəs də Qurana ehtiram göstərməsə, sanki Allaha ehtiramsızlıq etmişdir.”
32-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Quranı əzbərləyib, ona əməl edənlərin məqamları asimanın ən böyük mələklərinə bərabərdir.”
33-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Mənim ümmətimin yüksək məqama nail olan şəxsləri Quranı həml (hifz) edənlər və gecə (ibadət üçün) oyaq qalanlardır.”
34-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Həqiqətən, Allahın kitabından bir ayə oxumaq ərşin altından tutmuş, yerin altına qədər olanlardan yaxşıdır.”
35-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “...Axirətin bəlası Quran oxuyan şəxsdən götürülər.”
36-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Allah-taala üç səsi çox sevir: 1-Quran tilavət edən şəxsin səsini. 2-Xoruzun səsini. 3-Sübh vaxtı günahlarının bağışlanmasını diləyən şəxsin səsini.”
37-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) Salman Farsiyə buyurmuşdur: “Ey Salman! Sənə Quran oxumağı tövsiyə edirəm, çünki Quran oxumaq cəhənnəm odunun qalxanıdır, insanı əzabdan saxlayır və günahların kəffarəsi sayılır... Mömin şəxs Quran oxuyanda Allah-taala ona rəhmət nəzərilə baxır.”
38-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: “Qurandan bir ayə eşidən şəxs üçün (bunu eşitmək Yəməndə yerləşən) “Şir” dağının ağırlığı qədər qızılı olmasından yaxşıdır.”
39-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Sizin ən yaxşılarınız Quranı öyrənib, başqalarına öyrədənlərdir.”
40-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: “Üç şeyə baxmaq ibadətdir: 1-Ata-ananın üzünə. 2-Dənizə. 3-Qurani-kərimə.”